SOMO (Stichting Onderzoek Multinationale Ondernemingen) is geen nieuwkomer maar wel een innovatief netwerker op het gebied van wereldwijde duurzame en rechtvaardige economische ontwikkeling: structurele bestrijding van armoede, milieuproblemen, uitbuiting en ongelijkheid. Veranderingsgericht onderzoek staat centraal en SOMO wil de samenwerking versterken van maatschappelijke organisaties wereldwijd, en met name in ontwikkelingslanden. Het gaat om duurzame alternatieven bevorderen en een tegenwicht bieden aan schadelijke strategieën en praktijken van multinationals. De visie is dat sterke maatschappelijke organisaties nodig zijn die op basis van betrouwbare informatie en goede samenwerking. De basis hiervoor ziet SOMO in sociale rechtvaardigheid, duurzame ontwikkeling, transparantie en eerlijke verdeling van macht. SOMO veronderstelt dat om bij te kunnen dragen aan sociale verandering invulling gegeven moet worden aan vier randvoorwaarden: 1). beschikking over alternatieve informatie; 2). verbindingen tussen (deels) gelijkgestemde organisaties om massa te maken; 3). het vermogen om kennis te ontwikkelen en dit te verbinden met actie en 4). relevante doelgroepen bereiken met handelingsperspectief. Als watchdog volgt SOMO de veranderingen in het beleid van overheden en bedrijven en het resultaat daarvan. SOMO versterkt ook samenwerking, coördineert en faciliteert netwerken, werkt aan capaciteitsversterking, voert trainingen uit en begeleidt onderzoek (Tabel B2.21).
Tabel B2.21: SOMO (www.somo.nl, website bezocht zomer 2012).
Initiatief Wat en waarom? Wie en hoe?
Somo
expertise SOMO richt zich op bedrijven, maatschappelijke organisaties, belangenorganisaties, milieuorganisaties en vakbonden en volgt sectoren/waardeketens zoals energie, water, elektronica, voedsel, financieel. Doel: gevolgen van vernieuwing, belangen en investeringen op duurzaamheid en rechtvaardigheid te
beïnvloeden.
Somo werkt met of voor het gezamenlijk opbouwen van capaciteit en inzicht. Corporate research, monitoring en onderzoek van controversiële onderwerpen rond business, corporate accountability, MVO, regulering, standaarden, vrijwillige initiatieven, gedragscodes. Central staan beleid en directiekamers beïnvloeden internationaal,
Initiatief Wat en waarom? Wie en hoe?
Global Compact Critics
Global Compact is een organisatorisch collectief met deelnemers van overheden, NGOs en business. SOMO onderhoudt The Global Compact Critics blog. In de wereld van transnationale governance zijn publiek-private samenwerking en hybride netwerken steeds belangrijker.
Opgericht door de VN in 2000. SOMO verzamelt en verspreidt informatie over the Global Compact, en werkt aan mensenrechten, milieu, arbeidsomstandigheden en anti- corruptie. Eind 2012 waren 7,071 bedrijven betrokken, wereldwijd de grootste
transnationale organisatie.
Het Baobabmodel: palaveren over duurzaamheid
Beslissingen over duurzaamheid vallen vaak in regeringscentra en congreszalen. Velen denken dat ze daardoor niet gehoord worden en houden zich afzijdig. Dat kan ook anders, en wel volgens het Baobabmodel, een Afrikaans pendant van het poldermodel, stelt de Volkskrant op 1 juni 2012. Eeuwenlang vergaderden Afrikaanse dorpelingen in de buitenlucht, onder een dikke apenbroodboom, de Baobabboom. Tijdschema maakte niet uit, ze gingen door tot er consensus werd. Deze bijeenkomsten werden palaver genoemd, naar het Portugese palavra dat ‘woord’ betekent. Was vroeger de oogst essentieel, nu gaat het ook om bescherming van natuurgebieden of belangen van lokale boeren. Zo kan het gebeuren dat de Keniaanse regering een bos voor 100% wil beschermen waardoor lokale bewoners niet meer de bijenkorven mogen neerzetten. Dit wekt weerstanden op en is op den duur niet echt duurzaam. Dialoog volgens het Baobabmodel kan een betere balans bieden tussen de belangen. De Keniaanse ecoloog Janet Awimba presenteerde haar denken op het duurzaamheidsevenement Rio aan de Maas www.rioaandemaas.nl. Zij is ook opgenomen in de bundel Denkend aan duurzaamheid van Both Ends en Cordaid, waaruit wij haar idee presenteren (Tabel B2.22).
Tabel B2.22 Baobabmodel (Both Ends en Cordaid 2012).
Initiatief Wat en waarom? Wie en hoe?
Baobabmodel Het model is bedoeld om mensen op te voeden in politiek debat om zo in staat zijn om tegenwicht te bieden tegen onrecht en scheve verhoudingen. Beter geïnformeerde burgers eisen ook beter bestuur en dat leidt tot betere omgang met natuurlijke
rijkdommen.
De Keniaanse ecoloog Janet Awimba zet zich al 20 jaar in voor het beschermen van de Afrikaanse natuur en meer betrokkenheid van lokale bewoners voor deze missie. Het model roept op tot dialoog en consensus.
NOTS: zelfredzaam ondernemen
NOTS is een maatschappelijke onderneming met als doel het vergroten van het aantal mensen in ontwikkelingslanden met een zelfredzaam bestaan. Het motto is investeren in plaats van doneren en bedrijven opzetten in plaats van projecten. NOTS werkt vooral op drie thema’s: microkredieten, duurzame energie en food & agri. NOTS werkt aan maximaal maatschappelijk - en klimaat rendement
en voldoende financieel rendement. Ook maximale transparantie wordt nagestreefd, met gescheiden kostenstromen (donatie en beleggingen). De Stichting NOTS Foundation heeft ook een 25% aandelenbelang in Triple Jump B.V. Deze vennootschap hebben NOTS, Oxfam Novib en ASN Bank in 2006 opgericht. Triple Jump B.V. is een gespecialiseerde microkrediet asset management firma die zich bezighoudt met het identificeren, screenen, contracteren en monitoren van Micro Finance Instellingen. Dit alles ten behoeve van microkrediet beleggingsfondsen, waaronder de NOTS Microkrediet Obligaties en het ASN Novib Fonds. Triple Jump had medio 2012 290 miljoen euro geïnvesteerd. NOTS Investments B.V. is door de Nederlandse bank gekwalificeerd als bank vrijgesteld van toezicht en door de belastingdienst als sociaal ethische bank (www.nots.nl). We laten hieronder enkele projecten zien waar NOTS zich mee bezig houdt (Tabel B2.23).
Tabel B2.23: NOTS (www.nots,nl, website bezocht zomer 2012).
Initiatief Wat en waarom? Wie en hoe?
NOTS NOTS heeft gekozen voor een ondernemende aanpak vanuit de overtuiging dat het effectiever en efficiënter is dan de meer traditionele ontwikkelingssamenwerking.
De oprichter en voorzitter van NOTS is de ondernemer Bart Hartman. NOTS zet vooral in op drie thema: microcredit, energie en food & agri.
Microcredit Om mensen in staat te stellen om zo voor hun zelf en voor hun gezin een zelfredzaam bestaan op te bouwen.
Verstrekken van leningen aan ondernemers in ontwikkelingslanden, om bedrijven op te bouwen.
Duurzame
Energie Goed voor het klimaat en vooral voor de bevolking: het leidt tot betere gezondheid, besparing van brandstofkosten en tijd: meer besteedbaar inkomen en tijd voor het genereren van inkomen.
NOTS zet in ontwikkelingslanden bedrijven op voor de promotie, verkoop en distributie van nieuwe duurzame energie producten. Food & agri De activiteiten van NOTS zijn gericht op het
verbeteren van de levensomstandigheden van de kleinschalige Afrikaanse boeren en tegelijkertijd op het verhogen van de kwantiteit en kwaliteit van de voedselproductie in Sub- Sahara Afrika.
NOTS werkt samen met Oxfam Novib, het interkerkelijke ICCO voor maatschappelijk verantwoord ondernemen en Wageningen UR aan een nieuwe holding EPHER voor kleinschalig commercieel bedrijfsvoering met investeringsgeld en niet donaties.
Het Sustainability Consortium
Door de toenemende druk op vele stakeholders om, als gevolg van globale consumptie, de impact op het milieu en sociale condities te verminderen, is dit partnership opgericht in 2009. Het gaat om partijen uit de hele keten. Het Sustainability Consortium (TSC) is een organisatie die wereldwijd opereert voor een beter begrip, betere besluitvorming en meer standaardisering (Tabel B2.24). Tabel B2.24: Sustainability consortium. (www.sustainabilityconsortium.org (website bezocht voorjaar 2013)
Initiatief Wat en waarom? Wie en hoe?
TSC algemeen TSC wenst gezamenlijk een betere wetenschappelijk basis voor innovaties richting meer duurzame producten te komen, op basis van meer accurate informatie en communicatie over de duurzaamheid van producten.
TSC pleit voor een geloofwaardig en transparant proces en systeem voor oplossingen op de juiste schaal. TSC heeft inmiddels +100 leden met een totale omzet van meer dan 1.500 miljard dollar. Sustainability
Measurement & Reporting System (SMRS)
Ontwikkeld een gestandaardiseerd en betrouwbaar raamwerk voor afwegingen en communicatie over de hele keten. Leidt tot betere besluitvorming.
Rigoureuze en transparante Life Cycle Assessments voor de hele waardeketen en voor een fractie van de kosten en tijd vergeleken met daarvoor.