Samenwerking met gevestigde partijen

Uit de interviews met de initiatiefnemers komt ook een verschil naar voren betreffende de samenwerking met de reeds gevestigde partijen. De initiatiefnemers van ‘1miljoenwatt’ hebben bewust de samenwerking opgezocht met energieleverancier en –producent Essent. “…Toen we startten met 1miljoenwatt hebben we met verschillende leveranciers gesproken waaronder Essent. En toen is er bij ons ook al gevraagd is er wel grond om samen te werken met Essent omdat ze toch bekend staan als een van de grotere niet duurzame energieleveranciers. Ondanks dat ze al veel met duurzaamheid doen en al veel groene stroom in Nederland produceert. Maar het gaat er niet om wat je doet maar hoe je in de markt staat. Een groot deel van de Nederlanders vindt Essent niet groen, of niet duurzaam dus over die samenwerking hebben we wel nagedacht. Je ziet heel veel kleine groepjes, kleine 1miljoenwattjes die iets willen en die blijven een beetje in het ‘iets willen fase’. Dat is zonde. Terwijl als je weet dat je dit gaat doen dan moet je ervoor zorgen dat ook de grote partijen, dus nou Essent dan in dit geval of Nuon , of wie dan ook, meeneemt want als je zelf als klein partijtje dat blijft doen dan heb je niet alleen veel minder marge maar als je er nou voor zorgt dat ook dat soort partijen het belang ervan inzien dat we naar een duurzame samenleving moeten gaan dan help je ook echt Nederland op een trede hoger zeg maar. Dus vandaar…”

Interview initiatiefnemer ‘1miljoenwatt’ (man, 36 jaar)

“…De samenwerking met een energieleverancier leek ons vrij logisch. Ook was dat financieel aantrekkelijk omdat daar voor beide partijen eigenlijk in commercieel opzicht iets uit te halen valt, voor hun is het vooral belangrijk dat die klanten die meedoen aan het project dat die mogelijk overstappen naar hun. Nou dat was voor onze businesscase wel belangrijk dat we een samenwerking met een energiemaatschappij hadden en toen zijn we in gesprek gegaan met verschillende energiemaatschappijen en Essent was eigenlijk degene die het meest enthousiast was en ook nog niet met andere partijen, soortgelijke partijen in gesprek was. Toen hebben zij uiteindelijk de vraag bij ons neergelegd van eh kunnen jullie niet kijken naar het F.C. Groningen stadion want wij zijn daar hoofdsponsor en zij hebben de wens om daar zonnepanelen neer te leggen maar de financiën

Masterscriptie Human Geography • Maayke Braspenning

De burger als energieproducent • De rol van lokaliteit in bottom-up geïnitieerde duurzame energieprojecten

daarvan die ja, ze stoppen liever hun geld in een nieuwe spits dan in zonnepanelen. Dus toen hebben we daar naar gekeken en uiteindelijk is dit dus het eerste project geworden. Dus eigenlijk via Essent.” Interview initiatiefnemer ‘1miljoenwatt’ (man, 29 jaar)

Het project van ‘Zon op KWC’ heeft niet de samenwerking met grote gevestigde nationaal- opererende partijen gezocht maar daarentegen binnen de Culemborgse gemeenschap getracht een draagvlak te creëren om het project te laten slagen.

“Klopt het dat de school ook een soort van inspanning doet om hun energiegebruik te beperken?”

“Ja dat klopt.”

“Wil je daar wat meer over vertellen?”

“Ja dat element is er eigenlijk ingekomen omdat de school die betaalt een hele lage energieprijs. Ze gebruiken veel energie en dan kom je lager in zowel de energieprijs als in de energiebelasting en ze kopen het ook nog eens collectief in zeg maar met andere scholen dus zij betalen maar acht cent per kilowatt uur.”

“En wat is normaal voor een huishouden?”

“Voor een huishouden is het iets van drieëntwintig cent.”

“Ok”

“Ja en met zo’n prijs dan is het nauwelijks een aantrekkelijk project voor mensen om erin te stappen omdat het dan heel lang duurt voordat je je zonnepaneel terugverdiend hebt. De energiebesparing kwam dus doordat eigenlijk het project niet haalbaar zou zijn. In ieder geval niet met die acht cent als vergoeding voor de opbrengst van de panelen dus toen zijn we met Gerwin in gesprek gegaan van “hè hoe kunnen we dat nou oplossen”? Toen kwam Gerwin met het idee om als projectgroep de school te gaan adviseren op het gebied van de energiebesparing zodanig dat zij net zoveel energie kunnen besparen en net zoveel kilowatt uur als dat panelen opbrengen en op basis daarvan, zij besparen dus dan het dubbele op hun energierekening en dan zouden ze ook het dubbele kunnen betalen voor die opbrengst.”

“Dus zij betalen eigenlijk meer..”

“Dus nu gaan ze meer betalen.”

“Voor een kilowatt uur dan voorheen, zodat het aantrekkelijk wordt voor andere mensen?”

“Ja ja”

“Om mee te doen?”

“Ja klopt inderdaad.”

Interview initiatiefnemer ‘Zon op KWC’ (man, 55 jaar)

Masterscriptie Human Geography • Maayke Braspenning

De burger als energieproducent • De rol van lokaliteit in bottom-up geïnitieerde duurzame energieprojecten

Daarnaast probeert ‘Zon op KWC’ het gebruik van duurzame energie en milieubewustzijn te integreren in het onderwijs op het KWC.

“Waarom wilde de school meedoen?”

“Het is puur vanwege de duurzaamheid en de uitstraling die zij als school ook willen. En we willen het ook integreren zeg maar in het onderwijs dus we willen ook een stukje duurzaamheid en duurzame energie in het onderwijs gaan inpassen, daar zijn we ook mee bezig nu inmiddels.”

“En op wat voor manier gaan jullie dat doen?”

“Via lesprojecten op school. Het is nog niet helemaal uitgewerkt hoor maar er zijn een paar leerkrachten die hebben al projecten opgezet.”

Interview initiatiefnemer ‘Zon op KWC’ (man, 55 jaar)

Deze verschillen in de vormgeving van de projecten kunnen ook worden bekeken vanuit het kader van de transitietheorie. (Geels en Kemp 2000, Rotmans 2005, Loorbach 2007) Beide projecten volgen een andere transitieroute. Het project van ‘1miljoenwatt’ tracht veranderingen teweeg te brengen op mesoniveau (het regime) wat op zijn beurt weer invloed uitoefent op macroniveau (het landschap). Het project van ‘Zon op KWC’ daarentegen, streeft via veranderingen op microniveau naar een transitie op mesoniveau (het regime). Waar ‘1miljoenwatt’ samenwerking zoekt met de reeds gevestigde systemen, probeert ‘Zon op KWC’ de ‘hearts and minds’ van de mensen te beïnvloeden.

4.3 Samenvattend

Om antwoord te geven op de vraag ‘Wat is het verschil tussen de projecten ‘Zon op KWC’ en ‘1miljoenwatt’ betreffende de aard en mate van lokale binding van de projecten?’, kan gesteld worden dat ‘Zon op KWC’ in veel aspecten een sterk lokaal project is. Niet alleen wat betreft plaats maar ook wat betreft de werving van de participanten, de actieve bijdrage van de deelnemers en de samenwerking binnen de Culemborgse gemeenschap. Het project ‘1miljoenwatt’ is in veel aspecten een ‘niet-lokaal’ project. Slechts één aspect is gelokaliseerd; de plaats van de zonnepanelen. De deelnemers zijn nationaal geworven en de samenwerking vindt plaats met grote gevestigde nationaal-opererende partijen.

Naast het verschil in de mate van lokaliteit en samenhangend de schaal, is er ook een verschil in de manier waarop de projecten zijn georganiseerd (het lokale project als een

Masterscriptie Human Geography • Maayke Braspenning

De burger als energieproducent • De rol van lokaliteit in bottom-up geïnitieerde duurzame energieprojecten

coöperatie voortgekomen uit een stichting en het niet-lokale project als een stichting voortgekomen uit een VOF) en de motieven van de initiatiefnemers. De initiatiefnemers van ‘1miljoenwatt’ zijn ingesprongen op wat zij zagen als ‘een gat in de markt’. De intentie voor het opstarten van het project kwam in eerste instantie voort uit financiële overwegingen. Bij de initiatiefnemer van ‘Zon op KWC’ komt de intentie voor het opstarten van het project volledig voort uit idealen, en staat dan ook los van een eventueel ‘gat in de markt’ of financiële overwegingen. Deze twee zeer verschillende benaderingswijzen zullen waarschijnlijk ook zorgen voor een andere werving en dus voor verschillen in de samenstelling van de participantengroep.

Masterscriptie Human Geography • Maayke Braspenning

De burger als energieproducent • De rol van lokaliteit in bottom-up geïnitieerde duurzame energieprojecten

5 De participanten

Om de vraag te beantwoorden of en hoe het aspect van lokaliteit invloed heeft op bottom- up geïnitieerde duurzame energieprojecten betreffende de achtergrond van de participanten, zal in deze paragraaf de kwantitatieve data welke is verzameld via enquêtes betreffende de persoonlijke kenmerken van de respondenten geanalyseerd worden. Daarnaast zal ook zowel kwantitatieve als kwalitatieve data betreffende de waardering voor – en de houding en het bewustzijn ten opzichte van het milieu en duurzame energie van de respondenten geanalyseerd worden.