Rolverdeling junior – senior: generatiedifferentiatie en statusverschil

De hoge en afstandelijke positie van senioren, omdat zij niet hoeven op te ruimen, wordt in stand gehouden door statusverschil en generatiedifferentiatie. In het alledaagse leven komt de organisatiestructuur van Tamale Girls duidelijk naar voren. Zo observeerde ik, op de vroege ochtend van 19 februari 2018, de schoolprefects. Het was voor mij makkelijk om de prefects te herkennen, omdat ze zich onderscheiden van hun medeleerlingen door een witte blouse met een lange blauwe rok en een stropdas te dragen. De prefects waren bezig met het geven van opdrachten aan hun medeleerlingen. Zo was de Senior Prefect aanwezig die ik met armbewegingen aan een junior duidelijk zag maken welk stuk ze nog moest vegen. De overige prefects

schonken weinig aandacht aan het afvalmanagement en waren druk met elkaar in gesprek. Door het observeren werd voor mij zichtbaar dat de schoolprefects (senioren)

een hoge positie als opdrachtgeefsters hebben en de junioren slechts uitvoersters zijn. Hoewel de prefects amper aandacht schonken aan de junioren, deden de meisjes hun werk en zeiden ze niks over de houding van hun leidsters.

Ten eerste is deze rolverdeling gebaseerd op ‘generatiedifferentiatie’ omdat er sprake is van een ‘sociale ongelijkheid tussen chronologische generaties’ (Salifu 2010: 282). Dit houdt in dat de leiding ligt bij de oudste generatie, de schoolprefects uit het derde jaar (cf. Salifu 2010; cf. van der Geest 2008). Zij worden daarom niet bekritiseerd en met respect en gepaste afstand behandeld door de jongere leerlingen (cf. Prichard & van den Boogaard 2017: 180). Ten tweede zijn deze hiërarchische verschillen gebaseerd op statuspositie bepaald door opleidingsniveau en titel. De prefects zitten in het laatste jaar van Senior High School. Zij hebben hiervoor al twee jaar doorgebracht op Tamale Girls en zijn daarom hoger opgeleid dan de junioren. Hun rol is om de wijsheid over te brengen op de junioren, ‘de mensen met minder kennis’ (van der Geest 2008: 393). De overige senioren moeten zich

voorbereiden op hun eindexamens. Hierdoor is het sociaal geaccepteerd dat zij zich niet bezighouden met het opruimen, ze hebben volgens de leerlingen geen tijd. De statuspositie wordt ten tweede bepaald door de titels die de ‘hoge’ leerlingen dragen. Alle leerlingen uit het laatste jaar worden ‘senioren’ genoemd. Daarmee wordt er onderscheid aangegeven tussen senioren en junioren. De hoogste onderscheiding is de titel ‘prefect’. Schoolprefects worden door leerlingen uit lagere jaren altijd aangesproken met de titel, bijvoorbeeld ‘General Prefect’ en ‘Senior Prefect’. Door de titel te

Afbeelding 17 - Schoolprefects (links) sturen hun medeleerlingen (rechts) aan.

47

noemen, wordt de relatie aangegeven tussen de prefect en de leerlinge en wordt de rolverdeling gebaseerd op generatie, status en opleidingsniveau bevestigd (cf. Salifu 2010).

Deze factoren laten zien dat de rolverdeling op Tamale Girls gebaseerd is op een

multidimensionale hiërarchie. Door generatie, status én opleiding wordt de schoolorganisatie in stand gehouden en de alledaagse uitvoering van afvalmanagement versterkt. Middels de omgang met afval wordt de sociale hiërarchie zichtbaar, maar wordt ook de sociale hiërarchie in stand gehouden. Anderen laten opruimen is een manier om macht te uiten en te behouden. Zo kunnen de senioren hun macht uiten door hun afval door junioren op te laten ruimen (cf. Salifu 2010; MacGaffey 2014; Prichard & van den Boogaard 2017).

Niet iedereen is positief over deze structuur, sommige leerlingen zijn kritisch over de oudere medeleerlingen. Zo wordt het niet door iedereen geaccepteerd dat de senioren zich niet met de praktische uitvoering van afvalmanagement bezighouden. Volgens de leerlingen van Science 2 behouden de senioren hierdoor hun autoriteit. Zo zei een meisje uit Business 2A dat wanneer iedereen mee zou werken het opruimen sneller klaar zou zijn. De leerlingen van haar huis zouden dan langer kunnen slapen. Een meisje uit Science 2 vond het ‘slecht’ dat de derdejaars zomaar hun afval op de grond deponeren. De kritiek zal nooit buiten de klasmuren geuit worden. Vanwege de hoge positie kan het gedrag van de senioren niet door jongere leerlingen worden gecorrigeerd (cf. van der Geest 2008; Salifu 2010).

5.5. ‘Leadership starts here’

De schoolprefects hebben de belangrijkste en meest hooggeplaatste en bevoorrechte positie ten opzichte van de andere leerlingen, een functie die velen ondanks de kritiek toch ambiëren. Daarom worden ieder jaar verkiezingen georganiseerd voor de nieuwe prefects. In 2018 vonden die verkiezingen plaats op 23 februari.

Tijdens de verkiezingen lezen de tweedejaars leerlingen die zich kandidaat hebben gesteld als school prefect hun manifesten voor, waarna de leerlingen hun stem kunnen uitbrengen. Vervolgens worden de stemmen in de lerarenkamer door de leraren en de huidige schoolprefects geteld. Ik hielp mee met het tellen van de stemmen. De uitslag

Afbeelding 18 - De verkozen Senior Prefect op het erepodium met haar twee assistentes.

48

werd een dag later officieel bekend gemaakt in de Assembly Hall, opnieuw een groots evenement waar alle 1200 leerlingen bij aanwezig waren. Ik zag meisjes zo blij dat ze verkozen waren dat ze in tranen uitbarstten. Vervolgens was in maart de officiële inauguratie van de nieuwe schoolprefects. Ieder meisje dat verkozen was als leidster mocht voor een dag traditionele kleding dragen die de ouders hadden gebracht. Ze mochten hun schooluniform in de kast laten liggen en uitpakken met

hoofddoeken, rokken en sieraden. De nieuwe Senior Prefect mocht met haar twee assistentes op het podium zitten in de Assembly Hall. Om hen heen stonden twee leerlingen in schooluniform hun koelte toe te waaien met waaiers. Door de ceremonie werd voor mij duidelijk hoe belangrijk de prefects zijn op de school. De inauguratie creëert officieel een afstand tussen de prefects en de medeleerlingen. De nieuwe prefects gaan een ‘rites of passage’ door, een verandering van ‘identiteit’ en status ‘van een individu’ in ‘verschillende fases’ door middel van een sociale gebeurtenis (cf. Van Gennep 1960 in Tansley & Tietze 2013: 1800). De inauguratie van de nieuwe prefects zorgt voor een officiële verandering van status, identiteit en aanzien.

Op de dag van de verkiezingen sprak ik met een leraar, twee leerlingen en vier (kandidaat) prefects over de rol en het imago van een prefect. De leraar die ik sprak was positief over de rol. Hij vond dat de functie veel voordelen heeft voor later en vertelde dat leiderschap hier begint. De leerlingen leren namelijk leiding nemen en geven. Ze kunnen deze ervaring voortzetten op de universiteit of het college waar ze naartoe gaan. Hij vertelde dat de functie een beloning is voor hardwerkende leerlingen. De kandidaten worden volgens hem beoordeeld op discipline, punctualiteit, netheid en academische resultaten. Ze moeten representatief zijn voor de school.

De kritiek op de prefects en daarmee op de organisatiestructuur werd geuit door twee meisjes van Arts 2C die zich bewust niet hadden aangemeld voor de functies. De meisjes vertelden mij dat ze zichzelf niet kandidaat hadden gesteld omdat de functie volgens hen zwaar is. Prefects worden door hun positie niet altijd gerespecteerd. Soms is er sprake van haat en jaloezie. Volgens de meisjes komt dat ook door het gedrag van de prefects. Zij stralen uit dat ze ‘beter zijn’ dan anderen door de kleding die zij dragen. De meisjes vertelden mij dat het op een meisjesschool niet geaccepteerd is om jezelf beter te gedragen dan de rest. Iedere leerlinge is immers vrouw en alle leerlingen zijn samengebracht op de school met eenzelfde missie en doel. Hierdoor is het juist de bedoeling dat de leerlingen elkaar helpen en niet dat er een competitie ontstaat tussen de jonge vrouwen. Een van de meisjes vulde aan dat zij een prefect kende die haar vriendinnen was kwijtgeraakt door de functie. Zij wilde dat risico niet nemen. Ik vroeg de twee leerlingen ook of zij wisten op wie ze wilden gaan stemmen. Daarop moesten zij lachen en zeiden ze dat het ‘vriendjespolitiek’ is: ‘De meeste leerlingen stemmen op hun vriendin’. Op het moment van stemmen wint het populairste meisje, maar daarna zal zij juist in populariteit dalen omdat zij zich ‘hoger zal gaan gedragen’ dan haar schoolgenoten.

49

De schoolprefects waar ik interviews mee had gehad, vinden de functie belangrijk. Zij zien zichzelf als een rolmodel voor hun medeleerlingen. Zo vertelde de Senior Prefect 2017/2018 mij dat zij zichzelf zag als een rolmodel omdat ze merkte dat jongere meisjes naar haar opkeken en haar iedere dag groetten. Een meisje uit het eerste jaar werd bijvoorbeeld altijd nerveus als ze met haar praatte. Bovendien vond ze ook dat ze een rolmodel was ten opzichte van de andere prefects. Met haar positie als Senior Prefect stond ze het afgelopen schooljaar boven alle prefects en moest ze toezicht houden op hun werk. Wanneer ze ’s morgens wakker werd, moest zij controleren of het afval goed was opgeveegd en verbrand. Wanneer dit niet het geval was, was het aan haar om de General Prefect of de House Prefect aan te spreken. Dit was volgens haar een belangrijke taak.

Ook de General Prefect 2017/2018 beschouwde haar taak als belangrijk. Haar hoofdtaak was de ‘handhaving van de hygiëne’ op de campus. Zij was eindverantwoordelijke over de klassen, de huizen en de House Prefects. Wanneer er extra werk verricht moest worden, was het haar taak om daar medeleerlingen voor aan te wijzen. Ze zag zichzelf als een rolmodel, omdat leerlingen haar soms vertelden dat ze haar bewonderden om haar discipline en haar geordende manier van leven. Ze is trots op die waardering. Toch vertelde ze mij dat ze het jammer vindt, dat ondanks haar harde werk, de campus nog niet afvalvrij is. De General Prefect hoopt dat de volgende prefect dit kan aanpakken.

Ook de kandidaten zien zichzelf als een rolmodel, zo bleek uit de manifesten die voorgelezen werden tijdens de verkiezingen, maar ook uit de interviews die ik had met twee kandidaten. Een van de kandidates – de derde op de foto – vertelde mij dat het belangrijk is dat ze goed gedrag zal vertonen omdat andere leerlingen haar gedrag zullen

overnemen. Ondanks dat er dus kritiek is op de houding en de positie van de prefects, beschouwen de prefects hun taken als belangrijk. Ze vinden het belangrijk dat er leerlingen zijn die toezicht kunnen houden. Bovendien zal de kritiek van de medeleerlingen op de prefects nooit direct geuit worden, omdat

Afbeelding 19 - Senior Prefect 2017/2018 (17 jaar) uit Arts 3D.

Afbeelding 20 - General Prefect 2017/2018 (18 jaar) uit Arts 3C.

Afbeelding 21 - Kandidate House Prefect Gbanzaba House (16 jaar) uit Business 2C.

50

de prefects een hooggeplaatste positie hebben. Zij zullen daarom niet bekritiseerd kunnen worden op hun aanpak en daarmee een ‘onschadelijke’ positie vervullen: een positie die door veel meisjes geambieerd wordt.