MYP docenten
Aanbeveling 24: Reflecteren op het eigen leren komt terug in alle modernere
leertheorieën én in de eisen van het MYP-onderwijs, maar wordt niet regelmatig toegepast tijdens de lessen. Aanbevolen wordt om de leerlingen vaker op hun eigen leren te laten reflecteren.
De tweedetaalverwervingsgids van het MYP-programma is voor alle talen hetzelfde en tijdens het opstellen van deze MYP-gids is duidelijk rekening gehouden met wetenschappelijke inzichten die er bestaan over taalverwerving.
130 De laatste aanbeveling geldt dan ook voor alle tweedetaalverwervingsdocenten op het United World College Maastricht.
Aanbeveling 25: Het wordt aan alle tweedetaalverwervingsdocenten
(Nederlands, Engels, Frans, Duits en Spaans) op het United World College Maastricht aanbevolen om, bijvoorbeeld tijdens een studiedag, samen te gaan zitten en aandacht te besteden aan de tweedetaalverwervingslessen, om zo samen het complete tweedetaalverwervingsonderwijs op het United World College Maastricht te professionaliseren. Dit onderzoek kan daarbij het uitgangspunt vormen.
4.3 Discussie
Met het onderzoek naar het Nederlandse tweedetaalverwervingsonderwijs op het United World College Maastricht is geprobeerd een bijdrage te leveren aan het professionaliseren van het onderwijs op deze school. Als de docenten ervoor open staan om de aanbevelingen over te nemen en toe te passen, kan het onderwijs Nederlands als tweede taal verbeteren. Dit komt alle betrokken partijen, de school, de docenten en de leerlingen, ten goede.
Uiteraard heeft ook dit onderzoek zijn beperkingen gekend. Om te beginnen is gebleken dat het onderzoek een erg breed onderzoek is geworden, waar heel veel verschillende aspecten van tweedetaalverwervingsonderwijs onderzocht zijn. Dit heeft als gevolg dat, hoewel alle onderdelen grondig bekeken zijn, dieper onderzoek op alle onderdelen mogelijk is. Voor een nog betrouwbaardere
uitkomst zou het raadzaam zijn om in een later stadium dieper in te gaan op alle afzonderlijke onderdelen. Het zou interessant zijn om met de gehele groep
tweedetaalverwervingsdocenten per taalvaardigheid, didactisch principe en MYP- kenmerk zowel meer theorie- als praktijkonderzoek te doen en samen te
bekijken wat er op het United World College Maastricht verbeterd kan worden.
Algemeen
De volgende beperkingen ten aanzien van het praktijkonderzoek zijn van belang om te vermelden, daar deze eventueel van invloed kunnen zijn geweest op de resultaten van het onderzoek. Het onderzoek is te breed gebleken om alle onderdelen heel specifiek en gedetailleerd te behandelen. De keuze van de stellingen kan daarom van invloed zijn geweest op het eindresultaat. Daarnaast
131 speelde de spanningsboog van jongeren een rol bij het kiezen van de
hoeveelheid stellingen die aan de leerlingen werden voorgelegd. Meer stellingen zouden uiteraard tot meer informatie leiden en daardoor tot een completer beeld, maar hier is specifiek voor gekozen vanwege de eerdergenoemde
spanningsboog.
Stellingen
Het is gebleken dat een groot aantal stellingen subjectieve woorden bevat, die – afhankelijk van de culturele context van de leerling- verschillend geïnterpreteerd kunnen worden. Woorden zoals “veel”, “weinig”, “soms” en “vaak” (etc.), kunnen door de respondenten verschillend opgevat worden. Dit verhindert een zuivere, objectieve gevolgtrekking, waardoor de conclusies dan ook deels op
interpretaties berusten. Voor een nog betrouwbaardere uitkomst zou het raadzaam zijn om subjectieve interpretaties van de vragen uit te sluiten en te werken met kwantificeerbare woorden zoals “hoeveel” in plaats van “hoe vaak”. Er is bij de leertheorieën en taalleermethodes gekozen om niet alleen naar
specifieke kenmerken van de bepaalde leertheorie of taalleermethode te vragen, maar ook naar kenmerken die bij meerdere leertheorieën en taalleermethodes terugkomen. Deze minder specifieke stellingen zijn echter in de
resultaatberekening even zwaar meegewogen als de specifieke kenmerken. Voor een betrouwbaar beeld had, zo is gebleken, beter gewerkt kunnen worden met stellingen die aan distinctieve eigenschappen van de verschillende leertheorieën en taalleermethodes zijn gerelateerd, in plaats van stellingen die op meerdere leertheorieën en taalleermethodes van toepassing zijn.
De resultaten
Als laatste zijn er beperkingen ten aanzien van het vaststellen van de resultaten. Zoals eerder genoemd zijn de resultaten niet gebaseerd op observaties, maar op documentanalyses en zelfreportages. Door de zelfreportages kwam een enorme hoeveelheid informatie beschikbaar, maar inschattingen van docenten en
leerlingen hoeven niet altijd op de werkelijkheid te berusten. Het is dan ook mogelijk dat er een discrepantie zit tussen de informatie die door de leerlingen en docenten is aangeleverd en de praktijk van het onderwijs. Voor een nog
betrouwbaardere uitkomst zou het raadzaam zijn om naast de documentanalyses en zelfreportages ook gebruik te maken van observaties.
132
Vervolgonderzoek
Tijdens de analyse van de resultaten is geen rekening gehouden met de
verschillende leeftijden/jaargroepen en het taalniveau van de leerlingen. Hoewel hier in de vragenlijsten wel naar gevraagd is, viel het buiten het bestek van dit onderzoek om deze twee variabele ook in acht te nemen. Voor een eventueel vervolgonderzoek zou het interessant zijn om de verschillende leeftijden en niveaugroepen wel te vergelijken en te onderzoeken welke invloed deze variabelen hebben op de uitslag.
Bij het schrijven van deze discussie is nog geen follow-up gesprek geweest naar aanleiding van de resultaten. Door met de docenten het gesprek aan te gaan over de gegeven antwoorden en uitkomsten, bestaat de kans dat een verklaring wordt verkregen voor eventuele verassende resultaten. Een vervolgonderzoek is daarom gewenst, waarin alle bovenstaande beperkingen geïntegreerd kunnen worden om tot een meer compleet beeld te komen over het Nederlandse tweedetaalverwervingsonderwijs op het United World College Maastricht en zo het onderwijs Nederlands als tweede taal nog meer te professionaliseren.
133
Literatuurlijst
Alderson, C. J., & Wall, D. (1993). Does Washback Exist? Applied Linguistics, 115-129.
Alkema, E., Van Dam, E., Kuipers, J., Lindhout, C., & Tjerkstra, W. (2009). Méér dan onderwijs. Assen: Van Gorcum.
Altarriba, J., & Basnight-Brown, D. M. (2009). An Information-Processing Approach to Second Language Acquisition. In W. C. Ritchie, & T. K. Bhatia, The new handbook of second language
acquisition (pp. 115-136). Bingley: Emerald Group Publishing Limited.
Anderson, J. R. (1993). Rules of the Mind. New Jersey: Lawrence Erlbaum Associates, Inc.
Anderson, J. R. (1996). The Architecture of Cognition. New Jersey: Lawrence Erlbaum Associates, Inc. Andringa, S. (2010). Toetsing en evaluatie. In B. Bossers, F. Kuiken, & A. Vermeer, Handboek
Nederlands als tweede taal in het volwassenonderwijs (pp. 350-382). Bussum: Coutinho.
Andringa, S. (2015). Toetsing en evaluatie. In B. Bossers, F. Kuiken, & A. Vermeer, Handboek
Nederlands als tweede taal in het volwassenonderwijs (pp. 359-394). Bussum: Coutinho.
Asher, J. J. (1988). Learning Another Language Through Actions: The Complete Teacher's Guidebook. Los Gatos: Sky Oaks Productions.
Bao, D. (2013). Developing Materials for Speaking Skills. In B. Tomlinson, Developing Materials for
Language Teaching (pp. 407-424). Chennai: Bloomsbury.
Black, P., Harrison, C., Lee, C., Marshall, B., & William, D. (2004). Working Inside the Black Box: Assessment for Learning in the Classroom. Phi Delta Kappan, 8-21.
Blok, H. (2004). Adaptief onderwijs: Betekenis en effectiviteit. Pedagogische Studiën, 5-27. Blok, M., Hollewand, W., & Luttik, M. (2010). Binnen- en buitenschools leren: Eindrapportage
werkgroep binnen- en buitenschools leren : PK in de Wijk. Groningen: Hanzehogeschool
Groningen.
Bolhuis, S. (2001). Leren en veranderen bij volwassenen: een nieuwe benadering. Bussum: Coutinho. Bolhuis, S., & Kluvers, C. (1998). Procesgericht onderwijs. In J. Vermunt, & L. Verschaffel, Onderwijzen
van kennis en vaardigheden. Onderwijskundig lexicon (pp. 87-106). Alphen aan de Rijn:
Samsom.
Bolhuis, S., & Kluvers, C. (1999). Op weg naar zelfstandig lerende leerlingen: 1996 en 1998. 's- Gravenhage: Projectmanagement Voortgezet Onderwijs.
Bonk, C. (2007, oktober 5). USA Today Leads to Tomorrow: Teachers as online concierges and can
Facebook pioneer save face? Opgehaald van http://travelinedman.blogspot.com/:
http://travelinedman.blogspot.com/2007/10/usa-today-leads-to-tomorrow-teachers-as.html Bossers, B. (2008). Leesvaardigheidstraining in de NT2-klas. In B. Bossers, Klassiek Vakwerk:
Achtergronden van het NT2-onderwijs. (pp. 29-44). Amsterdam: BOOM.
Bossers, B. (2015a). Lezen. In B. Bossers, F. Kuiken, & A. Vermeer, Handboek Nederlands als tweede
134 Bossers, B. (2015b). Woordenschat. In B. Bossers, F. Kuiken, & A. Vermeer, Handboek Nederlands als
tweede taal in het volwassenonderwijs (pp. 171-212). Bussum: Coutinho.
Breen, M. P. (1987). Learner contributions to task design. In C. Candlin, & M. Dermot, Language
Learning Tasks (pp. 23-46). Englewoord Cliffs: Prentice-Hall International.
Bruner, J. (1996). The Culture of Education. Cambridge: Harvard University Press.
Candlin, C., & Murphy, D. (1987). Language learning tasks. Englewood Cliffs: Prentice-Hall International.
Common European Framework of Reference for Languages. (2001). Common European Framework
of Reference for Languages: Learning, teaching, assessment. Strasbourg: Language Policy
Unit.
Corson, D. (1999). Language Policy in Schools: A Resource for Teachers and Administrators. Mahwah: London: Lawrence Erlbaum Associates.
Couzijn, M. (1995). Observation of writing and reading activities. Effects on learning and transfer
(Dissertatie). Amsterdam: Universiteit van Amsterdam.
Cummins, J. (1979). Cognitive/academic language proficiency, linguistic interdependence, the optimum age questions and some other matters. Working papers on bilingualism, 212-219. Cunningham, D. J. (1992). In Defense of Extremism. In T. M. Duffy, & D. H. Jonassen, Constructivism
and the Technology of Instruction: A Conversation (pp. 157-160). New Jersey: Lawrence
Erlbaum Associates, Inc.
Dalderop, K., Liemberg, E., & Teunisse, F. (2002). Raamwerk NT2. De Bilt: Bve raad.
De Bakker, I. (2015). Schrijven. In B. Bossers, F. Kuiken, & A. Vermeer, Handboek Nederlands als
tweede taal in het volwassenonderwijs (pp. 317-358). Bussum: Coutinho.
De Jong, F. P., & Biemans, H. J. (1998). Constructivistisch onderwijs. In J. D. Vermunt, & L. Verschaffel,
Onderwijskundig Lexicon, editie III: onderwijzen van kennis en vaardigheden (pp. 67-85).
DeKeyser, R. (2015). Skill Acquisition Theory. In B. VanPatten, & J. Williams, Theories in second
language acquisition: an introduction (pp. 94-112). New York: Routledge Taylor & Francis
Group.
Doolittle, P. E. (2014). Complex Constructivism: A Theoretical Model of Complexity and Cognition.
International Journal of Teaching and Learning in Higher Education, 485-498.
Ellis, R. (1989). Are Classroom and Naturalistic Acquisition the Same?: A Study of the Classroom Acquisition of German Word Order Rules. Studies in Second Language Acquisition, 305-328. Ellis, R. (2003). Task-based Language Learning and Teaching. Oxford: Oxford University Press. Erickson, H. L. (2007). Concept-based Curriculum and Instruction for the Thinking Classroom.
California: Corwin Press.
Erickson, H. L. (2008). Stirring the Head, Heart and Soul: Redifining curriculum, instruction, and
concept-based learning. California: Corwin Press.
Fries, C. C. (1945). Teaching and learning English as a foreign language. Ann Arbor: University of Michigan Press.
135 Gardner, H. (1983). Frames of Mind: The theory of multiple intelligences. New York: Basic Books. Hacquebord, H. (2006). Woordkennis als onderdeel van taaldiagnostisch onderzoek. Levende Talen,
15-22.
Haijma, A. (2013). Duiken in een taalbad; onderzoek naar het gebruik van doeltaal als voertaal.
Levende Talen Tijdschrift, 27-39.
Halliday, M. A. (2004). Three Aspects of Children's Language Development: Learning Language, Learning through Language, Learning about Language. In J. Webster, The Language of Early
Childhood (pp. 308-326). London: Continuum.
Hazenberg, S., & Hulstijn, J. (1992). Woorden op zicht: Woordselectie ten behoeve van het NT2- onderwijs. Levende Talen, 2-7.
Hill, D. A., & Tomlinson, B. (2013). Coursebook Listening Activities. In B. Tomlinson, Developing
Materials for Language Teaching (pp. 429-441). London: Bloomsbury Academic.
Holliday, A. (1994). Appropriate Methodology and Social Context. Cambridge: Cambridge University Press.
Hosea, C. (2015). Luisteren. In B. Bossers, F. Kuiken, & A. Vermeer, Handboek Nederlands als tweede
taal in het volwassenonderwijs (pp. 91-132). Bussum: Coutinho.
Howatt, A. P., & Widdowson, H. G. (2004). A History of English Language Teaching. Oxford: Oxford University Press.
Huizenga, H. (2005). Taal & Didactiek: Woordenschat. Houten: Noordhoff Uitgevers.
Hulstijn, J. (1995). Not all grammar rules are equal: Giving grammar instruction its proper place in foreign language teaching. In R. Schmidt, Attention and Awareness in Foreign Language
Learning (pp. 359-384). Honolulu: University of Hawai'i Press.
Hulstijn, J. H. (2004). Oefenen in woord-voor-woord verstaan als vorm van impiciet leren. Vakwerk!
Achtergronden van de NT2-lespraktijk, 43-50.
Hulstijn, J. H., & De Graaff, R. (1994). Under what conditions does explicit knowledge of a second language facilitate the acquisition of implicit knowledge? A research proposal. AILA, 97-109. Hyland, K. (2013). Materials for Developing Writing Skills. In B. Tomlinson, Developing Materials for
Language Teaching (pp. 391-404). Chennai: Bloomsbury.
Hymes, D. (1971). Competence and performance in linguistic theory. In R. Huxley, & E. Ingram,
Language acquisition: models and methods (pp. 3-28). London: Academic Press.
International Baccalaureate. (2011). Primary Year Programma, Middle Years Programma and
Diploma Programme: Language and learning in IB programmes. Cardiff: International
Baccalaureate Organization 2011.
International Baccalaureate. (2014a). Middle Years Programma: Language acquisition guide. Cardiff: International Baccalaureate Organization 2014.
International Baccalaureate. (2014b). Middle Years Programma: MYP: From principles into practice. Cardiff: International Baccalaureate Organization 2014.
136 Johnson, D. W., & Johnson, R. T. (1999). Making Cooperative Learning Work. Theory into Practice, 67-
73.
Johnson, E. B. (2002). Contextual Teaching and Learning: What it is and Why It’s Here to Stay. California: Corwin Press.
Johnson, K., & Morrow, K. (1981). Communication in the Classroom. Essex: Addison-Wesley Longman. Kaplan, R. M., & Bresnan, J. (1995). Lexical-Functional Grammar: A Formal System for Grammatical
Representation. In M. Dalrymple, R. M. Kaplan, J. T. Maxwel III, & A. Zaenen, Formal Issues in
Lexical-Functional Grammar (pp. 29-130). Stanford: CSLI Publications.
Kayzel, R. (2004). De belofte van het nieuwe leren: een evaluatie van het constructivisme. Amsterdam: Hogeschool van Amsterdam.
Klapper, J. (2003). Taking communication to task? A critical review of recent trends in language teaching. The Language Learning Journal, 33-42.
Kolb, D. A. (2015). Experiential learning: Experience as the source of Learning and development. New Jersey: Pearson Education.
Kop, R., & Hill, A. (2008). Connectivism: Learning theory of the future or vestige of the past? Opgehaald van The International Review of Research in Open and Distributed Learning: https://doi.org/10.19173/irrodl.v9i3.523
Koster, D. (2014). Een dynamische, usage-based benadering van NT2-onderwijs. Levende Talen
Tijdschrift, 21-30.
Kraaij, D. A. (2015). Onderzoekend en ontwerpend leren. Wageningen: Wetenschapsknooppunt Wageningen University.
Krashen, S. D. (1982). Principles and Practice in Second Language Acquisition. Oxford: Pergamon Press.
Krashen, S. D. (2002, december). Second Language Acquisition and Second Language Learning. Opgehaald van www.sdkrashen.com:
http://www.sdkrashen.com/content/books/sl_acquisition_and_learning.pdf
Krashen, S. D., & Terrell, T. D. (1983). The Natural Approach: Language Acquisition in the Classroom. San Francisco: The Alemany Press.
Kuiken, F. (2015). Grammatica. In B. Bossers, F. Kuiken, & A. Vermeer, Handboek Nederlands als
tweede taal in het volwassenonderwijs (pp. 213-244). Bussum: Coutinho.
Kwakernaak, E. (2011). Drie vernieuwingsgolven in het vreemdetalenonderwijs. Levende Talen
Magazine, 18-22.
Larsen-Freeman, D., & Anderson, M. (2011). Techniques & Principles in Language Teaching. Oxford: Oxford University Press.
Laufer, B. (1989). What Percentage of Text-Lexis is Essential for Comprehension? In C. Laurén, & M. Nordman, Special Language: From Human Thinking to Thinking Machines (pp. 316-323). Clevedon: Multilingual Matters LTD.
Laufer, B., & Hulstijn, J. (2011). Incidental vocabulary acquisition in a second language: the construct of Task-Induced Involvement. Applied Linguistics, 1-26.
137 Levelt, W. J. (1993). Speaking: From Intention to Articulation. Cambridge: MIT Press.
Lewis, M. (1993). The Lexical Approach. Hove: Language Teaching Publications.
Littlewood, W. (1981). Communicative Language Teaching. Cambridge: Cambridge University Press. Lodewijks, J. G. (1993). De kick van het kunnen: over arrangement en engagement bij het leren.
Nijmegen: Katholieke Universiteit.
Long, H. M. (2011). Methodological Principles for Language Teaching. In M. H. Long, & C. J. Doughty,
The Handbook of Language Teaching (pp. 373-394). Malden: Wiley-Blackwell.
Marsh, D. (2002). CLIL/EMILE European Dimension: Actions, Trends and Foresight Potential. Jyväskylä: UniCOM, Continuing Education Centre.
Marsh, D. (2008). Language Awareness and CLIL. In J. Cenoz, & N. H. Hornberger, Encyclopedia of
Language and Education, volume 6, Knowledge about Language (pp. 233-246). New York:
Springer.
Marzano, R. J. (2009). Designing & Teaching Learning Goals & Objectives. Bloomington: Marzano Research Laboratory.
Metallidou, P. (2009). Pre-service and in-service teachers' metacognitive knowledge about problem- solving strategies. Teaching and Teacher Education , 76-82.
Mitchell, R., Myles, F., & Marsden, E. (2013). Second language learning theories. Oxon: Routledge. Mohan, B. A. (1986). Language and Content. Reading: Addison-Wesley.
Nassaji, H., & Fotos, S. (2011). Teaching Grammar in Second Language Classrooms: Integrating Form-
Focused Instruction in Communicative Context. New York: Routledge.
Nation, I. S. (2008). Teaching Vocabulary - Strategies and Techniques. Boston: Heinle ELT. Nation, P. (2013). Materials for Teaching Vocabulary. In B. Tomlinson, Developing Materials for
Language Teaching (pp. 351-363). Chennai: Bloomsbury.
Neuner, G., Krüger, M., & Grewer, U. (1996). Übungstypologie zum kommunikativen
Deutschunterricht. Berlin: Langenscheidt Bei Pons.
New South Wales Adult Migrant English Service. (1995). Certificate in Spoken and Written English. Sydney: NSW AMES.
Nooteboom, S. G. (1983). Mens en machine praten nog langs elkaar heen. TNO-project, 413-416. Nuttall, C. (2005). Teaching Reading Skills in a foreign language. Oxford: Macmillan Education. Peeters, M., & Meijer, W. (2014). Onderzoekend leren: Hoe stel je een onderzoeksvraag op? Jeugd in
School en Wereld, 6-9.
Peterson, A. D. (2003). Schools Across Frontiers: The story of the International Baccalaureate and the
United World Colleges. Illinois: Open Court Publishing Company.
Piaget, J. (1964). Cognitive Development In Children: Piaget Development and Learning. Journal of
138 Piaget, J. (1976). Genetische epistemologie: een studie van de ontwikkeling van denken en kennen.
Meppel: Boom.
Piaget, J. (2006). Les relations entre l'intelligence et l'affectivité dans le développement de l'enfant. Genéve: Fondation Jean Piaget.
Pienemann, M. (1984). Psychological Constraints on the Teachability of Languages. Studies in Second
Language Acquisition, 186-214.
Pienemann, M. (1987). Determining the influence of instruction on L2 speech processing. Australian
Review of Applied Linguistics, 83-113.
Pienemann, M. (1989). Is Language Teachable? Psycholinguistic Experiments and Hypotheses.
Applied Linguistics, 52-79.
Pienemann, M. (1998). Language processing and second language development: Processability
theory. Amsterdam: John Benjamins B.V.
Pienemann, M. (2007). Processability theory. In B. VanPatten, & J. Williams, Theories in second
language acquisition (pp. 137-154). Mahwah: Erlbaum.
Pienemann, M., & Keßler, J. (2011). Studying Processability Theory. Amsterdam: John Benjamins B.V. Pienemann, M., & Lenzing, A. (2015). Processability Theory. In B. VanPatten, & J. Williams, Theories in
second language acquisition: an introduction (pp. 159-179). New York: Routledge Taylor &
Francis Group.
Prabhu, N. S. (1990). There Is No Best Method - Why? Tesol Quarterly, 161-176.
Prawat, R. S., & Floden, R. E. (1994). Philosophical perspectives on constructivist views of learning.
Educational Psychologist, 37-48.
Rijlaarsdam, G., & Braaksma, M. (2004). Schrijven en Leren schrijven: Niet zelf doen maar observeren hoe anderen het doen. Levende Talen Magazine, 17-21.
Rosenthal, R., & Jacobson, L. (2003). Pygmalion in the Classroom: Teacher Expectation and Pupils'
Intellectual Development. Carmarthen: Crown House.
Rost, M. (1991). Listening in action. Hemel Hempstead: Prentice Hall.
Rutherford, W., & Sharwood Smith, M. (1988). Grammar and second language teaching: a book of
readings. New York: Newbury House.
Savignon, S. J. (1983). Communicative Competence: Theory and Classroom Practice. Reading: Addison-Wesley Publishing Co.
Schmidt, R. (2001). Attention. In P. Robinson, Cognition and Second Language Instruction (pp. 3-32). Cambridge: Canbridge University Press.
Sercu, L. (2005). Foreign Language teachers and intercultural competence: An international
investigation. Clevedon: Multilingual Matters LTD.
Shavelson, R. J., Young, D. B., Ayala, C. C., Brandon, P. R., Furtak, E., Ruiz-Primo, M. A., . . . Yin, Y. (2008). On the impact of curriculum-embedded formative assessment on learning: A collaboration between curriculum and assessment developers. Applied Measurement in
139 Siemens, G. (2005, januari). Connectivism: A Learning Theory for the Digital Age. Opgehaald van
International Journal of Instructional Technology and Distance Learning: http://www.itdl.org/Journal/Jan_05/article01.htm
Siemens, G. (2008, januari 27). Learning and Knowing in Networks: Changing roles for Educators and
Designers. Opgehaald van https://www.academia.edu/:
https://www.academia.edu/2857165/Learning_and_knowing_in_networks_Changing_roles_ for_educators_and_designers
Skehan, P. (1998). Task-Based Instruction. Annual Review of Applied Linguistics, 268-286. Skinner, B. F. (1957). Verbal Behavior. New York: Appleton-Century-Crofts.
Stevens, L. M. (2002). Zin in leren. Leuven: Garant.
Swain, M. (2005). The Output Hypothesis: Theory and Research. In E. Hinkel, Handbook of Research
in Second Language Teaching and Learning (pp. 471-483). New Jersey: Lawrence Erlbaum
Associates.
Talmy, L. (2008). Aspects of attention in language. In N. C. Ellis, & P. Robinson, Handbook of Cognitive
Linguistics and Second Language Acquisition (pp. 27-28). New York: Taylor & Francis.
Van Berkel, H. J., & Bax, A. E. (2002). Toetsen in het hoger onderwijs. Houten: Bohn Stafleu Van Loghum.
Van de Craats, I. (2000). Conservation in the acquisition of possessive constructions: A study of second
language acquisition by Turkish and Moroccan learners of Dutch (proefschrift). Tilburg:
Tilburg University.
Van Den Nulft, D., & Verhallen, M. (2009). Met Woorden In De Weer: praktijkboek voor het
basisonderwijs. Bussum: Coutinho.
Van Graft, M., & Kemmers, P. (2007, maart). Onderzoekend en Ontwerpend Leren bij Natuur en
Techniek: Basisdocument over de didactiek voor onderzoekend en ontwerpend leren in het primair onderwijs. Opgehaald van www.slo.nl: https://slo.nl/@9118/onderzoekend/
Van Kalsbeek, A. (2015). Taalonderwijs en didactiek. In B. Bossers, F. Kuiken, & A. Vermeer,
Handboek Nederlands als tweede taal in het volwassenonderwijs (pp. 49-90). Bussum:
Uitgeverij Coutinho.
Van Veen, C. (2008). De nadruk op uitspraak: Theoretische overwegingen en praktische voorbeelden. In B. Bossers, Klassiek vakwerk: Achtergronden van het NT2-onderwijs (pp. 137-148).
Amsterdam: Boom.
Vansteenkiste, M., Soenens, B., Sierens, E., & Lens, W. (2005). Hoe Kunnen We Leren en Presteren Bevorderen? Een Autonomie-ondersteunend versus Controlerend Schoolklimaat .
Caleidoscoop, 18-25.
Verboog, M. (2015). Spreken. In B. Bossers, F. Kuiken, & A. Vermeer, Handboek Nederlands als
tweede taal in het volwassenonderwijs (pp. 133-212). Bussum: Coutinho.
Vermeer, A. (2015). De context van tweedetaalverwerving en tweedetaalleren. In B. Bossers, F. Kuiken, & A. Vermeer, Handboek Nederlands als tweede taal in het volwassenonderwijs (pp. 17-48). Bussum: Coutinho.
140 Vermunt, J. D. (1992). Leerstijlen en sturen van leerprocessen in het hoger onderwijs: naar
procesgerichte instructie in zelfstandig denken. Amsterdam: Lisse: Swets & Zeitlinger.
Vlasceanu, L., Grünberg, L., & Pârlea, D. (2007). Quality Assurance and accreditation: a glossary of
basic terms and definitions. Bucharest: UNESCO-CEPES.
Von Glasersfeld, E. (1995). A Constructivist Approach to Teaching. In L. P. Steffe, & J. Gale,
Constructivism in Education (pp. 3-15). New Jersey: Lawrence Erlbaum Associates, Inc.
Vygotsky, L. S. (1978). Mind in Society: The Development of Higher Psychological Processes. Cambridge: Harvard University Press.
Wenger, E. (1998). Communities of Practice: Learning, Meaning, And Identity; Learning in Doing:
Social, Cognitive and Computational Perspectives. Cambridge: Cambridge University Press.