Hoofdstuk IV. Casestudy België
4.2 Reactie van België op het ‘EU Framework for National Roma Strategies’.
Toen de EC op 5 april 2011 met de publicatie van het ‘EU Framework for National Roma Strategies’ kwam waren verschillende actoren in België al geruime tijd bezig met het onderwerp. In maart 2011, een maand voordat de EC zijn publicatie uitbracht werd er in België een Vlaamse MOE werkgroep in het leven geroepen. Deze werkgroep werd gemachtigd om een geïntegreerd actieplan uit te werken en de initiatieven van de verschillende beleidsniveaus op elkaar af te stemmen. De werkgroep zou belast worden met de uitwerking van de nationale strategie.
De huidige strategie van België zou het resultaat zijn van: ‘partnerschap tussen de gedefereerde entiteiten, de federale overheid en de vertegenwoordigers van het maatschappelijk middenveld’.208 België probeert met het opzetten van deze werkgroep te voldoen aan de oproep van de EC om een nationaal contactpunt op te zetten dat bevoegd is om de ontwikkeling en uitvoering van de
strategie te coördineren. De
uiteindelijke nationale strategie stelt dat België erkent dat de Roma een kansarme groep vormen die bijzonder vatbaar blijkt voor sociale exclusie, armoede en discriminatie. De Belgische overheid sluit zich zo aan bij de EC. De Roma zouden discriminatie ervaren inzake toegang tot onderwijs, de arbeidsmarkt, gezondheidszorg en huisvesting. Er wordt in de strategie overigens niet gesteld dat er een monitoring is geweest voor de komst van het ‘EU Framework’. Ook zouden de Roma te lijden hebben onder een negatief imago. België wil in lijn met de EU, die werkt vanuit de 10 gemeenschappelijk basisprincipes van het ‘Europees kader voor de integratie van Roma’, doortastend optreden om de sociaal- economische integratie van de Romagemeenschappen op het Belgische grondgebied te verbeteren. De Belgische overheid erkent dat inspanningen noodzakelijk zijn in alle 206 Intercultureel Netwerk Gent, Op weg naar een betere scholing van Roma in Gent,
http://www.ingent.be/download/opwegnaar.pdf, geraadpleegd op 20-1-2015. p. 8.
207 Vlaams Minderheden Centrum, ‘Werknota: Roma in Vlaanderen, knelpunten en aanbevelingen 2010, http://www.foyer.be/IMG/pdf/Nota_Roma-actieplan_100211.pdf, geraadpleegd op 20-1-2015. p. 19. 208 Nationale Romastrategie van België, ‘Nationale strategie voor de integratie van de Roma’
lidstaten van de EU. Wel verkondigd België dat in de eerste plaats de “landen van oorsprong”, binnen en buiten de Unie, de rechten van de Roma-bevolkingsgroep zouden moeten respecteren. Het zouden vooral deze landen moeten zijn die de Europese en internationale verdragen hieromtrent zouden moeten naleven. Volgens België zou diplomatieke druk hierbij noodzakelijk zijn.209
Kortgezegd is de Belgische overheid van mening dat elke lidstaat zijn verantwoordelijk moet dragen en beleid op moet zetten, maar dat de focus vooral moet liggen bij de ‘landen van oorsprong”.210 België is in vergelijking met Nederland pas vrij laat is begonnen met beleidsmatige aandacht voor de Roma, wat vertaalt zou kunnen worden naar het idee dat België vanuit haar strategie ‘de Roma’ vooral ziet als migranten, ondanks het feit dat er ook velen geboren en getogen Roma in België zijn die Belgisch staatsburgerschap hebben. Waarschijnlijk komt dit voort uit het feit dat België altijd veel te maken heeft gehad met Roma migranten, zeker in de periode voor de lancering van het ‘EU Framework’. Dat België zich vooral richt op migratie wordt zichtbaar binnen de ‘best practices’ die de strategie naar voren brengt. Binnen deze ‘goede praktijken’ wordt als voorbeeld gegeven dat de dienst vreemdelingen van het OMCW Gent elke nieuwkomer verplicht stelt deel te nemen aan een infosessie. Deze infosessies hebben tot doel een duidelijk beeld te schetsen van de wederzijdse verwachtingen, waarbij er in het bijzonder aandacht is voor de verblijfsrechtelijk voorwaarden van de EU.211
Dat de uitwerking van de Belgische strategie zo’n 40 pagina’s omvat en met grote precisie de opgegeven aandachtsgebieden vanuit de EC heeft uitgewerkt, laat naar mijn mening zien dat België volgzaam is tegenover de EU, en de inhoud van het ‘EU Framework’ onderschrijft. Ook laat dit naar mijn mening zien dat België de herkomst van de vele Roma binnen haar landsgrenzen koppelt aan de EU, en het onderwerp Roma zo binnen een Europese ontwikkeling ziet. Het zou immers door de uitbreiding van de EU zijn dat veel Roma uit Centraal- en Oost- Europa de kans hebben gekregen om naar België te komen. De strategie bestaat zoals gezegd voor een gedeelte uit ‘best practices’, waarmee België op Europees niveau wil laten zien wat zij kan. Dit is terug te brengen naar hoofdstuk twee waar de processen van ‘benchmarking’ en ‘naming and shaming’ zijn uitgelegd. Via deze processen probeert de EU met de Open Coördinatiemethode de lidstaten zover te krijgen hun best te doen, wat in het geval van België zijn vruchten heeft afgeworpen. Dat België met haar strategie uitgebreid beschrijft wat reeds al is gedaan aan de integratie van Roma komt bijna over als pronken. Er wordt bijvoorbeeld geschreven over een sterke samenwerking tussen taalaanbodverstrekkers, Kom- pas (Inburgering Gent) en onderwijs.
209 Ibid., p.3. 210 Ibid. 211 Ibid., p. 16.
België omarmt de vier opgestelde hoofddomeinen vanuit de EC zijnde onderwijs, werkgelegenheid, gezondheidszorg en huisvesting, en erkent het belang van verzameling van degelijke data. België ziet het stimuleren van het verzamelen van data als een van haar doelstellingen. Meer (en betere) data verzameling zou van belang zijn om de situatie van de Roma in kaart te brengen om zo effectief beleid te kunnen voeren ten aanzien van de Roma.212 Dit laatste is ook een van de hoofdpunten waartoe is opgeroepen vanuit de EU, en de erkenning en toezegging van België om hier aan te werken is een bijzondere uitspraak, gezien ook België niet werkt met een doelgroepenbeleid. Naast deze vier punten stelt de Belgische overheid zelf ook nog twee aandachtspunten op. Er zou gerichte aandacht moeten zijn voor horizontale doelstellingen zoals de participatie van Roma in de samenleving, en de maatschappelijke integratie van de Roma. Hoewel dit zelf opgestelde aandachtspunten zijn komen deze overeen met de letter en geest van het ‘EU Framework’, dat vooral gericht is op het verbeteren van de levensomstandigheden van de Roma en het streven naar participatie van Roma in de samenleving.213