Buiten natuurgebied, achteruitgaand e.a
2.3 Provincie in kaart
2.3.5 Provinciale domeinen
De provincie Oost-Vlaanderen telt 11 provinciale domeinen met een gezamenlijke
oppervlakte van iets meer dan 1460 ha, met een variabel aandeel natuurgebied (Tabel 7; cfr. 0).
Tabel 7. Provinciale domeinen in Oost-Vlaanderen en hun oppervlakte (Opp). Ook het aandeel van elk domein in de totale oppervlakte aan provinciale domeinen in de provincie wordt vermeld (Opp%). Daarnaast is ook de oppervlakte van elk type natuurgebied vermeld (VEN_IVON: Vlaams Ecologisch Netwerk; SBZ: Speciale Beschermingszone ofte Natura 2000 gebied; RES_E: Erkend Vlaams Natuurreservaat; RES_BOS: Vlaams Bosreservaat; PAT_ANB: beheer onder toezicht van Agentschap voor Natuur en Bos van de Vlaamse Overheid (ANB) ofte opgenomen in patrimoniumdatabank van ABN).
Provinciaal domein Opp Opp Oppervlakte natuurgebied (ha)
ha % VEN_IVON SBZ RES_E PAT_ANB NAT_GEB %
Puyenbroeck 518.4 35.4 93.4 126 161.1 165.2 31.9 Het Leen 265.4 18.1 202.1 205.4 211.3 217.7 81.7 Kloosterbos 112.9 7.7 112.3 112.3 99.3 Gavers 83.0 5.7 27.7 27.7 30.0 Hospicebossen 79.6 5.4 52.6 52.6 66.0 Boerekreek (sportcentrum) 46.0 3.1 21.8 42.9 0.2 43.5 86.0 Heynsdaele (instituut)- 30.3 2.1 26.6 27.9 30.2 30.7 79.2 Moortsele (overstromingsgebied) 31.9 2.2 22.5 30.2 31.9 31.9 100.0 Gentbos 28.2 1.9 20.2 28.2 28.2 100.0 Roomakker 12.2 0.8 0 Den Blakken 9.7 0.7 4.0 9.9 9.9 97.3 Overige eigendom 224.2 16.8 13.2 7.8 1.9 9.3 28.7 12.6 Totaal 1464.3 100 379.7 464.4 2.1 674.6 748.0
De prioritaire en symboolsoorten die in elk van de domeinen aanwezig zijn, staan opgelijst in Bijlage 4. Ook heel wat biotopen die typisch zijn voor de provincie zijn eveneens aanwezig in de provinciale domeinen (Bijlage 10en Bijlage 11).
2.3.5.1 provinciaal domein Kloosterbos Adres: -
Gemeente: Wachtebeke, Gent, Zelzate Oppervlakte domein: 113 ha
Oppervlakte bosgebied volgens UBP: 113 ha Eigendom provincie: sinds 2002
Directie Leefmilieu: Dienst Milieubeleidsplanning, -ondersteuning en Natuurontwikkeling Functies:
Het Kloosterbos is één van de laatste restanten van wat eens een uitgestrekt bos- en heidegebied was van Maldegem tot Stekene. Het provinciebestuur wil het gebied beheren volgens de criteria voor duurzaam bosbeheer. Dat betekent in de eerste plaats dat er meer ruimte gegeven wordt aan natuurontwikkeling en zachte recreatie. Hiervoor maakte Het provinciebestuur een uitgebreid bosbeheerplan.
Het uitgestrekte bos is volledig toegankelijk voor wie zich wil ontspannen in een groene omgeving. Er loopt een 3 km lange bewegwijzerde fietsroute door en langs het bos. Op aanvraag kan er een route voor georganiseerde mountainbike uitgestippeld worden. Maar bovenal is het Kloosterbos een wandelbos: er zijn bijna 8 km wandelpaden waar je rustig kan wandelen of joggen. Honden aan de leiband zijn welkom.
Natuurbeheerdoelstellingen:
De huidige dennenbestanden worden geleidelijk omgevormd naar meer natuurlijk bos met eik en berk. In het Kloosterbos zijn er enkele oude en waardevolle dreven. De beuken en eiken in de dreven kunnen heel oud worden. Als ze uiteindelijk sterven is hun dode stam bijzonder aantrekkelijk voor spechten, vleermuizen, paddenstoelen, ...
Brede bosranden maken de overgangen van bos en aangrenzende percelen of paden geleidelijker. Zo'n brede bosrand bestaat uit een strook met kruiden (= zoom) en
aansluitend een strook met ruigte, struiken en kleine bomen (= mantel). Door hun specifieke karakter (overgang schaduw naar licht) zijn bosranden zeer waardevolle biotopen en vinden talloze insecten, vogels en kleine zoogdieren er voedsel en schuil- en nestgelegenheid. Dat er vroeger in het Kloosterbos veel heide aanwezig was, zie je aan de relicten van
heideplantjes die tussen de dennen nog terug te vinden zijn. In de meest recent aangeplante dennenbestanden ontwikkelt er zich opnieuw een heidegebied. Door extensieve begrazing met schapen of beperkt te maaien zal een half-open heidegebied of ‘wastine’ ontstaan. Dat vinden bedreigde vogelsoorten zoals boompieper of boomleeuwerik bijzonder aantrekkelijk. Het ecologisch gericht beheer zal uiteindelijk leiden tot een gevarieerd, aantrekkelijk bos met een grote verscheidenheid aan dier-en plantensoorten.
Beheerplan: -
2.3.5.2 Hospicebossen Adres: Nazareth
Oppervlakte domein: 80 ha Oppervlakte bosgebied: 54 ha Eigendom provincie: sinds 2012
Directie Leefmilieu: Dienst Milieubeleidsplanning, -ondersteuning en Natuurontwikkeling De Hospicebossen in Nazareth vormen samen met het Lozerbos (Kruishoutem) en Wortegemse bossen (Wortegem-Petegem) de belangrijkste boscomplexen in de zandleemstreek van het Schelde-Leie interfluvium.
150 jaar terug lagen nog meer dan 500 ha bos verspreid over het grondgebied van de gemeente Nazareth. Tot de 12e eeuw was dit gebied bebost (zogenaamde Scheldeholt) waarna massale ontginning plaatsvond en slechts enkele bosfragmenten stand hielden middenin een wastinelandschap (zogenaamde Scheldeveld).
Op de meest zandige gronden ontwikkelden zich heischrale vegetaties door extensieve begrazing met herkauwers. Met de introductie van kunstmest begin vorige eeuw konden deze marginale gronden ook in gebruik genomen worden voor meer gerichte
landbouwdoeleinden.
Van de bossen resteren nog slechts een kleine 100 ha. Het grootste gedeelte hiervan wordt gevormd door de Nazarethse bossen of Hospicebossen, een naam ontleend aan de vroegere eigenares van deze bossen, zijnde het Hospice van Gent, nu het O.C.M.W. van Gent. Het Hospicebos beslaat een oppervlakte van ongeveer 54 ha. In de nabije toekomst bestaat de mogelijkheid om het bos uit te breiden met ca 6 ha.
Het bos kenmerkt zich in hoofdzaak door aangeplantingen van niet inheemse soorten zoals Japanse lork, Corsicaanse den, Grove den, Douglasspar en Canadese populier.
De Hospicebossen zijn volledig gelegen op het grondgebied van de gemeente Nazareth. Een beheerplan is nog niet opgemaakt.
2.3.5.3 Overstromingsgebied Moortsele Adres: -
Gemeente: Oosterzele Oppervlakte domein: 32 ha
Oppervlakte bosgebied volgens BP: 18 ha Eigendom provincie: sinds 2006
Directie Leefmilieu: Dienst Milieubeleidsplanning, -ondersteuning en Natuurontwikkeling Functies:
Het gebied is ingericht als overstromingsgebied op de Molenbeek-Gondebeek. Ongeveer 13 ha is in gebruik als weiland. Een 18-tal ha is bos, park of struweel. 13 ha hiervan waren ten tijde van de opmaak van het beheerplan populierenaanplanten, waarvan 8 ha recent gerooid werd. De overige beboste oppervlakte bestaat voornamelijk uit elzen-essenbossen. Meer dan twee derde van de bosbestanden is jonger dan 40 jaar. Slechts één bestand is ouder dan 80 jaar. In het gebied zijn er ook bomenrijen en houtkanten aanwezig (ongeveer 3 ha). Verschillende typische bosplanten tonen de natuurwaarde van het
overstromingsgebied aan. De graslanden zijn over het algemeen sterk verruigd door langdurige bemesting.
Het is de bedoeling om het overstromingsgebied waar mogelijk ook in te richten voor recreatie medegebruik. Ook voor natuureducatieve doeleinden is het gebied geschikt.
Natuurbeheerdoelstellingen:
In het overstromingsgebied Moortsele wordt voornamelijk de ecologische en landschappelijke functie verder uitgebouwd. Hoofdfunctie blijft uiteraard het tijdelijk opvangen van
piekdebieten om overstroming van de lager gelegen gebieden te voorkomen. Er wordt gestreefd naar een behoud van het huidig areaal aan graslanden. De ecologische
ontwikkelingsmogelijkheden voor grasland zijn beperkt gezien ze sterk onderhevig zullen zijn aan overstromingen die de gronden aanrijken met nutriënten. De beboste percelen zijn minder onderhevig aan overstromingen of zijn hier van nature minder gevoelig voor. Zij kunnen zich ontwikkelen tot een amalgaam van natte broekbossen, elzen-essenbossen en een kleine oppervlakte aan eiken-haagbeukenbos. De populieren worden geleidelijk
verwijderd om plaats te maken voor natuurlijke verjonging van inheemse loofboomsoorten. Lukt een spontane omvorming niet, dan kan inplanting overwogen worden. De
ontwikkelingskansen voor veel van de biotopen blijven steeds afhankelijk van de
overstromingsfrequentie en –duur. Kleine landschapselementen (bomenrijen, solitaire bomen en houtkanten) worden onderhouden en waar mogelijk uitgebreid om de landschappelijke waarde te verhogen.
Met het oog op fauna en flora worden bijkomende beheermaatregelen genomen. Zo kunnen buiten het overstromingsbereik poelen gegraven worden voor amfibieën. Waar er voldoende plaats is, wordt de ontwikkeling van waardevolle bosranden gestimuleerd. In bepaalde bossen kan deels een hakhoutbeheer ingesteld worden om de voorjaarsflora in stand te houden. Een nulbeheer en het ringen van een deel van de populieren kan het aandeel dood hout plaatselijk verhogen. Ook het behoud en herstel van de zones met kwelwater komt zowel flora als fauna ten goede.
Het plangebied wordt opengesteld op de boswegen en een wandelroute doorheen het plangebied en omgeving wordt voorzien. De gemeente Oosterzele bouwt educatieve activiteiten uit voor scholen en groepen.
Beheerplan:
Geïntegreerd bos- en natuurbeheerplan ‘Overstromingsgebied Moortsele’ (Econnection 2006) – plangebied beslaat ongeveer 33 ha, waarvan 18 ha bos
2.3.5.4 provinciaal domein Puyenbroeck Hoofdadres: Puyenbrug 1a – 9185 Wachtebeke Gemeente: Wachtebeke, Lochristi, Moerbeke, Lokeren
Oppervlakte domein: 401 ha binnen de omheining plus 117 ha buiten de omheining Oppervlakte bosgebied volgens UBP: 165,27 ha
Eigendom provincie: sinds 1965, voor het publiek opengesteld in 1969 Directie Sport en Recreatiedomeinen
Functies:
Het provinciaal domein Puyenbroeck maakt deel uit van het open ruimtegebied van de Moervaartvallei. Het recreatief aspect van het domein (236 ha) bevindt zich voornamelijk ten noorden van de Zuidlede, met onder andere twee parkings, speeltuinen, een 9-holes
golfterrein, een sportcomplex, een Molencentrum, twee campings, een evenementeneiland, een groot vijvercomplex, technische en administratieve ruimtes, een bloemenpark en een dierenpark. Het domeingedeelte ten zuiden van de Zuidlede bestaat voornamelijk uit bosgebied waar enkel zachte recreatie is toegelaten (wandelen, fietsen, hengelen). Verder zijn er in het bosgebied twee officiële speelzones aangeduid, waaronder één van 10 ha. Natuurbeheerdoelstellingen:
In het noordelijk domeingedeelte is de beheervisie vooral toegespitst op een divers
graslandbeheer, bermbeheer en waterbeheer volgens de principes van Harmonisch Park- en Groenbeheer. In het zuidelijk domeingedeelte wordt een duurzaam bosbeheer gevoerd. De doelstellingen daarvan zijn voornamelijk de omvorming van de populierenbestanden naar meer gemengde, structuurrijke inheemse bestanden met aandacht voor zachte gradiënten, open plekken en dood hout. Waar mogelijk worden natte bostypes hersteld, voornamelijk langsheen de Zuidlede. Het recreatief medegebruik wordt maximaal afgestemd op de ecologische draagkracht van het gebied. In een oostelijk bosbestand bevindt zich een permanente broedkolonie van Blauwe reiger met een vijftigtal nesten. Nabij de kasteelvijver werd een oude kelder ingericht als vleermuizenverblijfplaats.
De publieke golf van de provincie Oost-Vlaanderen, Golf Puyenbroeck, behaalde in 2012 samen met de private ‘Royal Ostend Golf Club’ als eerste golf in België het wereldwijde GEO-certified Ecolabel als bewijs van een duurzame uitbating met aandacht voor mens, natuur en milieu.
Het bosgebied van Puyenbroeck is sinds 11 juni 2010 FSC-gecertificeerd via het groepscertificaat van het ANB.
De diverse natuurbeheerdoelstellingen staan opgelijst in de respectieve beheerplannen. Beheerplannen: