Afgezien van de vraag of de politiek ooit het p rim aat h e eft gehad, is h et op grond van het voorafgaande zeer onwaarschijnlijk dat het prim aat juist daar w eer zal worden te ru g g e legd. De onderlinge afhankelijkheid van organisaties -profit, non profit en politiek- is zo groot geworden, de toegankelijkheid van in form atie zo algem een en de wereld daardoor tegelijkertijd zo klein, dat geen
enke-drs. P.H. Labohm 72
le organisatie h et zich m eer kan p e rm itte re n te veronderstellen bepa lend te zijn voor toekom stige ontwik kelingen. Een oplossingsmonopolie voor bestaande problemen is aan geen enkele organisatie voorbehouden en zeker NIET AAN HET POLITIEKE SYSTEEM. H et is veeleer juist te veronderstellen d at h et hebben van het p rim aat innerlijk tegenstrijdig is aan h e t wezen van ons politieke systeem . HET DEMOCRATISCH STEL SEL SLUIT DOOR HET INGEBOUWDE STREVEN NAAR COMPROMISSEN ALS HET WARE HET PRIMAAT UIT. Zelfs is h et denkbaar te b e se f fen dat oplossingen voor micro-, meso- en m acroproblem en binnen onze samenleving juist gevonden zullen m oeten worden door ru im te te geven aan individuen en organisa ties die niet belem m erd worden door w at voor belangenafweging dan ook. De politiek zal in die zin volgend, dienend, stim ulerend en randvoor waarden scheppend m oeten zijn, zich bewust van haar taak om als vangnet te fungeren van diegenen die om w at voor reden dan ook uit de boot van de ontwikkeling dreigen t e vallen. De com plexiteit van het wereldgebeuren dwingt ons e rto e briljante initiatieven van enkelen t e koesteren en de organisatorische k racht van velen te bundelen ten behoeve van een leefbare en beh eers bare wereld voor allen. De kernpro blemen zullen zich daarbij c o n c e n tre ren rondom vraagstukken als b e h ee r sing van de bevolkingsaanwas, instand houding van h et ecologisch systeem (milieu), wapenbeheersing, beheersing van de tra n s p o rt- en d istrib u tiesy ste men en de beheersing van de techno logische ontwikkeling waaronder de com puterisering en de ethische as p e cte n van het DNA-onderzoek.
Transformatie
Dat het politieke systeem een belang rijke rol in onze samenleving zal blijven spelen is mijns inziens een gegeven. Maar of de politieke organi
saties een e ffe c tie v e bijdrage zullen kunnen leveren aan h et oplossen van de vraagstukken w aar wij ons in de jaren negentig en d aarna voor gesteld zullen zien, hangt af van het vermogen van deze organisatie om zich aan te passen aan de sterk veranderende, transform erende m a a t schappij. Net zoals verrew eg de m e este organisaties, functioneren ook politieke organisaties niet zo goed als we wel zouden willen. Te leurstelling, ontevredenheid, verdeeld heid en inefficiënt gebruik van m ense lijke vermogens worden als normaal beschouwd. "Het g a at niet goed, m aar e r is niets d at ik er aan kan veranderen. Dat is onbevredigend, m aar ik zit nu eenm aal in een sys teem dat te groot, te ingewikkeld en te log is om te beïnvloeden." Deze opvatting is zo wijdverspreid dat het bijna een absolute waarheid en een zichzelf vervullende voorspel ling is geworden. Het is een idee dat in de m eeste organisaties en
instellingen h eerst en bovendien de belangrijkste oorzaak is van ons gevoel van m achteloosheid tegenover het probleem van h e t c re ëre n van een duurzame maatschappij.
De kern van een transform erende organisatie, ook wel m etanoische verandering genoemd naar een Grieks woord dat "fundam entele verandering van gedachten" b e tek e n t, is d at alle individuele mensen gaan beseffen HOE uitzonderlijk groot de mogelijkhe den zijn van een groep die een geza menlijk doel n a s tr e e ft. In m etanoische organisaties gaan de mensen er niet vanuit d at ze m achteloos zijn. Ze geloven in de KRACHT VAN EEN VISIE en in het vermogen van indivi duele mensen om hun EIGEN LOT TE BEÏNVLOEDEN. Ze w eten dat ze door gezamenlijk en m et v e ra n t woordelijkheidsgevoel aan h et werk t e gaan, elkaar en uiteindelijk ook hun organisatie en de maatschappij kunnen stim uleren zodat er voor iedereen een zinvol en bevredigend leven o n ts ta a t (5).
Op dit moment zijn de m eeste mensen e r e c h te r nog van overtuigd d at ze zijn overgeleverd aan reusach tige, hopeloos ingewikkelde en logge system en. Maar zulke veronderstelling en kunnen veranderen en als dat gebeurt, v eran d ert alles. Zelfs onze. fysische omgeving en de manier waarop we de werkelijkheid w aarne men. Willis Harman h e eft dit als volgt beschreven:
Veronderstellingen bepalen, wat als werkelijkheid wordt waargenomen.
Veronderstellingen bepalen wat men denkt e raan te kunnen doen.
Veronderstellingen zijn bepalend voor de vreugde en h e t plezier die uit h et leven worden geput.
Sommige veronderstellingen zijn positief en gezond, m aar andere
zijn beslist n eg atief en ongezond (in de loop van ons leven nemen de m eesten van ons heel w at onge zonde veronderstellingen op).
- Als een maatschappij zich laat leiden door een ongeschikte of onjuis te reeks fundam entele veronderstel
lingen, h e e ft dat over het algem een veel menselijke ellende to t gevolg. - Veronderstellingen kunnen veranderd worden (6).
Een voorbeeld van zo'n verandering is de nieuwe veronderstelling dat we gezamenlijk een visie kunnen ontwikkelen van de m aatschappij waarin we willen leven en die visie ook kunnen verwezenlijken. Als politie ke organisaties op basis van deze -m etan o isch e- gedachtengang een omgeving kunnen bieden waarin deze u ite rs t fundam entele veronderstelling vaste voet kan krijgen, zouden ze wel eens van gro te invloed kunnen zijn op de toekom st. D at zal tevens bepalen op welke plaats in diezelfde toekom st het p rim aat komt te liggen • (1) Prigogine, I. and Streugers, I., Order out of chaos, Bantam Books Ine., New York, 1984, bladzijde 12/13. (2) Adams, J., Transform atie, Lemnis- c a a t, R o tte rd a m , 1984, bladzijde 7.
(3) Stikker, A., Tao, Teillard en W esters Denken, Bres, A m sterdam ,
1986, bladzijde 62.
(4) Van Praag, H., Com puters zorgen voor vrij maken van de menselijke geest, Innovatie, bijlage HC, 19 sep tem b er 1987.
(5) Kiefer, C.F., Metanoic organisa- tions, Transform ing Work and organi- sations, Lem niscaat, R o tterd am ,
1984, bladzijde 71.
(6) Harman, W.W., Visions of tom or- row, the transform ations ahead, OD Practio n er, 1981, bladzijde 13.
d r s . P .H . Labohm
was o n d er meer w ethouder van S o c i a l e Zaken, t e Voorburg ( 1 9 8 2 - 1 9 8 6 ) . Thans i s hij v o o r z i t t e r van h e t Gewest ' s-G ra v e n h a - g e . Hij i s l i d van d e VVD.
74
Idee
1. Wilt U dit them anum m er over 'H et p rim aat van de politiek?' cadeau doen? Een idee voor Sint Nicolaas e n /o f de kerstman!
2. Bent U tevreden over LEF? H e eft U dat aan Uw politieke kennissen en vrien den v e rte ld ? Ja, mooi zo! Nee, w at jam m er, m aar dit kan natuurlijk alsnog gebeuren.
Met LEF kan op verschillende m anieren worden kennis gem aakt. Alleen ... zit e r een verschil in de te betalen prijs voor JOVD-leden en niet-leden. Wat hebben wij te bieden?
a. Voor J OVD-leden:
0 een proefnum m er van LEF è ƒ 6,-- (met porto ƒ 2,50 extra); 0 een abonnement op LEF (voor vier nummers) & ƒ 19,50;
b. Voor niet-leden:
0 een them anum m er van LEF § ƒ 10,-- (met porto ƒ 2,50 extra). Te kiezen v alt uit: 1. Socialistisch-liberale samenwerking in de praktijk en 2. H et pri m a at van de politiek?;
0 een proefnum m er van LEF è ƒ 6,— (met porto ƒ 2,50 extra); 0 een abonnem ent op LEF (voor vier nummers) 3 ƒ 25,—.
Het gew enste aankruisen en opsturen aan:
LE F-abonnem entenadm inistratie, Prins Hendrikkade 104, 1011 AJ A m sterdam .
Naam
Adres
Postcode Woonplaats: Datum Handtekening: