Participerende observatie

Naast de afname van semigestructureerd interviews, heeft participerende observatie plaatsgevonden tijdens bijeenkomsten waaraan de geïnterviewde kaderleden deelnamen. De observaties zijn soms gedaan tijdens geregelde, vooraf geplande activiteiten, soms ook onverwacht tijdens meer incidentele gebeurtenissen. Participerende observatie heeft al plaatsgevonden voorafgaand aan de start van mijn onderzoek, tijdens een expertmeeting, voorgezeten door de voorzitter

47

van het regio-hoofdkantoor van Milli Görüş in Amsterdam. Het thema was: ‘Pleegzorg’. Deze expertmeeting heeft geleid tot de vorming van een werkgroep ‘Jeugdzorg’ waar naast Milli Görüş organisaties ook andere jeugdzorgorganisaties zitting in hebben. Enerzijds had ik de rol om mee te denken, mee te praten, en mee te doen, anderzijds was ik waarnemer; een dubbelrol die eigen is aan participerende observatie. Mijn opstelling tijdens die expertmeeting heeft, zoals later bleek, bijgedragen aan het winnen van het vertrouwen van het Regiobestuur. Zij hebben naar aanleiding hiervan in een formele verklaring gezegd dat ze mij toestemming gaven om mijn veldonderzoek in MGAW te verrichten. Ook het bijwonen van vergaderingen en andere (feestelijke) bijeenkomsten, en het voeren van informele gesprekken in de loop van mijn onderzoek heeft er aan bijgedragen dat met alle geïnterviewden een vertrouwensband is ontstaan.

In de periode van april 2013 tot en met december 2013 zijn verschillende overleggen en vergaderingen van het moskeebestuur geobserveerd. Aandachtspunten bij het observeren waren de agendavorming, de aard van de activiteiten, het gedrag van de aanwezigen, de soort taal die werd gehanteerd, en de verhalen, mythen en symbolen die gehoord en gesignaleerd werden.

Eén van de vergaderingen ging over de voorbereidingen van de vastenmaand, de maand Ramadan, die in dat jaar in de maanden juli-augustus viel. Besproken werd op welke manier de kaderleden vorm konden geven aan hun relatie met de bewoners van Bos en Lommer. Ook is geobserveerd bij de voorbereiding en uitvoering van enkele activiteiten.

Participerende observatie is eveneens gedaan tijdens de lezing in de Mevlana moskee over het gezinsleven door de Turks-Nederlandse theoloog/Geestelijk Verzorger Salahaddin hoca,31 een

48

bekende spreker in Milli Görüş kringen in Nederland. Ook was ik in die dubbelrol aanwezig bij de opening door de Stadsdeelraad van het buurtplein, dat drie zijden van de Mevlana moskee omgeeft. Als participerend observant heb ik veel informele gesprekken kunnen voeren in de kantine van de moskee. Ook ben ik op die manier aanwezig geweest bij een transnationaal werkweekend van alle regiobestuurders van de Milli Görüş beweging in Elspeet. Minder vasthoudend aan de observatie-lijst verliepen de participerende observaties tijdens een vrijdaggebed, een bruiloft, en een toevallige ontmoeting in een Boekhandel aan het Bos en Lommerplein. Weliswaar niet volgens een vast patroon, maar desalniettemin zeer informatief waren deze ontmoetingen, en belangrijk voor het vertrouwen en de wederzijdse openheid. Op dat soort momenten gaf ik er blijk van betrokken te zijn op het maatschappelijk en cultureel leven van de MGAW gemeenschap.

Van alle observaties, formele en informele, zijn verslagen gemaakt. Alle verslagen van (participerende) observaties zijn vastgelegd in onderzoeklogboek. Daarin is nauwkeurig bijgehouden wat er gebeurde, wie de actoren waren, wat de context was en waarom men deed wat men deed, en welke indruk het op mij maakte. De observatieverslagen vervullen in mijn onderzoek de functie van aanvullende informatie – aanvullend op de interviews. Deze observatieverslagen verschaffen nadere informatie over de context waarin mijn onderzoek heeft plaats gevonden. Voornamelijk zijn ze van belang geweest bij het schrijven van hoofdstuk 3, de wandeling door de wijk en het bezoek aan een moskee in Amsterdam-West. 2.2.3 Documenten

Naast interviews, (participerende) observaties en informele gesprekken zijn twee jaarverslagen van het Jongerencentrum grondig gelezen om een beeld te krijgen van de organisatiestructuur en het

49

activiteitenaanbod, alsmede de netwerken van het Jongerencentrum. Van de andere drie sub-organisaties ontbraken dat soort verslagen en werkplannen. De informatie over de structuur van de organisatie en de setting ervan is in die zin resultaat van documentenanalyse aangevuld met informatie uit de interviews.

Er is ook veelvuldig vervaardigd beeldmateriaal bekeken, zoals audio- en videobanden, fotoreportages en films. Ook zijn de leden van voornamelijk het Jongerencentrum van de moskeegemeenschap actief op facebook, een groeps-app en op twitter. Het Jongerencentrum MGAW is in moskeekringen een voorloper wat betreft het gebruik van social media. Het Jongerencentrum heeft een

eigen facebook-pagina waarop uitgebreide actuele

(achtergrond)informatie te vinden is over hun activiteiten.32 Ook heeft het Jongerencentrum een eigen twitter account. Whatsapp wordt vooral intern gebruikt, voor dagelijkse snelle ad-hoc berichten, bijvoorbeeld over wie op het moment met iets noemenswaardig bezig is. Denk bijvoorbeeld aan de herinnering aan een bijeenkomst van de sub-organisatie. De facebook pagina heb ik zowel tijdens als na het veldwerk veelvuldig bezocht. Tijdens het veldwerk om op de hoogte te raken van activiteiten, zodat ik kon bepalen waar ik naar toe zou gaan voor participerende observatie; na afronding van het veldwerk om eventueel de kwaliteit van de verzamelde informatie te verbeteren of gegevens nog aan te vullen.