Opbrengsten aan de hand van veranderingen in activa en passiva

Overgedragen activa als maatstaf voor te verantwoorden opbrengst

Zoals eerder beschreven, mag onder de nieuwe voorstellen opbrengst worden verantwoord als de verplichting uit het contract afneemt door de overdracht van activa aan de klant. Of de waarde van de afname van de verplichting een goede maatstaf is voor de te verantwoorden opbrengst, is voor de meeste geïnterviewden nog niet duidelijk.

Beide geïnterviewde accountants zijn van mening dat de overdracht van activa niet in elk geval een goede maatstaf zal zijn voor de te verantwoorden opbrengst. Deze overdracht hoeft namelijk niet per definitie samen te hangen met de bedrijfsdrukte. In bepaalde gevallen is het mogelijk dat er al veel kosten zijn gemaakt, maar nog maar weinig activa aan de klant is overgedragen. Verder merkt een van de geïnterviewde accountants op dat de maatstaf dan afhankelijk is van een juridische bepaling aangaande de verschuiving van control. Dit doet niet in alle gevallen recht aan de economische realiteit.

Bij de geïnterviewde bouwondernemingen was er bij allen vooral onduidelijkheid over hoe de waarde van de overgedragen activa moet worden berekend. Zij konden hier uit het DP nog geen duidelijkheid over verkrijgen. Daarnaast geven twee geïnterviewden aan dat zij bang zijn voor hoge administratiekosten, omdat zij verwachten dat het vaststellen van de overgedragen activa en de waarde daarvan, zeer arbeidsintensief is. Eén van de geïnterviewden gaf aan dat hun voorkeur ligt bij een waarde gerelateerd aan de gemaakte kosten, omdat op die manier de omzet het meest getrouw wordt verantwoord.

Weergave prestatie

Geen van de geïnterviewden denkt dat de prestatie, tot uitdrukking komend in het financiële resultaat, beter zal worden weergegeven onder de nieuwe voorstellen.

Eén van de accountants is van mening dat door toepassing van het recht van natrekking, de bedrijfsdrukte op dezelfde manier zal worden weergegeven in het resultaat en dat daarom de prestatie in ieder geval niet slechter zal worden weergegeven. Een andere accountant denkt dat het prestatiecijfer mogelijk aan relevantie zal inleveren als de bedrijfsdrukte niet goed wordt weergegeven.

Aan de andere kant zal het wel betrouwbaarder worden, omdat de opbrengsten uit onderhanden projecten minder aan subjectiviteit onderhevig zullen zijn dan bij de PoC methode.

De bouwondernemingen zien momenteel nog geen positieve ontwikkeling in de weergave van de prestatie van hun onderneming. Wanneer zij niet bij alle projecten opbrengsten kunnen verantwoorden gedurende de looptijd van het project, zal het prestatiecijfer aan relevantie inleveren. Over het algemeen denken zij dat het prestatiecijfer voor gebruikers minder relevant zal zijn. Over de betrouwbaarheid kan geen van hen een duidelijke mening geven.

Weergave financiële positie

Evenals over de weergave van de prestatie, is ook over de weergave van de financiële positie geen algemene tevredenheid over de te verwachten gevolgen.

De geïnterviewde accountants geven twee situaties aan waardoor de weergave van de financiële positie, vooral op het gebied van relevantie, zal verslechteren. De eerste is wanneer contracten bruto worden gepresenteerd. De gevolgen daarvan zijn hierboven reeds besproken. De andere situatie is het geval wanneer de nieuwe voorstellen zullen leiden tot een uistel van opbrengstverantwoording. De financiële positie loopt dan achter op de realiteit. Hierdoor wordt er ingeleverd op het gebied van relevantie. De invloed op de verlies & winst rekening zal echter groter zijn dan de invloed op de balans.

De geïnterviewde bouwondernemingen denken dat de weergave van de financiële positie van hun bedrijf slechter zal worden. De verantwoorde contractposities zullen het waarschijnlijk verwarrender maken voor de gebruikers van de jaarrekening. Zij zullen moeite hebben met het interpreteren hiervan. Een ander aangekaard probleem is dat het uit de balansposities niet duidelijk wordt welk gedeelte van de verplichting nog bestaat uit kosten en welk gedeelte uit opbrengsten. Gebruikers van de jaarrekening kunnen daardoor niet zien hoeveel geld er nog het bedrijf in- en uitstroomt per contract.

Overdracht control naar klant

Een belangrijk gevolg van de nieuwe voorstellen voor bouwondernemingen, is het verschuiven van control richting de afnemer. Uit de interviews is gebleken dat de bouwondernemingen verwachten dat dit voor hen weinig problemen zal gaan opleveren. De geïnterviewde accountants zien wel problemen. Beide accountants geven aan dat er waarschijnlijk bedrijven zijn die projecten hebben waarbij de verschuiving van control niet altijd gedurende het project zal plaatsvinden. Volgens een van de accountants is deze voorwaarde vreemd, aangezien er conceptueel geen verschil is tussen het bouwen op eigen grond of op de grond van de klant. Het zou daarom vreemd zijn als er wel verschil is in het opbrengstproces.

Een andere belangrijke vraag is of er bij een juridische overdracht wordt voldaan aan het verschuiven van de control richting de klant. Vaak heeft de klant tijdens de bouw geeneens toegang tot de bouwplaats, maar krijgt hij dat pas na oplevering. De vraag is dan of de klant al beschikkingsmacht

heeft over het half afgebouwde gebouw. De exacte uitwerking en toepassing van het verschuiven van control is mogelijk per land verschillend, afhankelijk van de geldende wet- en regelgeving.

Twee bouwondernemingen geven aan te verwachten dat onder de nieuwe voorstellen de verschuiving van control tijdens het bouwproject zal plaatsvinden. Eén van hen geeft aan dat door toepassing van het recht van natrekking het eigendom van de activa naar de klant verschuift op het moment dat het op de grond van de klant wordt gebouwd. Een andere bouwonderneming denkt dat de verschuiving van control plaatsvindt op het moment dat de klant de facturen hiervoor betaalt. Zij zien dit als het moment van eigendomsverschuiving. Zij zijn hier nog niet geheel zeker van, de voorstellen uit het DP zijn namelijk op meerdere manieren te interpreteren.

Ten slotte wordt er door een bouwbedrijf aangegeven dat voor hen de definitie van control nog niet duidelijk genoeg is en dat zij daarom ook nog niet kunnen inschatten wanneer deze verschuift.

Contract structuring

Om mogelijke problemen in de opbrengstverantwoording te voorkomen, is het mogelijk dat bouwondernemingen contracten aanpassen.

Alle geïnterviewden geven aan dat zij verwachten dat bouwondernemingen hun contracten met klanten anders zullen inrichten indien dat nodig is.

Een accountant denkt dat als de opbrengst van een project pas op het eind kan worden verantwoord, bedrijven grote projecten zullen opsplitsen in deelprojecten met deelcontracten. Na afronding van een deelcontract kan dat gedeelte van de winst worden verantwoord en vindt er een gefaseerde opbrengstverantwoording plaats. Een andere accountant geeft aan dat de IASB heeft aangegeven dat als een klant de mogelijkheid heeft om een contract tussentijds op te zeggen en een andere aannemer te zoeken die het project afmaakt, er tussentijds opbrengst mag worden genomen. Deze voorwaarde zou er voor kunnen zorgen dat bouwondernemingen dergelijke clausules in hun contracten gaan opnemen. Bouwondernemingen met een dergelijke clausules in hun contracten hebben dan minder zekerheid over de toekomstige opbrengsten uit het project, maar mogen al wel tussentijds winst nemen. Dat is niet logisch.

De bouwondernemingen zien soortgelijke mogelijke contractaanpassingen. Bedrijven zullen proberen performance obligations op te delen, wat een soortgelijke maatregel is als deelcontracten.