HOOFDSTUK 4 ARBO-ITEMS
5.3 E NQUÊTE : B ELEVING ARBEID
Om een beter beeld te creëren van de manier waarop de medewerkers persoonlijk bepaalde aspecten van het werk en de werkomgeving beoordelen is er een schriftelijke enquête afgenomen. De enquête bestaat uit een aantal specifieke onderwerpen en van daaruit zijn er vragen geformuleerd (zie bijlage 9: enquête).
De enquête is onderverdeeld in de volgende onderwerpen:
1. Werktempo
2. Emotionele belasting 3. Lichamelijke inspanning 4. Afwisseling in het werk 5. Leermogelijkheden
6. Zelfstandigheid in het werk 7. Relatie met collega’s 8. Inspraak
9. Toekomstonzekerheid 10. Het werk
11. Betrokkenheid bij de organisatie 12. Herstelbehoefte
13. Piekeren
14. Overige opmerkingen personeel
De belangrijkste resultaten zijn hieronder weergegeven. Voor de volledige uitwerking van de enquête zie bijlage 10.
Werktempo en werkhoeveelheid
56% van de respondenten antwoordt soms op de vraag of ze snel moeten werken, 30% vindt dit vaak het geval;
59% antwoordt soms onder werkdruk te staan;
56% antwoordt vaak op de vraag of het werk op gemak gedaan kan worden;
56% van de respondenten hebben nooit te weinig werk;
48% antwoordt soms problemen te hebben met de werkdruk, 52% vindt dat de werkdruk nooit te hoog is;
48% zou het soms kalmer aan willen doen op het werk, 37% vindt dit niet nodig.
31
Uit de resultaten van de enquête op het gebied van werktempo en werkhoeveelheid kan er geconcludeerd worden dat het personeel een redelijk normale werktempo hebben. Het tempo en hoeveelheid van het werk is redelijk goed geregeld. Men kan op eigen tempo werken, waardoor het werk niet te inspannend wordt voor het personeel.
Emotionele belasting
44% vindt het werk soms emotioneel zwaar, 52% vindt het nooit emotioneel zwaar;
81% voelt zich nooit persoonlijk aangevallen of bedreigd op het werk
48% heeft soms te maken met lastige klanten; 44% heeft nooit te maken met lastige klanten.
De emotionele belasting heeft toch te maken met de werkzaamheden die in de winkel worden uitgevoerd. Immers het winkelpersoneel heeft direct contact met de (lastige) klanten. Het winkelpersoneel heeft vaak te maken met lastige klanten, dit kan een emotionele last worden wanneer dit uit de hand kan lopen.
Maar over het algemeen is de emotionele belasting binnen de GSM-SHOP geen hoge risicofactor.
Lichamelijke inspanning
48% van de respondenten heeft soms hinder van het maken van langdurig dezelfde beweging, 33% heeft hier vaak last van;
41% werkt soms in ongemakkelijke en inspannende houdingen, 52% werkt nooit in deze houdingen.
Aangezien ruim 50% van het personeel kantoorwerkzaamheden verricht, is de uitkomst van de enquête geen vreemde verdeling. De lichamelijke inspanningen heeft veelal te maken met beeldschermwerk. Men ervaart de lichamelijk inspanningen als een hinder, wanneer men langdurig in dezelfde positie zitten of wanneer men dezelfde handelingen verricht. Het personeel wordt in de gelegenheid gesteld om af en toe een korte pauze te nemen, wanneer zij dit nodig achten. Men kan dan bijvoorbeeld een rookpauze nemen, of het werk neerleggen en andere werkactiviteiten doen.
Afwisseling in het werk
44% zegt dat er soms creativiteit vereist is in het werk, 41% antwoordt dat dit vaak vereist is;
56% vindt het werk soms gevarieerd;
37% antwoordt dat er soms voldoende beroep wordt gedaan op de vaardigheden en capaciteiten, 41% antwoordt dat dit vaak gebeurd en 4% antwoordt dat dit altijd het geval is.
Op het gebied van afwisseling in het werk, is het binnen GSM-SHOP goed geregeld. Het werk vereist vaak creativiteit, waardoor de eigen inbreng van het personeel hoog ligt. Er wordt op dit moment optimaal gebruik gemaakt van de capaciteiten van het personeel.
Door het personeel vrijheid te geven en creativiteit van hen te eisen, krijgt het personeel het gevoel gewaardeerd te worden.
Leermogelijkheden
48% leert soms nieuwe dingen, 37% antwoordt dat dit vaak gebeurt;
56% vindt dat er soms mogelijkheden zijn voor persoonlijk groei en ontwikkeling;
41% antwoordt soms het gevoel te hebben iets te bereiken met het werk en 22% vindt dit vaak.
GSM-SHOP biedt veel leermogelijkheden, dit omdat de medewerkers vrij zijn om hun werk zelf in te delen.
32 Zelfstandigheid in het werk
30% heeft soms vrijheid bij het uitvoeren van de werkzaamheden, 48% heeft vaak de vrijheid en 22% heeft altijd vrijheid;
37% kan zelf bepalen wanneer de werkzaamheden af moeten zijn;
37% lost altijd de problemen zelf op;
37% antwoordt zelf de inhoud van het werk te kunnen bepalen.
Relatie met collega’s
52% van de respondenten antwoordt vaak te kunnen rekenen op hulp van de collega's bij moeilijkheden, 19% antwoordt dat dit altijd het geval is;
56% van de respondenten hebben nooit conflicten met collega’s, 44 % hebben dit soms
67% vindt dat er vaak een prettige sfeer is tussen de collega’s;
De collegialiteit binnen de GSM-SHOP is erg goed. Er werken allemaal jonge mensen, waardoor de sfeer erg ontspannen is. Natuurlijk zijn er ook irritaties en onenigheden, maar over het algemeen kan er gesproken worden van een goede sfeer.
Inspraak
41% zegt soms te kunnen praten met de directe leiding over problemen op het werk, 37% zegt dit vaak te kunnen;
56% zegt soms te kunnen meebeslissen over dingen met het werk te maken hebben, 30 antwoordt dat dit vaak kan;
De organisatie biedt het personeel veel vrijheid en inspraak. Het personeel mag in feite het werk zelf invullen en bepalen, maar het moet natuurlijk wel in voordeel van de organisatie worden uitgevoerd. Wanneer het personeel negatieve eigenschappen gaat vertonen, zal de directie ze daarop aanspreken.
Toekomstonzekerheid
44% zegt soms onzeker te zijn of ze over een jaar nog werk zullen hebben, 37% zegt dit nooit te doen;
44% heeft soms de behoefte om te weten of ze over een jaar dit werk nog te zullen doen, 22% antwoordt het vaak te hebben;
Hoewel er geconcludeerd kan worden dat men zich over het algemeen niet echt zorgen maakt over de toekomst, is het wel belangrijk om het personeel op de hoogte te houden over de toekomstverwachtingen. Door het personeel te betrekken bij de organisatie wordt er een saamhorigheid gecreëerd.
Plezier in het werk
15% van de respondenten zegt tegen het werk op te zien, 85% zegt niet tegen het werk op te zien;
85% heeft plezier in zijn werk, 15% heeft geen plezier in het werk;
19% moet telkens weerstand bij zichzelf overwinnen om het werk gedaan te krijgen, 81% antwoordt dat dit nooit het geval is.
Het merendeel van de correspondenten antwoordt positief op dit onderdeel.
Betrokkenheid bij de organisatie
44% vindt de eigen opvattingen sterk overeenkomen met die van de organisatie;
85% vindt het belangrijk dat er een bijdrage geleverd kan worden aan de organisatie;
67% zegt dat de organisatie hen ter harte gaat;
33 78% voelt zich uitstekend thuis in de organisatie;
59% zou het moeilijk vinden om ontslag te nemen;
63% vindt het werk ten op zichtte van andere banen erg aantrekkelijk.
Concluderend kan er worden gezegd dat de betrokkenheid bij de organisatie onder het personeel erg hoog is. Men voelt zich erg thuis en ervaart het werk erg positief.
Herstelbehoefte
37% zegt zich niet zo goed te kunnen ontspannen na een werkdag;
44% antwoord uitgeput te zijn na het einde van een werkdag;
33% antwoord dat het laatste deel van de werkdag erg vermoeiend is.
Het blijkt dat er toch een groot aantal medewerkers zich over het algemeen niet meer fit voelen na een werkdag.
Piekeren
22% van de respondenten blijven zich na het werk nog zorgen maken over werkproblemen, 78% doet dit niet;
41% zegt dat het werk niet makkelijk van zich af te kunnen zetten, 59% van de respondenten kan dit wel;
Overige opmerkingen personeel
Over het algemeen is het personeel erg tevreden over de arbeidsomstandigheden, maar toch zijn er een aantal knelpunten naar voren gekomen.
De volgende punten zou de organisatie in acht moeten nemen om de arbeids-omstandigheden te verbeteren naar de wensen van het personeel:
Meer communicatie tussen werkgever en werknemer;
Wanneer er suggesties worden gegeven dit daadwerkelijk uitvoeren;
Conclusie
Na verwerking van de resultaten van het risico inventarisatie komen er een aantal opvallende knelpunten naar voren:
Veel struikelgevaar door slordige snoeren en kabels;
Slechte sanitaire voorzieningen;
Ontbreken van een kantine;
Geen concrete afspraken voor mogelijk ongewenste gedragingen, agressie en gewelddadigheid zowel intern als extern;
Geen instructies over goede werkhouding voor beeldschermwerk;
Ontbreken van enige bedrijfshulpverlening;
Ontbreken van maatregelen tegen brand;
Geen goede afspraken conform arbo en verzuim;
Verzuimgegevens worden niet geanalyseerd;
Uit de enquête kan geconcludeerd worden dat de beleving van de arbeid goed is. Het werktempo en werkhoeveelheid worden positief ervaren. Werknemers kunnen over het algemeen zelf bepalen hoe het werk wordt ingevuld en in welk tempo dit gedaan kan worden. Er staat geen druk achter de werknemers, die meer plezier in het werk hebben. Uiteraard spreekt het voor zich dat werknemers wel een deadline krijgen, maar dit wordt van te voren vastgesteld. Hierdoor komen de werknemers niet voor verrassingen te staan.
Binnen GSM-SHOP heeft men veel te maken met beeldschermwerk, dit kan men weer vertalen naar lichaamsinspanning. Teveel lichaamsinspanning kan
34
gezondheidsklachten veroorzaken, in deze organisatie wordt men in gelegenheid gesteld om korte pauzes te nemen.
Erg opvallend is dat er tussen de collega’s onderling een goede sfeer hangt. Men gaat collegiaal met elkaar om, en er kan hulp worden gevraagd aan collega’s wanneer men dit nodig acht.
Tevens is er uit de enquête naar voren gekomen dat:
de communicatie tussen werkgever en werknemer nog niet optimaal is;
de suggesties die gegeven worden door het personeel ook uitgevoerd moeten worden;
Men is over het algemeen redelijk tevreden over de arbeidsomstandigheden binnen de organisatie, toch zijn er een aantal knelpunten waar aan gewerkt moet worden.
Om een goed arbobeleid te kunnen opstellen is het genoodzaakt om minimaal de bovengenoemde knelpunten te verbeteren.
35 Hoofdstuk 6 Conclusie
In dit hoofdstuk worden de conclusies van het onderzoek weergegeven. Na de huidige situatie te hebben onderzocht en beschreven, kan er geconcludeerd worden dat er veel knelpunten zijn op het gebied van arbeidsomstandigheden binnen GSM-SHOP.
GSM-SHOP is sinds een aantal jaren actief op de telecommarkt, maar heeft geen concrete afspraken gemaakt op het gebied van arbeidsomstandigheden. Goede arbeidsomstandigheden zijn van groot belang voor de gezondheid van werknemers en voor de productiviteit van het bedrijfsleven. Werknemers hebben recht op een gezonde en veilige werkplek.
Het is wettelijk verplicht voor een onderneming om een goed arbobeleid te hebben. Het ontwikkelen en implementeren van arbobeleid kan met behulp van het 5W-model worden gerealiseerd. Voor dit onderzoek zal ik voor GSM-SHOP een aanbeveling doen aan de hand van deze cyclus. Via deze systematische methode kan er voor deze organisatie een beginfase worden opgestart op het gebied van arbobeleid.
Een wettelijk verplicht onderdeel binnen het arbobeleid is een Risico Inventarisatie en Evaluatie. De RIE vormt het startpunt van een systematische manier van werken. Bij het inventariseren gaat het om in kaart brengen van de risico’s op het gebied van veiligheid, gezondheid en welzijn van de medewerkers in een organisatie.
Hieronder zullen de belangrijkste knelpunten van GSM-SHOP nogmaals worden genoemd.
1. Het gebouw: Om de veiligheid, gezondheid en welzijn van het personeel te
waarborgen, moet als eerst het gebouw in goed staat zijn. Het gebouw moet orde en netheid uitstralen en ruimtes bevatten waar men terecht kan om bij te komen.
De volgende knelpunten zijn voren gekomen betreffende het gebouw van de GSM-SHOP:
Snoeren en kabels worden niet netjes weggewerkt;
Het toilet wat aanwezig is voldoet niet conform de richtlijnen van het Arbowet;
Geen rookvrije pauzeruimte en;
Geen speciaal ingericht ruimte waar men rookpauze kan nemen;
Geen speciale plek voor persoonlijke eigendommen.
2. Bedrijfsactiviteiten: Het is gebleken dat de werknemers die direct in contact zijn met publiek vatbaar zijn voor agressie en geweld. Om de veiligheid van het personeel in de winkel te waarborgen, moet men maatregelen kunnen treffen om agressie en criminaliteit te beperken. Werknemers zullen enige vorm van agressie of geweld een demotiverende factor zijn om het beroep optimaal te beoefenen. Door bloot te staan voor deze risicofactor kan dat op den duur leiden tot verzuim. Daarom is concrete afspraken en maatregelen nemen erg belangrijk om het personeel te behoeden voor deze situaties.
Binnen GSM-SHOP wordt er meer dan 2 uur per dag kantoor of beeldschermwerk verricht door de medewerkers. Beeldschermwerk brengt vele risico’s met zich mee, waardoor er speciale richtlijnen zijn aangegeven in het Arbowet. Dit heeft vooral betrekking op het meubilair, inrichting en werkhouding.
Belangrijk is dat er de mogelijkheid wordt aangeboden om het werk af te wisselen met andere werkzaamheden of om een korte pauze in te lassen. Dit voorkomt eenzijdige lichamelijk belasting. Het meubilair is in goed verstelbaar, medewerkers kunnen zelf de hoogtes aanpassen aan de lichaamsmetingen. Enig nadeel is dat er geen goede instructies wordt gegeven over een goede werkhouding.
3. Bedrijfshulpverlening: Uit de checklist is gebleken dat binnen de GSM-SHOP geen enkele vorm van bedrijfshulpverlening of noodplan aanwezig is. Er is geen schriftelijk
36
plan opgesteld voor de organisatie, waardoor werknemers niet weten wat te doen in geval van nood.
De knelpunten op het gebied van bedrijfshulpverlening zijn als volgt:
Er is geen bedrijfshulpverlener aangewezen;
Er zijn geen concrete instructies opgesteld in geval van nood;
Er is geen ontruimingsplan of bedrijfsnoodplan opgesteld;
Belangrijke telefoonnummers (alarmnummer) zijn niet kenbaar en zichtbaar gemaakt;
Vluchtwegen zijn niet goed en duidelijk aangegeven;
Nooduitgangen zijn niet duidelijk en vrij toegankelijk;
Er is geen EHBO-trommel aanwezig;
Er zijn geen blusmiddelen aanwezig;
Er zijn brandbestrijdende hulpmiddelen aanwezig, maar men weet dit niet te vinden en hoe mee om te gaan.
4. Werkinhoud en werkbeleving: Uit de enquête kan geconcludeerd worden dat de beleving van de arbeid goed is. Men is over het algemeen tevreden over de arbeidsomstandigheden binnen de organisatie, toch zijn er een tweetal knelpunten waar aan gewerkt moet worden.
De communicatie tussen werkgever en werknemer nog niet optimaal is;
De suggesties die gegeven worden door het personeel ook uitgevoerd moeten worden;
5. Ongewenst gedrag: Er zijn geen afspraken gemaakt over interne ongewenste gedragingen.
6. Arbo en verzuim: Bij verzuim geldt: voorkomen is beter dan genezen. Aandacht voor Arbeidsomstandigheden en een zorgvuldig personeelsbeleid zijn van belang voor een organisatie. Op deze manier kan er voorkomen worden dat werknemers onnodig ziek worden of verzuimen. Voor GSM-SHOP is het belangrijk dat er hier meer inzicht in verkregen moet worden. Het verzuim wordt geregistreerd, maar niet geanalyseerd.
Bovengenoemde risicofactoren is tevens het antwoord op de probleemstelling. Deze (minimale) risicofactoren moeten in een plan van aanpak verwerkt worden, waardoor men op een gestructureerde manier de arbeidsomstandigheden kan verbeteren. In het
volgende hoofdstuk zullen er aanbevelingen worden gedaan.
37 Hoofdstuk 7 Aanbevelingen
In dit hoofdstuk zullen de aanbevelingen worden gegeven. Om duidelijkheid te creëren, zullen de aanbevelingen verwerkt worden in het 5W-model.
De aanbevelingen en prioriteiten zijn verwerkt in een Plan van Aanpak, deze is terug te vinden in bijlage 8.
Stap 1: Willen
GSM-SHOP heeft geen intentieverklaring opgesteld om een dergelijk arbobeleid door te voeren. Ieder beleid begint met het iets willen. Het willen kan vastgelegd worden in een intentieverklaring. De werkgever moet duidelijk maken wat hij op het gebied van arbeidsomstandigheden en verzuim wil bereiken.
De reden dat dit niet is opgesteld is niet zo zeer dat de directie dit niet wil doen, maar meer de onwetendheid. Door het ontbreken van een intentieverklaring is er geen inzicht in de algemene voornemens van de werkgever ten aanzien van arbeidsomstandigheden en het terugdringen van verzuim.
Om de intentieverklaring te kunnen vertalen naar de voornemens van de organisatie, moet er allereerst een RIE worden uitgevoerd. Met behulp van de opgestelde RIE, dat nu op papier staat, wordt er aangegeven dat men degelijk iets wil gaan veranderingen binnen de GSM-SHOP.
In de bijlage is een voorbeeld intentieverklaring opgenomen (zie bijlage 11: voorbeeld intentieverklaring).
Stap 2: Weten
Het verzamelen en analyseren van de gegevens c.q. risicofactoren is van groot belang in deze fase. Naar aanleiding van het onderzoek zijn er vele risicofactoren naar voren gekomen. Hieronder zal er per onderwerp van het RIE aanbevelingen worden gedaan.
Het gebouw
Het is aan te raden om een onderhoudsplan voor het gebouw te maken, deze moet de volgende onderwerpen omvatten:
• algemeen groot en klein onderhoud;
• onderhoud van de nutsvoorzieningen;
• schoonmaak.
Een dergelijk plan hoeft in principe maar één keer gemaakt te worden. Wanneer er een herinrichting plaatsvindt of andere wijzigingen dan hoeft het plan alleen nog maar aangepast worden. Uiteraard moet de onderhoudsposten opgenomen worden in de jaarlijkse begroting. De ontbrekende voorzieningen zoals goed sanitair, kleedruimte, goede verlichting en pauzeruimtes moeten opgenomen worden in de
investeringsbegroting.
Het werk moet regelmatig worden onderbroken door pauzes. In de nabijheid van de werkplek moet een ruimte aanwezig zijn waar de werknemers pauze kunnen
doorbrengen. Deze ruimte dient voldoende groot te zijn en te beschikken over voldoende tafels en stoelen. In deze ruimte dienen doeltreffende maatregelen getroffen te zijn ter bescherming van de niet-rokers tegen hinder van tabaksrook. De ruimte wat nu bekend staat als de kantine is niet te typeren als een pauzeruimte. Het is aangeraden om de ruimte om te bouwen tot een kantine om de medewerkers van GSM-SHOP een plek aan te bieden waar zij hun pauze kunnen doorbrengen. Er is een offerte aangevraagd voor GSM-SHOP deze is opgenomen in bijlage 12: offerte kantine en sanitaire voorzieningen.
Zoals aangegeven in de bijlage zijn er twee opties, men kan kiezen voor één of twee urinoirs. Het is aangeraden om te kiezen voor optie twee, zodat er kan worden voldaan aan de richtlijnen die worden gegeven door het Arbowet. Tevens is er ook rekening
38
gehouden met een aparte rookruimte, waardoor je een prettiger ruimte creëert voor de niet-rokers.
Bedrijfsactiviteiten
Concrete maatregelen die genomen moeten worden om de kans op agressie en criminaliteit zoveel mogelijk te beperken.
Zorg dat men ook van buiten kan zien wat er binnen gebeurt;
Zorg voor een goed overzicht in de winkel zelf;
Spreek klanten aan (maak contact met de klant);
Voorkom dat er in de winkel grote hoeveelheden contanten en waardepapieren aanwezig zijn;
De buit minimaliseert, groot geld onbereikbaar maken;
Kenbaar maken dat de winkel en goederen beveiligd zijn;
Tel geld nooit in de winkel zelf;
Voorkom dat medewerkers alleen de winkel openen of sluiten;
Plaats eventueel videocamera’s.
Beeldschermklachten en in het bijzonder RSI wordt vaak afgeschilderd als een
modeverschijnsel. Nagenoeg moeten we toegeven dat RSI een makkelijk excuses is om het werk voor een tijdje neer te leggen. Maar nog steeds vallen veel medewerkers langdurig uit met klachten ten gevolge van ongunstige werkhoudingen en inrichting van beeldschermwerk. Medewerkers weten vaak niet wat de goede instellingen zijn van beeldschermen en apparatuur.
Om de gevaren van lichamelijke overbelasting te minimaliseren, moet er aandacht geschonken worden aan voorlichting. Als werkgever is het zelfs verplicht om werknemers goed voor te lichten over alle risico’s die er zijn op het gebied van
lichamelijke belasting. Werknemers moeten bekend zijn met de gevaren die ze tijdens het werk kunnen lopen en moeten bovendien weten hoe ze die gevaren het beste
lichamelijke belasting. Werknemers moeten bekend zijn met de gevaren die ze tijdens het werk kunnen lopen en moeten bovendien weten hoe ze die gevaren het beste