Niet-vergunde exploitatie

Hieronder wordt ingegaan op de verschillende aangetroffen vormen van niet-vergunde exploitatie. Indien wordt gekeken naar exploitatie van seksuele dienstverlening zonder gemeentelijke vergunning, terwijl er wel sprake is van een vergunningsplicht in de betreffende gemeente, zijn er in de provincie Groningen verschillende vormen aangetroffen: niet-vergunde seksinrichtingen; bedrijfsmatige thuisontvangst; straatprostitutie buiten de tippelzone; onvergunde escort; hotelprostitutie; onvergunde massage-salons; en seksbioscopen.

Niet-vergunde seksinrichtingen

De meeste seksinrichtingen die zijn aangetroffen in de provincie Groningen hebben een exploitatievergunning. In één gemeente is een seksinrichting aangetroffen waar zonder vergunning prostitutie plaatsvindt. De exploitant is al enige tijd bezig met een

vergunning-aanvraag. Voorlopig wordt de seksinrichting gedoogd door de gemeente, omdat zij verwacht dat klanten wegblijven als de club enig tijd gesloten zal worden.

Bij enkele gemeenten bestaan vermoedens dat bij een afwijzing van een vergunning in het verleden de aanvrager tegenwoordig wel een seksinrichting heeft zonder de vereiste vergunning, maar dit kan niet altijd hard worden gemaakt [S2, S11]. Zo wordt in een gemeente vermoed dat een aanvrager met ervaring in de prostitutiebranche inmiddels vanuit een woning werkzaam is. Ook in een andere gemeente in de provincie Groningen bestaat het idee dat er sprake is van niet-vergunde prostitutie na het afwijzen van een vergunning [S11, S2]. Verder is in 2013 een niet-vergunde seksinrichting opgerold van een kroegeigenaar die enige tijd daarvoor een vergunningaanvraag had ingediend bij de gemeente. Dit verzoek is afgewezen door de gemeente, maar dat heeft hem er niet van weerhouden om een niet-vergunde seks-inrichting te exploiteren in het raamprostitutiegebied. Een kamer boven een café werd gebruikt door prostituees die klanten van straat haalden. Lang heeft het niet geduurd voordat de gemeente door anderen op de hoogte werd gesteld van het bestaan van de niet-vergunde seksinrichting, waarna het pand op last van de gemeente is gesloten [S10, S11, S14].

Bedrijfsmatige thuisontvangst

De laatste jaren is er sprake van een forse stijging van het aantal advertenties op websites als kinky.nl en speurders.nl. Uit gesprekken blijkt dat exploitanten en prostituees van vergunde clubs, maar ook sleutelinformanten, het aantal thuis ontvangende prostituees meten aan het aantal advertenties op internet. Een stijging van het aantal advertenties wijst volgens hen op een toename van het aantal thuiswerkende prostituees. De afname in het aantal prostituees in vergunde clubs en de afname in het aantal prostitutiebezoeken aan vergunde clubs wordt door deze groep, naast de economische crisis, ook toegeschreven aan de ogenschijnlijke toename van het aantal niet-vergunde, thuis ontvangende prostituees [S14, S4, S6, E5, E6, E4, B7].

De verwachting van verschillende andere sleutelinformanten en exploitanten is dat het aantal unieke vrouwen dat op internet adverteert een stuk lager ligt dan het aantal advertenties [S15, S8, S14, E4]. Daarnaast blijkt uit gesprekken met exploitanten en sleutelinformanten

Bijlage 1 Groningen 171

dat er een groep vrouwen actief op internet adverteert om extra klandizie te krijgen, maar haar klanten vervolgens alleen ontvangt in een (vergunde) club [E1, S14]. Ook bij de internetanalyse, waarbij telefonisch contact is gelegd met prostituees die hun diensten via internet aanbieden, worden we een enkele keer doorverwezen naar een vergunde seksinrichting [VW, INT]. Daarnaast zijn er vrouwen die zowel vergund als niet-vergund werkzaam zijn [S12, S1, S13, S14]. Ook is er een groep die de overstap heeft gemaakt van de vergunde clubs naar thuisprostitutie. Hieronder zijn ook enkele vrouwen van Oost-Europese afkomst. Tot slot blijkt uit controles van gemeente en politie en uit onze eigen internetanalyse een groot aantal advertenties verouderd te zijn en blijken nummers niet meer te bestaan [S15, S8, S14, E4, VW, INT].

Tijdens gemeentelijke en politiecontroles en tijdens onze internetanalyse worden met name Nederlandse vrouwen van middelbare leeftijd aangetroffen die gebruik maken van wettelijke schuldsanering [S8, S15, S14, INT]. Deze vrouwen bieden seksuele diensten aan om met hun verdiensten zichzelf (en hun kinderen) te kunnen onderhouden. Zij voorzien hiermee in hun levensonderhoud. Ze maken reclame op internet, zonder dat ze hiervoor een vergunning hebben. Dit zijn volgens geïnter-viewden voornamelijk vrouwen die werkzaam zijn vanuit woningen in buitenwijken van de grotere steden in de provincie Groningen [S12, S13, VW, INT]. Vrouwen huren meestal alleen een huis, terwijl het ook voorkomt dat prostituees gezamenlijk een huis huren. Prostitutie in bungalowparken lijkt in de provincie Groningen niet of nauwelijks voor te komen volgens de politie [S12].

Daarnaast bieden ook mannen hun diensten op het internet aan. Het is al meer dan tien jaar geleden dat in de stad Groningen sprake was van een homo-ontmoetingsplek c.q. tippelzone voor mannen. Met de intrede van de mobiele telefoon en de opkomst van internet wordt er volgens enkele geïnterviewden door mannen vrijwel niet meer op straat getippeld [S9, K4]. Contactlegging vindt tegenwoordig plaats via websites als gay.nl, bullchat.nl, chatboy.nl, gaychat.nl en kinky.nl. De mannen die seksuele diensten aanbieden tegen betaling zijn op deze websites te herkennen aan de dollartekens in hun advertentie of nickname. Uit de internetanalyse blijkt dat merendeel van de mannen zichzelf aanbiedt zonder hiervoor een vergoeding te vragen.

Thuisprostituees beschikken in Groningen niet over een gemeentelijke vergunning en staan niet ingeschreven, waardoor ze ook geen belasting afdragen over hun verdiensten. Volgens exploitanten is dat voor veel vrouwen de reden om niet-vergund werkzaam te zijn. Veel vrouwen nemen vaste klanten mee, wat zorgt voor minder klandizie voor de inrichtingen met een prostitutievergunning. Dit zorgt volgens exploitanten voor (oneerlijke) concurrentie in de branche en voor een afname van het aanbod prostituees en klanten in de vergunde clubs [E6, E4, E8, E3]. We hebben met vijf niet-vergunde prostituees bij hen thuis afgesproken. De diensten werden aangeboden in een eigen huis of een gehuurd huis (van een particulier) in de buitenwijken. Twee van hen hebben eerder in een vergunde seksinrichting in Groningen gewerkt, terwijl drie prostituees hiermee geen ervaring zeggen te hebben [P9, P12, P1, P10, P11]. Alle respondenten zijn van Nederlandse afkomst en zeggen voornamelijk vanwege financiële motieven in de niet-vergunde branche werkzaam te zijn. Bij enkele niet-vergunde prostituees worden tijdens het veldwerk meerdere telefoons aangetroffen die doen vermoeden dat zij op het internet onder verschillende namen adverteren [VW]. De geïnterviewde niet-vergunde prostituees zeggen deels vaste klanten te hebben. Daarnaast werven zij klanten via advertenties op internet. Een enkeling zegt dat klanten ook worden aangesproken via chatfuncties op enkele websites, waaronder www.citygirl.nl [P12].

Indien vrouwen alleen, zelfstandig en zonder bedrijfsmatig karakter aangetroffen worden tijdens politiecontroles, wordt volgens sleutelinformanten niet gecontroleerd of deze vrouwen over de juiste vergunningen beschikken, maar wordt gelet op eventuele uitbuitingssituaties [S8, S14]. Ook de gemeentelijke toezichthouders, die de naleving van vergunningsvoorwaarden controleren, maken zelden een bestuurlijke rapportage op in dit soort gevallen. Veel gemeenten in de provincie Groningen hebben weinig tot geen zicht op niet-vergunde prostitutie. De meeste gemeenten controleren zelf niet actief op niet-vergunde prostitutie, maar werken vanuit overlastmeldingen. Door ambtenaren van verschillende gemeenten wordt aangegeven dat voor zover bij hen bekend nooit meldingen binnen zijn gekomen die mogelijk betrekking hadden op niet-vergunde prostitutie [S2, S7, S19, S18].

Bijlage 1 Groningen 173 Straatprostitutie buiten de tippelzone

Na sluitingstijd van de tippelzone wordt volgens meerdere geïnterviewden af en toe nog door een selecte groep van zo’n 15 vrouwen getippeld in de binnenstad, vaak rond het raamprostitutiegebied in het A-kwartier [P4, P12, B3]. Een enkele geïnterviewde prostituee zegt dit onlangs nog te hebben gedaan [P12]. Een andere prostituee die werkzaam is op de tippelzone vertelt dat voor veel vrouwen het risico tegenwoordig te hoog is om nog buiten de zone te tippelen. Hierop staat een boete van 150 euro, terwijl de pakkans relatief groot is [P4, S4].

Naast locaties in de binnenstad, bestaan er ook vermoedens bij geïnterviewden [E2, P1, B3] dat door vrouwen getippeld wordt bij een van de recreatiegebieden in de provincie Groningen. Dit wordt echter niet bevestigd door medewerkers van horecabedrijven in dit gebied. Ook uit eigen observaties zijn geen (sporen van) activiteiten waargenomen op deze locatie.

Bovendien wordt door enkele geïnterviewden vermoed dat er mannenprostituees actief zijn op ontmoetingsplaatsen in de buitenlucht, zoals parken en parkeerplaatsen [B1, P1, S9, K4]. Onduidelijk blijft of er sprake is van betaalde seks, omdat hierop niet of nauwelijks wordt gecontroleerd door gemeente of politie. Uit gesprekken met sleutel-informanten, prostituees en klanten komt naar voren dat in tegenstelling tot de vrouwelijke prostituees, mannen niet altijd tegen betaling werken [S9, K4, P1]. Dit blijkt ook uit het aanbod van advertenties en profielen waar seksuele diensten zonder vergoeding worden aangeboden. Een ander verschil met vrouwelijke prostituees is dat condoomgebruik bij orale bevrediging niet geaccepteerd is in de mannenprostitutie. Sleutelinfor-manten, prostituees en klanten geven aan dat er vaker penetratie zonder condoom plaatsvindt bij mannen die seks hebben met mannen dan dat het geval is bij vrouwelijke prostituees [S9, K4, P1]. In tegenstelling tot andere regio’s in Nederland zijn in Groningen weinig allochtone jongens die zich aanbieden [S9, K4, P1].

Bij mannen is er vaak sprake van informele prostitutie, terwijl vrouwen vaak georganiseerder te werk gaan. De meeste mannen die zich aanbieden zijn tussen de 18 en 30 jaar oud, maar minderjarigheid komt vermoedelijk ook voor onder deze groep. Klanten zijn vaak tussen de 40 en 70 jaar. De motivatie van mannen om seksuele diensten aan te bieden tegen betaling

is dat het een gemakkelijke manier is om bij te verdienen. Een man die seksuele diensten aanbiedt merkt op dat de jongens zichzelf meestal niet beschouwen als prostituee [P1].

Onvergunde escort

Door meerdere sleutelinformanten, exploitanten en overige betrokkenen wordt aangegeven dat zich prostitutie voordoet in hotels en motels in de provincie Groningen [S1, S8, S10, S12, S13, S14, S16, P1, E2, E4, P1]. Het betreft klanten die een escortdame die werkzaam is zonder vergunning op de hotelkamer uitnodigen. Een geïnterviewde prostituee zonder escortvergunning zegt recentelijk bij een klant te zijn geweest op een hotelkamer [P10]. Bij de landelijke escortcontrole in mei 2014 zijn in Groningen negen escortvrouwen aangetroffen, waarvan de meerderheid zonder vergunning werkzaam was. Sleutelinformanten van de gemeente zeggen dat het moeizaam is om afspraken te maken, omdat nummers niet in gebruik zijn of vrouwen geen afspraak willen maken vanwege vermoedens van een controle [S1, S14]. Deze onvergunde prostituees werken overigens niet alleen in hotels, maar ook bij klanten thuis.

Hotelprostitutie

Daarnaast bestaat bij enkele exploitanten en overige betrokkenen het vermoeden dat er in de provincie Groningen ook sprake is van hotelprostitutie waarbij de prostituee een (motel- of) hotelkamer huurt en haar klanten daar ontvangt [S8, E8, B1]. Het werven van klanten gaat voornamelijk via datingsites op internet. Het gaat hierbij slechts om vermoedens, waarbij geen concrete casussen kunnen worden genoemd door de respondenten. Ook de prostituees waarmee is gesproken zeggen hiermee geen ervaring te hebben. Daarbij geven ze aan dat ze geen collega’s kennen die dit wel doen. Eén geïnterviewde exploitant zegt een prostituee te kennen die zes jaar geleden vanuit een hotelkamer werkte, maar zij is hier al jaren geleden mee gestopt [E8].

Tijdens het veldwerk is met medewerkers van verschillende grotere hotelketens gesproken waarvan er meerdere zeggen dat er geen signalen of vermoedens zijn van hotelprostitutie [B9]. Indien ze vermoedens zouden hebben geven ze deze door aan de politie. Zij zijn aanwezig geweest bij een voorlichtingsbijeenkomst van de Koninklijke Horecabranche Nederland (KHN) over het herkennen van prostitutie. Een medewerker van één hotelketen zegt dat ze weinig zicht hebben op

Bijlage 1 Groningen 175

prostitutie, doordat de kamers zich bevinden in een gebouw dat los staat van het gebouw waarin de receptie is gevestigd. Deze medewerker denkt dat er wel vrouwen zijn die kamers huren en klanten ontvangen, maar dit zijn slechts vermoedens [B9].

Niet-vergunde massagesalons

Door meerdere sleutelinformanten en exploitanten wordt naast de zes massagesalons die beschikken over een vergunning voor een seksinrichting ook gewezen op verschillende massagesalons in de stad en provincie zonder vergunning, waar naar verwachting wel massages met seksuele handelingen plaatsvinden [S10, S14, E4, E6]. Een eigenaar van een niet-vergunde massagesalon, waar voor zover bij de eigenaar bekend geen intiem contact plaatsvindt, verwacht dat dit in de helft van de salons wel het geval is [B6]. De eigenaar hoeft hiervan niet altijd op de hoogte te zijn, aangezien dit achter gesloten deuren plaatsvindt. Het geld wordt dan in de kamer overhandigd aan de vrouw. In Groningen worden ook controles uitgevoerd bij niet vergunde massagesalons. Bij deze controles zijn in ieder geval bij één niet-vergunde massagesalon gebruikte condooms en spermasporen aangetroffen [S10, S14].

Seksbioscopen

De stad Groningen telt meerdere seksbioscopen. Geen van deze seksbioscopen heeft een vergunning voor een seksinrichting, terwijl de APV van Groningen beschrijft dat het verboden is een seksinrichting zonder vergunning van de burgemeester te gebruiken, in gebruik te geven of te doen gebruiken als seksbioscoop, sekstheater of seksautomatenhal [S11, S14]. Uit internetblogs komt naar voren dat mannen, vrouwen en transgenders/travestieten seksueel contact met elkaar hebben in seksbioscopen. Dit wordt ook bevestigd door een prostituee [P1]. Het is echter niet duidelijk of hier een vergoeding tegenover staat. Gemeente en politie voeren geen controles uit in de seksbioscopen en treden niet op zolang er geen overlastmeldingen worden gedaan.

Verder wordt door enkele sleutelinformanten gedacht dat er in een gay-sauna sprake is van niet-vergunde prostitutie [S10, S11, S14]. Onduidelijk blijft of er sprake is van betaalde seks, omdat hierop nog niet is gecontroleerd door gemeente of politie [S14].

Internetanalyse

Door meerdere sleutelinformanten, exploitanten, prostituees en overige betrokkenen wordt gesteld dat het aanbod van niet-vergunde prostitutie via internet omvangrijk is. Via internet zijn dagelijks tientallen advertenties te vinden waarop zowel vrouwen als mannen in de provincie Groningen hun diensten aanbieden [INT]. Gedurende anderhalve maand zijn op verschillende websites in totaal 128 unieke adverteerders van vermoedelijk niet-vergunde prostitutie aangetroffen in de provincie Groningen (zie tabel 1). De meerderheid biedt zijn of haar diensten aan in de stad Groningen, terwijl enkele prostituees ook in de andere grotere gemeenten in de provincie werkzaam zeggen te zijn.

Tabel 1 Aanbod op internet in provincie Groningen, aantal unieke adverteerders in verschillende gemeenten

Groningen Winschoten Hoogezand Delfzijl Veendam Overige gemeenten ^Totaal

Adverten-ties ^{93 5 5 3 4 18 128}

Het lijkt er op dat het aantal vrouwen dat zich via internet aanbiedt wordt overschat.De ervaring van medewerkers van de politie en de gemeente is namelijk dat een groot deel van de prostituees niet bereikbaar is of niet op komt dagen [S14]. De toezichthouders van de gemeente schatten dat met ongeveer een zesde van de geselecteerde advertenties telefonisch contact kan worden gelegd, terwijl dit aandeel volgens medewerkers van de politie op ongeveer een tiende ligt [S12, S14, S8]. Uit onze eigen internetanalyse, waarbij telefonisch contact is gezocht met 28 prostituees die hun diensten op het internet aanbieden werd door een derde de telefoon opgenomen [INT, VW]. Bij het overige deel was het nummer niet in gebruik of stond de voicemail aan.