Niet locatiegebonden prostitutie

Uit de literatuurstudie en gesprekken met sleutelinformanten in het algemene deel komen de volgende vormen van niet-vergunde prostitutie bij niet-locatiegebonden vormen van prostitutie naar voren: niet-vergunde escort; straatprostitutie; en cruiseplaatsen. Tijdens het veldwerk in de vier verschillende verdiepingsregio’s blijkt vervolgens dat in de praktijk ook concrete aanwijzingen worden aangetroffen van deze verschijningsvormen. Hieronder worden deze vormen van niet-vergunde prostitutie beschreven.

Niet-vergunde escort

Naast prostituees die hotelkamers huren en daar hun klanten ontvangen20, komt het ook voor dat hotelgasten een niet-vergunde escortprostituee bestellen en laten langskomen op hun hotelkamer.21 In de meeste hotels heeft de directie het personeel inmiddels verboden om klanten aan te brengen bij een escortbureau. Desondanks komt het aanbrengen van klanten soms nog voor. Daarnaast worden niet-vergunde escorts ook bij klanten thuis ontvangen. Volgens meerdere sleutelinformanten in het algemene deel adverteren niet-vergunde escortbureaus op het internet. Naast bureaus bieden volgens hen ook individuele vrouwen en mannen zich op internet aan als escort.

Amsterdam

Over de prostitutie in Amsterdam wordt in 2009 aangegeven dat er 111 namen van escortbureaus in Amsterdam circuleren en dat hierachter al met al 39 exploitanten schuilgaan (Van Wijk e.a. 2010). Het blijkt dat het aantal escortbureaus met een exploitatievergunning in de gemeente Amsterdam in vijf jaar tijd is gedaald van 39 in 2009 naar 14 in 2014. Uit de internetanalyse en uit gesprekken met de branche blijkt dat een belangrijk deel van de vergunde escortbureaus uit Amsterdam is vertrokken naar een andere gemeente. In tien Nederlandse gemeenten (waaronder Almere, Amstelveen en Hilversum) zijn escortbureaus aangetroffen met een deels of geheel Amsterdams profiel. Ook zijn er bemiddelingsbureaus gestopt, waarna escorts zelfstandig zijn gaan

20 In dat geval gaat het om hotelprostitutie, hetgeen in paragraaf 3.1 is beschreven.

21 Indien het escorts van een vergund bedrijf zijn die door hotelgasten zijn besteld, betreft het een legale vorm van prostitutie.

Niet-vergunde prostitutie 53

werken. Tot slot is een onbekend deel van de bureaus ‘ondergronds’ gegaan.

Uit onze internetanalyse zijn verschillende varianten aan het licht gekomen. Een eerste variant is dat een bedrijf onder de noemer van bijvoorbeeld massage of entertainment bij de Kamer van Koophandel staat ingeschreven en onder een Amsterdamse handels- of profielnaam adverteert met escortbemiddeling. Het komt ook voor dat een escortbemiddelingsbureau online schijnbaar een geldige exploitatievergunning heeft, maar bijvoorbeeld gevestigd is op een niet bestaand adres in de regio Amsterdam. Tot slot is er nog de variant dat een escortbemiddelingsbedrijf vanuit een ver buitenland een website onderhoudt met een adresboek/nieuwsbrief van rondreizende escorts.

Overige verdiepingsregio’s

Amsterdam verschilt enigszins van de overige verdiepingsregio’s, vooral omdat het een internationale trekpleister is voor toeristen die een interessante markt vormen voor vergunde en niet-vergunde escortprostituees. Ook in de overige verdiepingsregio’s worden concrete aanwijzingen gevonden van niet-vergunde escort. Door tientallen geïnterviewden (sleutelinformanten, exploitanten, prostituees en klanten) in deze verdiepingsregio’s wordt gesteld dat er sprake is van niet-vergunde escort. Klanten worden voornamelijk geworven via internet. Deze klanten ontvangen de prostituees in hotelkamers en in hun eigen huis. Onze internetanalyse laat zien dat een groot aantal niet-vergunde escortprostituees te vinden is op diverse websites, maar sleutelinformanten van politie en gemeente in de drie verschillende verdiepingsregio’s leggen uit dat zij vaak niet bereikbaar zijn omdat telefoonnummers niet in gebruik zijn of de telefoon niet wordt opgenomen. De enkele prostituees die ze kunnen bereiken blijken na controle in vrijwel alle gevallen niet-vergund.

In de drie verdiepingsregio’s Eindhoven, Groningen, Noord- en Midden-Limburg hebben we gesproken met prostituees die zeggen als niet-vergunde escort in de regio actief te zijn. De meeste van hen werken via advertenties op het internet. Ze gebruiken meerdere wisselende telefoonnummers en prepaid telefoons. Volgens sleutelinformanten is er sprake van een overlap tussen thuiswerkende prostituees en prostituees in de escort. Ook uit de internetanalyse komt naar voren dat het thuisaanbod

dikwijls is gecombineerd met het persoonsgericht verlenen van escortservices, waardoor het aanbrengen van een betrouwbare scheidslijn moeilijk te trekken is. Dit blijkt ook uit het feit dat we een prostituee die wij thuis hebben bezocht tijdens een mystery visit in de gemeente Eindhoven later weer tegenkomen bij een niet-vergunde escortcontrole van de politie.

Mannelijke (internet)escorts

Bij mannen vindt contactlegging tegenwoordig vaak plaats via websites als gay.nl, bullchat.nl, chatboy.nl, gaychat.nl en kinky.nl. Van de sociale media wordt Grindr het meest gebruikt. De mannen die seksuele diensten aanbieden tegen betaling kunnen op deze websites onder meer worden herkend aan de dollartekens in hun advertentie of nickname. Een bezoek aan deze chatboxen laat zien dat het merendeel van de mannen zichzelf aanbiedt zonder hiervoor een vergoeding te vragen, terwijl enkelen wel actief lijken te zijn als prostituee. Dit wordt bevestigd door meerdere geïnterviewden. Overigens geldt dit beeld met name in de verdiepingsregio’s Eindhoven, Groningen en Noord- en Midden-Limburg. In Amsterdam worden op het internet meer niet-vergunde mannelijke escortprostituees aangetroffen. Op verschillende websites worden ruim 200 mannelijke internetescorts in Amsterdam aangetroffen die zich richten op mannelijke klanten (M$M). Daarnaast zijn we op internet meerdere transgenders/travestieten tegengekomen die adverteren op de genoemde websites met onder meer escortservice in Amsterdam. Volgens het cliché zijn het enkel mannen die ‘naar de hoeren gaan’. Deze gevestigde beeldvorming begint zachtjes aan te kantelen. Buiten de vergunde escortbureaus wordt geschat dat in de Randstad enkele tientallen gigolo-escorts (M$V) actief zijn.

Straatprostitutie

Een aparte categorie binnen de niet-vergunde prostitutie wordt gevormd door de straatprostitutie. Enkele landelijke sleutelinformanten geven aan dat de laatste jaren weer meer signalen binnenkomen over tippelen buiten de daarvoor aangewezen zones. Dit gebeurt zowel door vrouwen die niet op de zone mogen tippelen als door geregistreerde vrouwen buiten de openingstijden van de tippelzone. Daarnaast wordt ook in steden zonder tippelzone de laatste jaren meer getippeld volgens enkele geïnterviewden.

Niet-vergunde prostitutie 55

In alle verdiepingsregio’s treffen we aanwijzingen dat straatprostitutie voorkomt. Straatprostituees mogen op de tippelzone in Groningen tippelen, maar van een vergunde seksinrichting is eigenlijk geen sprake. Een afgebakend gebied op een industrieterrein in de stad Groningen is aangewezen waar op bepaalde tijdstippen tippelen is toegestaan. Na sluitingstijd van de tippelzone wordt volgens meerdere geïnterviewden af en toe nog door een selecte groep van zo’n 15 vrouwen getippeld in de binnenstad, vaak rond een van de raamprostitutiegebieden. Enkele geïnterviewde prostituees zeggen dit onlangs nog te hebben gedaan. Naast locaties in de binnenstad, bestaan er ook vermoedens bij geïnterviewden dat door vrouwen getippeld wordt bij een van de recreatiegebieden in de provincie Groningen. Dit wordt echter niet bevestigd door medewerkers van horecabedrijven in dit gebied, terwijl uit eigen observaties ook geen (sporen van) activiteiten zijn waargenomen op deze locatie.

In de overige verdiepingsregio’s is nooit een gedoogde tippelzone geweest (Noord- en Midden-Limburg) of is deze het afgelopen decennium gesloten (Amsterdam in 2003 en Eindhoven in 2011). Desondanks wordt volgens meerdere sleutelinformanten en geïnterviewden op diverse plekken in deze verdiepingsregio’s door een kleine groep (voornamelijk verslaafde) vrouwen getippeld.22 Dit gebeurt in de buurt van de raamprostitutiegebieden, maar ook op andere locaties in de binnenstad.

Deze straatprostituees zijn niet dagelijks actief. In ons onderzoek zijn observaties uitgevoerd op de locaties waar volgens sleutelinformanten wordt getippeld. Op deze locaties zijn niet of nauwelijks prostituees op straat waargenomen. Geïnterviewden in de verdiepingsregio’s Amsterdam, Groningen en Noord- en Midden-Limburg geven hiervoor als verklaring dat straatprostituees voorzichtiger zijn geworden door het verscherpte toezicht. Op steeds meer plekken hangen camera’s, terwijl ook de politiecontrole op straatprostitutie intensief is. Boetes op straatprostitutie zijn hoog, terwijl de pakkans groot is. Zo zegt een van de geïnterviewde tippelaarsters in Groningen te zijn afgeschrikt door de hoge boetes die ze heeft ontvangen voor het tippelen buiten de daarvoor

22 In Eindhoven wordt geschat dat deze groep bestaat uit ongeveer 15 tot 20 prostituees, terwijl bij het onderzoek naar de prostitutiebranche in 2009 wordt geschat dat 40 à 45 straatprostituees in Amsterdam werkzaam zijn (Van Wijk e.a. 2010).

aangewezen zone. Inmiddels biedt ze haar diensten op het internet aan, omdat volgens haar de pakkans daar geringer is.

Cruiseplaatsen

Volgens enkele sleutelinformanten in het algemene deel komen bij de politie steeds vaker signalen binnen van prostituees die werken vanaf parkeerplaatsen langs snelwegen, ook wel bekend als cruiseplaatsen. Het is onduidelijk of sprake is van een toename van dit fenomeen. Het is ook mogelijk dat hierover meer signalen binnenkomen, omdat de verkeerspolitie beter is getraind in het herkennen van niet-vergunde prostitutie. In veel gevallen blijft het lastig om te bewijzen dat het om prostitutie gaat.

In alle verdiepingsregio’s bestaan bij enkele sleutelinformanten vermoedens dat prostitutie plaatsvindt op parkeerplaatsen met groenvoorzieningen langs snelwegen of in de buurt van recreatiegebieden. Er worden door de onderzoekers geen (sporen van) prostitutie-activiteiten aangetroffen op locaties waar vrouwen zich volgens sleutelinformanten zouden prostitueren. Verder hebben we vrijwel geen prostituees geïnterviewd die hiermee ervaring zeggen te hebben, met uitzondering van een vrouw in Eindhoven. Ze benadert klanten via internet en spreekt onder meer af op cruiseplaatsen.

Daarnaast zeggen meerdere sleutelinformanten in alle verdiepingsregio’s dat er op mannen-ontmoetingsplekken (parkeerplekken en in bossen) ook seks plaatsvindt. Dit betreft deels onbetaalde seks, maar gebeurt ook tegen betaling. Tijdens het veldwerk hebben we in de verdiepingsregio’s Groningen, Amsterdam en Noord- en Midden-Limburg meerdere mannen geobserveerd en gesproken die voor sekscontact met andere mannen naar verschillende mannenontmoetingsplaatsen komen. Volgens deze geïnterviewden vindt er hoofdzakelijk geen prostitutie plaats en is er sprake van seks zonder geldelijke betaling. Ze geven aan dat er soms ook prostitutie op deze locaties plaatsvindt. In Eindhoven en Noord- en Midden-Limburg hebben we met mannelijke prostituees gesproken die hiermee ervaring hebben. Contactlegging gebeurt via internet, maar ook offline op de desbetreffende mannenontmoetingsplaats.

Niet-vergunde prostitutie 57