Niet-legale arbeid

Van niet-legale arbeid is er sprake indien een in Nederland werkzame prostituee afkomstig is van buiten de Europese Economische Ruimte (EER) en niet in het bezit is van een geldige verblijfstitel waarmee het is toegestaan om in Nederland te werken.

Vormen van niet-legale prostitutie 29

In Nederland mogen alle inwoners van 18 jaar en ouder met een legale verblijfstitel, waarmee het is toegestaan om in Nederland te werken, zich prostitueren en werken in een (indien van toepassing vergunde) seksinrichting. Personen met een andere nationaliteit dan de Nederlandse mogen niet zonder meer in Nederland werken. Voor onderdanen van de lidstaten van de Europese Economische Ruimte (EER)6 geldt een fundamenteel recht van vrij verkeer van werknemers. Hierdoor mogen zij in een andere aangesloten lidstaat werken onder dezelfde voorwaarden als de burgers van die lidstaat (www.ec.europa.eu/eures). Onderdanen van lidstaten die buiten de EER vallen en die niet beschikken over een geldige (tijdelijke) verblijfstitel waarmee het is toegestaan om in Nederland te werken, mogen in Nederland geen inkomsten genereren uit arbeid, dus ook niet uit prostitutiewerk. Voor werken in de prostitutie kan in Nederland op grond van de Wet arbeid vreemdelingen (art. 8 lid 1 sub g Wav) geen tewerkstellingsvergunning worden afgegeven.

Huidige situatie EU

Steeds meer lidstaten treden toe tot de Europese Unie, waardoor de grenzen blijven verschuiven. In de huidige situatie is er geen sprake van associatielanden,7 wel staan er nog acht landen op de (potentiele) kandidatenlijst.8 Wanneer deze landen in de toekomst toe zullen treden tot de EU, zal de situatie weer wijzigen. Voor de onderdanen van de in 2007 nieuw toegetreden lidstaten, Bulgarije en Roemenië, geldt dat het hen vanaf 1 januari 2014 vrijstaat in Nederland als zelfstandige zonder personeel (ZZP-er) te werken, in loondienst of via het voorwaardenpakket (opting-in).9 Prostituees afkomstig uit landen buiten de EU kunnen zich in Nederland niet vestigen als zelfstandig ondernemer, omdat hiermee

6 De Europese Economische Ruimte omvat de lidstaten van de EU alsmede drie landen van de Europese Vrijhandelsassociatie (EVA): Liechtenstein, Noorwegen en IJsland (www.europa-nu.nl).

7 Associatielanden zijn ‘derde landen’ die geen deel uitmaken van de EU, maar waarmee de EU een associatieovereenkomst heeft gesloten, mede omdat deze landen in de toekomst mogelijk zullen toetreden tot de EU. De overeenkomst bevat bindende afspraken gericht op verregaande samenwerking tussen de EU en het betreffende land (www.europa-nl.nl).

8 De (potentieel) kandidaat landen zijn; IJsland, Turkije, Montenegro, Macedonië, Servië, Albanië, Bosnië-Herzegovina en Kosovo.

9 Het opting-in systeem houdt in dat de prostituee werkt voor de exploitant, maar niet in loondienst. De exploitant moet dan een vaststellingsovereenkomst prostitutie sluiten met de Belastingdienst (www.rijksoverheid.nl).

volgens het Ministerie van Economische Zaken geen specifiek Nederlands belang wordt gediend (www.rijksoverheid.nl).

Kroatië

Voor de onderdanen van Kroatië, op 1 juli 2013 toegetreden tot de Europese Unie, geldt een overgangsperiode. Iedere EU-lidstaat kan binnen deze periode het vrije verkeer van werknemers uit Kroatië beperken. Dit kan per lidstaat verschillen. De Nederlandse regering heeft ervoor gekozen een overgangsregime te laten gelden voor het vrije verkeer van werknemers. Op grond van de Wet arbeid vreemdelingen (Wav) is voor werknemers uit Kroatië een tewerkstellingsvergunning in Nederland vereist (www.rijksoverheid.nl). Deze tewerkstellings-vergunning wordt echter niet verleend voor werkzaamheden die geheel of gedeeltelijk bestaan uit het verrichten van seksuele handelingen met of voor derden tegen betaling, omdat het niet in het Nederlands belang is deze werkzaamheden door een vreemdeling te laten verrichten ( art. 8 lid 1 sub g Wav). Wel kan een werknemer uit Kroatië die beschikt over een verblijfsvergunning voor bepaalde tijd arbeid verrichten als zelfstandige, mits aantoonbaar dat reëel en daadwerkelijk arbeid wordt verricht als zelfstandige (art. 3 lid 1 sub b Wav jo. Art. 14 Vreemdelingenwet 2000). Een raamprostituee wordt in principe beschouwd als zelfstandige, tenzij in de praktijk blijkt van niet. Een prostituee werkzaam in een bordeel of in de escort wordt echter niet zonder meer beschouwd als zelfstandige.

2.3 Minderjarigheid

Bij de sleutelinformanten is op dit moment geen onduidelijkheid over de term minderjarigheid. Van prostitutie door minderjarigen is sprake als de prostituee jonger dan 18 jaar is. Op grond van artikel 1:233 van het Burgerlijk Wetboek zijn minderjarigen ‘zij die de ouderdom van achttien jaren nog niet hebben bereikt’. Minderjarigen die zich aanbieden als prostituee doen wettelijk gezien niets strafbaars. Echter degene die gebruik maakt van de diensten van een minderjarige prostituee onder de 16 jaar is wel strafbaar op grond van artikel 244 jo. 245 Wetboek van Strafrecht (WvSr). Zedelijk gezien wordt een minderjarige vanaf 16 jaar beschouwd als seksueel volwassen en in staat om autonoom te beslissen over het aangaan van seksuele contacten, waarbij zij geen verantwoording hoeven af te leggen over het eigen handelen (TK 2009-2010, 32211-3). In

Vormen van niet-legale prostitutie 31

geval van seksuele handelingen tegen betaling wordt echter de leeftijd van 18 jaren gehanteerd (artikel 248b Wetboek van Strafrecht). Degene die gebruik maakt van de diensten van 16- en 17-jarige prostituees is strafbaar.

Het wetsvoorstel van de Wet regulering prostitutie en bestrijding misstanden seksbranche (Wrp) wil de huidige minimumleeftijd voor werken in de prostitutie van 18 jaar verhogen naar een minimale leeftijd van 21 jaar, gezien de zwaarte van het beroep en de kwetsbaarheid van 18 tot 21-jarigen (TK 2009-2010, 32211-3). Zowel in het Verdrag van de Raad van Europa ter bestrijding van Mensenhandel als in art. 273f WvSr wordt bij minderjarigheid de leeftijdsgrens van 18 jaar gehanteerd. Dit artikel biedt een ruime bescherming aan slachtoffers van mensenhandel en heeft extra aandacht voor personen die de leeftijd van 18 jaar nog niet hebben bereikt.