Midden: Historici aan het woord

In Trouw werd het debat over integratie en immigratie in Duitsland in eerste instantie cynisch ontvangen. Het artikel ‘Welkom, Duitsland, in het Europese immigratiedebat’, die de buitenlandse redactie schreef, was hier kenmerkend voor.79 _{De journalist ging in op de ophef}

die was ontstaan na de publicatie van het boek en vond dat dit er ook in Duitsland een keer van moest komen. Een verklaring van deze houding kon zijn dat Nederland al jaren geconfronteerd werd met kritische uitspraken over de multiculturele samenleving in het publieke debat. De houding moest aangeven dat het debat nieuw was voor de Duitsers, maar in Nederland al lang werd gevoerd. Opiniemakers in Trouw stelden zich aanzienlijk genuanceerder op dan hun collega’s in centrumlinkse bladen. In deze krant werd meer ingegaan op het grote geheel van alle cijfers en op de plaats van het boek in het publieke debat. Het leek alsof de journalisten de auteur probeerden te begrijpen. Ondanks de initiële cynische ontvangst, moedigden Nederlandse opiniemakers in Trouw het debat wel vurig aan. In de weken na de publicatie stonden er meerdere artikelen in deze krant waarin het debat werd toegejuicht: ‘Gelukkig lijkt het nu mogelijk over immigratie te spreken zonder nazi-verstrekkingen.’80 _{De immigratie van}

grote groepen mensen leidde tot onzekerheid onder de bevolking en daarom achtten opiniemakers het verstandig om hier juist een debat over te voeren.81 _{Het was nodig en terecht}

om bepaalde kritische vragen te stellen; Hoeveel immigranten kan Duitsland aan? Aan welke eisen moeten ze voldoen? Zijn er bepaalde waarden die niet op te geven zijn? Welke morele, politieke, culturele en economische criteria zijn daarbij doorslaggevend? Opiniemakers vonden deze vragen in het bijzonder goed omdat nu eindelijk de politiek correcte norm die zo lang aanwezig was geweest in Duitsland vervaagde. Eindelijk werden de Duitsers geconfronteerd met de noodzaak van het debat waar opiniemakers in Trouw groot voorstanders van waren.

De buitenlandse redactie van Trouw schreef een artikel waarin een vergelijking tussen Sarrazin en Wilders werd gemaakt. Hierin werd echter ingegaan op wat Sarrazin zelf van deze vergelijking vond. Tijdens een persconferentie had hij aangegeven het niet prettig te vinden om vergeleken te worden met de Nederlandse politicus en was over zijn ideeën ‘net zo ontzet als

78 _{Koen Haegens, ‘Help, we worden dom! Migranten als economische eenheden’, De Groene Amsterdammer, 1}

september 2010.

79 _Ibidem.

80 _{-, ‘Welkom, Duitsland, in het Europese immigratiedebat’, Trouw, 18 oktober 2010.} 81 _Ibidem.

de meeste Nederlanders.’82 _{De auteur van het artikel liet hiermee Sarrazin aan bod komen en}

gaf hem een podium waarop hij zijn afkeer van Wilders uitsprak: ‘Als ik zeg dat de aarde rond is en een rechts-extremist zegt dat ook, dan ga ik niet zeggen dat ze vierkant is, alleen omdat een klootzak hetzelfde zegt als ik’, aldus Sarrazin in Trouw.83

Opvallend genoeg nodigde de redactie van Trouw in november en december twee verschillende hoogleraren geschiedenis uit die een artikel over Sarrazin schreven. De eerste historicus die over hem schreef was Frank Ankersmit: ‘Ook onze samenleving zal de komende decennia gaan lijken op een bejaardentehuis, ook hier zullen de rollators fietsen en auto’s uit het straatbeeld verdringen, ook wij hebben een vroeger voortreffelijk onderwijssysteem verruïneerd tot infantiele bezigheidstherapie.’84 _{Hij beschreef de situatie in Duitsland als}

verontrustend en maakte een vergelijking met Nederland. Het angstvallige toekomstbeeld dat Sarrazin in zijn boek beschreef kon ook Nederland aangaan. Dit alles plaatste hij in een groter Europees geheel. Hij was van mening dat in heel Europa een nieuw debat over immigratie was ontstaan, en dat Duitsland hier ook aan toe was gekomen. Hij achtte het van groot belang om in dit debat een correct midden te behouden en elkaar niet te verliezen in de extreemrechtse en extreemlinkse uitlatingen.85

Beatrice de Graaf was de andere historica die over Sarrazin schreef in Trouw. Ze beweerde dat Duitsland het steeds moeilijker had met de islam en dat het islamdebat door de publicatie van Deutschland schafft sich ab echt was begonnen.86 _{Ook zij maakte net als}

Ankersmit een vergelijking tussen Duitsland en Nederland. Zij stelde dat de islam, anders dan in Nederland, nog niet als de oorzaak van al het kwaad werd gezien. Bovendien meende ze dat

Deutschfeindlichkeit van immigranten, in het bijzonder moslims, een Duits fenomeen was dat

we in Nederland niet kenden. Deutschfeindlichkeit was de vijandigheid van mensen met een migratieachtergrond ten opzichte van autochtone Duitsers. Ze was van mening dat het debat in Duitsland terughoudend werd gevoerd en dat er jarenlang krampachtig aan een politiek correcte norm werd vastgehouden. In het artikel haalde ze het moment aan waarop Friedrich Merz in 2000 het begrip Leitkultur opnieuw introduceerde. In dit jaar werd hij nog weggehoond terwijl vanaf 2010 het begrip veel meer werd geaccepteerd. De algemene Duitse toonzetting was nu veel meer gaan lijken op die tijdens Leitkultur debatten geïnitieerd door Merz. Velen vonden nu ook dat de islam deel uitmaakte van het Duitse leven, maar dat immigranten zich wel

82 _{Redactie buitenland, ‘SPD en Bundesbank nemen afstand van ex-coryfee Sarrazin’, Trouw, 31 augustus 2010.} 83 _Ibidem.

84 _{Frank Ankersmit, ‘De schrik om het hart’, Trouw, 6 november 2010.} 85 _Ibidem.

moesten aanpassen aan de meerderheidscultuur van principes en omgangsvormen.87 _{Allebei de}

historici namen Sarrazins woorden serieus en plaatsten hem niet in het kader van populist of islamcriticus. Wat was de reden dat Trouw twee historici had uitgenodigd om over dit onderwerp te schrijven? Een verklaring hiervoor zou geweest kunnen zijn dat de redactie de gebeurtenis in een groter perspectief wilde zetten. Door historici uit te nodigen werd het debat niet enkel vanuit het heden belicht maar ook in een historisch perspectief geplaatst.