Methodologie

In dit hoofdstuk komt de methodologie aan bod. Dit hoofdstuk zal uit verschillende paragrafen ontstaan.

In paragraaf 3.1 wordt de onderzoekspopulatie en de steekproef omschreven. Tevens wordt benoemd hoe de anonimiteit van de respondenten in het onderzoek gewaarborgd wordt. In paragraaf 3.2 zal de dataverzamelingsmethode worden toegelicht en hoe deze ethisch is verantwoord. In paragraaf 3.3 worden het meetinstrument en de topiclijst toegelicht en hoe dit tot stand is gekomen. Tot slot in paragraaf 3.4 worden de data geanalyseerd middels een stappenplan met daaruit volgend een codeboom.

3.1 Onderzoekspopulatie en de steekproef

De onderzoekspopulatie

Het doel van het onderzoek is om erachter te komen welke kennis en inzichten kunnen bijdragen aan het optimaliseren van de sociaal-emotionele ontwikkeling van de kinderen in behandelklas X. De onderzoekspopulatie heeft betrekking op de jeugd- en gezinsprofessionals. Om de volledigheid van het onderzoek te kunnen waarborgen zijn er naast de pedagogisch medewerkers, ook leerkrachten van de behandelklas en de daarbij betrokken ambulante hulpverleners uitgenodigd tot deelname aan het interview. Alle respondenten hebben een verschillende leeftijd en een verschillend aantal ervaringsjaren. Het betreft een homogene groep van enkel vrouwelijke respondenten. Tevens zijn alle respondenten werkzaam binnen dezelfde organisatie.

Steekproef

In de gehele organisatie zijn er 544 medewerkers, 60 vrijwilligers en 32 stagiaires werkzaam bij organisatie Y (Sterk Huis, 2019b). Voor het onderzoek is er gekozen voor een gerichte steekproef, waarbij de onderzoeker een bewuste selectie aan respondenten heeft gemaakt. Voor de gerichte steekproef is er gekozen voor gevallen met een maximum aan variatie. De respondenten van het onderzoek verschillen, zodat de resultaten van het onderzoek goed zijn afgedekt (Baarda et al., 2018).

De daadwerkelijke steekproef wijkt af van de voorgenomen steekproef. Het corona virus heeft invloed gehad op het onderzoek en zo het werven van respondenten. Zo was het niet mogelijk om ouders van de kinderen in behandeling bij behandelklas X, te interviewen. Tevens is het voor de onderzoeker merkbaar geweest dat niet iedere hulpverlener openstond voor een online interview. Zij gaven bijvoorbeeld aan dat zij in tijdnood kwamen doordat zij druk bezig zijn met hun eigen taken waardoor een interview niet mogelijk is. Dit heeft invloed gehad op het totaal aantal respondenten, uiteindelijk zijn dit er acht. De coördinator, de gedragswetenschapper en een pedagogisch medewerker zijn hierdoor weggevallen. De keuze van de onderzoeker omtrent de respondenten is gebaseerd op relevantie met betrekking tot het onderzoek. De respondenten zijn allen werkzaam binnen de behandelklas, dit zorgt voor concrete informatie.

Om de kwaliteit van het onderzoeksrapport te waarborgen is daarom de keuze gemaakt om de pedagogisch medewerkers, ambulant hulpverleensters en leerkrachten van behandelklas X te interviewen. Zij zijn zeer betrokken bij de behandeling en hebben veel informatie over het thuisfront. Op deze manier is het toch mogelijk om wat informatie te krijgen met betrekking tot de omgeving van het kind. Tevens was het interviewen van de kinderen, geen optie. Zij hebben een jonge leeftijd, maar ook sluit het niet aan bij hetgeen waar onderzoek naar is gedaan. Bij dit kwalitatief onderzoek is het minder relevant hoe groot de groep is, maar ligt de focus meer bij het maken van een verantwoorde keuze (Baarda et al., 2018). In de perfecte omstandigheden zou de mogelijkheid geweest om ouders te interviewen meegenomen worden in het onderzoek. Echter heeft de onderzoeker nu dus een andere keuze moeten maken, zoals in de vorige alinea omschreven.

De daadwerkelijke steekproef ziet er als volgt uit:

• Drie pedagogisch medewerkers (P1 t/m P3): alle respondenten zijn vrouwen. De leeftijd ligt tussen de 34 tot 57.

• Drie ambulant hulpverleners (A1 t/m A3): alle respondenten zijn vrouwen. De leeftijd ligt tussen de 34 en 62.

• Twee leerkrachten van behandelklas x (L1 & L2): alle respondenten zijn vrouwen. De leeftijden zijn 58 en 57.

3.2 Dataverzamelingsmethode

De interviews

Er is gekozen voor een kwalitatief onderzoek om erachter te komen wat er speelt en wat de belevingen, gedachten en ervaringen van de respondenten zijn. De dataverzamelingsmethode is gebaseerd op een semigestructureerd interview. Bij deze manier van interviewen heeft de onderzoeker de mogelijkheid gehad om vragen op te stellen vanuit het theoretisch kader en de opgestelde deelvragen. Echter is er ook voldoende ruimte voor de respondent om breder op het onderwerp in te gaan en geeft het de onderzoeker de mogelijkheid om door te vragen (Baarda et al., 2018). Gezien de invloed van het corona-virus was de onderzoeker genoodzaakt, in een ieders veiligheid, de interviews af te nemen middels het online communicatie middel Microsoft Teams.

Procedure

Om de semigestructureerde interviewmethode te waarborgen, is de onderzoeker soms afgeweken van de vooropgestelde vragen vanuit de topiclijst. Dit is een bewuste keuze, omdat er voldoende ruimte moest blijven bestaan voor de onderzoeker en de respondent om door te vragen. Het was immers geen gestructureerd interview waarbij het enkel ging om de vraagstelling vanuit de topiclijst. Tijdens de interviews was de houding van de onderzoeker open, wat de respondenten de gelegenheid gaf om meningen, ervaringen en perspectieven te delen. De non-verbale houding van de onderzoeker was lastig te zien via het online communicatie middel Microsoft Teams. De onderzoeker keek de respondent recht aan in het beeld en knikte en humde indien dit van toegevoegde waarde was. Daarnaast stelde

de onderzoeker open vragen die de respondent uitnodigden om meer over het onderwerp te vertellen.

Daarbij luisterde de onderzoeker aandachtig naar het verhaal van de respondent en onderbrak niet.

Ethische verantwoording

Om het onderzoek ethisch te verantwoorden met betrekking tot de dataverzameling, zijn er een aantal aspecten die van aanmerkelijk belang zijn. Allereerst heeft de onderzoeker een bewuste selectie gemaakt aan respondenten die een bijdrage hebben geleverd aan het resultaat van het onderzoek.

Middels e-mail communicatie zijn alle respondenten uitgenodigd voor het interview. In deze uitnodiging stond geformuleerd dat er een informatiebrief en toestemmingsformulier (informed consent) is bijgestuurd. In de informatiebrief (zie bijlage 1) stond omschreven wat het doel was van het onderzoek, hoe het onderzoek is uitgevoerd, wat er van de respondent verwacht werd, wat er zou gebeuren als de respondent niet wenste deel te nemen en tot slot hoe het programma Microsoft Teams werkt. Zoals eerder vernoemd in de vorige alinea hebben de interviews plaatsgevonden middels online communicatie, namelijk Microsoft Teams.

Daarnaast is de anonimiteit van de respondenten gewaarborgd. Dit door bij verslaglegging de namen van de respondenten te categoriseren. Daarnaast is de officiële naam van de afdeling weggelaten en is dit behandelklas X genoemd. Tevens stond in het toestemmingsformulier (zie bijlage 2) dat het interview zal worden opgenomen en de opname wordt vernietigd bij het afronden van het afstudeeronderzoek. Ook staat in het toestemmingsformulier dat het niet wordt gebruikt voor andere doeleinden en gegevens niet te zijn herleiden naar een persoon. Respondenten hebben deelgenomen op vrijwillige basis en mochten op elk moment de medewerking met betrekking tot het onderzoek beëindigen, zonder opgave van reden. Daarnaast is de privacy van de respondenten gewaarborgd door namen en de gegevens van de respondent weg te laten. Tevens zijn de respondenten geïnformeerd dat zij de resultaten van het onderzoek mochten ontvangen indien gewenst. Voor bovenstaande factoren moesten de respondenten aangeven of zij het hier wel of niet mee eens waren en tot slot met een handtekening ter bevestiging.

Betrouwbaarheid dataverzamelingsmethode

De keuze van het format en de interviewtechniek bepaalt mede de betrouwbaarheid van de dataverzamelingsmethode. Voor dit onderzoek heeft de onderzoeker de keuze gemaakt om de respondenten individueel te interviewen, online via Microsoft Teams, ook wel de synchrone interview manier genoemd (Baarda et al., 2018). Om de betrouwbaarheid van de interviews te kunnen waarborgen zijn er een aantal aspecten van belang. Zo gebruikt de onderzoeker registratieapparatuur, in dit geval de opname van de telefoon. De gegevens worden letterlijk getranscribeerd en zijn inzichtelijk en controleerbaar. Daarnaast heeft de onderzoeker de geldigheid van de dataverzameling bevordert door triangulatie, dit houdt in dat de onderzoeker van diverse wetenschappelijke bronnen en theorieën met betrekking tot het onderzoek gebruik heeft gemaakt (Baarda et al., 2018).

Validiteit dataverzamelingsmethode

Een onderzoek is verbonden met de validiteit, dat wil zeggen dat de verzamelde informatie correspondeert met de werkelijkheid (Baarda et al., 2018). De onderzoeker heeft de validiteit van het onderzoek op verschillende manieren gewaarborgd. Zo bestaat de respondentengroep uit verschillende vakgebieden, maar worden zij wel allen door dezelfde onderzoeker geïnterviewd. Daardoor is het thema van verschillende kanten belicht en beargumenteert. Belangrijk voor de validiteit van het onderzoek en de betrouwbaarheid van de resultaten is dat de onderzoeker geen vooroordelen mee heeft genomen tijdens het interviewen (Baarda et al., 2018). Daardoor stond de onderzoeker open voor nieuwe informatie, die het onderzoek konden bevorderen.

Echter zijn er ook andere factoren die mee hebben gewogen in de betrouwbaarheid van het onderzoek.

Door de corona omstandigheden merkte de onderzoeker op dat veel respondenten geen kennis hadden van het programma Microsoft Teams. Daarnaast functioneerde het programma niet altijd optimaal, waardoor het beeld hakkelde, mensen slecht te verstaan waren, via een ander communicatiemiddel gebeld moesten worden en respondenten geen uitnodiging hadden gekregen. Voor de onderzoeker was dit frustrerend en bleef het interviewen op afstand een uitdaging. De houding van een respondent was vaak niet zichtbaar. Tevens voelde voor de onderzoeker erg afstandelijk, echter heeft de onderzoeker dit het gesprek zo minimaal mogelijk laten beïnvloeden.

3.3 Meetinstrument

Voor het doen van interviews heeft de onderzoeker gebruik gemaakt van een topiclijst, wat past bij het semigestructureerd interviewen. In die topiclijst staan vooropgestelde topics waaraan vragen zijn gekoppeld (zie bijlage 3). Deze zijn afgeleid uit de deelvragen en het theoretisch kader. Dit om ervoor te zorgen dat de onderzoeker meerdere belangrijke onderdelen benoemt (Baarda et al., 2018).

Betrouwbaarheid meetinstrument

Voor de betrouwbaarheid van het onderzoek heeft de onderzoeker de topiclijsten opgezet en zijn de interviews letterlijk getranscribeerd. De resultaten van het onderzoek zijn te allen tijde door de respondenten op te vragen (Baarda et al., 2018). De vragen die in de topiclijst staan geformuleerd zijn zo transparant en neutraal mogelijk, om tot juiste inzichten te komen. Tevens is er door de onderzoeker zo open en neutraal mogelijk gereageerd op de respondent. Dit om te voorkomen dat de respondent beïnvloed zou worden door de onderzoeker.

Validiteit meetinstrument

Allereerst is de topiclijst aan onafhankelijke personen toegelicht en is er gekeken of de vragen die stonden geformuleerd helder en zo transparant mogelijk waren. Tevens is er contact geweest met een collega in het vakgebied, waarbij de topiclijst ter sprake is gekomen. Samen met die collega is de conclusie getrokken dat de topiclijst te breed was en dat er gerichtere vragen moesten zijn. De topiclijst is aangepast van 50 naar 12 concrete vragen, waarop doorgevraagd kon worden. Dit bevorderde

3.4 Data-analyse

In paragraaf 1.2 staat omschreven dat uit de probleemanalyse blijkt dat de jeugd- en gezinsprofessionals van behandelklas X, toe zijn aan vernieuwende kennis en inzichten omtrent het optimaliseren van de sociaal-emotionele ontwikkeling. Aan de hand daarvan heeft de onderzoeker deelvragen opgesteld die een antwoord kunnen geven op de hoofdvraag. Vervolgens heeft de onderzoeker dit geconcretiseerd door middel van het maken van een topiclijst, en aan de hand daarvan heeft de onderzoeker vragen opgesteld voor de interviews. Om de interviews te analyseren is de onderzoeker allereerst begonnen met de exploratiefase (Baarda et al., 2018). Dit betekent dat de onderzoeker de transcripten van de interviews heeft doorgelezen om ze vervolgens te kunnen coderen.

Zo ontstond er een algeheel beeld van de resultaten alvorens er werd begonnen met het toevoegen van codes. Vervolgens is de onderzoeker begonnen met de eerste fase van het coderen, namelijk het open coderen. Bij het open coderen is het van belang dat de onderzoeker op zoek gaat naar thema’s en onderwerpen die aansluiten bij de deelvragen van het onderzoek, en dus ook de probleemstelling en daarmee relevant zijn voor de resultaten (Baarda et al., 2018). De codes vormen uiteindelijk een verband met wat er letterlijk is gezegd door de respondenten. Het open coderen kan in vier verschillende manieren. De onderzoeker heeft de woorden die in de tekst staan gebruikt als code, ook wel ‘in vivo’

coderen genoemd. Dit omdat de onderzoeker dicht bij de werkelijkheid van de respondent wilde blijven.

De tweede fase van het coderen heeft als doel om een overzicht te creëren van de open codes die gecodeerd zijn. Dit wordt ook wel een constante vergelijking genoemd. De onderzoeker is op zoek gegaan naar overeenkomsten en vergelijkingen. Daardoor werd de lijst met codes korter, mede doordat de onderzoeker dezelfde sub codes neer heeft gezet die vaker in het document terugkomen. Zo komt er een geordend overzicht. Het wordt ook wel de specificatiefase genoemd, waarin de onderzoeker axiaal codeert (Baarda et al., 2018).

De derde fase wordt ook wel aangeduid als het selectief coderen, waarbij de onderzoeker gaat categoriseren (Baarda et al., 2018). De onderzoeker heeft een codeboom gemaakt (zie bijlage 4) waarin eerst het hoofdthema werd geformuleerd en daarna een bijpassende sub code. Aan de zijkant van de tabel staan de respondenten aangegeven die iets over dat thema hebben gezegd. Aan de hand van de codeboom heeft de onderzoeker een reëel beeld omtrent het thema ‘het optimaliseren van de sociaal-emotionele ontwikkeling’ gekregen. Nadien heeft de onderzoeker de resultaten uit de codeboom geanalyseerd en daaraan conclusies verbonden, waaruit een antwoord op de hoofdvraag is voortgevloeid.