DEN HAAG, 15 Januari 1925.
I N H O U D .
Gratie verleend. — De strijd om de Indische vennootschapsbelasting. — Een vakblad over den vliegtocht Amsterdam—Batavia. — Vluchtelingen uit Mekka. — De bodem der groote Inlandsche stroomingen. — Spellingverandering.
Gratie verleend. Gouverneur-Generaal Fock, heeft, in afwijking van het advies van het Hooggerechtshof, aan Macaré gratie verleend.
Zijn straf werd veranderd in levenslange gevangenisstraf.
D e voornaamste overwegingen van het besluit luidden:
„Overwegende, dat de jeugdige leeftijd van beklaagde aanleiding geeft, om de doodstraf niet t e doen uitvoeren en dat te meer, wijl van geheel onbevooroordeelde zijde rnededeeling is gedaan aangaande een opvallende verbetering, welke in het gedrag en de houding van den veroordeelde is geconstateerd, terwijl de overtuiging bestaat, dat de gevoelens van berouw en wroeging van den veroordeelde oprecht zijn, welke rnededeeling is bevestigd door den directeur van de gevangenis te Soerabaja, die in de gelegenheid is den veroordeelde dagelijks te observeeren en voortdurend over diens gedrag wordt ingelicht door den cipier, w a t e r s en ander personeel,
Overwegende, dat een deskundige, die in de gelegenheid is gesteld.
de processtukken en verdere beschikbare gegevens grondig te b e s t u -deeren, als zijn meening heeft uitgesproken, dat, hoezeer er een tekort moge zijn, h e t geheel ontbreken van vatbaarheid voor zedelijke en andere gevoelens niet k a n worden a a n g e n o m e n " .
N a a r aanleiding van het bericht, dat de Gouverneur-Generaal een onderzoek had laten instellen n a a r het gedrag en. de houding van den veroordeelde, schrijft de Ind. Crt. :
Groote waardeering vindt daarom bij ons de gestie van den Gou-verneur-Generaal, die besefte, dat hier een ernstige leemte gaapte in de motieven, welke het Hooggerechtshof er toe brachten, te adviseeren om afwijzend op h e t gratie-request te beschikken, en besloot, zich om-t r e n om-t h e om-t gedrag v a n Macaré in de gevangenis om-t e laom-ten inlichom-ten.
D a a r m e e is een element v a n menschelijkheid gebracht in de b e h a n -deling van deze treurige z a a k ; en wij eeren in den heer Fock zijn
afschuw van het denkbeeld, dat een m e d e m e n s c h op 'n afgelegen plek op hoog bevel wordt afgemaakt, en zijn streven, een motief te vinden t o t sparen van dit menschenleven.
• *
De strijd om de Indische vennootschapsbelasting. Vóórdat de Indi-sche begrooting voor 1925 in de NederlandIndi-sche Volksvertegenwoordi-ging aan de orde k w a m , gaf de heer J . L . Vleming J r . een brochure u i t : „Overzicht en b e s c h o u w i n g " brengende over vermelden strijd, en verrijkt m e t een inleiding van den heer F . M. W i b a u t . (Uitg. H . D . Tjeenk Willink & Zn. H a a r l e m , f 1.—).
De sedert een viertal jaren door de Indische regeering verwerkte overwegingen om een flink belastingbedrag te halen van de winsten van naamlooze vennootschappen, die 't goed gaat, brachten niet h e t gewenschte r e s u l t a a t en lokten van de zijde dergetroffenen of t e treffe-nen boos verweer uit. De Indische regeering heeft d a a r o m een com-missie benoemd, onder voorzitterschap van den toenmaligen vice-president van den E a a d van Indië, D r . Moresco. H a a r voorstel was een progressieve winstbelasting voor rechtspersonen, tegen afschaf-fing van de inkomstenbelasting voor rechtspersonen, van speciale uitvoerrechten, van productenbelastingen en van de. aardoliebelasting.
Dit stelsel vond heftige aanvechting van de zijde van het grootkapi-t a a l . Prof. Mr. Treub n a m hierbij de leiding. Minisgrootkapi-ter D e Graaff be-noemde daarop hier te lande ook een commissie, die, onder voorzitter-schap van Prof. D r . B r u i n s , n a d e r over de kwestie te rapporteeren h a d . Deze koos ook wel partij tegen de door Prof. Treub voorgestane uitkeeringsbelasting, zij wilde wel het beginsel der winstbelasting evenals de commissie Moresco, m a a r om de theoretische en practische bezwaren, welke zij aan progressie verbonden acht, verving zij deze door e e n proportioneel stelsel. Minister De Graaff m a a k t e dit voorstel tot h e t zijne. D e Volksraad liet er zich ook voor vinden, hoewel hij een progressie-klank door het proportioneele heen wilde laten klinken.
D e Sch. der brochure, de heer J . L . Vleming is beslist voorstander van de progressieve winstbelasting. D e n u geschreven brochure is geenszins h e t eerste pleidooi, dat hij terzake levert, hij herinnert hier-aan in zijn Voorwoord, dat zoo een bronnenopgave wordt.
Hij verdeelt de behandelde stof dan over: de strijd om het principe der heffing; h e t heffingspercentage; m e t welke middelen door den o n d e m e m e r s r a a d voor N . - I . en eenige bij dien raad aangesloten be-langhebbenden gestreden wordt, en een slotwoord.
I n afwachting van hetgeen verder oorbaar zal zijn, besluit hij h e t hoofdstuk over h e t verheffingspercentage a l d u s : „ H o e de heffing ook zal zijn, m e n houde zich aan de uitspraak van de Commissie Moresco, overgenomen door de ( I n d . ) Eegeering, hierop neerkomende, dat de
160
bijdrage van de N. Vn. onder de bepalingen van de nieuwe wet voor de e.k. normale jaren gelijk of nagenoeg gelijk z a l - m o e t e n zijn aan hetgeen zij volgens de oude bepalingen bijdroegen en dat is dus in ieder geval ongeveer /' 51 millioen g u l d e n " .
*
Een vakblad over den vliegtocht Amsterdam^-Batavißj- Het Vlieg-veld, m a a n d b l a d van de Kon. Ned. Ver. voor L u c h t v a a r t , voegde aan zijn November-aflevering een door de nationale kleuren omlijste bij-lage toe, om de Nederlandsche vliog-pioniers t e huldigen bij h u n op 24 November 1924 volbrachten tocht A m s t e r d a m — B a t a v i a . Aan die bijlage ontleenen wij h e t gedeelte dat niet alleen over de verdiensten van de drie vliegers spreekt, m a a r ook over het aandeel dat anderen aan het welslagen hebben gehad.
„ B e n driewerf hoera, voor de kranige kerels V a n der Hoop, Van W e e r d e n P o e l m a n en Van den Broeke, zij te z a m e n wisten op zoo uit-n e m e uit-n d e .wijze de kleureuit-n vauit-n Nederlauit-nd over deuit-n vreemde uit-n a a r het verre Oosten te dragen. Hierdoor bevestigden zij op sprekende wijze, h e t ' bij h u n vertrek door den Voorzitter van het Comité, den generaal Snijders, in h u n gestelde vertrouwen, een vertrouwen dat het geheele Nederiandschc volk deelde. Wij wenschen de koene bemanning geluk m e t deze prestatie, onszelf m e t het feit, dat het onze vliegers zijn ge-weest, die het hebben verricht; door h u n werk zijn wij trotsch Hollan-ders te zijn. Ons klein land, m e t zijn aviatisch reeds zoo goeden n a a m , ziet d i e n n a a m nog weer bestendigd, Nederland is niet achtergebleven bij grootere Rijken. Hierdoor is getoond, dat, hoe in de toekomst de gevolgen1 ook mogen zijn van dit pionierwerk voor luchtverkeer, bij het kiezen van den luchtweg n a a r het Oosten m e t de Nederlandsch-Indische belangen rekening zal moeten worden gehouden. Wij toch hebben bewezen w a t wij k u n n e n , m e e r nog wij waren het, die voor het eerst dit werk deden m e t een verkeersvliegtuig. D a a r o m is de moreele beteekenis van dezen tocht zoo buitengewoon groot.
N a a s t onze hulde, gelukwensehen, — ja welke woorden drukken dat groote gevoel feitelijk uit — aan de bemanning, bieden wij die ook aan, aan h e t Comité van de Holland—Indiëvlucht, n u h e t zijn onvermoeiden arbeid m e t dezen verdienden uitslag bekroond ziet. D e N. V. Nederlandsche Vliegtuigenfabriek wenschen wij van h a r t e geluk m e t het succes van hare machine, evenals de Bolls Boyce fabrieken, voor de trouwe h u l p , die de motor vanaf Philippopel heeft verleend.
Onze sympathie aan de Hoofdredactie van Het Leven voor hare fikschc, royale hulp door de nieuwe (goedloopende trouwe) motor be-schikbaar te stellen.
L a s t b u t not least herhalen wij n o g m a a l s : b r a v o ! voor de heeren Guilohard, B r a s s e n m e t h u n technisch personeel voor het mooie werk
in Philippopel, toen in 4 dagen het vliegtuig weder startklaar gereed stond " .
* *
*
Vluchtelingen uit Mekka. D e n 27en October bracht de vracht-stoomer Kangean van de Maatschappij Nederland een kleine 600 vluchtelingen uit H e d c h a s op het quarantaine-eiland Onrust aan. De Juva-Bode van dien d a t u m en den volgenden dag gaf in verband hier-mede eenige hier-mededeelingen, aan welke het hier volgende is ontleend.
„ M e n k e n t de voorgeschiedenis. De Eegeering heeft zich voor eenige weken tot de Mij. Nederland gewend m e t h e t verzoek een daartoe geschikt schip te b e s t e m m e n t o t het afhalen van hen, wien de grond van Koning H o e s s e i n ' s rijk t e heet onder de voeten werd.
E e n viertal schepen k w a m daarvoor in aanmerking, waaronder in de eerste plaats de Kangean, een ongeveer 7000 ton m e t e n d e vrachtboot, die van Nederland op weg was n a a r Soerabaja.
Telegrafisch kreeg h e t schip order om Djeddah aan t e doen en daar de vluchtelingen op te n e m e n . D a n k zij een bijzonder snel volbrachte reis was h e t schip niet alleen tijdig t e Djeddah, m a a r het kon, na daar eenige dagen gelegen te hebben, nog tijdig zijn last op Onrust afzetten en doorstoomen n a a r zijn b e s t e m m i n g . Nog hedenmorgen heeft het zijn reis n a a r Soerabaja voortgezet. D e H a d j i ' s zijn veilig onder-dak op het eiland van den heer P o s t m a , en daar ligt al de gouver-ncments-stoomer Sirius gereed om hen morgen n a a r Priok over te brengen.
Wij hadden hedenmorgen gelegenheid het debarkeeren mede te m a k e n , en voor wij onze indrukken beschrijven m o e t ons de ver-klaring van h e t h a r t , dat de leiding van deze eenigszins buiten h e t bedevaart-seizoen vallende „buiten-model''-gebeurtenis buitengewoon vlot van stapel is geloopen, dank zij samenwerking tusschen scheep-vaart-autoriteiten, B u r g . Gen. D . en Mij. Nederland. Ook de réis is bijzonder gelukkig geweest, ondanks het feit, dat het schip geen dok-ter voerde. M a a r h e t - i s al mooi, dat deze voorziening zoo snel ge-troffen is. ,,Aan boord van een vrachtboot — aldus gezagvoerder van dei' L a a n — daar speelt de eerste officier voor dokter — en m e t suc-ces ook getuige h e t r e s u l t a a t ; slechts vier dooden en een gestor-ven zuigeling op een zeshonderd-tal passagiers. Geen besmettelijke ziekte en een uitstekende s t e m m i n g " .
H e t spreek vanzelf, dat de opvarenden vol waren van h u n avontuur.
De verhalen over de orang W a h a b i zullen n u rondgaan door de dessa's.
De pelgrims hebben heel wat te vertellen.
W a t de verhalen van deze pelgrims dan brengen, bevat, voor wie de berichten over het optreden der W a h a b i e t e n gelezen heeft, zoo weinig nieuws, dat wij 't niet overnemen, evenmin als de
bijzonder-11
• 162
heden, die de J . 13. weergeeft over het tochtje naar Onrust, om d a a r -entegen aan de algemeene indrukken meer plaats in t e ruimen.
„ D e cijfers bevestigen het vermoeden, dat de toestand in den H e d c h a s , sinds den inval der W a h a b i e t e n , vrij ordelijk geworden is.
D a a r woonden in totaal ongeveer 4000 Nederlandsch-Indische onder-danen. T h a n s zijn er ongeveer 2500 achtergebleven. W a n n e e r de derde en laatste groep vluchtelingen hier zal zijn aangekomen, bedraagt het aantal teruggekeerden zoowat 1500. Wij v e r n e m e n dan ook, dat velen op het laatste oogenblik van plan zijn veranderd en gebleven zijn. E e n geval is bekend van een familie, die uit Indië telegrafisch / 1500.— kreeg toegezonden om t e repatrieeren, m a a r die bij n a d e r inzien van dat aanbod geen gebruik heeft gemaakt. W a n n e e r m e n trouwens weet, dat van de omstreeks 600 vluchtelingen van de K a n -gean, die heden te Priok aangekomen zijn, er 450 zijn, die uit eigen middelen den terugtocht hebben betaald, en dat er slechts 150 zijn die op gouvernements-voorschot gereisd hebben, dan k o m t m e n t o t de overtuiging, dat van een panische vlucht eigenlijk geen sprake k a n zijn.
De eerste groep Indische vluchtelingen, ongeveer 450 m e n s c h e n groot, is per Engelsche scheepsgelegenheid n a a r Singapore vertokken en is daar waarschijnlijk dezer dagen aangekomen. E e k e n daarbij de 600 passagiers van de K a n g e a n en een derde groep van omstreeks 450 menschen, die per J a s o n onderweg is (waarschijnlijk n a a r Singapore), dan k o m t m e n t o t ons bovengenoemd getal. D e l a a t s t e n zullen d e n -kelijk te Singapore in quarantaine gaan en v a n d a a r per K. P . M.-boot hierheen gebracht worden.
Men krijgt een indruk, dat de Mekka-vaart door dit a v o n t u u r niet belangrijk verminderen zal. E e e d s k o m e n aanvragen voor het volgend jaar in vrij groote hoeveelheid binnen. I n het algemeen schijnt de overtuiging te heerschen, dat h e t ergste voorbij is.
Opmerkelijk is de s t e m m i n g tegen koning Hoessein, die ongeveer drie uren vóór de Kangean Djeddah verliet. , , E n een boel geld d a t hij nog heeft m e e g e n o m e n " zeggen de vluchtelingen. Dit ,is hetzelfde ver-schijnsel, dat m e n opmerkt in de Egyptische bladen, die hier worden gelezen. De W a h a b i e t e n worden beschreven als ongeregelde troepen, voorzien v a n vuurwapenen, k a n o n n e n zelfs. Alleen zij, die geen dui-delijke voorstelling hebben o m t r e n t die s t a m m e n , betreuren het, d a t m e n geen wapens h a d om tegen ze te vechten. D a t zijn dezelfden, die verklaren, d a t de W a h a b i e t e n „geen M o h a m m e d a n e n " zijn.
„ W è l M o h a m m e d a n e n " zeggen beter-geïnformeerde reisgenooten.
„ N o u dan een ander soort M o h a m m e d a n e n " geven de " " ' * " ' toe, m a a r ze geven er blijk van, d a t ze geen verschil zien tusschen de bedoelingen v a n deze s t a m m e n en die van de roovers, dje tusschen Medina en Mekka en Djeddah de Hadji-karavanen aanvallen en uit-schudden.
Dergelijke gesprekken hooren wij op het pontje, dat de schoonge-wassen H a d j i ' s in groepen van 200 overbrengt van h e t „ v u i l e " n a a r h e t „ s c h o o n e " quarantaine-eiland. Ze h u r k e n rustig bijeen en er heerscht een uitstekende s t e m m i n g .
Aan de overzijde gevoelt m e n zich eerst recht behaaglijk. E n te-recht. Deze thuiskomers hebben allerlei quarantaine-gelegenheden m e e g e m a a k t . E r zijn er bij, die gehandhaafd worden uit gezags-over-wegingen van een natie m e t „invloedssfeer", er zijn er bij waar de ongelukkigen worden afgezet waar zij vijftig cent moeten betalen voor een glas water H i e r aan de kust van het Indische vaderland is het anders. W a t e r is er in overvloed. Voedsel wordt gratis verstrekt (het gouvernement betaalt 30 cents per hoofd aan de k e u k e n ) . I n de loodsen liggen zindelijke matjes m e t borden en kroezen van gekleurd émaifle, en de boomen leveren plenty zure asem à discrétion kortom m e n is weer thuis.
H e t reisgezelschap is ondergebracht, en bij de enkele zieken blijft de verpleegster achter. ; .
D a n steekt h e t bootje weer af en richt den steven naar den over-k a n t Nog één zending en de uittocht der H a d j i ' s behoort alweer tot h e t verleden. M e n verwacht, dat de animo niet gedoofd is. D i t jaar heeft h e t quarantaine-station zich r u i m bedropen. De Mekka-vaart heeft een kleine f 90.000 opgebracht, die t e n goede gekomen is aan onze uitstekende quarantaine.
I n dat opzicht heeft Nederlandsch-Indië op de Volkenbonds-confe-rentie te Singapore, over de hygiënische voorzieningen in het Verre Oosten, waarlijk niet veel te leeren. Wij k u n n e n goed voor den dag k o m e n " .
I n H e d c h a s is het intusschen weer oorlog geworden. Koning H o e s -se.in's zoon, Ali en I b n Saoed, de vorst der W a h a b i e t e n , beproeven alle kansen van het wapenspel.
* • •
De bodem der grootc Inlandsche stroomingen. P. E. B. orgaan van den N. I. Politiek-economischen bond van 22 October, gaf over bovenvermeld onderwerp de volgende beschouwingen, betreffende
„ H o u d i n g der overheid".
1. Bodem der groote Inlandsche stroomingen.
Op den bodem van de groote stroomingén ligt m e e r of m.inder diep het nationalisme. H e t verlangen n a a r eigen lotsbeschikking, onbe-stemd bij de groote massa, bewust bij den eenen, vurig bij den ande-ren leider, welke gradueele verschillen ook mogen bestaan in beoor-deeling van zijn tijdelijke onmisbaarheid, in waardeering voor de vervulling van zijn t a a k . Ook de C o m m . P i j . is hier, wat ook de in E u r o
-164
peesche scholing opgevoede leiders aan sociaal-economische doctrine mogen verkondigen, in de praktijk van h a a r optreden nationalist, een, nationalisme dat bij die groep van steedsche Proletariers uit den aard.
der economische verhoudingen sterk economisch gekleurd is en n a a r buitenlandeen voorbeeld een révolutionnaire tendenz vertoont.
E e n dergelijk emancipatiestreven ziet de Eegeering - - Zij heeft het.bij herhaling in het openbaar verzekerd — niet als een crimineel m a a r als een sociologisch verschijnsel; niet als een toevallige plaatse-lijk Indische roering, m a a r als manifestatie van den nieuwen geest die door de wereld vaart, die zich bijzonder krachtig in Azië open-baart bij de overheerschte volken, waar de ontmoeting van Oost en W e s t een economische, intellectueele en sociale revolutie heeft te-weeggebracht. Doch om h e t maatschappelijk phaenomeen zijn juiste b a a n te laten doorloopen, moet in deze koloniale, vaak inerte m a a t -schappij de overheid tegenkrachten in werking zetten, leiding geven.
E e r s t wanneer het opkomen voor eigen lotsbeschikking leidt tot ver-treding of bedreiging van gelijkwaardige rechten van anderen of van de gemeenschap, acht de Eegeering het gebruik van het straf apparaat geboden.
Uit de maatschappij zelve nu o n t s t a a n te weinig tegenkrachten, zij is in het algemeen te indifferent; w a t de inheernsche bevolkings-groep betreft bovendien te zwak georganiseerd, terwijl de Europee-sche grootendeels te zeer geconcentreerd' is op beroep of bedrijf, in.
den regel t e onkundig, hoe de inheernsche maatschappij is geleed en wat er in h a a r omgaat, soms uit vooroordeel en onkunde onwelwil-lend en tactloos. W a r e het anders, de Inlandsche pers zou m i n d e r gelegenheid vinden te wapen te loopen tegen tactlooze, onvriende-lijke en onhandige uitlatingen van Europeesche zijde.
2. Strafrechtelijke repressie.
H e t strafapparaat wordt o.m. in werking gebracht tegen spreek- en persdelicten, voornamelijk aan Inlandsche zijde voorgevallen. De Europeesche journalist weet, wanneer het t e pas k o m t , zijn woorden gemeenlijk zóó te kiezen, dat zij snijden of striemen m a a r h e m niet in de rechtzaal b r e n g e n ; toch richt, dank zij de aandacht w a a r m e d e de Inlandsche pers de Europeesche confrères volgt, zulk een verbit-terend artikel in wijden kring schade aan. D e Inlandsche journalist staat vaker terecht om een ontoelaatbare uitlating.
De geest van het grootste deel der Inlandsche, vooral der commu-nistische pers, werkt niet m e d e om een spheer van welwillendheid te scheppen, waarin constructieve staatkundige arbeid gedijen kan.
Dezelfde grief geldt een aantal Europeesche bladen.
Deze ongewenschte toestand gaf reeds m e e r m a l e n aanleiding te overwegen, w a t ' e r administratief zou k u n n e n worden gedaan ter
be-teugeling van persexcessen. Verschillende middelen werden over-wogen doch moesten weder worden terzijde gesteld, een licentiestel-sel, een waarborgstelsel ; ook k w a m ter sprake — de dagbladen wezen daar reeds op — de mogelijkheid om in tijden van spanning, op h e t voetspoor van de regeling voor het vergaderrecht, een tijdelijke cen-suur in te voeren, en een aanvulling van de zgn. haatzaai-artikelen m e t een artikel over het fcZasse-haatzaaien.
3. Preventieve leiding.
Tot de categorie der preventieve behooren (behalve de toepassing van de toelatingsregelen, welke van wijder strekking zijn en hier niet besproken worden) :
a) de beperkingen van h e t vergaderrecht en het vergaderverbod voor jeugdige p e r s o n e n ; b) de hanteering van de goedkeuring op sta-t u sta-t e n ; c) de beperking van de bewegingsvrijheid voor volksleiders;
dj h e t toezicht op het ongesubsidieerd onderwijs en een eventueele beperking van subsidie voor anti-gouvernementeel particulier onder-wijs; e) h e t toezicht op de politieke gezindheid van de gouvernements-onderwijzers, der a m b t e n a r e n in h e t algemeen.
o. Vergaderrecht: in Stbl. no. 452 van h e t vorige jaar verscheen een aanvulling van het Kon. Besluit van 1918 (Stbl. 1919 no. 27) op het recht van vereeniging en vergadering, houdende ontzegging van dit recht aan personen beneden de 18 jaar voorzoover betreft deel-neming aan vereenigingen en vergaderingen van staatkundigen aard.
De ratio van deze regeling ligt in de overweging, dat hoe onontbeer-lijk politieke ontwikkeling en belangstelling bij de bevolking ook moge zijn, een vroegtijdige politieke beïnvloeding, vooral m e t anti-gouver-nementeele buitenlandsche theorieën, niet anders dan verwarring kan stichten in jeugdige breinen, en een bevooroodeeld geestelijk proleta-riaat moet kweeken.
Aan deze principieele regeling waren een aantal voorschriften vast-gekoppeld, strekkende om het toezicht van bestuurszijde op open-bare vergaderingen van staatkundigen aard beter te waarborgen: h e t doen van kennisgeving van elke te houden vergadering binnen 1 e t m a a l ( J a v a ) of 2 etmalen (Buitengewesten) werd o.m. voorge-schreven.
b. De hanteering van de goedkeuring van s t a t u t e n : bij de Snrekat Ambon k w a m ter sprake, hoe de Begeering zich, evenals in 1923 t e n aanzien van de N . I . P . , weder genoopt heeft gezien om op grond van h e t doen en laten en van de duidelijk gebleken bedoelingen van een vereeniging de rechtspersoonlijkheid te weigeren.
c. Bewegingsvrijheid van volksleiders : de Beisregeling van 1918 (Stbl. no. 694) geeft aan den Gouverneur-Generaal de bevoegdheid , om in bepaald aan te wijzen landstreken de reisvrijheid te beperken
166
door een paspoort voor t e schrijven voor niet binnen die streken woon-achtigen. H e t paspoort k a n onder beperkende voorwaarden worden uitgegeven, en is een jaar geldig; het k a n worden geweigerd of inge-trokken in het belang van de openbare orde en rust in de beinge-trokken landstreek. »
I n het afgeloopen jaar (Stbl. 1923 no. 410) moest, in verband m e t h e t ongewenschte drijven v a n den propagandist P o n a m o n in streken van nog primitieve ontwikkeling in een deel der residentie M e n a d o , aan de in 1918 en 1919 aangewezen landstreken (Stbl. 1918 No. 696 en 1919 No. 483) worden toegevoegd de onderaf deeling Gorontalo van de gelijknamige afdeeling en de o n d e r a f d e l i n g e n Posso en Paloe der afdeeling Midden-Selébès.
De Eegeering m e e n t tot beperking van het vrije verkeer en dus van de vrije gedachtenuiting te moeten overgaan in die streken, w a a r de bevolking aan staatkundige ontwikkeling in de moderne beteekenis nog niet toe is, w a a r een onbegrepen propaganda geen andere resul-t a resul-t e n zou opleveren dan gisresul-ting en ongerusresul-theid. Zij voelresul-t zich ver-plicht t e verhelpen h e t gebrek aan inzicht van sommige leiders in het-geen primitieve streken, die nog het-geen dertig jaar geleden het-geen aan-raking h a d d e n m e t de wereld buiten, wel en niet k u n n e n verdragen.
d. 1. Toezicht op het ongesubsidieerd onderwijs. E v e n a l s t e n aanzien van de politieke scholing in vereenigingen en vergaderingen werd de Eegeering t o t politieke kinderwetgeving genoopt op het stuk v a n o n d e r w i j s ' a a n minderjarige, en wel door het groeiend a a n t a l on-gesubsidieerde inlandsche en hollandsch-inlandsche scholen op com-munistischen grondslag. Opvoeding in politiek op vergaderingen, of op school, het is alles even ongewenscht, even rampspoedig voor het
d. 1. Toezicht op het ongesubsidieerd onderwijs. E v e n a l s t e n aanzien van de politieke scholing in vereenigingen en vergaderingen werd de Eegeering t o t politieke kinderwetgeving genoopt op het stuk v a n o n d e r w i j s ' a a n minderjarige, en wel door het groeiend a a n t a l on-gesubsidieerde inlandsche en hollandsch-inlandsche scholen op com-munistischen grondslag. Opvoeding in politiek op vergaderingen, of op school, het is alles even ongewenscht, even rampspoedig voor het