Hoofdstuk 1: De Wet Arbeidsmarkt in Balans
1.3 Kritiek op de Wet Arbeidsmarkt in Balans
Zowel voor als na invoering van de WAB heeft deze al op de nodige kritiek kunnen rekenen.
1.3.1 De cumulatiegrond
Een van de kritiekpunten op de cumulatiegrond is dat veel onduidelijkheid bestaat over de (reikwijdte van de) herplaatsingsverplichting. Dit zal met name een rol spelen wanneer de cumulatiegrond voor een deel zal bestaan uit de e-grond (verwijtbaar handelen), omdat bij deze grond herplaatsing niet de in de rede ligt. De vraag is dan of er bij een niet-voldragen e-grond wel gekeken dient te worden naar herplaatsing, en zo ja, hoe ver deze herplaatsingsplicht dan reikt? 43
Sommige auteurs twijfelen bovendien aan de noodzakelijkheid van de cumulatiegrond. Sommigen zijn van mening dat het invoeren van dergelijke grond te voorbarig was en de praktijk eerst nog haar weg moet vinden binnen de nieuwe kaders van de WWZ.44
Dekker e.a. opperen het verruimen van de h-grond als alternatief voor de cumulatiegrond, eventueel onder toekenning van een extra vergoeding bij ontbinding op deze verruimde h-grond.45 Meijers e.a.
menen echter dat dit niet in overeenstemming is met de parlementaire geschiedenis van deze grond, waaruit blijkt dat deze niet bedoeld is om onvoldragen andere gronden te compenseren. Zij menen dat
42 Kamerstukken II 2018/19, 35074, 3
43 Bouwens & Bij de Vaate 2020, Dekker e.a., TAP 2018/153 en Meijers e.a., TAP 2018/161
44 Meijers e.a., TAP 2018/161
45 Dekker e.a., TAP 2018/153
de oplossing gezocht moet worden in het verruimen van de d- en g-grond, omdat deze nu bijzonder streng door de rechters worden getoetst.46
Duk, Keizer en Staal stellen dat het ontslagrecht onnodig wordt gecompliceerd door de invoering van de cumulatiegrond. Deze duidt immers in de richting van een mathematische benadering van het ontslagrecht, waarbij in geval van een ontbindingsverzoek door de kantonrechter moet worden beoordeeld hoeveel procent van een ontslaggrond aanwezig is. Dit is in praktijk vrijwel niet mogelijk en leidt tot weinig eenduidigheid over de kans op ontbinding. Zij vrezen ook dat de cumulatiegrond tot een verharding van de procedure kan leiden, omdat werkgevers deze i-grond subsidiair zullen aan voeren om de kans op een succesvol ontbindingsverzoek te vergroten. Zij betwijfelen of het stelsel hiermee eerlijker wordt, zoals met de WWZ werd beoogd.47
1.3.2 Extra vergoeding
Een veelgehoord punt over de extra vergoeding is dat er nog veel onduidelijk is. Zo laat de wetgever het over aan de rechter om de hoogte van de vergoeding te bepalen. Er wordt geopperd dat het mogelijk is om te werken met percentages om de hoogte van de cumulatievergoeding door de rechter vast te stellen. Dit is echter vrij arbitrair. Volgens Meijers e.a. is het wenselijk dat de wetgever enkele richtlijnen zou meegeven om de cumulatievergoeding in de praktijk te berekenen, zodat er minder onduidelijkheid is in de praktijk.48
Bovendien is het karakter van de vergoeding, en de manier waarop de vergoeding zich tot de transitievergoeding en billijke vergoeding verhoudt, onduidelijk. De wetgever heeft in de concept memorie van toelichting bij de WAB vermeld dat de cumulatievergoeding niet een transitievergoeding betreft. Het is onduidelijk hoe deze vergoeding wel moet worden gezien. Wat opmerkelijk is, is dat deze bewering in de definitieve versie van de memorie van toelichting niet terugkomt.49
Duk, Keizer en Staal menen dat het aannemelijk is dat de cumulatievergoeding wordt afgetrokken van de (hoogte van) de billijke vergoeding, omdat dit nu ook al regelmatig het geval is bij de transitievergoeding.50
46 Meijers e.a., TAP 2018/161
47 Duk, Keizer & Staal, TRA 2018/73
48 Meijers e.a., TAP 2018/161
49 Van der Kind, AR-Updates 2020
50 Duk, Keizer & Staal, TRA 2018/73
Een extra vergoeding toekennen, indien de arbeidsovereenkomst wordt ontbonden op de cumulatiegrond, maakt ontslag in bepaalde gevallen duurder. Dit komt niet overeen met het doel van de WAB, namelijk het aantrekkelijker maken van een arbeidsovereenkomst voor onbepaalde tijd.51 Na invoering van de WWZ klonk immers de kritiek dat het te moeilijk was geworden om in sommige gevallen tot een einde van de arbeidsovereenkomst te komen. Daar zou de WAB dan aan tegemoet moeten komen.
Het toekennen van een extra vergoedingsmogelijkheid bij de cumulatiegrond brengt tevens het risico met zich mee dat de rechters eerder geneigd zijn op deze grond te ontbinden dan op de overige gronden.
Dit zou de rigide rechterlijke toetsing van de overige ontslaggronden in stand houden.52
De Raad voor de rechtspraak is in zijn advies bij het wetsvoorstel WAB positief over het invoeren van een cumulatiegrond. Wel meent hij dat de cumulatievergoeding niet in lijn is het de doelstelling van de WWZ om te komen tot een zo simpel mogelijk systeem van vergoedingen.53
Een ander kritiekpunt ziet op de reden achter de invoering van de cumulatievergoeding. Het toekennen van dergelijke vergoeding lijkt te impliceren dat de i-grond minderwaardig is ten opzichte van de andere ontslaggronden.54 Dit lijkt echter niet de bedoeling geweest te zijn van de wetgever. In het rapport van het Hugo Sinzheimer Instituut wordt aangeven dat een algemene ontslaggrond weinig zin heeft zonder de mogelijkheid tot extra compensatie.55 De vraag is dus of er onder de rechterlijke macht wel bereidheid is om over te gaan tot ontbinding op de cumulatiegrond zonder de mogelijkheid om een cumulatievergoeding toe te kennen.56
Omwille van de – onder andere hiervoor genoemde – onduidelijkheden kunnen vele auteurs zich nog niet in overwegende mate negatief of positief uitlaten over de cumulatiegrond en de cumulatievergoeding. De cumulatievergoeding zal nader worden besproken in paragraaf 2.2.4.
51 Dekker e.a., TAP 2018/153
52 Blom, ArbeidsRecht 2019/36
53 Kamerstukken II 2018/19, 35074, 3
54 Dekker e.a., TAP 2018/153, Oldenhuis, TRA 2019/45 en Barentsen, TRA 2018/72
55 Bennaars e.a., Hugo Sinzheimer Instituut 2016
56 Dekker e.a., TAP 2018/153