Richtinggevend document voor de respondenten met een coördinerende rol binnen de ULL’s:
Interviewvragen semi-gestructureerd
Introductie
Het is u vast niet ontgaan dat experimentele en participatieve vormen van ontwikkelen tegenwoordig wereldwijd interesse krijgen. Vanuit het wetenschappelijk onderzoek zijn dergelijke projecten interessant, omdat we constateren dat deze vormen passen in het debat over de toekomst van onze steden, maar het onzeker is of ze daadwerkelijk leiden tot een transitie naar duurzame steden. Hoe voorkomen we dat innovaties blijven steken in kleinschalige experimenten? Hoe zorgen we ervoor dat andere steden niet het wiel opnieuw moeten uitvinden? En hoe staat het met het technologisch, sociaal en bestuurlijk innovatievermogen van de Metropoolregio Amsterdam? Dit is de kern van mijn onderzoek. Mijn onderzoeksvraag is:
Welke activiteiten in transitiemanagement bepalen het transitiepotentieel naar duurzame steden door Urban Living Labs in de Metropoolregio Amsterdam?
Centraal in een laboratorium staat leren. Probeer bij elke vraag terug te koppelen hoe jullie in een fase hebben geëvalueerd. Wat hebben jullie geleerd?
Interviewvragen
De vragen zijn onderverdeeld in de fases die volgens Roorda et al. (2014) doorlopen worden om een transitie richting te geven. De fases kunnen in een willekeurige volgorde worden doorlopen.
Fase 1: Setting the scene
Fase 2: Exploring the local dynamics Fase 3: Framing the transition challenge Fase 4: Envisioning a sustainable city
Fase 5: Reconnecting long term and short term Fase 6: Engaging and anchoring
Fase 7: Getting into action Reflecting
Transitie Management model volgens Roorda et al. (2014, p. 14)
Fase 1: Setting the scene
1. Waar staat het project nu?
2. Wat is jouw rol precies binnen dit project en hoe verhoudt jouw rol zich tot de anderen? 3. Hoe is dit project ontstaan? Ik wil graag weten wie het transitie team vormde, hoe het project
is ingebed bij de gemeente, of daar uitdagingen waren en hoe het project past binnen de doelstellingen en visie van Amsterdam. Wie zijn de trekkers?
4. Waarom de keuze om dit in de vorm van een Urban Living Lab te doen? Oftewel, testen in een levensechte context, betrekken burgers en monitoren om op te schalen.
5. Hoe is het project tot de doelstellingen gekomen? Staan jullie daar achter? 6. Hoe zijn jullie bij de overige partners terecht gekomen?
7. Hoe denk jij over de huidige rolverdeling?
8. Ontmoeten jullie elkaar over die rolverdeling? Wijzigt dat wel eens?
9. Is er op voorhand nagedacht over eventuele bedreigingen voor het project? Zoals? 10. Waarover stem jij af met collega’s binnen de gemeente?
11. Hoe wordt er binnen de gemeente gereageerd op dit project zowel ambtelijk als politiek?
Fase 2: Exploring the local dynamics
1. Waarom de desbetreffende locatie?
2. Wat is er gebeurt nadat er is besloten om de desbetreffende locatie als lab aan te wijzen? Is er een analyse gemaakt van de huidige stand van zaken? Bijvoorbeeld infrastructuur, huidige uitstoot.
3. Wat leverde dit onderzoek op? Tot welke inzichten kwamen jullie?
4. Is er ook een stakeholdersanalyse gedaan? Tot welke inzichten kwamen jullie? Moesten er bijvoorbeeld bepaalde partijen aan tafel omdat die veel zeggenschap hebben in het gebied of hadden jullie op voorhand partijen in gedachte die van waarde konden zijn?
5. Welke uitdagingen deden zich hier voor? 6. Kregen jullie iedereen mee?
Maakten jullie expliciet gebruik van zogeheten change agents?
Fase 3: Framing the transition challenge
1. In welke mate denk je dat het van belang is de doelstellingen, rolverdeling, uitdagingen en kansen met elkaar te bespreken?
2. Wat is het probleem dat de jullie met dit project wilt adresseren? Wat is de aanleiding? 3. Heb je het idee dat alle partners er vanwege deze aanleiding in zitten? Wat motiveert de
partners? Hoe krijg je iedereen op een lijn? 4. Doen zich hier uitdagingen voor?
5. Zijn de doelstellingen of de aanpak tussentijds aangepast? Waarom?
Fase 4: Envisioning a sustainable city
1. Het is best makkelijk om een ambitie ten aanzien van duurzaamheid uit te spreken, maar voor veel partijen kan het best lastig zijn om te verbeelden wat het precies betekent in de praktijk. Hoe stelt het project zich de toekomst voor? Zijn er beelden of verhalen hoe de toekomst er na dit project moet uitzien?
2. Niet iedereen heeft interesse in duurzaamheid, maar wat mensen wel kan inspireren is werk, inkomen, biologisch eten of dat de kinderen op een veilige manier naar school gaan.
Herkennen jullie dit? Hoe vertalen jullie de ambitie met elkaar naar de praktijk? 3. Hoe maken jullie dit ook begrijpelijk voor de niet-slimme burger?
4. Hebben jullie de tijd genomen om de transitie te verbeelden? Waren er verschillende
mogelijkheden (Transitiepaden)? Of hebben jullie ervoor gekozen om snel aan de slag te gaan bijvoorbeeld.
5. Welke uitdagingen deden zich voor bij deze verbeelding?
Fase 5: Reconnecting long term and short term
De volgende stap, na het verbeelden van de duurzame transitie, is om deze “wolk” op langer termijn ook te verbinden met concrete ideeën voor de korte termijn om daar te komen.
1. Is er vijftig jaar naar voren gedacht en afgevraagd wat nodig was om de barrières te overwinnen, welke actoren cruciaal waren, waar de mijlpalen lagen?
3. Hoe houdt je partijen er ook bij?
4. Vervallen partijen toch in hun oude gewoontes “business as usual”?
5. Hoe zijn jullie tot een korte termijn agenda gekomen en wat waren de voorwaarden van deze korte termijn acties? Waar moesten de korte termijn acties aan voldoen? Waarom?
6. Wat is het experimentele aan deze activiteiten?
Fase 6: Engaging and anchoring
1. Hoe zoeken jullie publiciteit?
2. Organiseren jullie meet-ups? Netwerk events?
3. Hoe zorgen jullie ervoor dat jullie op de agenda van anderen komen?
4. Hoe betrekken jullie de partijen buiten de gemeente? En collega’s binnen de gemeente? En de politiek?
5. Hebben jullie het idee dat het voor andere steden interessant is?
Fase 7: Getting into action
1. Wat laten de resultaten tot dusver zien?
2. Hoe zorgen jullie ervoor dat partijen initiatief nemen? 3. Hoe verspreiden jullie kennis?
4. Welke rol spelen transnationale (of stedelijke) netwerken? 5. Welke uitdagingen doen zich hier voor?
6. Wat betekent dit project voor jullie eigen organisatie? Heb je het gevoel dat jullie zelf een verandering doormaken? Wat leer jij hiervan?
Reflecting
1. Hoe weet je het lab of het zijn doelstellingen behaalt of progressie maakt? 2. Evalueert het lab de activiteiten? Hoe monitoren jullie?
3. Zo ja, hoe?
4. Zo ja, wie voert de evaluaties uit?
5. Zo ja, hoe worden de resultaten van de evaluatie gebruikt? (bijvoorbeeld voor het verbeteren van de activiteiten of om financiering te verkrijgen)
6. Zou je een aantal zaken willen noemen die goed werkten voor het lab ten aanzien van het behalen van de doelstellingen waarvoor het lab is opgezet?
7. Zou je een aantal zaken willen noemen die minder goed werken voor het lab ten aanzien van het behalen van de doelstellingen waarvoor het lab is opgezet?
8. Worden de lessen of ervaringen overgenomen door andere landen, regio’s of steden? a. Zo ja, waar en welke ervaringen?
Interviewvragen experts
1. Wat is uw definitie van een Urban Living Lab?
2. Wat is uniek of anders aan deze benadering in vergelijking met andere governancemethodes? 3. Hoe kunnen Urban Living Labs bijdragen aan duurzame transities in steden?
4. Waar in het transitieproces ziet u een rol weggelegd voor Urban Living Labs? a. Welke uitdagingen of succesfactoren stelt u zich daarbij voor?
5. Welke rol zouden gebruikers volgens u moeten spelen in het transitiemanagementproces? 6. Welke rol zou evaluatie en monitoring volgens u moeten spelen in het
transitiemangementproces?
7. Heeft u buiten deze waardevolle informatie nog andere tips voor het onderzoeken van Urban Living Labs met een transitiemanagementraamwerk?