Goedemorgen/-middag/-namiddag. Fijn dat u de tijd heeft om mee te werken aan ons onderzoek, hier willen wij u nogmaals hartelijk voor bedanken. Wij zullen beginnen met onszelf voor te stellen waarna we kort in zullen gaan op het onderzoek en het verloop van dit interview. U kunt ons te allen tijde vragen stellen.
Wij zijn Tamar, Jeffrey en Marleen en wij zijn masterstudenten Onderwijskunde aan de Universiteit van Amsterdam. Zoals u reeds via mail te weten bent gekomen, voeren wij in het kader van onze masterscriptie onderzoek uit naar de voorbereiding van lerarenopleidingen op het lesgeven in grootstedelijke contexten en de rol van de leerkracht in de school als organisatie. Als wij ingaan op de vragen, zullen wij uitleggen wat we hier precies mee bedoelen.
Concreet is het doel van dit onderzoek om inzicht te krijgen in de wijze waarop
lerarenopleidingen aankomende leerkrachten voorbereiden op het lesgeven in grootstedelijke context en hun rol in de school als organisatie. Met dit interview willen wij nagaan hoe u de voorbereiding door de lerarenopleiding op beide onderzoeksgebieden ervaart. Wij willen met dit interview een genuanceerd beeld krijgen van uw persoonlijke visie en ervaringen op de voorbereiding van de lerarenopleiding. Het is dus zeker en vast niet de bedoeling om u op een of andere manier te beoordelen. Er zijn dan ook geen goede of foute antwoorden, er is enkel uw antwoord.
Dit interview zal ongeveer een 45 minuten tot een uur duren en wij zouden dit gesprek ook graag op band willen opnemen. Op die manier hoeven wij niet alles te noteren en kunnen wij ons beter concentreren op wat u vertelt. De gegevens uit dit gesprek zullen strikt
vertrouwelijk behandeld worden, zowel bij de verwerking als de rapportage van de resultaten. Alles wat u vertelt, blijft dus anoniem. Dit betekent concreet dat wij in de uitwerking van onze masterscipties gebruik zullen maken van pseudoniemen voor de namen en personen. Na dit interview zullen wij u binnen twee weken een samenvatting van dit gesprek sturen, zodat u kan controleren of ik alles juist geïnterpreteerd heb.
Heeft u nog vragen of opmerkingen voordat we van start gaan? Dan zou ik u willen vragen om de vragenlijst in te vullen en de toestemmingsverklaring te tekenen en dan kunnen we van start gaan.
Deel I: Algemeen beeld van de respondent en de opleiding (gezamenlijk)
U heeft zonet een korte voorbereidende vragenlijst ingevuld. We zullen dit gesprek starten met het stellen van vragen n.a.v. dit ingevulde formulier om zo nog enige verduidelijkingen te krijgen over uw werkzaamheden binnen de opleiding en de opleidingsinstelling zelf. 1.1 Sinds wanneer bent u werkzaam binnen deze opleiding?
1.2 Welke functie heeft u op dit moment en wat houdt deze functie precies in? Waar houdt u zich dagelijks mee bezig binnen deze opleiding?
1.3 Hoe zou u deze opleiding omschrijven? Wat zijn specifieke kenmerken van deze opleiding?
1.4 Wat zijn specifieke thema’s waarmee deze opleiding zich profileert (en zich dus ook onderscheidt ten opzichte van andere lerarenopleidingen)?
1.5 Wat zijn de grootste veranderingen op het curriculumgebied van de
afgelopen jaren? Zijn er bijvoorbeeld vakken toegevoegd of andere accenten gelegd? 1.6. Wat zijn volgens u de belangrijkste uitdagingen waarmee startende docenten mee
geconfronteerd worden?
1.7. Wat is volgens u de rol van lerarenopleidingen in de voorbereiding van toekomstige leerkrachten?
Het eerste deel van het interview zit erop. We zullen u nu per onderzoeker een aantal vragen stellen over een specifiek onderwerp waarin we geïnteresseerd zijn. De vragen hebben betrekking op de visie en de voorbereiding van deze lerarenopleiding. Daarbij zal elke onderzoeker zich specificeren naar zijn onderzoeksonderwerp: i.e. het lesgeven aan leerling populaties in de groot stedelijke context; het lesgeven binnen een diveres grootstedelijke context; en de rol van de leerkracht in de school als organisatie).
Deel II: De visie op een grootstedelijke context
Ik stel u nu een aantal vragen over de visie en de voorbereiding op het lesgeven in een grootstedelijke context van deze lerarenopleiding.
2.1 Is er binnen de opleiding een visie op (de voorbereiding van studenten op) het lesgeven in een grootstedelijke context? Zo ja, wat is deze visie?
2.2 Op welke thema’s liggen daarbij de accenten? (taalontwikkeling, diversiteit, kritische kennisconstructie, lesinhoud, sociale processen, ouders met hoge en lage SES en opleiding, context van de school, professionele samenwerking) 2.3 Kunt u iets vertellen over hoe deze visie op lesgeven in een grootstedelijke
context gedragen wordt door de medewerkers van deze opleiding?
2.4 Waar zou, volgens u, deze visie op lesgeven in een grootstedelijke context nog aangepast, aangescherpt of aangevuld kunnen worden?
2.5 Wat moeten studenten volgens u op de opleiding leren om straks goed les te kunnen geven in een grootstedelijke context?
2.6 Wat vindt u van de wijze waarop studenten binnen deze opleiding worden voorbereid op het lesgeven binnen een grootstedelijke context?
Met het lesgeven aan superdiverse klassen bedoelen wij dat er grote diversiteit is in de klassen in grote steden. Leerlingen hebben diverse achtergronden en leerkrachten krijgen te maken met deze leerlingen met uiteenlopende achtergronden als het gaat om cultuur,
etniciteit, taal, SES enz. De volgende vragen zullen hierop ingaan.
2.1 Op welke thema’s liggen in de opleiding de accenten? Kunt u een voorbeeld geven van hoe hier aandacht aan besteed wordt/ hoe dit aan bod komt?
2.2 Is er binnen de opleiding een visie op (de voorbereiding van studenten op) diversiteit? Zo ja, wat is deze visie?
2.2.1 Is deze visie terug te zien in de vakinhouden? Zo ja, hoe komt dit terug? 2.2.2 Wordt er bijvoorbeeld aandacht besteed aan diversiteit, culturele en etnische verschillen, differentiëren, NT2-didactiek?
2.2.3 Kunt u iets vertellen over hoe deze visie op diversiteit gedragen wordt door de medewerkers van deze opleiding?
2.3 Wat moeten studenten volgens u op de opleiding leren om later goed les te kunnen geven binnen de diversiteit van een grootstedelijke context? 2.4 Waar zou, volgens u, deze visie op diversiteit nog aangepast/aangescherpt en/of aangevuld kunnen worden?
2.5 Wat vindt u van de wijze waarop studenten binnen deze opleiding worden voorbereid op het lesgeven binnen de superdiverse klas?
DEEL III: De voorbereiding op het lesgeven binnen een grootstedelijke context We hebben net gekeken naar de opleiding in het algemeen, uw werkzaamheden en uw eigen visie op het lesgeven binnen een grootstedelijke context. De volgende vragen gaan specifiek in hoe de opleiding de voorberieding op het lesgeven binnen een grootstedelijke context vorm geeft.
3.1 Hoe bereidt de opleiding haar studenten voor op het lesgeven binnen de grootstedelijke context?
3.1.1 In hoeverre is er tijdens de opleiding aandacht voor het aansluiten van de lesinhoud bij de achtergrond van leerlingen? Hoe gebeurt dit?
3.1.2 In hoeverre worden studenten voorbereid op de omgang met ouders? En wordt er in de voorbereiding rekening wordt gehouden met de opleiding, achtergrond en/of SES van ouders? Hoe worden studenten hierop voorbereid?
3.1.3 In hoeverre wordt er in de opleiding aandacht besteed aan de samenwerking met instanties en actoren binnen en buiten de school? Hoe gebeurt dit?
3.1.4 In hoeverre wordt er in de opleiding aadacht besteed aan de omgeving en de wijk waarin de school zich bevindt? Hoe worden thema’s als beleid en veiligheid behandeld?
3.1.5. In hoeverre komt kritische reflectie op kennisconstructie aan bod op de opleiding? (Wordt er met studenten besproken hoe kennis altijd vanuit een
bepaald perspectief wordt geconstrueerd en hoe kennis dus wordt beïnvloed door de achtergrond van personen? Bijvoorbeeld slavernij vanuit een Westers perspectief, maar ook vanuit het perspectief van Afrikaanse slaven) Zo ja, op welke wijze gebeurt dit?
3.1.6 In hoeverre wordt besproken hoe de studenten zelf ruimte kunnen creëren voor kritische kennisconstructie in hun onderwijs? Zo ja, op welke wijze gebeurt dit?
3.1.7 In hoeverre komen de sociale processen binnen het onderwijs aanbod? Denk daarbij aan bijvoorbeeld stereotypering, machtsverhoudingen, sociale (on)gelijkheid, rasicme, normen en waarden, statusverschillen
3.2 Heeft u het idee dat studenten na hun opleiding anders denken over het lesgeven binnen een diverse grootstedelijke context dan aan het begin van hun opleiding? Zo ja, welke verschillen zijn er? Zo nee, hoe komt dat? Welke rol heeft de opleiding volgens u daarin gespeeld?
DEEL III: De voorbereiding op het lesgeven in de superdiverse klas
3.1 Worden studenten op deze opleiding voorbereid op het omgaan met verschillen tussen leerlingen? Zo ja, kunt u iets vertellen over op welke wijze dit gebeurt en welke onderwerpen/aspecten aan bod komen?
3.1.1 Is er bijvoorbeeld aandacht voor de verschillende achtergrondkenmerken van
leerlingen? Is er bijvoorbeeld aandacht voor de verschillen tussen leerlingen uit hoge SES en lage SES?
3.2 Kunt u vertellen op welke manier er in de opleiding aandacht wordt besteed aan de voorbereiding van leerkrachten op de omgang met culturele verschillen tussen leerlingen?
3.2.1 Op welke wijze is er binnen de opleiding aandacht voor de houding van de student t.o.v. diversiteit? Zijn er specifieke vakken die hier aandacht aan besteden? Wordt er bijvoorbeeld ingegaan op het ontwikkelen van sociaal cultureel bewustzijn? (zelfbewustzijn van eigen achtergrond, eventuele kloof tussen leerkracht en leerling, identiteit, culturele bagage).
3.3 Kunt u iets vertellen over de manier waarop er in opleiding aandacht wordt besteed aan de voorbereiding van leerkrachten op het omgaan met verschillen (differentiëren)? 3.3.1 Komen er op de opleiding naast cognitieve differentiatie ook andere vormen van
differentiatie voor de superdiverse klas aan bod?
3.4 Worden studenten op deze opleiding voorbereid op het omgaan met taalverschillen tussen leerlingen?
3.4.1 Hoe worden studenten voorbereid op de omgang met verschillen in taalvaardigheid in het Nederlands en NT2-leerders?
3.5 Biedt de opleiding de mogelijkheid aan studenten om trajecten of modules te volgen die specifiek zijn gericht op het lesgeven binnen een diverse grootstedelijke context? Zo ja, wat is de inhoud hiervan? In welk jaar is deze mogelijkheid?
3.6 Hoe doen studenten praktijkervaring op in het lesgeven binnen een grootstedelijke context en het omgaan met diversiteit?
3.7 Kunt u iets vertellen over hoe er binnen deze organisatie zelf aandacht besteed wordt aan diversiteit?
3.7.1 Als het gaat om werving van studenten en het aannamebeleid? 3.7.2 Als het gaat om het samenstellen van groepen studenten? 3.7.3 Als het gaat om de formatie van het docententeam?
DEEL III: De voorbereiding op de rol van de leerkracht in de school als organisatie 3.1 Is er binnen het curriculum aandacht voor/ wordt en in het curriculum aandacht
besteed aan:
3.1.1 Het samenwerken met collega’s en directie
3.2 Indien ja:
3.2.1 Bij welke vakken en via welke leerlijnen komt dit aan bod? 3.2.2 Via welke soort activiteiten en opdrachten komt dit aan bod?
3.2.3 Op welk moment wordt dit behandeld binnen de opleiding: welk jaar, of welke fase?
Deel IV: Afsluiting
Dan zijn wij nu aangekomen bij het laatste deel van dit interview waarin wij nog een tweetal inhoudelijke vragen stellen over de opleiding. Tot slot vragen wij of u nog aanvullingen wilt doen, vragen wilt stellen en of u een reactie kan geven op dit interview.
4.1 Heeft u nog iets toe te voegen, opmerkingen, reacties of vragen bij dit interview?
4.2 Wat vond u van dit interview
Dan willen wij u bij deze hartelijk danken voor de medewerking. Wij mailen u binnen twee weken een samenvatting van dit interview zodat u kunt checken of wij alles op de juiste manier verwoord hebben. Daarnaast wil ik nogmaals benadrukken dat uw antwoorden anoniem verwerkt worden. Tot slot wil ik u wederom bedanken voor de tijd en moeite. U helpt ons erg verder met ons onderzoek.