Interviewer: Het doel van dit interview is om er achter te komen hoe de uitstaptrajectbegeleiding in de praktijk verloopt, wat daarbij volgens u goed gaat en wat volgens u daarbij verbeterpunten zijn. Het gaat dus echt om uw mening en ervaring met de uitvoering van de trajectbegeleiding. Het gesprek zal ongeveer 30 minuten duren en aan het eind van het gesprek is er de mogelijkheid tot aanvulling indien u nog iets kwijt wilt. Als u bijvoorbeeld iets kwijt wilt waar ik het niet over heb gehad, of dat u vindt dat ik over iets te weinig of niet heb doorgevraagd, kunt u dat natuurlijk aankaarten. Daar is ruimte voor aan het eind van het gesprek.
Respondent: Oké nou ik ben benieuwd naar je vragen.
I: Op de website heb ik geprobeerd achter informatie te komen over de werkzaamheden bij Stichting Humanitas Prostitutie Maatschappelijk Werk. Kunt u uitleggen met welke doelgroepen u te maken heeft?
R: Humanitas prostitutie maatschappelijk werk wij noemen het gemakshalve pmw. Wij werken echt voor mensen die met seks geld verdienen. Je hebt het vrijwillige kader, mensen die vrijwillig in de prostitutie werken, zowel mannen als vrouwen. En je hebt de mensen die gedwongen worden, dus of uit het buitenland zijn gehaald of hier in/uit Nederland gedwongen worden. En dan heb je nog de categorie min 18, de loverboy problematiek. Dat mag niet, of zij nou vrijwillig of niet in de prostitutie werken, onder de 18 mag niet, is niet goed.
I: Welke functie heeft u bij pmw?
R: Ik ben pedagogisch medewerker. Ik ontvang de prostituees als ze zich hebben aangemeld voor het uitstaptraject en begeleid ze dan verder in dat programma.
I: Op welke manieren kunnen prostituees zich aanmelden?
R: We doen aan veldwerk. We lopen dan rond op locaties zoals verschillende clubs of
vergunningsplekken. Dan praten we met de prostituees daar en vragen of ze op de hoogte zijn van allerlei onderwerpen. Zoals belasting bijvoorbeeld als ze legaal prostituee zijn, dan hebben ze een pooier maar weten ze nog niet hoe om te gaan met geld. Maar ook niet legale prostituees, we
veroordelen niemand. Dat proberen we ook over te laten komen bij de vrouwen en mannen. We zijn er om prostituees van informatie te voorzien en leggen uit dat wij ook een programma hebben als zij uit de prostitutie zouden willen. We geven ook een informatiemapje mee met ons telefoonnummer en van de soa poli.
I: Je gaf aan dat je naar verschillende locaties gaat, doe je dit alleen of in teamverband?
R: We gaan met z’n tweeën langs, dus iemand van pmw samen met de GGD en soms met de politie, die nodigen dames en mannen uit via advertenties.
R: Het is niet eng, het is mijn werk, alles is goed geregeld. Het is apart om voor het eerst in een privé huis of club te komen, maar als je er al een aantal keer bent geweest dan zie je dat niet meer zo. We komen ook vroeg, niet als er heel veel klanten zijn want dan is de kans dat iedereen dronken is en als zij bijvoorbeeld met een klant is kan ik haar niet van haar werk halen.
I: Welke functies zijn er nog meer bij pmw?
R: We hebben een team dat doet zorgcoördinatie, dat is meer het juridisch kader. Als iemand aangifte doet dat die is uitgebuit: of in de seksindustrie, of in een overige uitbuiting zoals bijvoorbeeld in een chinees restaurant. Die begeleiden wij ook. Dan doen ze aangifte, krijgen ze van de politie “zolang de aangifte duurt mag jij in Nederland blijven” want wat gebeurt, gedwongen prostitutie, mag niet. Als het in Nederland is gebeurd, krijg je een wachtregeling. De politie start een onderzoek om de dader te pakken, soms duurt dat langer dan drie jaar, dan krijgen ze een voortgezet verblijf, soms kunnen ze het na één jaar, twee jaar niet vinden en zegt de politie: “We stoppen de wachtprocedure”. Dit verschilt per zaak hoor.
I: Wat kan de prostituee doen als de wachtprocedure wordt gestopt?
R: Dan kan de cliënt kijken of zij nog op een andere grond een verblijfsdocument kan regelen. Dus of een voortgezet verblijf, of ze keren terug bij de partner, of ze worden illegaal dat kan ook nog. Als ze bijvoorbeeld niet terug kunnen of niet willen of er niet aan toe zijn, of het land wil ze niet meer terug. Maar dan kunnen ze weer een ander soort vergunning krijgen, als bijvoorbeeld het land niet een paspoort meer geeft en ze niet meewerken terwijl ze zelf wel terug willen. Maar dit is een erg lastige kwestie maar daar ga ik niet over.
I: Dus als ik het goed heb begrepen werken bij pmw maatschappelijk werkers waaronder jij, zij doen veldwerk en begeleiden prostituees in het uitstaptraject. Daarnaast heb je een team zorgcoördinatie die meer de juridische kwesties aanpakken.
R: Ja en dan heb je nog een stukje opvang, “De Lucia”. Dat is voor slachtoffers net uit de situatie zijn ontsnapt, bijvoorbeeld via de politie of kerk. De slachtoffers hebben recht op allemaal voorzieningen maar moeten eerst stabiel worden als ze uit zo’n situatie komen, ze zijn zwaar getraumatiseerd als ze hier binnen komen. In De Lucia zitten slachtoffers met mensenhandel, mensen die uit het buitenland zijn gehaald, of overige uitbuiting zoals kindermeisje of uit de prostitutie gehaald. Zij hebben echt niets, ze kunnen ook geen Nederlands, ze komen bijvoorbeeld uit Afrikaanse landen als Ghana, maar ook Rusland, Bulgarije. Dan gaan ze de opvang in voor ongeveer die, vier maanden bij “De Lucia” en van daaruit gaan ze of naar een andere opvang, of als iemand toch zelfstandig is kunnen ze op zichzelf wonen. Humanitas heeft 10 plekken voor geclusterde huisvesting, zij moeten wel zelfstandig kunnen wonen. Je hebt dus maatschappelijk werkers, maar ook een beleidsmedewerker, coördinator en manager. Hier zitten we met acht maatschappelijk werkers. Wij doen allemaal hetzelfde, niemand in ons team verricht meer of minder werk.
I: Even ter verduidelijking voor mijzelf. Op dit kantoor heb je maatschappelijk werkers,
beleidsmedewerkers en een manager maar qua functies kan je ook bij zorgcoördinatie werken. Bij Lucia zijn ook medewerkers, zij zijn er voor de opvang van prostituees. Klopt dit?
R: De Lucia is echt alleen maar voor slachtoffers mensenhandel, uitgebuit in prostitutie of andere illegale handel. Hier zitten slachtoffers mensenhandel die al uit de opvang zijn of die zitten in Arosa, wij hebben hier op kantoor zeg maar de zorgcoördinatie, die kijken echt alleen puur verblijfsrechtelijk. En hier op kantoor zitten ook zelfstandigen die wij begeleiden. Of het zijn vrouwen of jonge meiden die in de prostitutie werken die niet genoeg verdienen of ermee willen stoppen. En die dan een uitkering willen en uiteindelijk een andere baan. Ik snap dat je het vraagt hoor, voor mij is het duidelijk maar voor een ander kan het best ingewikkeld zijn.
I: Bedankt voor de verduidelijking. Hoe verloopt het uitstapprogramma van de prostituees?
R: De prostituee meldt zich dus na ons veldwerk aan om uit de prostitutie te willen stappen en dan kunnen zij zelf bepalen waar zij aan willen werken. We hebben een spreekuur, supportgroep “Vet!” voor meiden die gedwongen hebben gewerkt maar om ze een beetje te empoweren, We hebben ook een supportgroep mensenhandel en een moeder-kind groep omdat ze soms zwanger zijn geraakt, gedwongen of ongedwongen, en dan leren ze hoe je om gaat met je kind. Ook geven we als ze behoefte hebben sollicitatietraining, een stabilisatiecursus, oriëntatie. Dus een hoop.
I: Wat gebeurt er bij oriëntatie?
R: De oriëntatiegroep is voor mensen die net in Nederland zijn en het allemaal niet zo goed weten. Dit is een vrijwillige hulpverlening, het is wat zij zelf willen. Soms zeggen ze “ik wil echt alleen de
praktische dingen leren en ik wil eerst een huis en verzekeringen geregeld hebben” dan kan je daarna aan de achterliggende problematiek werken.
I: Hoeveel ruimte bestaat er voor u om een eigen invulling aan de aanpak te geven?
R: Verschilt wel per persoon hoor maar wat ik de meest logische volgorde vind voor begeleiding is om eerst te kijken naar het praktische gedeelte, daarna de rest zoals het achtergrond verhaal want dit is vaak belemmerend.
I: Welke belemmerende factoren tijdens de begeleiding ziet u nog meer?
R: Positief is dat we vrijwillig zijn, laagdrempelig zijn. We staan overal open voor, openstaan voor prostitutie en andere ideeën, zodat ze zich veilig voelen. Als we een afspraak hebben met het
Jongerenloket en ik weet dat de prostituee een uitkering hebt kan je niet tegen mij zeggen dat je zwart werkt. Dat kan niet, dan wil ik dat liever niet weten. Ik weet wel dat er gesjoemeld wordt, want die weken van de inspanningsperiode zijn lang, maar dan wil ik het liever niet weten. Dat vertellen wij ook aan de prostituees.
R: Ze kunnen bij ons meedoen met een oriëntatiegroep. Praktische dingen leren als je in Nederland woont, levensverzekering belastingen enzovoorts. Dat is echt heel basis, maar wel leuk en handig om te weten. En dan hebben ze een beetje dat ze weten hoe of wat en ook dat ze goed nadenken van ”als ik een baan heb of ik krijg een huis, nou dan…” sommige zijn uitgebuit en zijn zo gekwetst en zo naïef en goedgelovig, dus dat moet je ze dan ook een beetje afleren. Dat kunnen ze doen als ze een uitkering hebben, of niet. En dan kunnen ze daarna denken aan werk of aan school bijvoorbeeld. Als ze recht hebben op studiefinanciering willen ze vaak graag naar school, maar dat gaat niet altijd. I: Als ik het goed begrijp is het dus volgens jou van belang dat de prostituee eerst stabiel wordt en de basisdingen krijgt te leren voordat wordt gekeken naar het achtergrond verhaal?
R: Ja, als ze een uitkering hebben is het alleen maar fijn, dan hebben ze een inschrijfadres dan kan je de verzekeringen regelen en kan er worden gekeken naar schulden en naar de toekomst. Maar het belangrijkste is denk ik eerst even stabiel worden. Uit een jong iemand valt veel te halen, maar ze hebben een goede basis nodig. Vroeger had je een traject vanuit het Jongerenloket maar die is er niet meer door de bezuinigingen. Back on track heette het, vond ik heel fijn. Dan hebben jongeren een uitkering, maar moeten ze wel leren hoe ze er mee omgaan met het geld. Soms mis ik dat wel. I: Is er enige vorm van nazorg vanuit pmw zodra de prostituee zich heeft aangemeld bij het Jongerenloket?
R: Wij bieden trajecten aan die zij kunnen volgen tijdens het uitstapprogramma maar we proberen zoveel mogelijk dat zij zelf contact onderhouden met het Jongerenloket. Maar als het niet lukt of ze moeten nog leren om te communiceren, dan helpen wij. Het Jongerenloket is wel moeilijk te bereiken, heel slecht. Wij hebben met “Y” contact en zij heeft ons een werkwijze met afspraken opgestuurd. I: Wat staat er in die werkwijze/afspraken wat betreft de woonsituatie?
R: We hebben gesprekken met het Jongerenloket gehad en hebben op een formulier afspraken tussen pmw en het Jongerenloket gezet. Het Jongerenloket zegt “de uitstroom naar een
vervolgvoorziening of zelfstandig wonen moet goed worden gecommuniceerd met de contactpersoon van het Jongerenloket, dit kan worden gemaild naar “Y”.
I: Wat vindt u van deze afspraak?
R: Als wij hier een meisje hebben van 21 dat op straat loopt moet zij natuurlijk eerst naar het Jongerenloket, maar zij kijken naar regiobinding. Soms gaat dat wel, maar als het gedwongen
prostitutie is gaat ze eerst de opvang in. Ik heb laatst een meisje hier gehad zij had vrijwillig gewerkt in Rotterdam. Maar haar laatste inschrijving is in Leiden, daar kan Rotterdam niet veel mee. Maar ze is wel hier en ze werkt hier in Rotterdam in de prostitutie, en ze wil het werk niet meer. Dan kan je niet zeggen “ga maar lekker naar Leiden en ga daar bij je familie wonen”. Dat kan niet, dan ga je kijken naar kamers en dan proberen bij het Jongerenloket toch de regio Rotterdam te maken, hier is meer regiobinding dan in Leiden. Toch is dat vaak lastig.
I: De regiobinding zou ik dus kunnen zien als een belemmerende factor bij het Jongerenloket. Wat merk je nog meer dat zou kunnen verbeterd worden wat betreft de werkwijze bij het Jongerenloket? R: Dan komen ze bij het Jongerenloket en dan hebben ze een inspanningsverplichting van acht weken. Dat is soms heel lastig, vooral met buitenlandse prostituees want zij kunnen niet schrijven of lezen of met de computer werken. In die acht weken inspanningsverplichting proberen ze dan zo snel mogelijk vrijwilligerswerk zoeken. Soms loopt het spaak, want de prostituees hebben soms schulden. Dan kunnen ze naar de kredietbank, maar je mag geen nieuwe schulden aanmaken als je naar de Kredietbank gaat. Dus dan moeten ze een andere baan zoeken. Vaak is het een puinhoop als ze bij ons terecht komen. Soms weten ze niet eens dat ze schulden hebben. Ik heb op dit moment hier een meisje van 19 jaar, haar moeder heeft haar zorgverzekering niet betaald en dat is haar niet verteld. En dan heeft ze al zoveel schuld, dan weet je het niet. We proberen ze in ieder geval aan te zetten tot school, werken of school en werken, in ieder geval iets van een dagbesteding.
I: Dus de regiobinding en de inspanningsperiode kunnen worden gezien als belemmerende factoren bij het Jongerenloket?
R: Ja ik heb op dit moment ook een Marokkaans meisje, moet zij in die acht weken naar familie in Leiden? Ik weet nog niet wat ik daarmee ga doen, ze is ook niet op haar afspraak verschenen vandaag. Ik heb nog een ander meisje, zwanger vrijwillig in prostitutie die zit nu in de opvang, want volgens mij is er veel meer aan de hand. Ze gaat bevallen en is zelf nog 18 jaar en haar familie staat niet achter haar. Moet nog even kijken wat ik daar mee ga doen.
I: Kan ik dit zien als een voorbeeld van jouw werkwijze wat je eerder in dit interview aangaf? Je wil eerst zorgen voor een goede basis en als je het idee hebt dat het meisje stabiel is ga je dieper in op het achtergrondverhaal.
R: Ja dat is zo, bij het Marokkaanse meisje wil ik even kijken of ze wel echt vrijwillig werkt, en dan toch proberen om onder die regiobinding te kunnen komen.
I: Hoe belangrijk vind jij dagbesteding voor een ex-prostituee?
R: Dagbesteding is nodig zodat ze afleiding hebben, je hebt natuurlijk verschillende groepen die bij ons komen. Iemand die gedwongen is maar niet in de opvang zit is best wel getraumatiseerd, dan kan je niet zeggen van “Je moet nu gaan werken!”, dat gaat niet. Dan ga je kijken of ze het langzaam kunnen opbouwen bij het Jongerenloket. En als je een vrijwillig jongere hebt, ga je eerst kijken hoe zij met minder geld leren omgaan. Van wie en waarom krijg je de uitkering, dat ze de situatie een beetje snappen. Hoe het in elkaar zit, en dat daar ook bepaalde verplichtingen aan vast zitten.
I: Wil je nog iets kwijt over bijvoorbeeld de samenwerking met het Jongerenloket?
R: Ik mis het traject hoe het vroeger was, de prostituees willen naar school en werden opgepakt door het Jongerenloket en de hulpverlening zat echt erop. Dat kost veel geld, maar het zal wel fijn zijn als het er weer is. Want nu heb je soms dat het voor de prostituee te lang duurt met die