In het vorige hoofdstuk zijn al vele redenen genoemd waarom mensen een reis (of pelgrimage) ondernemen naar het Graf van Rachel. Als we de beschrijvingen uit veldonderzoeken moeten geloven, is het voor veel mensen een zeer persoonlijke aangelegenheid om naar de graftombe te gaan. Tijdens de busreis ernaartoe zijn mensen al met hun eigen gebeden bezig.207 Eenmaal ter
plekke is de toewijding veelal individueel:
Although festivals are celebrated and regular religious lessons take place, connected to the settler-established yeshiva on the site, much of the prayer at the Tomb is personal. Individual supplication and lamentation takes place in the shadow of Rachel […].208
Vanuit vrouwelijk perspectief is het voor te stellen dat zaken als kinderloosheid of
onvruchtbaarheid toch een persoonlijke aangelegenheid zijn om individueel aan matriarch Rachel voor te leggen. Ook Judith Montefiore, vrouw van Sir Moses Montefiore, ging zo nu en dan alleen naar het Graf van Rachel. Zij is waarschijnlijk de aanstichter geweest voor de restauratie van de graftombe. Dit lijkt te worden bevestigd in de Diaries of Sir Moses and Lady Montefiore:
206 Mazumdar & Mazumdar, “Religion and place attachment”, 395. 207 Pullan, “Bible and Gun”, 345.
64
Seeing that it was greatly out of repair and going fast to ruin, Lady Montefiore gave directions for an estimate for its restoration to be made.209
Haar individuele toewijding kan deels worden teruggeleid tot haar kinderloosheid. Het is speculatie, maar mogelijkerwijs kon ze zich daarom identificeren met Rachel en haar
reproductieve problemen.210 Het is tevens niet moeilijk voor te stellen dat Judith Montefiore in
navolging van Rachel als beschermvrouwe wilde optreden van het erfgoed, de historie en het bestaansrecht van het joodse volk.
De rust die het echtpaar Montefiore ervaarde bij het graf, is nu nauwelijks meer voor te stellen. Het restaureren en verbouwen van Rachels graftombe heeft een intensivering van de bezoekersstroom gefaciliteerd. In de orthodox-joodse gemeenschap is het traditie om een pelgrimstocht te ondernemen naar het Graf van Rachel:
Various Jewish use […] this site. Haredim, especially mizrahim (orthodox Jews of eastern or oriental origin), traditionally make pilgrimage to the Tomb, as is typical of many holy tombs in Israel.211
Deze observatie van de samenkomst van joodse kolonisten en mizrahim wordt in andere analyses bevestigd.212 Veelal orthodoxe joden bezoeken het graf. De Israëlische onderzoeker
Chen Reuveni deed veldonderzoek bij Rachels graf en beschreef wat hij zag:
Among others, it is worth mentioning a person who was praying in the corner, sometimes singing in a whisper and once in a while jumping; an ultra-Orthodox photographer who took pictures of people during their prayer; and an old weeping man who was sitting at the entrance of the building.213
Deze beschrijving roept een rustig beeld op. Ironisch genoeg komt dit niet overeen met de beelden die op internet te vinden zijn: de mannelijke gebedsruimte bij de graftombe is overvol. Filmpjes op Youtube getuigen van een grote drukte in het complex. De ultraorthodoxe joodse gemeenschap in Israël is grotendeels hiervoor verantwoordelijk: “Was in 1980 slechts twintig procent van alle volwassen charedische mannen geregistreerd als fulltime jeshiva- of kollel-
209 Sered “Rachel's Tomb: The Development of a Cult”, 118 [citaat]. 210 Ibid., 118.
211 Pullan, “Bible and Gun”, 348.
212 Selwyn “Ghettoizing matriarch and a city”, 49; Pullan, “Bible and Gun”, 348. 213 Reuveni, “Visiting Rachel’s Tomb”.
65
student, nu is dat 65 procent.”214215 De verplichte Torahstudie voor ultraorthodoxe joodse
mannen zou de teloorgang van de joodse staat en identiteit tegengaan. En waar kan men dan beter studeren dan bij de matriarch van de Israëlische natie?
Op andere beelden is te zien dat ook de gebedsruimte van de vrouwen overvol kan zijn. Een toeriste omschreef het zelfs als chaotisch “because of the heat and the noise of women praying loudly.”216 Tijdens speciale vieringen – zoals de herdenking van het sterven van Rachel op de
elfde dag van de maand Heshvan – staat men buiten rijen dik te wachten om bij het graf van matriarch Rachel te kunnen bidden.217
214 Simone Korkus, “Soldaten van de thora”, De Groene Amsterdammer 136, Nr. 1 (2012),
https://www.groene.nl/artikel/soldaten-van-de-thora (geraadpleegd op 18 maart 2019).
215 In het complex bij Rachels graftombe bevinden zich de Bnei Rachel yeshiva en Beit Midrash: twee studieruimtes. 216 Rachel Heller, “Visiting Bethlehem for a Day”, mei 2017, https://rachelsruminations.com/visiting-bethlehem/ (geraadpleegd op 21 augustus 2018).
217 Zie: “W.Bank - Rachel's Tomb Pilgrimage”, 21 juli 2015, https://www.youtube.com/watch?v=ltJJpbG_VvY; en “Thousands Arrive at Rachel’s Tomb”, 24 oktober 2015, https://www.youtube.com/watch?v=BAcOoMr6-CI; en “Thousands at Rachel's Tomb for Anniversary of Matriarch's Death”, 15 oktober 2013,
https://www.youtube.com/watch?v=qOc38by5Sjc
Figuur 22. Gebeden bij het Graf van Rachel, februari 2010.
Figuur 23. Joodse mannen in gebed bij het Graf van Rachel, april 2015
Figuur 24. Tienduizenden mensen komen af op de jaarlijkse herdenking van de sterfdag van matriarch Rachel. Dit zijn beelden uit 2013.
66
Een bezoek aan het graf is voornamelijk een collectieve aangelegenheid. De mogelijkheid tot individuele toewijding is er nog wel, maar blijkt alleen uit tekstuele getuigenissen van bezoekers. Zo schrijft een joodse moeder in haar internetblog dat ze met de klas van haar dochter op bezoek is geweest bij het Graf van Rachel. Ze beschrijft haar gedachten op het moment dat ze bij de graftombe stond:
And I also thought of all the mothers who are b’derech. And aren’t we mothers, as Rabbanit Yemima once pointed out, always b’derech?
Waiting to get pregnant… Waiting to give birth…
Waiting for a child to start sleeping through the night… To start school…
To graduate from school… To get married…
And Rachel Imenu is with us. The mother of all mothers, b’derech.218
Dergelijke individuele gedachten bij Rachels graftombe lijken ondergeschikt te zijn aan
collectieve gebeden of wensen voor de Israëlische bevolking. De teksten die men uitspreekt bij de graftombe zijn niet altijd op de eigen persoon gericht; vrouwen bidden voor andere vrouwen,
218 “My Visit Yesterday to Rachel’s Tomb”, 8 november 2016.
Figuur 25. Drukte bij de vrouwelijke bezoekers aan het Graf van Rachel, februari 2018.
67
mensen vragen Rachel om het voortbestaan van het Land van Israël te ondersteunen, mannen bestuderen gezamenlijk joodse teksten. Bij het graf worden bovendien gebeden uitgesproken die door anderen zijn aangevraagd. Via de website van Kever Rachel is het mogelijk om middels een kleine donatie een gebed bij het Graf van Rachel te laten reciteren.219 Als men niet in staat is
om af te reizen naar de graftombe in Israël, dan is het toch mogelijk om het ‘individuele’ contact met Rachel te hebben, gemedieerd weliswaar. Op dezelfde website wordt men ook gewezen op het feit dat iedereen mevater kan worden: het welzijn van de medemens boven die van jezelf stellen door wensen en zegeningen voor die persoon in te sturen.220 Reuveni zag tijdens zijn
veldonderzoek dat deze verzoeken ook daadwerkelijk bij het graf terechtkomen: We met two Yeshiva guys who silently read text from pink papers. They told us that the text contains blessings and wishes that people had paid money for others to read in Rachel's Tomb. Another guy, who lives in Beitar Ilit and for "few pennies" has agreed to volunteer for reading the blessings and wishes, was swiftly going over a pile of dozens of pink papers. After we took a glimpse at these papers, we figured out that people ask for everything: income, good fortune and success, fertility, winning a law-case, good results in a medical test and so on.221
Individuele toewijding lijkt dus niet zonder collectieve loyaliteit te kunnen bestaan, ongeacht of er tussenpersonen nodig zijn om een connectie met Rachel te bewerkstelligen. Het is een mooie metafoor voor het ultieme doel van Israël: alle inwoners die een collectief vormen, veel belang hechten aan de gezamenlijke identiteit van de Israëlische gemeenschap, en het religieus- cultureel erfgoed een warm hart toedragen.
Een ander voorbeeld van deze groepsvorming en het benadrukken van de religieuze groepsidentiteit is The Voice of Rachel Project. Men is op zoek naar alle vrouwen die de naam Rachel dragen, in welke vorm dan ook.
We are the children of Rachel, and our names prove the fact. Our mother or grandmother may be Rachel, so too our daughter or granddaughter. In most families, there is a Rachel somewhere. Every Rachel is ultimately named after the original Rachel, the beloved matriarch of the Jewish People.
219 “Send a Prayer”, Mosdos Kever Rachel, http://www.keverrachel.com/kvittel.asp?lang=en&pageid=5 (geraadpleegd op 21 augustus 2018).
220 “Be Mevater”, Mosdos Kever Rachel, http://www.keverrachel.com/content.asp?PageId=19&lang=en (geraadpleegd op 21 augustus 2018).
68
‘The Voice of Rachel’ project hopes to bring awareness of Rachel's eternal connection to all generations. As long as a child that is born is called Rachel, our Mother Rachel will live forever.222
Het doel van het project is om de namen van alle Rachels wereldwijd te noteren in The book of
Rachel, welke tentoongesteld wordt in Rachels graftombe. Tegen betaling is het zelfs mogelijk
om dit specifieke deelgenootschap aan het erfgoed van Rachel – en dus ook indirect het Land Israël – te laten vastleggen op een certificaat. Voor 36 dollar ontvangt men een document waarop bevestigd staat dat de naam in het boek bij Rachels graf staat geschreven. We zouden haast kunnen spreken van een ‘congregationeel zusterschap’.223