4. Strategieën, situaties, ingewikkeldheden
4.3 Het plan afstemmen met alle betrokkenen
Vrijwel alle betrokkenen geven aan dat de familie-gerichte visite voordelen kent. De meeste van deze
voordelen hebben te maken met de situatie, dat het overleg tussen de familie, zaalarts, kinderarts en
verpleegkundige nu op één moment, tijdens de visite, plaatsvindt. Aanvoelen van vragen en zorgen, en
nagaan of de afspraken begrepen zijn, gebeurt in aanwezigheid van alle betrokkenen. Als het lukt zijn
hierdoor de vragen en het plan voor de dag direct afgestemd.
Verpleegkundige in ziekenhuis NL: Uiteindelijk heb je wel iedereen bij elkaar, en de
ouder, en de verpleegkundige en de arts, en is gelijk wel alles, eh, duidelijk. Anders [als
er geen bedvisite is], ja, soms wordt er net weer wat anders afgesproken.
Andere verpleegkundige: Of dan kom je terug bij ouders, bijvoorbeeld over voeding, en
dan zeggen ouders, dat hebben we al een keer geprobeerd. Dat is niet handig dan, dan
Afstemmen kan gebeuren tussen artsen, waarbij niet alle professionals altijd dezelfde ideeën hebben
over wat het beste of handigste is. Het afstemmen gebeurt in het medische team, en omdat nu iedereen
samen is bij de patiënt. Het afstemmen zou kunnen leiden tot onzekerheid of onduidelijkheid voor de
familie en de patiënt. Toch zeggen families het overleg en de discussies niet erg te vinden. Hoewel zij
niet altijd precies begrijpen waar de discussie over gaat, hebben zij wel het idee door het overleg op de
hoogte te zijn en dat er aandacht gegeven wordt aan de patiënt. Zij vertellen het gevoel te hebben dat
er naar hun casus gekeken wordt. Onduidelijkheid uit zich voor de families niet zozeer in een
onduidelijk plan, maar in onduidelijkheid wanneer welke beslissingen worden genomen.
Interviewer in ziekenhuis NL: De kinderarts vertelde dat hij vond dat jullie naar huis
konden, maar dat nog niet alle dokters het daarover eens waren. [...] Dat kan ook
verwarring brengen.
Moeder: Ja, het is dubbel. Als het dan straks niet doorgaat, dan is dat een teleurstelling.
Anderzijds kan ik het ook waarderen dat artsen niet allemaal met elkaar mee praten, dat
hij ook zegt, ik vind inderdaad dat ze wel naar huis mag, en zal dat inderdaad even met
die arts bespreken. [Gesprek]
Enerzijds willen patiënten en families graag naar huis, anderzijds willen ze de beste behandeling. Voor
families en patiënten is het lastig om te beoordelen wat voor ontslag of voor de behandeling nodig is.
De familie-gerichte visite is ook een moment voor de zorgprofessionals om te kijken of het plan voor
de familie duidelijk is. Beter afstemmen kan zich dan uiten in zorgen signaleren, onduidelijkheden
bespreekbaar maken, of uitleg geven. Hierdoor begrijpen zorgprofessionals en families elkaar beter.
In ziekenhuis VS
Tijdens de visite lag de nadruk op de pijn aan de heupen en het uitsluiten van andere
diagnoses dan synovitis van de heup. De senior resident verrichtte het onderzoek van de
heup en legde vader uit dat de heuppijn onderdeel kan zijn van de luchtweginfectie die de
kamer. Als zij zich later aansluit bij het team vertelt ze: ‘Vader was meer bezorgd om het hoesten van zijn dochter dan de heuppijn. Ik heb met hem onze zorgen over de heuppijn
besproken. Volgens mij is het hem duidelijker nu waarom wij meer aandacht aan de
heupen en minder aandacht aan de hoest geven.’ [Observatie]
Door af te stemmen wordt uitleg gegeven, families worden (meer) op de hoogte gehouden, er is ruimte
voor de patiënt en familie om mee te denken, of er wordt naar de wensen van families en patiënten
gevraagd. Welke van deze manieren en hoe de zorg wordt afgestemd met de familie kan voor
professionals lastig zijn om te doen.
In ziekenhuis NL
Interviewer: Hoe stem je beter af met de familie?
Verpleegkundige: Family-centered care moet je een beetje van overtuigd zijn, dat je het
dan ook uitdraagt, dat dat je waarde is ofzo. [...] Dan ga je misschien eerder zeggen:
‘Vindt u het goed zo?’ of ‘Hoe gaan we deze dienst doen wat u betreft, met de zorg?’ [Gesprek]
Gedeelde invulling van de zorg en besluitvormig wordt vaak genoemd als ideaal bij familie-gericht
zorgen. Families zouden dan worden aangemoedigd om actief mee te denken en te doen met de zorg,
maar in de praktijk komt dat nog weinig voor. Er wordt wel gepoogd om af te stemmen met families
door navraag te doen of ze zich kunnen vinden in het beleid. Dit is geen actieve aanmoediging, maar
uit zich meer in vragen als ‘vind je dat oké zo’ of ‘bent u het daarmee eens’.
Dit soort vragen, zoals ’vind je dat oké?’, kunnen meer betekenis hebben dan alleen het afstemmen en
navragen van de wens van de patiënt en de familie. Families voelen afstemmen ook als delen van
verantwoordelijkheden, het vragen van toestemming, en expert zijn op onbekend terrein.
Jullie zijn de deskundigen. Bijvoorbeeld met ophogen van de sondevoeding, gaan ze aan
mij vragen: ‘Ben je hier oké mee als we het in deze stappen doen?’ Aan de ene kant snap ik dat ze het vragen, het gaat om mijn kind, maar jullie moeten zeggen of het oké is als je
het zo doet. Ik krijg dan het gevoel, als ik nu ‘ja’ zeg en er gaat iets mis, dan ben ik
medeverantwoordelijke. Ik heb er geen verstand van. Ik moet niet om toestemming
gevraagd worden. [Gesprek]
Families kunnen hierdoor onzeker worden of kunnen dit als spanning ervaren. Niet alleen ouders
geven dit aan. Ook andere betrokkenen vertellen dat ‘vind je dat oké’ vragen aan de families bij het
maken van een plan of van een beslissing misschien onvoldoende familie-gericht zorgen betekent,
maar dat afstemmen over de wensen en behoeftes van patiënten en families meer inhoudt.
Paramedicus in ziekenhuis NL: Ik zie dat mensen heel erg hun best doen. Er wordt
gekozen voor een model, hier gaan we patient-centered care of family-centered care doen.
We zijn in Amerika geweest, ‘lalalala’, en dan moet dat geïmplementeerd worden. Wat ik bijzonder vind, is dat zo’n model dan geadopteerd wordt, waarbij ik heel sterk de vraag
heb, maar dat is toch iets wat je in alles moet doorvoeren? Ik bedoel daarmee niet alleen
bij andere specialismes en in andere zaken en de bedvisite, maar ook het feit dat je
mensen niet alleen vraagt ‘vindt u het goed als?’ op beslissingsniveau, maar ook op betrekkingsniveau. [Gesprek]
Een paramedicus vertelt dat afstemmen vooral bij het nemen of uitvoeren van beslissingen
wordt gedaan, en dat voor familie-gericht zorgen afstemmen op meer zou moeten gebeuren. Het
zou namelijk niet alleen over inhoudelijke onderwerpen moeten gaan, maar met de patiënten en
familie zou moeten worden bepaald wat hun wensen zijn, waar hun behoeftes liggen, hoe ze
wensen dat de omgang is, et cetera.
afstemmen beter en makkelijker. Dat wordt gezien als een groot voordeel. Actieve deelname
door families aan deze discussies wordt nog weinig waargenomen. Wel wordt geprobeerd om
met families af te stemmen. Dat gebeurt nog voornamelijk bij beslissingen die (al deels)
genomen zijn door de zorgprofessionals. Families voelen dan soms dat ze expert moeten zijn op
medisch gebied, wat zij niet willen en kunnen.