De bovenstaande vragen duiden op de grenzen van de opzet van dit scriptieonderzoek. Omdat het materiaal op synchrone wijze per periode is onderzocht, en daar in dit hoofdstuk ook diachrone conclusies aan worden verbonden, blijven de hiervoor genoemde kleinere elementen – die in een bepaalde periode te onbeduidend bleken om een aspect te vormen, maar juist over de gehele tijdsspanne opvallen in termen van Krogs posture – achterwege in de hoofdconclusie. Dit betreft in dit onderzoek niet per definitie een beperking, omdat er vanaf het begin specifiek op zoek is gegaan naar de ontwikkelingen in Krogs posture over de drie peiljaren heen, en de
388 Aspecten 1.1, 2.2 en 3.3 – overigens is ook de volgorde en bijbehorende nummering onbewust
ontstaan.
389 Aspecten 1.2, 2.3 en 3.2 390 Aspecten 1.3, 2.1 en 3.1
134
focus dus niet lag op het aantonen van constanten. Dat er in de vorige paragraaf wel enigszins constante ‘hoofdaspecten’ zijn aangewezen – namelijk de drie trends die in iedere periode bleken terug te keren in de beschrijving van Krogs periodeafhankelijke aspecten – is dan ook niet het belangrijkste resultaat van dit onderzoek. Het geeft mogelijk wel een impliciete aanbeveling voor eventuele vervolgonderzoekers om dit onderzoek uit te breiden naar een studie die ook de constante factoren en aspecten van Krogs posture behandelt – bijvoorbeeld ook buiten de in deze studie gehanteerde peiljaren en met betrekking tot Krogs interne autorepresentatie, non-discursieve externe autorepresentatie en discursieve externe autorepresentatie buiten de Nederlandse dag- en weekbladen om. Want daar schuilen mijns inziens de aanwezige kansen voor toekomstige analyses. Deze studie was goed afgebakend, waardoor alles dat binnen de lijnen van het onderzoek viel zorgvuldig kon worden behandeld. Dit had wel tot gevolg dat de resultaten zich voornamelijk schaarden rondom de
heterorepresentatie, omdat het corpus voornamelijk bestond uit heterorepresentatieve
uitingen391, en dat bepaald materiaal uit verschillende perioden bewust onbesproken bleef, hoe
interessant en waardevol deze ook waren. Had ik járen de tijd gehad, dan was ik daar
ongetwijfeld zelf mee aan de slag gegaan en had mijn scriptie gemakkelijk de omvang van een proefschrift kunnen aannemen – en was deze hoogstwaarschijnlijk nooit voltooid geraakt, omdat bij een interessant en nauw aan het hart liggend onderwerp als dit nooit genoeg ontdekt kan worden.
391 Waarbij natuurlijk moet worden opgemerkt dat vaak juist het samenspel tussen deze
heterorepresentatie en discursieve externe autorepresentatie het meest waardevol bleek, ook doordat het de resultaten in een interactief kader plaatst en er niet slechts sprake is van ‘eenrichtingsverkeer’ vanuit de ‘heterorepresenterende’ actoren in het Nederlandse literaire veld.
135
Bibliografie
Secundaire literatuur
Amossy, Ruth (2009). ‘La double nature de l’image d’auteur’. Argumentation et Analyse du
Discours 3, p. 1-16.
Andringa, Els, Sophie Levie en Mathijs Sanders (2006). ‘Het buitenland bekeken. Vijf
internationale auteurs door Nederlandse ogen (1900-2000)’. Nederlandse Letterkunde 11 (3), p. 197-210.
Bongers, Willem (2011). De verteller van de waarheid. Aspecten van Kader Abdolahs posture
(1993-2011) (masterscriptie). Utrecht: Universiteit Utrecht.
Bourdieu, P. (1980). The production of belief: contribution to an economy of symbolic goods.
Media Culture Society 2, p. 261-293.
Bourdieu, P. (1983). The field of cultural production, or: the economic world reversed.’ In: P. Bourdieu, The Field of cultural production, p. 29-73. Cambridge: Polity Press.
Bourdieu, P. (1992). Opstellen over smaak, habitus en het veldbegrip: gekozen door Dick Pels. Amsterdam: Van Gennep.
De Cleene, Arnout (2011). ‘Het postuur Berckmans. De postume theaterreceptie van een poète maudit’. Tijdschrift voor Theater 23 (3), p. 175-188.
Dera, Jeroen (2012). ‘De potscherf in het Woestijnzand. Hans Faverey: beeld en beeldvorming’.
Spiegel der Letteren 54 (4), p. 459-489.
Dera, Jeroen (2015). ‘En dat vindt u vrouwelijk? Posture versus imago in een televisie-interview met Jacques Hamelink (1969)’. Nederlandse Letterkunde 20 (3), p. 253-270.
Dera, Jeroen (2017). Sprekend kritiek. Literatuurprogramma’s in de vroege jaren van de
Nederlandse radio en televisie. Hilversum: Verloren.
Dessing, Maarten (2018). ‘Haar geboortegrond is haar dierbaar. Portret Antjie Krog’. In: Gouden Ganzenveer, Antjie Krog, p. 2-19. Amsterdam: Stichting Gouden Ganzenveer.
Dorleijn, Gillis J. (2007). ‘De muzikale verwijzing als positioneringsmiddel’. Nederlandse
Letterkunde 12 (4), p. 241-254.
Dorleijn, Gillis J. (2009). ‘De plaats van tekstanalyse in een institutioneel-poëticale benadering’.
Nederlandse Letterkunde 14 (1), p. 1-19.
Genette, Gérard (1997). Paratexts. Thresholds of Interpretation [Seuils, 1987] (J. Lewin, Vert.). Cambridge: Cambridge University Press.
Haagsman, Lourens (2008). Nieuwkomer in het literaire veld. De ontwikkeling van het vroege
136
Ham, Laurens (2015). Door Prometheus geboeid. De autonomie en autoriteit van de moderne
Nederlandse auteur (proefschrift). Utrecht: Universiteit Utrecht.
Hanenberg, Patrick van den (14-06-2016). ‘Knetterende, indringende poëzie in Sal ek altyd wit wees’. de Volkskrant.
Hulstaert, C.E. (1989). ‘De ‘merites’ van een culturele boycot van Zuid-Afrika’. Neerlandia 93 (1), p. 207-209.
Kannemeyer, J.C. (1996). ‘Antjie Krog: 'n nuwe soort biografie-in-verse’. Ons Erfdeel 39 (1), p. 371-377.
Krog, Antjie (06-12-2013). ‘Klaagzang bij de dood van Mandela’. NRC Handelsblad.
Maingueneau, Dominique (2004). Le discours littéraire. Paratopie et scène d’énonciation. Parijs: Armand Colin.
Meizoz, Jérôme (2004). ‘Postures d’auteur et poétique (Ajar, Rousseau, Céline, Houellebecq)’.
Vox Poetica 4-9. Geraadpleegd via http://www.vox-poetica.org/t/articles/meizoz.html
Meizoz, Jérôme (2007). Postures Littéraires. Mises en scène modernes de l’auteur. Genève: Slatkine Érudition.
Meizoz, Jérôme (2010). ‘Modern Posterities of Posture. Jean-Jacques Rousseau’. In: G.J. Dorleijn, R. Grüttemeier en L. Korthals Altes (red.), Autorship Revisited. Conceptions of Authorship
around 1900 and 2000, p. 81-93. Leuven: Peeters.
Michael, Hubert, Dorine Raaff & Aart Hoekman (1986). Nederlandse literaire prijzen 1880-1985. Den Haag: Staatsuitgeverij.
Populier, Jeroen (2017). Advocaat van de auteur. Over Joost de Vries’ literaire posture (masterscriptie). Nijmegen: Radboud Universiteit.
Recourt, Annemiek (2008). Niet te véél aksent op het ‘Zud-Afrikaanse’ als-je-blieft. De materiële en
symbolische productie van het oeuvre van Breyten Breytenbach in Nederland
(masterscriptie). Amsterdam: Universiteit van Amsterdam.
Renssen, Floor van (2013). ‘Lezer, er zijn ook Belgen!’ Interactie tussen de Nederlandse en
Vlaamse literatuur via literaire kritiek en uitgeverij (1980-1995). Antwerpen: Garant.
Rijghard, Ron (10-02-2010). ‘Avondje beschaafd literair erotisch entertainment’. NRC
Handelsblad.
Rovers, Daniël (2012). De figuur in het tapijt. Op zoek naar zes auteurs. Amsterdam: Wereldbibliotheek.
Ruijter, Ivanka de (2016). Wij komen niet uit een hokje. Het auteursbeeld van twee
dubbelkunstenaars (masterscriptie). Nijmegen: Radboud Universiteit.
Sanders, Mathijs (2015) ‘’Lieveling, je hebt te doen met iemand die streeft.’ Het posture
épistolaire van Herman Gorter.’ Nederlandse Letterkunde 20, p. 237-252.
137
Schenkel, Mark (12-05-2019). ‘ANC boekt slechtste verkiezingsresultaat ooit, maar behoudt absolute meerderheid in Zuid-Afrika’. de Volkskrant.
Sergier, Matthieu (2015) ‘Icarus in de schaduw. Het postuur van Peter Verhelst als paratopisch dichter’. Nederlandse Letterkunde 20 (3), p. 271-290.
Sintobin, Tom (2011). ‘Recensie van Floor van Renssens ‘Lezer, er zijn ook Belgen!’’. Tijdschrift
voor tijdschriftstudies 30, p. 164-167.
Steinz, Pieter (11-06-2004). ‘Heilige boeken en dichtende wolven: de 35e editie van Poetry International’. NRC Handelsblad.
Terblanche, Erika (23-10-2018). ‘ATKV|LitNet-Skrywersalbum. Antjie Krog (1952-)’. LitNet. Geraadpleegd via https://www.litnet.co.za/antjiekrog-1952/
T’Sjoen, Yves (2012) ‘Sheila Cussons en Wilma Stockenström in de Nederlandse literatuur. Aanzetten voor een receptiestudie. Literair-institutionele positionering en kritische ontvangst van twee Zuid-Afrikaanse dichters in Nederland’. Tydskrif vir Nederlands &
Afrikaans 19 (2), p. 108-127.
Vergeer, Koen (2000) Poëzie in Vredenburg. Twintig jaar Nacht van de Poëzie. Amsterdam: Atlas. Viala, Alain (1993). ‘Eléments de sociopoétique’. In: G. Molinié & A. Viala, Approches de la
Réception, p. 137-303. Parijs: Presses Universitaires de France.
Visser, Arjan (15-08-2015). ‘Antjie Krog’. Trouw.
Vitek, Lukas (2017). Tommy Wieringa als auteur van de 21ste eeuw: de schrijver binnen en buiten
het literaire bedrijf (masterscriptie). Praag: Univerzita Karlova.
Primaire literatuur
Krog, Antjie (1999). Om te kan asemhaal (vert. Robert Dorsman). Amsterdam: Atlas. Krog, Antjie (2009). Hoe zeg je dat (vert. Robert dorsman). Amsterdam: Podium.
Krog, Antjie (2009). Waar ik jou word (vert. Robert Dorsman). Amsterdam: Podium/Poetry International.
Krog, Antjie (2018). Hoe alles hier verandert (vert. Robert Dorsman). Amsterdam: Podium.
Artikelen in corpus - Referentieperiode 1
Bakker, Jan-Hendrik (z.d.). ‘Hopeloze chaos en een zingzong-taaltje’. Algemeen Dagblad, paginanummer onbekend.
Blom, Onno (03-07-1999). ‘Lust en Gratie’. Trouw, p. 4.
Blom, Onno (10-11-1998). ‘Het beste uit Zuid-Afrika. Gedichten gekozen op schoonheid, niet op politieke correctheid’. Trouw, p. 10.
138
Bogaard, Ton (11-11-1999). ‘Afrikaanse poëzie is een jonge poëzie’. Brabants Dagblad, paginanummer onbekend.
Boltendal, Rudi (04-06-1977). ‘Dichters van over de grenzen: Enzensberger, Breytenbach, Krog’.
Leeuwarder Courant (Sneon & Sein), p. 2.
Bossema, Wim (26-03-1999). ‘Zwarten en blanken keren zich van elkaar af’. De Volkskrant (Cicero), p. 32.
Eiselin, Judith (22-03-1999). ‘De Nacht van de Poëzie is eerder huiselijk dan modern’. NRC
Handelsblad, p. 6.
Ester, Hans (12-05-1987). ‘Boeken’. Trouw, p. 15.
Heide, Lolke van der (03-12-1998). ‘Als de leugen zich opricht, ruik ik bloed’. NRC Handelsblad, p. 2.
Horst, Peter ter (04-08-1998). ‘Geen Zuid-Afrikaan kan meer zeggen: ik heb het niet geweten’.
Leeuwarder Courant, p. ?
Horst, Peter ter (27-01-1996). ‘De blanke Afrikaner moet leven zonder het vanzelfsprekende baasskap’. NRC Handelsblad, p. 5.
Hulten, Machteld van (18-09-1999). ‘Nette akkers egalig grou, pophuisies rooi en blou’. De
Volkskrant, p. 9.
Keyser, Gawie (15-09-1999). ‘Sterren aan een zwarte hemel’. De Groene Amsterdammer (jaargang 123, nummer 37), paginanummer onbekend.
Komrij, Gerrit (29-08-1999). ‘Trou moet blijcken’. NRC Handelsblad, achterpagina.
Krog, Antjie (05-03-1999). ‘Zo’n mirakel hier in de Vrystaat’. Trouw (De Verdieping), p. 18. Moleman, Hans (14-08-1999). ‘De nieuwe racisten van Zuid-Afrika’. De Volkskrant, p. 5. Mulder, Reinjan (17-06-1992a). ‘Antjie Krog: geen spijt als Afrikaans verdwijnt’. NRC
Handelsblad, p. 6.
Mulder, Reinjan (17-06-1992b). ‘Ook Enquist en Armitage veroveren Poetry; Optreden Krog hoogtepunt’. NRC Handelsblad, p. 7.
Mulder, Reinjan (19-06-1992). ‘Het geluid van een moderne Japanner en voetbalvreugde’. NRC
Handelsblad, p. 6.
Né, Y. (13-04-1999). ‘Een vrije vrouw verdomme’. Dagblad voor Zuidwest-Nederland, paginanummer onbekend.
Nuijsenburg, Peter van (05-06-1992). ‘ ‘Afrikaans meer dan taal van onderdrukker’. Zuid- Afrikaanse dichteres Antjie Krog gast op Poetry International’. Leeuwarder Courant (ICetera), p. 23.
Oomens, L. (13-10-1998). ‘Op zoek naar menselijkheid’. Algemeen Dagblad, p. 22.
Oomens, L. (22-06-1992). ‘Terechte winnares; veel poëzie vanuit de verdrukking op Poetry’.
139
Robbemond, Jan (08-10-1999). ‘Schatkamer van een vitale taal’. Algemeen Dagblad, p. 27. Schenke, Menno (22-03-1999). ‘Nacht van de Poëzie wacht op renovatie’. Algemeen Dagblad, p.
11.
Sierksma, Peter (05-06-1999). ‘FC Den Haag’. Trouw, paginanummer onbekend. Sierksma, Peter (22-03-1999). ‘Het jaargetij is goed: Nacht van de Poëzie’. Trouw,
paginanummer onbekend.
Sierksma, Peter (27-03-1999). ‘Jonathan’. Trouw, p. 35.
Sparks, Allister (12-07-1989). ‘Afrikaner schrijvers komen tot akkoord met het ANC’. NRC
Handelsblad, p. 4.
Swanborn, Peter (22-03-1999). ‘Poëzie-nacht raast na hoogtepunt gewoon door’. De Volkskrant, p. 8.
Vandermeer, Pieter (03-07-1992). ‘Van berucht naar beroemd’. VIVA, paginanummer onbekend. Vincent, Gertjan (12-06-1992). ‘Nederlands is dode taal in Zuid-Afrika’. Trouw, p. 9.
Vloet, Corine (02-04-1999). ‘Scheppen doe ik in een bunker: gesprek met Antjie Krog’. NRC
Handelsblad, p. 32.
z.a. (09-04-1974). ‘Ver reizen om je eigen land te leren kennen. NCRV-radioserie over Zuid- Afrika’. De Tijd, p. 2.
z.a. (11-04-1974). ‘Genuanceerder oordeel over Zuid-Afrika dan voor bezoek’. Nederlands
Dagblad, p. 4.
z.a. (19-10-1975). ‘Schrijversberaad in Zuid-Afrika’. NRC Handelsblad, p. 6. z.a. (11-01-1992). ‘Radio’. Nederlands Dagblad, p. 14.
z.a. (30-05-1992). ‘Amandla, maandblad over zuidelijk Afrika’. De Volkskrant, p. 43.
z.a. (05-06-1992). ‘Programma Poetry International Rotterdam’. Boekblad, paginanummer onbekend.
z.a. (09-06-1992). ‘Poetry vooraf herdenkt auteurs en fotograaf’. Limburgs Dagblad, paginanummer onbekend.
z.a. (13-06-1992). ‘Radio’. Nederlands Dagblad, paginanummer onbekend. z.a. (13-06-1992). ‘Radio’. NRC Handelsblad, paginanummer onbekend.
z.a. (12-10-1999). ‘Zesmiljardste wereldburger begroet met brievenbundel’. De Volkskrant, p. 4. Zevenbergen, Aernout (04-08-1999). ‘Afrika zoekt nieuwe schrijvers’. Algemeen Dagblad, p. 20.
Artikelen in corpus - Referentieperiode 2
Belder, Hans (16-11-2009). ‘Stofzuigen op de muziek van Wende Snijders’. Algemeen Dagblad, p. 35.
140
Berg, Arie van den (28-01-2009). ‘Krog is persoonlijk in kosmische cyclus’. NRC Handelsblad, p. 9.
Boevink, Wim (30-01-2009). ‘Kom, Ramsey’. Trouw, p. 2-3.
Bossema, Wim (30-10-2009). ‘De rest van de dag was ik blind’. De Volkskrant, paginanummer onbekend.
Cerutti, Sofie (30-01-2009). ‘Op Gedichtendag overspoelen poëten van elk kaliber het land’.
Trouw, p. 6.
Ester, Hans (07-12-2009). ‘Dood van Chris Louw schokt Zuid-Afrika’. Nederlands Dagblad, p. 5. Fortuin, Arjen (28-01-2009). ‘Hier besta ik in mijn eigen taal’. NRC Handelsblad, p. 9.
Geurse, Willy (07-09-2009). ‘Denktank: Vergeving’. Trouw, p. 22.
Klooster, Dim van der (29-01-2009). ‘Uw mening’. Dagblad van het Noorden, paginanummer onbekend.
Krog, Antjie (02-09-2009). ‘Stadion met een filosofie’. De Volkskrant, paginanummer onbekend. Krog, Antjie (05-08-2009). ‘Het beeld aan het begin van de supportersroute’. De Volkskrant,
paginanummer onbekend.
Krog, Antjie (23-12-2009). ‘Pompoensoep met bugu’. De Volkskrant, paginanummer onbekend. Krog, Antjie (24-06-2009). ‘We zijn welwillend – als die bal er maar ingaat!’. De Volkskrant, p. 20-
21.
Krog, Antjie (27-11-2009). ‘Borsten over de schouder’. De Volkskrant, paginanummer onbekend. Krog, Antjie (28-10-2009). ‘Een wolf aan de poort’. De Volkskrant, paginanummer onbekend. Krog, Antjie (30-09-2009). ‘Pauselijke plas’. De Volkskrant, paginanummer onbekend. Kz.a. (29-01-2009). ‘Gedichtendag leeft niet erg in de IJmond’. Noordhollands Dagblad,
paginanummer onbekend.
Peters, Arjan (23-01-2009). ‘Kom! Laat een woord dwars door je heen komen’. De Volkskrant, Schenke, Menno (12-06-2009). ‘Media-analyst maakt een bloemlezing van dichters van de jaren
nul’. Algemeen Dagblad, p. 19.
Schenke, Menno (31-01-2009). ‘Prachtig en direct’. Algemeen Dagblad, p. 24. Snijders, Veerle (22-01-2009). ‘De wereld heeft recht op poëzie’. Algemeen Dagblad,
paginanummer onbekend.
Verkerk, Robert (23-01-2009). ‘Dichters onthullen gedichten op Utrecht CS’. ANP.
Vries, Fred de (25-03-2009). ‘Een beter leven voor iedereen: de Zuid-Afrikaanse verkiezingen’.
De Groene Amsterdammer (jaargang 133, week 13), paginanummer onbekend.
Vries, Fred de (29-04-2009). ‘Ja, ek vry met jullie seuns. De niewe Afrikaanse Digters’. De Groene
Amsterdammer (jaargang 133, week 18), paginanummer onbekend.
Vrijdag, Juan (04-09-2009). ‘Opbiechten bijbelverhalen, argumenten, confetti van dromen’.
141
Wendel, Eric (29-01-2009). ‘Wachten, wandelen en afhalen op Gedichtendag’. ANP.
z.a. (22-01-2009). ‘Meer Antjie Krog – horen, zien, signeren’. Algemeen Dagblad, paginanummer onbekend.
z.a. (23-01-2009). [zonder titel]. De Volkskrant (Cicero), p. 19.
z.a. (24-01-2009). ‘Dichters onthullen stationsgedichten’. Leeuwarder Courant, p. 19. z.a. (26-01-2009). ‘Gedichten onthuld op station’. Algemeen Dagblad, p. 8.
z.a. (29-01-2009). ‘Poëzie op het podium in Amersfoort en Utrecht’. Algemeen Dagblad, p. 12. z.a. (31-01-2009). ‘Nieuwe boeken poëzie’. Trouw, p. 83.
z.a. (10-02-2009). ‘Wat een eer – voor Antjie Krog’. Algemeen Dagblad, p. 16. z.a. (15-05-2009). ‘Winternachten nu ook in Marokko’. Algemeen Dagblad, p. 11. z.a. (05-10-2009). ‘Den Haag’. Algemeen Dagblad, p. 19.
Artikelen in corpus - Referentieperiode 3
Dijk, Marc van (24-03-2018). ‘Ze vergaf hem – ik was verbijsterd’. Trouw (Letter & Geest), p. 10- 13.
Eijkeren, Dylan van (21-09-2018). ‘Aldus’. Het Parool (PS), p. 29.
Grootendorst, Sander (19-01-2019). ‘Domweg gelukkig in de boekentempel’. De Stentor, p. 5. Grutterink, Brenda (13-01-2018). ‘Gouden Ganzenveer voor Zuid-Afrikaanse’. ANP.
Krog, Antjie (17-02-2018). ‘Jacob Zuma was een monster’. NRC Handelsblad, p. 8.
Kuyper, Amanda (08-03-2018). ‘Trek een harnas aan en probeer niet te falen’. NRC Handelsblad, p. 14.
Lakeman, Onno (17-05-2018). ‘Janet Jackson vond ik te gek’. Algemeen Dagblad, p. 14. Mertens, Dieuwertje (21-04-2018). ‘Nog niet moegestreden’. Het Parool, p. 42-43.
Monna, Janita (02-02-2019). ‘Ja, ik ga een blije oude moeder worden’. Trouw (Letter & Geest), p. 23-25.
Mulder, Reinjan (26-01-2019). ‘Bekroon juist de strijder voor de Nederlandse taal’. De
Volkskrant, p. 23.
Niekerk, Annemarie van (12-05-2018). ‘Krogs vergeefse liefde’. Trouw (Letter & Geest), p. 26. Niekerk, Annemarie van (15-12-2018). ‘De beste boeken van 2018: Annemarie van Niekerk’.
Trouw (Letter & Geest), p. 35.
Offermans, Cyrille (02-05-2019). ‘Zo was hij, zo was ik’. De Groene Amsterdammer, p. 76. Santen, Kirsten van (25-04-2018). ‘Ubuntu: Afrikaanse interverbondenheid’. Leeuwarder
Courant, p. 34.
Verschuer, Nynke van (20-04-2018). ‘Zelfs een baby’tje is bij ons doordrenkt van politiek’. NRC
142
Verschuer, Nynke van (21-12-2018). ‘De 5 beste boeken van 2018’. NRC Handelsblad, p. 6. Waal, Margriet van der & Guido van den Berg (14-04-2018). ‘Dank Antjie Krog, voor het
Afrikaans’. NRC Handelsblad, p. 7.
z.a. (15-01-2018). ‘Gouden Ganzenveer voor Antjie Krog’. De Volkskrant (V), p. 3. z.a. (15-01-2018). ‘Gouden Ganzenveer voor Antjie Krog’. Nederlands Dagblad, p. 7. z.a. (15-01-2018). ‘Kort nieuws’. Het Parool, p. 15.
z.a. (16-01-2018). ‘Gouden Ganzenveer naar Zuid-Afrikaanse’. De Limburger, p. 2. z.a. (17-01-2018). ‘Avondje over gedigte’. BN De Stem, p. 2.
z.a. (10-03-2018). ‘Wende is een eigenzinnig mens’. Leidsch Dagblad (bijlage*), p. 15. z.a. (19-05-2018). ‘Best besproken’. Trouw (Letter & Geest), p. 37.
z.a. (22-09-2018). ‘Afrikaanse taal in woord, beeld en muziek’. Telegraaf, p. 69.
z.a. (05-10-2018). ‘Webnews: DWDD’s nobelcomité voor literatuur’. De Wereld Draait Door via: https://bit.ly/2YMD4GK
z.a. (12-01-2019). ‘Kort nieuws kunst’. Het Parool, paginanummer onbekend.
Zijlstra, Jogchum (01-06-2018). ‘Mijn moeder is gemaakt van vlees en been’. Nederlands Dagblad, p. 19.
143