Specifieke narratieven
Verenigde Staten
1865: de slavernij werd in de Verenigde Staten officieel 284 Van Dale, ''Stam''. https://www.vandale.nl/gratis-woordenboek/nederlands/betekenis/stam#.XMcln-gzbIV (geraadpleegd op 29 april 2019).
285 Het Tropenmuseum, het Afrikamuseum, het Museum Volkenkunde en het Wereldmuseum, Woorden doen ertoe: 143.
verboden.
1 december 1955: Rosa Parks weigerde op te staan in de bus voor een witte passagier, waardoor ze gearresteerd werd en een busboycot van een jaar door de zwarte
bevolking volgde. De boycot eindigde met een overwinning toen het hooggerechtshof rassenscheiding in de bus
verbood.
28 augustus 1963: de burgerrechtenbeweging organiseerde een nationale demonstratie ''de Mars op Washington'' met een kwart miljoen mensen.
1964: het Congres keurde het verbod op rassenscheiding goed.
1964: Martin Luther King kreeg de Nobelprijs voor de Vrede.
Juni 1965: het Congres keurde de wet goed die de zwarte bevolking stemrecht gaf.
4 april 1968: Martin Luther King werd vermoord. Suriname
1934: Anton de Kom bracht het boek Wij slaven van
Suriname uit. Hij schreef vanuit een antikoloniaal standpunt
over het Nederlandse kolonialisme in Suriname en de gevolgen daarvan.
1954: koningin Juliana tekende het Statuut voor het Koninkrijk der Nederlanden waardoor Suriname een zelfstandig land werd binnen het Koninkrijk der
Nederlanden. Hierdoor werden Nederland en Suriname gelijkwaardige landen binnen het Koninkrijk der
Nederlanden.
1975: Suriname werd onafhankelijk.
1980: een groep militairen maakte onder leiding van Desi Bouterse met een staatsgreep een einde aan de democratie. December 1982: de marteling en de executie van vijftien vooraanstaande tegenstanders door het Surinaamse regime. 1986: Ronnie Brunswijk begon een guerrillaoorlog tegen Bouterse. Het begin van de Binnenlandse Oorlog.
1992: het einde van de Binnenlandse Oorlog. De militairen verdwenen naar de achtergrond en de democratie werd hersteld.
De Nederlandse Antillen
1954: koningin Juliana tekende het Statuut voor het Koninkrijk der Nederlanden waardoor de Nederlandse Antillen een zelfstandig land werd binnen het Koninkrijk der Nederlanden. Hierdoor werden Nederland en de
Nederlandse Antillen gelijkwaardige landen binnen het Koninkrijk der Nederlanden.
1986: Aruba kreeg een aparte status waarbij het eiland zich losmaakte van de Nederlandse Antillen en een zelfstandig land werd binnen het Koninkrijk der Nederlanden.
2008: er kwam een einde aan de Nederlandse Antillen als land. Curaçao en Sint Maarten werden zelfstandige landen en Bonaire, Saba en Sint Eustatius werden Nederlandse overzeese gemeenten. Nederland ging voortaan toezien op het binnenlandse beleid van de zes eilanden door de uitgaven te controleren en de criminaliteit en de corruptie te bestrijden.
Ghana
1957: De Britse Goudkust werd onafhankelijk onder de naam Ghana.
Nederland
2004: de moord op Theo van Gogh door Mohammed Bouyeri.
Zuid-Afrika
1948: de regerende Nationale Partij voerde de apartheid in. 1990: president De Klerk trok de apartheidswetten in. 1994: de eerste verkiezen in Zuid-Afrika met algemeen kiesrecht en Nelson Mandela werd de eerste zwarte president van Zuid-Afrika.
Schematische
narratieve templates
Zuid-Afrika
Eind negentiende eeuw was er rassendiscriminatie in Zuid-Afrika. Zo werden alle Indiërs als minderwaardig behandeld. Een bekend voorbeeld: Mohandas Gandhi, die geweldloos streed voor de onafhankelijkheid van India als Britse kolonie, werd uit de trein gezet omdat hij als niet-wit persoon in de eerste klas zat en weigerde om in de derde klas te gaan zitten.
In Zuid-Afrika was een regime aan de macht met witte leiders en ze verzette zich tegen de Britse politiek om de macht over te dragen aan de zwarte bevolking.
Het Afrikaans Nationaal Congres streed onder leiding van Mandela eerst geweldloos en later met geweld tegen de apartheid in Zuid-Afrika. Vele zwarte activisten werden opgepakt, waaronder Mandela. Toch bleef het verzet tegen de apartheid steeds gewelddadiger en massaler en werden die opstanden ook steeds harder neergeslagen.
In eerste instantie deden Groot-Brittannië en de Verenigde Staten niks tegen de apartheid omdat de communistische partij was aangesloten bij de Afrikaans Nationaal Congres en Zuid-Afrika als belangrijke
bondgenoot werd gezien tegen communisme. Toen de Koude Oorlog ten einde kwam, werd een economisch boycot ingesteld tegen Zuid-Afrika vanwege druk werd de
apartheid door president De Klerk ingetrokken.
Enkele jaren later werd Mandela de nieuwe president van Zuid-Afrika. Onder hem kwam het nieuwe, democratische en multiculturele Zuid-Afrika tot stand.
Algemeen
Voor de Tweede Wereldoorlog was er nauwelijks verzet tegen de Europese kolonisators in de Afrikaanse landen ten zuiden van de Sahara. Na de oorlog bleef dat een langere tijd zo. De Europeaanse mogendheid vonden dat de Afrikanen nog niet toe waren aan onafhankelijkheid. Dekolonisatie: nationalistische bewegingen in Afrika zorgden ervoor dat Frankrijk en Groot-Brittannië vrijwillig afstand deden van de meeste Afrikaanse kolonies aan het begin van de jaren '60. Op die manier konden ze geweld vermijden, konden ze de kolonies van advies voorzien en bleven hun bedrijven welkom. Ook deed België afstand van zijn kolonie Congo.
In Zuid-Afrika en Zimbabwe waren witte regimes aan de macht. In de voormalige Britse kolonies waren grote groepen witte mensen die zich verzetten tegen de Britse politiek om de macht over te dragen aan de zwarte bevolking.
In Angola, Mozambique, Zimbabwe en Zuid-Afrika vochten zwarte verzetsbewegingen met geweld tegen de witte overheersers.
Na de Tweede Wereldoorlog vestigden miljoenen mensen uit de hele wereld in Europa. Ze waren op de vlucht voor oorlog of onderdrukking en werden getrokken door de kans op veiligheid, vrijheid en een economisch beter bestaan. Een van de belangrijkste ontwikkelingen was de
ongekende groei van de wereldbevolking. De groei kwam bijna geheel door de ontwikkelingslanden in Afrika, Azië en Latijns-Amerika.
Het bevolkingsaandeel van de Westerse landen
halveerde, maar economisch ging het beter, waardoor de economische verschillen tussen het rijke Westen en de ontwikkelingslanden groter werd.
De regeringsleiders van de Verenigde Naties hadden met de milleniumtop als doel gesteld om de armoede te
halveren, maar van die doelstellingen kwam weinig. Veel landen in Afrika bleven arm.
Verenigde Staten
Na de afschaffing van de slavernij kreeg de zwarte bevolking dezelfde burgerrechten als witte mensen, maar dat bleek anders te zijn in het Zuiden van de Verenigde Staten. Daar werd de rassenscheiding een feit, waardoor de zwarte bevolking niet dezelfde voorzieningen als de witte bevolking mocht gebruiken.
In de jaren '50 ontstond een zwarte
burgerrechtenbeweging – onder leiding van dominee Martin Luther King – die met geweldloze acties gingen strijden voor gelijke burgerrechten voor de zwarte bevolking. Bij veel demonstraties werd de zwarte bevolking door de politie in elkaar gemept of keken die toe hoe ze door witte demonstranten werden afgetuigd. De zwarte activisten werden de morele winnaars en de steun voor hen werd alleen maar groter. Uiteindelijk werd het verbod op
rassenscheiding goedgekeurd en kreeg de zwarte bevolking stemrecht.
De zwarte bevolking kreeg gelijke rechten, maar ondanks de wettelijk gelijkstelling groeide de frustratie onder de zwarte bevolking vanwege de armoede in de zwarte getto's en in het Zuiden werden ze nog steeds tegengewerkt. Daardoor braken rassenrellen uit in verschillende steden. Een diepe economische crisis was van toepassing rond 2008. Op dat moment werd de Democraat Barack Obama de eerste zwarte president van de Verenigde Staten en
kondigde grote overheidsuitgaven aan om de economie weer op gang te brengen. Obama zag zijn verkiezing als bewijs dat alles mogelijk was in de Verenigde Staten. Iedereen kon zijn droom waarmaken. Veel zwarten voelden zich eindelijk erkend als volwaardige Amerikanen. De
verkiezing van Obama tot president was een mijlpaal in de emancipatie van de zwarte bevolking.
Suriname
Tijdens de Tweede Wereldoorlog begreep de Nederlandse regering dat de Suriname geen kolonie van Nederland kon blijven. Suriname kreeg zelfbestuur en onafhankelijkheid, maar de democratie kwam tijdelijk tot een einde met de militaire staatsgreep onder leiding van Desi Bouterse. Na de Binnenlandse Oorlog werd de democratie hersteld. De Surinaamse bevolking bleef echter arm en het bestuur was corrupt en verspilde geld aan prestigeobjecten. Na de eeuwwisseling kwam een nieuwe regering die de problemen beter aanpakten. Toen werden de Nederlandse
betrekkingen ook hersteld. De Nederlandse Antillen
Tijdens de Tweede Wereldoorlog begreep de Nederlandse regering dat de Nederlandse Antillen geen kolonie van Nederland kon blijven. De Nederlandse Antillen kreeg steeds als land zelfbestuur, vervolgens werd Aruba
onafhankelijk en later zou de Nederlandse Antillen zelfs op te houden bestaan.
Nederland
Na de Tweede Wereldoorlog kwamen veel mensen uit andere culturen naar Nederland:
- De Indische Nederlanders en Molukkers vluchtten uit Indonesië na de Tweede Wereldoorlog omdat ze niet meer veilig waren.
- De Nederlandse regering haalde gastarbeiders uit Italië en Spanje en vanaf de jaren '60 ook arbeiders uit Marokko en Turkije om ongeschoolde arbeid te doen in de snelgroeiende industrie. In 1973 verloren veel arbeidsmigranten hun baan doordat de vraag naar ongeschoolde arbeid afnam. De Zuid-
Europeanen keerden terug, maar de Marokkaanse en de Turkse gastarbeiders bleven met hun gezinnen in Nederland omdat in hun herkomstlanden geen werk te vinden was.
- Aan het eind van de twintigste eeuw kwamen veel vluchtelingen naar Nederland. Na 2000 werden strengere voorwaarden gesteld aan de erkenning als asielzoeker en nam het aantal asielzoekers af.
De migranten die zich na de Tweede Wereldoorlog
vestigden in Nederland namen hun eigen culturen mee. Op die manier werd Nederland een multiculturele en multi- etnische samenleving.
De integratie van de verschillende groepen migranten in de Nederlandse samenleving liep verschillend:
- De Indische Nederlanden pasten zich buitenhuis aan, maar ze behielden vaak binnenhuis hun Indische cultuur.
- Bij de Molukkers was dat anders – zij dachten dat Nederland hen zou helpen bij de vorming van een onafhankelijke staat op de Molukken en dat ze tijdelijk in Nederland zouden verblijven. Toen
duidelijk werd dat de Molukkers definitief in Nederland bleven, was er verzet, maar na enkele terroristische acties in 1975 en 1977 kwam een succesvol proces van integratie op gang.
- De Surinamers die naar Nederland integreerden moesten zelf hun weg vinden. Vanwege hun etniciteit konden ze te maken krijgen met discriminatie, met name op de arbeidsmarkt. Rond 2000 waren de Surinamers goed geïntegreerd in de Nederlandse samenleving.
- Vanaf de jaren '70 gingen veel Marokkaanse en Turkse families wonen in stadswijken met goedkope huizen. Zo ontstonden achterstandswijken met concentraties van niet-westerse families. De
integratie van die families werd bemoeilijkt doordat met grote groepen bij elkaar woonden, de
Nederlandse taal niet door de ouderen werd beheerst en er weinig contact was met andere culturen in Nederland. Dit leidde tot veel problemen. Toch is de integratie aanzienlijk verbeterd omstreeks 2000.
Discoursanalyse Slaaf/slaven: - (in het stukje over Anton de Kom) Niet-blank/blank: -
Rassenscheiding: - Apartheid: -
Derde wereld
''De term 'derde wereld'
onderscheidde ontwikkelingslanden van de eerste wereld (rijke landen) en de tweede wereld (de landen van het Oostblok, onder communistische regeringen).''286
Tegenwoordig wordt de term, die als overblijfsel van de Koude Oorlog-politiek wordt gezien, zoveel mogelijk vermeden omdat de associatie wordt gelegd met
''derderangslanden'' en een wereldverdeling impliceert van enerzijds westerse superioriteit en anderzijds niet-westerse minderwaardigheid.287