Hoofdstuk 5 Krantenvergelijking
5.2. De Franse kranten
Zoals ook bij de Nederlandse kranten het geval is, is het aantal artikelen in de Franse kranten zeer verschillend. In Le Figaro zijn ruim twee keer meer artikelen verschenen dan in
Libération, respectievelijk 182 en 74. Het feit dat in Libération minder artikelen verschenen
in de periode juli 2004 tot en met december 2004 kan liggen aan het feit dat de lezers van deze krant minder geïnteresseerd zijn in zaken die Europa betreffen. In deze krant verschenen de meeste artikelen met betrekking tot het openen van de toetredingsonderhandelingen met Turkije in oktober. In Le Figaro zijn de meeste artikelen in de maand december verschenen. Dit kan liggen aan het feit dat de eerste krant het advies van de Europese Commissie van 6 oktober 2004 belangrijker vond dan de daadwerkelijke beslissing om de onderhandelingen te openen in december. Voor Libération geldt wel dat in december slechts drie artikelen minder zijn verschenen dan in oktober. Le Figaro heeft ook een piek in oktober.
Op de opiniepagina’s geldt hetzelfde als voor de nieuwspagina’s. Hierop zijn in Le
Figaro ruim twee keer zoveel bijdragen verschenen als in Libération. Waar in de
eerstgenoemde krant iedere maand een aantal bijdragen, behalve in augustus toen slechts een artikel op deze pagina’s is verschenen, zijn verschenen, zijn in Libération in de maanden augustus en september geen bijdragen verschenen. Vooral het feit dat in september in deze krant geen bijdragen op de opiniepagina’s zijn verschenen, is opvallend, omdat in deze maand de discussie over het herinvoeren van de strafbaarstelling van overspel op haar hoogtepunt was. Dat in beide kranten in augustus weinig tot geen bijdragen op de opiniepagina’s zijn verschenen, kan liggen aan het feit dat deze maand weinig nieuws is verschenen rond het openen van de toetredingsonderhandelingen met Turkije.
5.2.1. Kwalitatieve Analyse Nieuwspagina’s
In beide kranten is de meeste berichtgeving neutraal. Doordat Le Figaro meer artikelen over Turkije heeft gepubliceerd is het voor deze krant mogelijk meer aandacht te schenken aan hetgeen in het buitenland met betrekking tot Turkije gebeurt.233 Libération heeft hier weinig tot geen aandacht voor. Een enkele keer wordt aandacht besteed aan de tegenstand in het
233
Zie onder meer: L’intégration de la Turquie vue d’Allemagne in Le Figaro 13 juli 2004; En Europe, les
gouvernants contre les opinions in Le Figaro 24 september 2004; Autriche isolée dans le refus in Le Figaro 16
december 2004; Angela Merkel mobilise contre la Turquie in Le Figaro 17 september 2004; Le débat sur
buitenland als het gaat om de toetreding van Turkije. Wat beide kranten veel doen, meer dan de Nederlandse kranten, is aandacht besteden aan de binnenlandse politieke opinie.
Net als bij de Nederlandse kranten volgt hieronder per maand een overzicht van de onderwerpen die in beide kranten zijn verschenen en onderwerpen die slechts in een krant zijn aangestipt. Als er verschillen bestaan in de kwalificatie van de onderwerpen, zal dit genoemd worden.
Juli
In juli verandert de voorzitter van de Europese Unie. Nederland krijgt de taak om de beslissing over het openen van toetredingsonderhandelingen met Turkije in goede banen te leiden. Het feit dat Nederland voorzitter van de Unie wordt, komt alleen in Le Figaro aan bod. De krant levert hierbij kritiek op de kersverse voorzitter door te zeggen dat deze een
voorschot neemt op een beslissing die pas in december genomen wordt.234 De krant heeft doordat het meer artikelen publiceert met betrekking tot de mogelijke Turkse toetreding ook meer ruimte om achtergrondartikelen te publiceren. In een van deze artikelen wordt
uiteengezet welke gevoelens in Turkije leven als het gaat om Europa. Hierin komt ook een grapje naar voren dat onder de Turkse bevolking rondgaat, om zoals hierboven reeds is genoemd de gevoelens met betrekking tot de toetredingseisen te verduidelijken:
“Fatigués d’avance des interminables négociations qui s’annoncent, les autorités européennes décident plutôt de faire passer un test de culture générale aux ministres des Affaires étrangères de trois Etats candidates. Au Rouamin, ils demandent le nom d’une ville japonaise bombardée à l’arme atomique par l’US Air Force. Ils questionnent le Bulgare sur la date du raid américain. Au Turc, ils demandent le nombre de victimes, leur nom et leur adresse… Les deux premiers sont évidemment admis à entrer dans l’UE, le Turc recalé et exclu pour réponse negative.”235
In juli bezoekt de Turkse premier Erdogan Parijs om steun van de Fransen te krijgen bij de beslissing over het openen van de toetredingsonderhandelingen tot de Unie met zijn land. Beide Franse kranten berichten hierover, al is de berichtgeving in Le Figaro uitgebreider dan die in Libération. Wat hierbij opvalt, is dat de berichten die in Le Figaro zijn verschenen neutraal van aard zijn, dat wil zeggen dat alleen de feiten weergegeven worden, en dat van de twee artikelen die in Libération zijn verschenen, een artikel als negatief te kwalificeren is en een als neutraal.236 Beide kranten hebben zoals gezegd veel aandacht voor hetgeen in de
234
La Turquie, dossier phare de la présidence néerlandaise in Le Figaro 1 juli 2004.
235
Sur les rives du Bosphore, l’Europe suscite espoir et irritation in Le Figaro 13 juli 2004
236
Erdogan vient à Paris plaider l’adhésion d’Ankara in Le Figaro 19 juli 2004; Erdogan defend à Paris
l’adhésion turque à l’UE in Le Figaro 20 juli 2004; La Turquie cherche l’appui de la France in Le Figaro 20
binnenlandse politiek gebeurt met betrekking tot Turkije. Deze maand publiceren beide kranten een artikel over de groeiende tegenstand onder politici tegen de toetreding van Turkije.237
Augustus
Deze maand zijn geen berichten verschenen die in beide kranten hebben gestaan. Dit ligt aan het feit dat er geen nieuwswaardige dingen zijn gebeurd als het gaat om de toetreding van Turkije. In Le Figaro is een bericht verschenen met daarin een uitwerking van de
onderwerpen die deel uitmaken van het debat rond het openen van de toetredingsonderhandelingen met Turkije.
September
Zoals ook bij de bespreking van de Nederlandse kranten is genoemd, is de discussie over de omstreden Turkse overspelwet deze maand op haar hoogtepunt. Beide Franse kranten besteden hier dan ook veel aandacht aan. De manier waarop ze dat doen is nagenoeg gelijk, met veel negatieve berichtgeving op het moment dat Erdogan de overspelwet in stemming wil brengen en positief wanneer Erdogan het Turkse parlement in bijzondere vergadering bijeen roept om alsnog te stemmen over de strafwethervormingen, zonder hierbij de overspelwet in stemming te brengen. Libération meldt echter al op 15 september, voordat de discussie over de overspelwet begint, dat de Turkse premier Erdogan de overspelwet teruggetrokken heeft uit stemming.238 Daarnaast is in Le Figaro aandacht voor de groeiende tegenstand tegen de toetreding van Turkije in Europa.239 De brief van Angela Merkel waarover de krant op 17 september bericht, wordt ook in Libération genoemd. Dit gebeurt echter in een korte alinea in een bericht over het feit dat de stemming in het Turkse parlement over de
strafwethervormingen is uitgesteld.240 Daarnaast heeft de krant een bericht over de groeiende tegenstand tegen de toetreding van Turkije in Denemarken.241
pour entrer en Europe in Libération 19 juli 2004 en Forcing européen du Premier ministre turc à Paris in Libération 21 juli 2004.
237
En France, hostilités à l’entrée de la Turquie in Libération 19 juli 2004 en Une question qui divise la classe
politique française in Le Figaro 20 juli 2004. 238
La Turquie recale l’adultère pour plaire à ses partenaires in Libération 15 september 2004.
239
Doutes sur l’adhésion de la Turquie in Le Figaro 11 september 2004; Des réserves sur l’adhésion de la
Turquie in Le Figaro 13 september 2004; Angela Merkel mobilise contre la Turquie in Le Figaro 17 september
2004 en En Europe, les gouvernants contre les opinions 24 september 2004.
240
L’Union européenne crie à la tromperie de la Turquie in Libération 18 september 2004.
241
Er zijn ook berichten die slechts in een van de kranten gemeld worden. Twee voorbeelden hiervan zijn te vinden in Libération. Deze krant meldt onder meer aan de
vooravond van het advies van de Europese Commissie dat twee Eurocommissarissen tegen de toetreding van Turkije zijn. Een van deze commissarissen is de Nederlander Frits
Bolkestein.242 De reden hiervoor is dat zij vrezen voor enorme kosten bij Turkse toetreding en daarnaast zijn ze bang voor islamisering van Europa. Een ander bericht dat ook niet door Le
Figaro gebracht wordt, is het bericht dat de voorzitter van de Europese Commissie vindt dat
Turkije niet voldoet aan de voorwaarden die door de Unie gesteld zijn om toe te kunnen treden.243
In Le Figaro is veel aandacht voor de groeiende tegenstand in de Franse politiek tegen de toetreding van Turkije.244 Een ander onderwerp waar de krant aandacht aan besteedt, nadat de discussie over de omstreden overspelwet is gaan liggen, is het feit dat marteling als
verhoormethode mogelijk nog niet is afgeschaft.245
Oktober
Oktober is de maand dat de Europese Commissie haar positieve advies uitbracht met betrekking tot het openen van de toetredingsonderhandelingen met Turkije. In beide Franse kranten is dit goed te merken. Er zijn veel positieve berichten over het advies, vooral op 6 en 7 oktober.
Beide kranten brengen het nieuws over een mogelijk referendum dat president Chirac wil houden op het moment dat Turkije daadwerkelijk tot de Unie zal toetreden.246 Deze maand zijn verder geen artikelen verschenen die overeenkomen. Le Figaro bericht over een uitgelekt rapport van de Europese Commissie met daarin de gevolgen van de Turkse
toetreding.247 Dit nieuws is niet te lezen in Libération. Verder heeft Le Figaro opnieuw veel aandacht voor de binnenlandse politiek. Het nieuws gaat met name over een debat in het Franse parlement over de Turkse toetreding en het feit dat het parlement hier niet over
242
Charge contre l’adhésion d’Ankara à l’UE in Libération 13 september 2004.
243
La Turquie ne remplit pas les critères de l’UE in Libération 22 september 2004.
244
Villiers lance sa campagne pour le non in Le Figaro 9 september 2004; En France, la droite est contre, le PS
a quelques reserves in Le Figaro 24 september 2004. 245
Le débat sur la torture en Turquie rebondit in Le Figaro 25 september 2004; La torture est systématique in
Le Figaro 27 september 2004. 246
Turquie: le chef de l’Etat et la piste du référendum in Le Figaro 1 oktober 2004 en Un référendum peut en
sauver un autre in Libération 2 oktober 2004. 247
Bruxelles dédramatise l’adhésion de la Turquie in Le Figaro 29 september 2004 en La Commission fait
stemt.248 Le Figaro besteedt op haar nieuwspagina’s in de maand oktober ook nog aandacht aan het feit dat onenigheid bestaat over de start van de onderhandelingen en aan het feit dat Turkije al lang in de wachtkamer van de Unie zit.249 De krant bericht echter niet over een nieuwe crisis tussen Turkije en de Unie vlak voordat de Europese Commissie haar advies uitbrengt. Het gaat hier om de oproep van Unievoorzitter Nederland om niet naar een bijeenkomst van de Islamitische Conferentie Organisatie te gaan, omdat Turks-Cyprus, dat niet erkend is, ook is uitgenodigd.250
Libération geeft deze maand nog extra achtergrondinformatie omtrent de toetreding
van Turkije. Op 6 oktober publiceert de krant zowel een lijst met feiten over Turkije en een aantal vragen betreffende een omstreden uitbreiding van de Unie.
November
In de maand november loopt de berichtgeving in beide kranten terug, omdat er geen
nieuwswaardige feiten gebeuren rondom de toetreding van Turkije tot de Unie. Er is slechts een bericht dat zowel in Le Figaro als in Libération verschijnt. Het gaat hierbij om een bericht dat de laatste details rond het openen van de toetredingsonderhandelingen met Turkije nog geregeld moeten worden. Het gaat hierbij vooral om het vaststellen van de datum waarop de onderhandelingen beginnen.251
Le Figaro besteedt deze maand nog enkele malen aandacht aan de erkenning van
Cyprus door Turkije, een feit dat niet op de nieuwspagina’s van Libération is verschenen. Waar deze laatste krant echter wel aandacht aan besteedt en Le Figaro niet, is het feit dat de Franse president Chirac een stap terug zet als het gaat om de toetreding van Turkije. Hij pleitte voor het vrijhouden van een derde weg, te weten een speciaal partnerschap.252
December
In beide kranten loopt het aantal artikelen in december weer op. Dit is te verklaren door het feit dat de Europese leiders op de Europese top van 17 december 2004 besloten om de
toetredingsonderhandelingen met Turkije te openen. Het eerste nieuws dat beide kranten deze
248
Turquie dans l’UE: Bayrou pour un débat et un vote du Parlement in Le Figaro 10 oktober 2004; Turquie:
débat sans vote jeudi à l’Assemblée in Le Figaro 12 oktober 2004; Philippe de Villiers: ‘C’est de la mousse médiatique!’ in Le Figaro 12 oktober 2004; Raffarin tente de calmer sa majorité avant le débat sur la Turquie in Le Figaro 13 oktober 2004; Turquie: le débat n’apaise pas la controverse in Le Figaro 15 oktober 2004. 249
Turquie: le compte à rebours en Les négociations débuteraient en juillet 2005 in Le Figaro 6 oktober 2004.
250
Nouvelle crise UE-Turquie in Libération 1 oktober 2004.
251
L’adhésion de la Turquie au centre d’une bataille de dates in Le Figaro 25 november 2004 en Turquie-UE:
ultimes discussions in Libération 30 november 2004. 252
maand brengen, betreft het feit dat Parijs en Berlijn op dezelfde lijn zitten als het gaat om de toetreding van Turkije, hoewel de landen nog van mening verschillen.253 Beide kranten besteden hier veel aandacht aan. Aan het nieuws dat de Europese Raad het besluit heeft genomen om de onderhandelingen met Turkije te beginnen, besteedt zowel Le Figaro als
Libération twee artikelen. Libération besteedt in deze berichten ook enkele keren aandacht
aan het feit dat de regeringsleiders voor toetreding van Turkije zijn, maar dat de inwoners van de verschillende Europese landen, waaronder Frankrijk en Nederland, tegen deze toetreding zijn. Dit soort geluiden komen in Le Figaro in aparte berichten naar voren.254 Beide kranten wijden ook enkele artikelen aan de Turkse premier Erdogan en de successen die hij in Europa en op de Europese top heeft geboekt.255 Ook de kwestie Cyprus komt in beide kranten naar voren. Beide kranten brengen het bericht dat Turkije bereid is nieuwe stappen te zetten om de verhoudingen met Cyprus te verbeteren.256
Le Figaro is echter de enige krant van de twee die meldt dat ook het Europees
Parlement voorstander is van het openen van de toetredingsonderhandelingen.257 Daarnaast brengt de krant ook het nieuws dat Erdogan zelf de druk op Europa vergroot door te zeggen dat Turkije zelf ook nee tegen de Europese Unie kan zeggen.258 De krant wijdt op 11
december een aantal artikelen in Le Figaro Magazine aan Turkije. Deze zijn niet positief van aard en wijzen vooral op de negatieve aspecten van Turkse toetreding.259 Het feit dat enkele burgemeesters en gedeputeerden van UMP en UDF hun initiatieven tegen een mogelijk Turkse lidmaatschap uitbreiden, laat de krant links liggen. Libération brengt hierover twee artikelen. Daarnaast meldt deze krant ook dat de meeste politici zich hebben afgekeerd van hun ‘turcophilie’.260
Hoewel Le Figaro zich tegen de Franse president Chirac heeft gekeerd, is dit niet terug te vinden in de berichten die over Turkije zijn verschenen. Chirac is voor de toetreding van
253
Chirac et Schröder peinent à s’entendre sur la Turquie in Le Figaro 1 december 2004 en Union de façade sur
la Turquie dans le couple franco-allemand in Libération 3 december 2004. 254
Le non des Français à la Turquie in Le Figaro 13 december 2004; L’opinion européenne divisée in Le Figaro 13 december 2004; Français et Allemands contre l’adhésion turque in Le Figaro 13 december 2004 en Le débat
sur l’immigration se radicalise dans les pays européens in Le Figaro 17 december 2004. 255
‘Une réussite’ pour Erdogan in Libération 18 december 2004.
256
La Turquie en marche vers l’Union européenne in Libération 14 december 2004 en Chypre: Erdogan prône
un nouveau processus de paix in Le Figaro 22 december 2004. 257
Le message de fermeté du Parlement européen in Le Figaro 16 december 2004.
258
Erdogan n’exclut pas de dire ‘non, merci’ à l’Europe in Le Figaro 6 december 2004; La Turquie exaspérée
par les tergiversations européennes en Ankara refuse toute nouvelle condition imposée par Bruxelles in Le Figaro 10 december 2004; Erdogan maître en coulisses in Le Figaro 18 december 2004.
259
Un monde sans divertissement, L’incertitude démographique, Aux confins des deux mondes en Le spectre de
la convergence in Le Figaro, Le Figaro Magazine 11 december 2004. 260
Le reniement des élites françaises en A droite, la base turcophobe fait feu de tout bois in Libération 16 december 2004.
Turkije en Le Figaro tegen, maar het feit dat de Franse president voor toetreding is, is niet onderdeel van de berichtgeving tegen de toetreding van Turkije. De krant wijst voornamelijk op het feit dat in de binnenlandse politiek vrijwel iedereen tegen de Turkse toetreding is. Over het algemeen kan gezegd worden dat beide Franse kranten op nagenoeg gelijke wijze
berichten over de nieuwsfeiten rond de toetreding van Turkije. Le Figaro heeft, doordat in deze krant meer berichten zijn verschenen, de mogelijkheid om meer achtergrondartikelen rond de toetreding van Turkije te publiceren. Dit is duidelijk te zien in september als de discussie over de overspelwet op haar hoogtepunt is.
5.2.2. Kwalitatieve Analyse Opiniepagina’s
In Le Figaro zijn ruim twee keer zoveel artikelen gepubliceerd op de pagina’s Débats et Opinions dan op de pagina’s Rebonds in Libération. In de laatste krant verschenen in de maanden augustus en september geen bijdragen op de opiniepagina’s. Vooral voor de maand september is dit opvallend, omdat deze maand de discussie over de nieuw in te voeren overspelwet in Turkije op haar hoogtepunt was. In augustus is in Le Figaro een bijdrage gepubliceerd op de opiniepagina’s. Dit komt mogelijk doordat er deze maand geen nieuws rond de toetreding van Turkije was. De meeste bijdragen op de pagina’s Rebonds in
Libération zijn verschenen in oktober, de maand dat de Europese Commissie een positief
advies uitbracht aangaande het openen van de toetredingsonderhandelingen met Turkije. Dit geldt ook voor Le Figaro. Ook in deze krant zijn de meeste bijdragen in oktober gepubliceerd. Het aantal bijdragen deze maand is bijna vijf keer zo groot als het aantal bijdragen in
september, terwijl toen de discussie over de overspelwet op haar hoogtepunt was.
Er bestaat een groot verschil tussen het percentage berichten dat voor- of tegen de toetreding van Turkije is. Libération is in haar berichtgeving op de nieuwspagina’s
voornamelijk gekant tegen Turkse toetreding, althans als het gaat om het brengen van negatief nieuws. Dit is niet het geval op de opiniepagina’s van de krant. Hier krijgen voorstanders van het openen van toetredingsonderhandelingen en een Turks EU-lidmaatschap de ruimte. Het aantal positieve artikelen op de opiniepagina’s is twee keer zo groot als het aantal negatieve artikelen op deze pagina’s en bedraagt de helft van het totaal aantal verschenen artikelen op