H4 Een inleiding op het verschijnsel Factory Outlet Centers
Afbeelding 18. FOCs in Nederland en Vlaanderen Bron: eigen ontwerp.
In de Duitse deelstaat Niedersachsen is er één bestaand FOC, genaamd Ochtum Park. Het is gelegen in Stuhr, direct aan de A1-snelweg. De outlet stores vormen in Ochtum Park geen gesloten merkendorp en zijn zodoende los van elkaar bereikbaar met de auto. Ochtum Park ligt op ongeveer 75 minuten rijden vanaf de grens bij Groningen. In Nordrhein-Westfalen is in april 2004 een FOC met een geringe grootte van 3.500 m2 wvo geopend in Ochtrup, op ruim tien kilometer van de grens bij Enschede (Ecostra, 2012). In augustus 2012 zal dit Euregio-Outlet-Center uitgebreid worden naar 11.500 m2. Daar ging een procedure van vier jaar aan vooraf, waarbij het plan enkele keren werd aangepast. Dit had mede te maken met de bouwplannen voor een FOC van 10.000 m2 in het naastgelegen Gronau, slechts drie kilometer van de grens. Dit FOC zou moeten verschijnen op het LAGA-terrein, waar nu een landschapspark gelegen is. De gemeente Gronau probeerde het FOC in Ochtrup tegen te houden, terwijl de gemeente Ochtrup het FOC in Gronau probeerde tegen te houden. In juni 2011 liet ontwikkelaar Stable International weten de plannen voor een FOC in Gronau op te geven, vanwege de uitbreiding in Ochtrup (“Stable International begräbt”, 2011). Verder zijn er recente plannen voor een FOC in Werl, 80 autominuten vanaf de grens bij Venlo. Een
investeringsgroep liet in november 2011 weten kansen te zien in de ontwikkeling van een merkendorp naast de snelweg (Ecostra, 2012). Buurgemeenten hebben een gezamenlijk protest gestart, omdat het FOC een nog onbekend risico zou meebrengen voor de winkels in de omliggende binnensteden (“Gemeinsame Erklärung zum”, 2011).
In de deelstaat Rheinland-Pfalz zijn de laatste jaren ook veel voorstellen gedaan voor nieuwe FOCs. Waar in de plannen voor FOCs in Hagen en Köln voorlopig weinig perspectief is, zullen er naar verwachting de komende jaren een aantal FOCs bij komen. In Dinslaken, 40 autominuten vanaf de
grens bij Venlo, waren er voornemens om een FOC te realiseren op het terrein van de voormalige kolenmijn Lohberg. Deze plannen lijken echter stil te liggen, nadat er groen licht kwam voor de ontwikkeling van een FOC in Duisburg, dat op slechts 25 minuten van Venlo ligt. Er is besloten dat op
het terrein van de Rhein-Ruhr-Hallen en het oude Hamborner Hallenbades een merkendorp mag worden ontwikkeld, waarvoor ook al een investeerder is gevonden. In oktober 2013 zullen er 95 outlet stores geopend worden met een gezamenlijke oppervlakte van 19.000 m2 (Ecostra, 2012). Ook
de plannen voor een FOC in Grafschaft, 60 autominuten vanaf Heerlen, lijken door te gaan. Een coöperatie waarin twee gemeenten zullen samenwerken, zal daar op het Innovatiepark Rheinland een FOC ontwikkelen, waarbij ook een ruimte zal worden gerealiseerd voor de verkoop van lokale producten zoals wijn. In Montabaur, 80 kilometer verder dan Grafschaft en daardoor waarschijnlijk minder relevant voor de ontwikkelingen in Nederland, zal binnenkort worden gestart met de bouw
van een FOC vlakbij het ICE-treinstation dat in de herfst van 2013 geopend zal worden.
Afbeelding 19. Ontwerpschets van het FOC in Remscheid. Bron: www.designeroutlet-remscheid.de. Meest bedreigend voor met name het Designer Outlet Centre in Roermond is echter het plan voor een FOC in Remscheid, ongeveer 100 kilometer (70 autominuten) van Roermond vandaan. Een
burgeronderzoek in oktober 2011 heeft uitgewezen dat 76,5% van de stemmende bevolking voor een FOC is. Bijna 40% van de 110.500 inwoners heeft gestemd (“Draagvlak Outlet Remscheid”, 2011). Ook de plaatselijke Kamer van Koophandel staat achter het project dat 15.000 m2 wvo zal beslaan (Ecostra, 2012). Het vergunningstraject wordt met vertrouwen tegemoet gezien. Opmerkelijk is dat het FOC in Remscheid een idee is van McArthurGlen, dat ook uitbater is van het Designer Outlet Centre in Roermond (zie Afbeelding 19). Het bedrijf denkt dat de merkendorpen in Roermond en Remscheid naast elkaar kunnen bestaan, omdat de bevolking van de deelstaat Nordrhein-Westfalen 18 miljoen mensen groot is en bezoekers niet meer dan anderhalf uur willen rijden voor een bezoek aan een merkendorp. Zeker is dat er in Remscheid geen permanente zondagsopenstelling, zoals in Roermond, mogelijk zal zijn (“Draagvlak Outlet Remscheid”, 2011).
In Wallonië zijn twee reeds geopende FOCs gevestigd. Het Ardennes Outlet Center in Verviers, dat in december 2005 geopend werd door de Comer Homes Group, zal ondanks een aanzienlijke leegstand naar alle waarschijnlijk worden uitgebreid van 9.800 m2 naar 15.000 m2 wvo (Ecostra, 2012). Het FOC in Verviers ligt op 50 autominuten vanaf Maasmechelen Village en 60 autominuten vanaf Designer Outlet Roermond. Het andere FOC in Wallonië is gelegen in Messancy, nabij het drielandenpunt van Luxemburg, België en Frankrijk. Dit McArthurGlen Designer Outlet Luxembourg werd geopend in 2003. Nadat het in 2007 een nieuwe eigenaar kreeg (Henderson) werd het verbouwd en in april 2011 werd het FOC - met 16.000 m2 aan winkels – heropend (Ecostra, 2012). Dit FOC ligt echter op
dusdanige afstand dat het verder weinig invloed zal hebben op ontwikkelingen in Vlaanderen. In Noord-Frankrijk vragen drie FOCs gezien de nabijheid enige toelichting. In Roubaix zijn twee FOCs gelegen: het sinds augustus 1999 geopende McArthurGlen Designer Outlet Roubaix (16.795 m2) en het FOC met de naam l’Usine (16.700 m2). De twee sluiten elkaar niet uit, omdat l’Usine bestaat uit
voornamelijk Franse merkwinkels, terwijl het FOC van McArthurGlen een veel meer internationaal karakter heeft. De twee FOCs liggen direct aan de Vlaamse grens en sluiten daarmee meer
grootschalige FOCs in West-Vlaanderen uit. Mocht het FOC in Gent definitief doorgang vinden, dan is de markt waarschijnlijk verzadigd. Zeker omdat in Cocquelles op 34 autominuten van de grens met België zich ook een FOC bevindt met een wvo van 11.000 m2. Dit merkendorp met de naam L'usine Cote d´Opale wordt uitgebaat door het Franse Unibail Rodamco en haalt zijn klanten vooral uit reizigers die de Eurotunnel bij Calais gebruiken. Toch verschillen over de Belgische FOC-markt de meningen. Volgens Lombart (2004) is de Belgische markt nog niet uitgegroeid: ‘even though Belgium’s factory outlet centre industry is not comparable to American and British models, the evolution of the factory outlet centre in Belgium is likely to continue’.