NIVEAU A
Niveau A - ijkpunt: eind vmbo 1 KENMERKEN
LEERLINGEN
Leesmanier Beginnend lezen
Leesmotief Leest fictie voor school.
Leeservaring Heeft zeer weinig leeservaring, soms ook negatieve
leeservaringen.
Bereidheid Is nauwelijks bereid om zich in te spannen voor een
boek, heeft veel stimuli uit de omgeving nodig.
Interesse Is geïnteresseerd in eigen leefwereld en
leeftijdgenoten. Kan geïnteresseerd zijn in sensationele onderwerpen.
Reflectie en evaluatie
Geeft een primaire reactie op een boek ('kreten') of neemt geen positie in (onverschillig).
Literaire kennis Heeft vrijwel geen literaire kennis; kan benoemen wie
de hoofdpersonen zijn.
KENMERKEN BOEKEN
Uiterlijk Aantrekkelijke titel en cover. Dun en veel wit,
eventueel illustraties.
Stijl Rechttoe rechtaan. Makkelijke woorden, korte zinnen
en veel dialoog en herhaling.
Structuur Pakkend begin, gesloten einde. Zeer eenvoudige,
expliciete structuur.
Inhoud Realistisch; concrete problemen: bijv. pesten,
verliefdheid.
Actie/spanning Veel actie en drama.
Beschrijvingen Vrijwel geen beschrijvingen van ruimte, gedachten, gevoelens.
Personages Hoofdpersoon is meestal 12-16 jaar en staat dicht bij
lezer. Personages zijn tamelijk zwart-wit getekend.
Instructie
Hieronder staan boeken waar u een oordeel over kunt geven. Bepaal van elke titel de relatieve moeilijkheid voor dit niveau: sluit het boek goed bij dit leesniveau aan, of is het (veel) te makkelijk of (veel) te moeilijk voor dit niveau? De vraag die u zich hierbij moet stellen is: is het leesniveau van dit type leerling voldoende om dit boek goed te kunnen begrijpen? Als u het boek niet (goed) genoeg kent om het te beoordelen, kunt u dat ook aangeven.
112 veel te gemakke lijk te gemakke lijk past precies te moeilij k veel te moeilij k ik ken dit boek niet (goed)
Anna Woltz, Aangespoeld
Arend van Dam, Echte helden zwijgen niet
Carry Slee, Kappen!
Francine Oomen, Hoe overleef ik met / zonder dromen
Ineke Holthuis, Engelen van het Asfalt Jeff Kinney, Het Leven Van Een Loser Joost Heyink, Loverboy & girl
Maren Stoffels, Piercings en parels Martine Letterie, Scherven in de nacht Mirjam Oldenhave, Klem!
NIVEAU B
Niveau B - ijkpunt: eind havo/vwo 1 KENMERKEN
LEERLINGEN
Leesmanier Belevend lezen
Leesmotief Leest om zich te vermaken.
Leeservaring Heeft enige ervaring met één of twee genres.
Bereidheid Heeft enige bereidheid om zich in te spannen voor een boek; heeft behoefte aan tips, neemt geen risico.
Interesse Is geïnteresseerd in eigen leefwereld en belevenissen van leeftijdgenoten die niet ver van eigen wereld afstaan. Ook interesse in fantasiewereld.
Reflectie en evaluatie
Heeft een mening over het boek, maar kan deze nog niet funderen, anders dan in cirkelredeneringen (goed, want spannend).
Literaire kennis
Heeft weinig literaire kennis. Kan verschil aangeven tussen fictie en non-fictie, genre en onderwerp.
KENMERKEN BOEK EN
Uiterlijk Aantrekkelijke titel en cover, bij voorkeur dun. Korte hoofdstukken.
Stijl Eenduidig, alledaags en eenvoudig taalgebruik. Expliciet
(emoties), korte zinnen, veel dialoog.
Structuur Pakkend begin, bevredigend einde. Eenvoudige structuur;
wisselingen (tijd, perspectief, plaats) zijn duidelijk gemarkeerd.
Inhoud Realistisch; problemen kunnen enigszins abstract zijn, bijv.
verraad.
Actie/spanning Veel actie en drama. Beschrijvingen Weinig beschrijvingen.
113
Personages Hoofdpersoon is bij voorkeur 12-16 jaar en staat dicht bij de lezer. Is sympathiek, vaak ook kwetsbaar en verder tamelijk vlak getekend.
Instructie
Hieronder staan boeken waar u een oordeel over kunt geven. Bepaal van elke titel de relatieve moeilijkheid voor dit niveau: sluit het boek goed bij dit leesniveau aan, of is het (veel) te makkelijk of (veel) te moeilijk voor dit niveau? De vraag die u zich hierbij moet stellen is: is
het leesniveau van dit type leerling voldoende om dit boek goed te kunnen begrijpen?
Als u het boek niet (goed) genoeg kent om het te beoordelen, kunt u dat ook aangeven.
veel te gemakke lijk te gemakke lijk past precies te moeilij k veel te moeilij k ik ken dit boek niet (goed)
Anke de Vries, Blauwe plekken Anne Joke Smids, Piratenbloed
Anthony Horowitz, Alex Ryder (Reeks, bijv. Stormbreaker)
Caja Cazemier, De eerste keer
Jan Eilander, Het grote boek van Raffie Jan Terlouw, Oorlogswinter
John Flanagan, De grijze jager Lieneke Dijkzeul, Aan de bal
Lydia Rood e.a., Vlinders in de brugklas Thea Beckman, Kruistocht in
spijkerbroek
Tjibbe Veldkamp, Tiffany Dop Tonke Dragt, Brief voor de koning
NIVEAU C
Niveau C - ijkpunt: eind VMBO 4tl/ Havo 2/3 KENMERKEN
LEERLINGEN
Leesmanier Herkennend lezen
Leesmotief Leest om eigen wereld te verkennen.
Leeservaring Heeft ervaring met enkele genres; een nieuw genre hoeft
geen struikelblok te zijn.
Bereidheid Is (redelijk) gemotiveerd, kan plezier aan lezen beleven en geschikte boeken kiezen uit aangereikte lijst.
Interesse Is nieuwsgierig naar jongeren die al wat ouder zijn; heeft ook interesse in verschillende perspectieven.
Reflectie en evaluatie
Neemt graag positie in ten aanzien van het verhaal en het gedrag van personages, en onderbouwt deze op
identificatie-114 niveau (geloofwaardig).
Literaire kennis
Heeft oog voor de spanningsopbouw (bijv. climax).
KENMERKEN BOEK EN
Uiterlijk Naast titel, cover en dikte is de flaptekst belangrijk voor boekkeuze.
Stijl Gevarieerd taalgebruik, soms verrassend. Langere zinnen
zijn geen obstakel.
Structuur Redelijk eenvoudige structuur; wisselingen (tijd,
perspectief, plaats) zijn soms impliciet. Ook ‘open plekken’.
Inhoud Haalt lezer uit zijn ‘comfortzone’, speelt in ‘zone van nabije
ontwikkeling’. Zowel sociaal-maatschappelijke als psychologische oriëntatie.
Actie/spanning Naast actie en drama ook psychologische spanning. Beschrijvingen Beschrijvingen van ruimte, gevoelens en gedachten zijn
belangrijke elementen voor identificatie.
Personages Hoofdpersoon is fase verder in zijn leven dan de leerling. Personages en relaties maken duidelijke ontwikkeling door.
Instructie
Hieronder staan boeken waar u een oordeel over kunt geven. Bepaal van elke titel de relatieve moeilijkheid voor dit niveau: sluit het boek goed bij dit leesniveau aan, of is het (veel) te makkelijk of (veel) te moeilijk voor dit niveau? De vraag die u zich hierbij moet stellen is: is
het leesniveau van dit type leerling voldoende om dit boek goed te kunnen begrijpen?
Als u het boek niet (goed) genoeg kent om het te beoordelen, kunt u dat ook aangeven.
veel te gemakke lijk te gemakke lijk past precies te moeilij k veel te moeilij k ik ken dit boek niet (goed)
Agave Kruijse, Het afscheid van Arthur Astrid Lindgren, De gebroeders
Leeuwenhart
Corien Botman, Schaduwspits
Dirk Bracke, Als de olifanten vechten Elle van den Boogaart, Krassen Erna Sassen, Dit is geen dagboek Evert Hartman, Gegijzeld
Evert Hartman, Oorlog zonder vrienden Helen Vreeswijk, Chatroom
J.K. Rowling, Harry Potter en de steen der wijzen
Jan Simoen, Slecht
115 begon
Kevin Brooks, Martyn Big Mats Wahl, Zoek/Raak Mel Wallis de Vries, Vals Mirjam Mous, Boy 7
Mirjam Oldenhave, Voor jou 10 anderen
Paul Biegel, Anderland
Simone vd Vlugt, Bloedgeld/Schijndood Susan Collins, De hongerspelen
NIVEAU D
Niveau D - ijkpunt: eind vwo 3 KENMERKEN
LEERLINGEN
Leesmanier Reflecterend, ontdekkend lezen
Leesmotief Leest om aan het denken te worden gezet.
Leeservaring Heeft ruime leeservaring; is nieuwsgierig naar nieuwe
genres.
Bereidheid Goed gemotiveerd, kent eigen voorkeuren en kan
zelfstandig boekkeuze maken.
Interesse Naast sociaal-maatschappelijke ook psychologische en soms
ook filosofische interesses. Zoekt naar nieuwe onderwerpen waarmee de wereld en het leven verder kunnen worden verkend.
Reflectie en evaluatie
Heeft een eigen mening, kan die onderbouwen en wil die graag overdragen. Houdt meestal vast aan eigen
leeservaring.
Literaire kennis
Herkent opvallende taal- en vormkenmerken (bijv. tijdsprongen, perspectiefwisselingen), karakters ('flat and round').
KENMERKEN BOEKEN
Uiterlijk Titel, dikte en cover zijn geen doorslaggevende factor meer.
Stijl Taalgebruik kan uitdagend zijn (poëtisch, vreemd,
verouderd, ironisch). Ook metaforisch taalgebruik.
Structuur Structuur tamelijk complex en niet per se duidelijk gemarkeerd. Veel 'open plekken'.
Inhoud Speelt dikwijls in voor de lezer niet vertrouwde wereld.
Vaak morele thema's die vragen en discussie oproepen. Ook psychologische laag.
Actie/spanning Actie/drama van ondergeschikt belang.
Beschrijvingen Veel beschrijvingen van ruimte, gedachten, en gevoelens. Personages Hoofdpersoon staat redelijk ver van eigen leefwereld af,
heeft een bijzondere gedachtewereld of ontwikkelt zich soms op onverwachte manier.
116
Instructie
Hieronder staan boeken waar u een oordeel over kunt geven. Bepaal van elke titel de relatieve moeilijkheid voor dit niveau: sluit het boek goed bij dit leesniveau aan, of is het (veel) te makkelijk of (veel) te moeilijk voor dit niveau? De vraag die u zich hierbij moet stellen is: is
het leesniveau van dit type leerling voldoende om dit boek goed te kunnen begrijpen?
Als u het boek niet (goed) genoeg kent om het te beoordelen, kunt u dat ook aangeven.
veel te gemakke lijk te gemakke lijk past precies te moeilij k veel te moeilij k ik ken dit boek niet (goed)
Anne Frank, Het achterhuis Anne Provoost, Vallen
Bibi Dumon Tak, Latino King David Almond, Slangenkuil Edward van den Vendel, De gelukvinder
Imme Dros, Odysseus, een man van verhalen
John Boyne, De jongen in de gestreepte pyjama
Maria Mosterd, Echte mannen eten geen kaas
Mark Haddon, Het wonderbaarlijke voorval met de hond in de nacht Per Nilson, Ik ben geen racist
Peter Pohl en Kinna Gieth, Ik mis je, Ik mis je
Stephanie Meyer, Twilight: een
levensgevaarlijke liefde
NIVEAU E
Niveau E - ijkpunt:top van vwo 3-klas (beste 5 leerlingen) KENMERKEN
LEERLINGEN
Leesmanier Analyserend / verdiepend lezen.
Leesmotief Leest om zichzelf intellectueel uit te dagen.
Leeservaring Heeft zeer ruime leeservaring. Leest veel en gevarieerd, en
op een relatief hoog niveau.
Bereidheid Heeft leeshonger, zoekt uitdagingen en wil grenzen verleggen.
117
Interesse Zoekt 'moeilijke' onderwerpen op; wil in nieuwe werelden
doordringen en die begrijpen. Is geïnteresseerd in de schrijver, de boekenwereld en de mening van anderen over boeken.
Reflectie en evaluatie
Kan een boek kritisch lezen en reflecteert graag, gaat makkelijk gesprek 'op niveau' aan over het boek.
Literaire kennis
Kan een boek vanuit verschillende invalshoeken lezen en geeft daarbij rekenschap van de vorm.
KENMERKEN BOEKEN
Uiterlijk Dikte en vormgeving kunnen extra uitdaging vormen.
Stijl Rijk taalgebruik dat beroep doet op ruime woordenschat.
Taalgebruik kan meerduidig zijn.
Structuur Structuur kan sterk afwijken. Meerdere impliciete
verhaallijnen en betekenislagen. Ook veel 'open plekken'.
Inhoud Literair. Denkwereld en wereldbeeld kan complex zijn en
veel van de lezer vragen. Handelt vaak over het menselijk tekort.
Actie/spanning Actie/drama van ondergeschikt belang.
Beschrijvingen Gedachten en gevoelens van personages maken integraal
deel uit van het verhaal.
Personages Hoofdpersoon kan ver van eigen leefwereld afstaan en
wordt niet alleen getekend door wat hij doet, maar ook door zijn gedachten. Personages maken op meerdere vlakken ontwikkeling door.
Instructie
Hieronder staan boeken waar u een oordeel over kunt geven. Bepaal van elke titel de relatieve moeilijkheid voor dit niveau: sluit het boek goed bij dit leesniveau aan, of is het (veel) te makkelijk of (veel) te moeilijk voor dit niveau? De vraag die u zich hierbij moet stellen is: is
het leesniveau van dit type leerling voldoende om dit boek goed te kunnen begrijpen?
Als u het boek niet (goed) genoeg kent om het te beoordelen, kunt u dat ook aangeven.
veel te gemakke lijk te gemakke lijk past precies te moeilij k veel te moeilij k ik ken dit boek niet (goed)
Aidan Chambers, Dit is alles
Andreas Steinhofel, Het midden van de wereld
Bart Moeyaert, Het is de liefde die we niet begrijpen
Floortje Zwigtman, Schijnbewegingen John Green, Een weeffout in onze sterren
Paolo Giordano, De eenzaamheid van de priemgetallen
118 Rindert Kromhout, Soldaten huilen niet
Ted van Lieshout, Gebr.
119