EKKO in het model voor cultuuronderwijs

4.4.1. De buitenste cirkel: leerecosystemen

De buitenste cirkel in het model wordt gevormd door het leerecosysteem van instellingen in de omgeving waarin de leerling zich bevindt. Het doel van de buitenste cirkel is om cultuuronderwijs voor iedereen toegankelijk te maken.

Leerecosystemen zijn een manier waarop dit kan gebeuren, door de instellingen in de omgeving van de leerling aan elkaar te verbinden. Ook moet er in het onderwijs ruimte komen voor de kennis die de leerling buiten school heeft opgedaan. Binnen het onderwijs moet daarom ruimte komen voor informeel leren en het moet

aansluiten op de belevingswereld van de leerling. In hoofdstuk 2 werd al duidelijk hoe popmuziek hieraan bijdraagt, door de wisselwerking tussen informeel en formeel leren.

In het interview kwam naar voren dat ook bij de educatieprogramma’s van EKKO ruimte is voor de eigen inbreng van de leerlingen. Leerlingen worden betrokken bij de inhoud van de lessen of het project, ze kunnen bijvoorbeeld zelf artiesten aandragen die ze live zouden willen zien en kiezen in een

DJ-les zelf de muziek die ze willen draaien. Ook zijn het actieve opdrachten waarbij leerlingen werken aan hun eigen eindproduct. Daarnaast ontwikkelt EKKO ook programma's waarin leerlingen die minder muzikaal zijn of niet van optreden houden ook een rol hebben.

Leerlingen die dit wellicht niet of minder vanuit huis mee

hebben gekregen, zouden zich meer comfortabel kunnen voelen in zo'n rol. Dan zouden zij later ook makkelijker de stap naar wel het spelen kunnen maken, als zij

“Als DJ Mien fan is van bakermat, mag DJ Mien van mij een liedje van Bakermat mixen. Dit is wel hoe je leerlingen echt kan betrekken en aansluit op hun belevingswereld.”

80

dat willen. EKKO merkt dat dit ook altijd goed werkt, ze krijgen veel positieve reacties van leerlingen en scholen.

Ook gaf de respondent aan dat popmuziek ervoor zorgt dat het aansluit op de belevingswereld van de leerlingen. Hij noemt dat, net zoals eerder bleek, dit de muzieksoort is waarin leerlingen het meest geïnteresseerd zijn. Daarnaast noemt hij ook dat popmuziek en popcultuur altijd reageert op en in direct verband staat met het hier en nu. Deze context is belangrijk, want dit maakt het herkenbaar en zorgt ervoor dat je het begrijpt. De respondent gaf als voorbeeld nummers over de

Vietnamoorlog: je snapt waar de emotie vandaan komt, maar je voelt het niet, daardoor staat het verder van je af. Als het gaat over een onderwerp dat zich nu afspeelt, herken je het en staat het dichter bij je. Leerlingen leven ook in het hier en nu, hierdoor is het altijd relevant en herkenbaar. Zo sluit het ook aan op hun

belevingswereld. Ook de geografische context kan hierin een rol spelen. Als een artiest zingt of rapt over de buurt waar hij of zij vandaan komt en de leerling of school

komt uit deze buurt, maakt dat de muziek heel herkenbaar en persoonlijk. Dit past goed binnen het idee van

leerecosystemen om aan te sluiten op de omgeving waarin de leerling zich bevindt. Dit gaat voornamelijk over de context, maar dit geldt ook voor het onderwerp. Popmuziek gaat vaak over herkenbare onderwerpen, waardoor

leerlingen een connectie voelen. Deze herkenbaarheid kan ook gecreëerd worden door het maken van voorbereidend lesmateriaal. Als leerlingen in de klas al worden voorbereid op wat ze in EKKO gaan zien, herkennen ze het als ze bij EKKO binnenkomen. Ook geldt dit voor het programma waarin de artiest eerst in de klas komt en daarna gaat optreden in EKKO. Hierdoor wordt de barrière of kloof tussen de leerling en de artiest weggenomen. De respondent gaf aan dat er

aanzienlijk verschil te merken is tussen leerlingen die al een keer eerder de artiest in de klas hebben gezien en leerlingen die dit niet hebben (Popmuziek is Overal versus schoolconcerten). De leerlingen die de artiest al eerder hebben gezien, stellen meer vragen, gaan meer het gesprek aan en durven meer.

“Het kan ook herkenbare onderwerpen gaan, zoals liefdesverdriet, en er zit

toevallig iemand in de klas die dat vorige week had. Dan voel de leerlng direct een

connectie, dan denkt die: ‘wow deze artiest schrijft precies over hoe ik me voel en wie ik ben’, Dat zit natuurlijk vaak in popmuziek”.

81

Daarnaast wordt het belang van flexibiliteit en maatwerk benadrukt. De respondent noemt dat alle projecten worden gevormd naar de wensen van de school, en dus de docenten. De docenten kennen de leerlingen het best en weten wat het beste bij hen past. Dit verschilt weer per school. Daarom moet per keer gekeken worden welk project en hoe een project het best bij een school past.

4.4.2 De binnenste cirkel: Cultureel Vermogen

De binnenste cirkel wordt gevormd door de culturele competenties die de leerling moet ontwikkelen om zo Cultureel Vermogen te ontwikkelen. Hieronder zal gekeken worden hoe de projecten van EKKO zich tot de verschillende culturele competenties van Cultureel Vermogen verhouden.

Bij Popmuziek is Overal vergaren de leerlingen kennis over cultuur door de lessen over muziekgeschiedenis en het maken van muziek. Vaak wordt er ook gesproken over de thema’s in de muziek, waarin de leerlingen zich in zouden kunnen

herkennen en op kunnen reflecteren. Zo werken de leerlingen aan de competentie van kennis van cultuur en cultureel bewustzijn ontwikkelen. Ook gaan de leerlingen naar een concert in het poppodium, zo ervaren ze hoe het is om naar een

popconcert te gaan en leren ze zo deelnemen aan het culturele leven. Het project gaat minder over het maken van muziek, dus de leerlingen werken minder aan de competentie van het eigen maken van vormtalen.

Bij de interactieve schoolconcerten ervaren leerlingen ook hoe het is om naar een popconcert te gaan en leren zo deelnemen aan het culturele leven. Via het

voorbereidende lesmateriaal verwerven de leerlingen ook kennis over cultuur. Soms zit daarbij ook een opdracht waarin de leerlingen muziek moeten maken, waardoor ze ook een beetje werken aan het eigen maken van vormtalen. Wel reflecteren ze op de muziek, zichzelf en thema’s in de muziek, waardoor ze werken aan cultureel bewustzijn.

In Yallah! Yallah! Kids wordt gewerkt aan de competentie van het ervaren van verschillen en hiermee om kunnen gaan. Het project vormt een kennismaking met niet-westerse cultuur. Vooral voor leerlingen met een westerse achtergrond zal dit een onbekende cultuur zijn. De leerlingen gaan aan de slag met verschillende niet-

82

westerse uitingsvormen en zijn zo bezig met deze eigen maken, met nieuwe dingen proberen en experimenteren. Ook werken ze samen en gaan ze samen cultuur maken. Vanuit hun eigen cultuur en die van de ander maken ze samen nieuwe cultuur. Hierdoor leren de leerlingen deelnemen aan het culturele leven. Hierbij zijn ze constant bezig met op zichzelf, de ander en de cultuur van de ander reflecteren en werken ze zo aan cultureel bewustzijn.

In Zo Doe Je Dat werken de leerlingen op meerdere manieren aan de competentie van het leren deelnemen aan het culturele leven. Leerlingen treden zelf op en maken samen cultuur, ze kijken naar optredens en organiseren zelf het optreden. Zo

ervaren ze hoe het is om op een podium te staan, naar een concert te gaan en hoe dit tot stand komt, waardoor zij dit beter begrijpen en hier ook meer waardering voor ontwikkelen. Ook krijgen de leerlingen inzicht in de muziekindustrie. Verder zijn de leerlingen bezig met het eigen maken van uitingsvormen en vormtalen. Dit doen zij niet alleen met instrumenten, maar ook met voorwerpen gerelateerd aan de muziek, bijvoorbeeld een mengtafel. In het maken kunnen de leerlingen improviseren,

experimenteren, nieuwe dingen uitproberen en gaan ze gelijk spelen, zo werken ze aan hun creativiteit. Ook werken ze veel samen, ze maken samen muziek, ze organiseren samen, waarbij ze reflecteren op elkaar een feedback geven en ontvangen. Het project gaat over muziek die de leerlingen kennen, popmuziek of hiphop, waardoor de leerlingen elkaar begrijpen en een ‘gedeelde vocabulaire’ hebben. In het project is veel ruimte voor de inbreng van de kennis die leerlingen buiten school om hebben, ze kunnen bijvoorbeeld zelf kiezen welke muziek ze draaien.