voor de Schaalsprong Almere
4.5 Effecten op landschap en recreatie
De uitbreiding van Almere betekent dat open ruimte wordt opgeofferd voor woningbouw. Dit verlies aan open ruimte leidt tot een verlies aan landschapskwaliteit en recreatiemogelijkheden. Daar staat tegenover dat de plannen ook voorzien in aanleg van bossen, parken en waterpartijen. Deze verandering in landgebruik wordt over het algemeen ervaren als een verbetering van landschapskwaliteit en recreatiemogelijkheden.
Landschapskwaliteit en recreatiemogelijkheden zijn waardevol. De effecten van de uitbreiding van Almere daarop moeten dan ook in de KBA tot uitdrukking komen. Hierbij
wordt ervan uitgegaan dat de effecten van de Schaalsprong op de waardering van landschap en recreatieve mogelijkheden voor deze nieuwbouwbewoners tot uitdrukking komen in de woningprijzen. Voor huidige en toekomstige bezoekers van het gebied en voor de bestaande inwoners van Almere is dat anders. Hieronder gaan we in op de vraag welke mogelijke effecten de verschillende verstedelijkingsalternatieven hebben op waardering van landschap en
recreatieve mogelijkheden voor bestaande inwoners van Almere en bezoekers.
Landschap
Met bestaande gegevens zijn indicatieve inschattingen te geven van de beleving en gebruik van landschappen in en rond Almere. Over het landschap en groen binnen 15 km van hun woning zijn bewoners van Almere niet meer of minder tevreden dan de gemiddelde Nederlander. Almeerders recreëren wel meer dan gemiddeld op/aan open water, parken of recreatiegebieden en minder dan gemiddeld in natuurgebieden en het landelijk gebied. Deze preferenties in recreatief gebruik van natuur en landschap zijn mogelijk gekoppeld aan een lage waardering van de open landbouwgebieden en een hoge waardering van parken en bossen. De open gebieden ten oosten van Almere-Hout en de locaties van Almere-Poort en Almere-Pampus worden minder dan gemiddeld gewaardeerd door omwonenden. Het Horsterwold en de Almeerder Hout scoren zo gemeten relatief goed. De Oostvaarderplassen worden gemiddeld gewaardeerd door omwonenden.
Van de verschillende beoogde bouwlocaties hebben vooral de Almere-Pampusdijk en het IJ-en Markermeer, onderdeel van verstedelijkingsalternatief Waterstad, een specifieke betekenis voor landschapsbeleving door watersporters, oeverrecreanten en routerecreatie op de dijk voor bestaande inwoners van Almere. Het gaat daarbij om de beleving van vergezichten over uitgestrekt water en in minder mate windmolens. De invloed op de vrije horizon vanaf de Noord-Hollandse kust is waarschijnlijk klein. De zichtbaarheid van verstedelijking is beperkt vanaf 1½ kilometer vanaf de kust.
75
van Water en Groen en de natuurmaatregelen uit TBES hebben vermoedelijk de sterkste effecten op vaarrecreatie met grote zeiljachten. Een eerste expert inschatting van de effecten op vaarrecreatie IJ-Markermeer met grote zeiljachten suggereert vooral negatieve effecten voor vaarrecreanten door een waterfront van Almere Waterstad, een brug over het IJmeer en de aanleg van luwtemaatregelen in de Hoornse Hop. Een groot oermoeras, slibputten, een
seizoensgebonden peil en vispassages lijken natuurmaatregelen die goed te combineren zijn met behoud van de unieke recreatieve kwaliteiten voor grote zeiljachten.
Een maatschappelijke waardering van de negatieve effecten op vaarrecreatie is niet mogelijk op basis van de beschikbare gegevens, maar het kan gaan om significante effecten. Deze worden hier ter illustratie geven. In het gebied IJmeer-Markermeer zijn 7950 ligplaatsen, waarvan driekwart wordt gebruikt door zeilschepen. Experts schatten de gemiddelde waarde van de schepen in jachthavens in het IJsselmeergebied, op circa 75 duizend euro per boot. De optelsom van kapitaallasten, onderhoud en liggeld/stallingskosten tellen op tot ruwweg een bedrag van 60 miljoen euro aan jaarlijkse betalingsbereidheid voor het vaargenot met eigen (zeil)boten. Op basis hiervan is een indicatieve inschatting te maken van het effect op vaarrecreanten. Indien de betalingsbereidheid bij alle zeilende vaarrecreanten van zeilschepen op het IJmeer/Markermeer met 1% tot 10% afneemt, levert dit een verlies op 14 tot 140 miljoen euro (NCW 2010). Een deel van deze verliezen wordt mogelijk gecompenseerd door een toename van zeilrecreatie met kleine(re) zeilboten. Een deel van deze baten komt tot uitdrukking in de huizenprijzen van de nieuwbouwwoningen. Een goede kwantificering van effecten op vaarrecreanten op het IJ- en Markermeer en recreanten op Pampusdijk is slechts mogelijk na empirisch onderzoek.
Conclusies
Realisatie van bouwlocaties aan Almere-Pampusdijk en het IJ- en Markermeer, onderdeel van verstedelijkingsalternatief Waterstad, kunnen negatieve effecten hebben op de
landschapsbeleving door watersporters en oeverrecreatie op de dijk voor huidige Almeerders. Het gaat daarbij om de beleving van vergezichten over uitgestrekt water en in minder mate windmolens. De invloed op de vrije horizon vanaf Noord-Hollandse kust is waarschijnlijk klein. Er is vooralsnog geen economische waardering te geven van deze effecten.
De deelplannen Oost (nevel, kernen en groot), onderdeel van respectievelijk Waterstad, Stad van W&G en Polderstad, omvatten een deel van de centrale open ruimte van Zuidelijk
Flevoland. Deze ruimte is waardevol vanwege archeologische vondsten uit de Steentijd en het internationaal unieke karakter van inpoldering en inrichting.
Het Markermeer heeft unieke kwaliteiten voor waterrecreatie vanwege de openheid en mogelijkheden om te zeilen met grote zeiljachten en charterboten. Deze kwaliteiten staan op gespannen voet met ruimtelijke en infrastructurele ingrepen in het gebied en natuurmaatregelen. Negatieve effecten voor waterrecreanten treden op in Almere Waterstad en Stad van Water en
Groen bij realisatie van een brug over het IJmeer en eventuele eilanden tussen Almere en Waterland. Natuurmaatregelen uit TBES, uitgezonderd de Hoornse Hop, lijken goed te combineren zijn met behoud van de unieke recreatieve kwaliteiten voor grote zeiljachten. Er is vooralsnog geen economische waardering te geven van deze effecten.
77