Hoofdstuk XV. Twee dagen
DRUK OP JAPAN
Mr. Stimson declares: ‘We do our utmost’.
Onze speciale correspondent heeft hedenochtend in een gesprek met staatssecretaris Stimson het standpunt van het Witte Huis vernomen. EEN BEROEP OP ONS OM DE REGEERING TE STEUNEN. De gedragslijn bepaald.
Een zeestrijd zonder oorlogsschepen. U.S.NEEMT DE LEIDING IN HET CONFLICT. Washington, 27 Januari.
Mr. Stimson heeft, na een lange bespreking met den chef van de afdeeling het Verre Oosten van het Departement van Staat, een onderhoud gehad met Mr. Hoover. Daarbij is uitvoerig de kwestie van het uitoefenen van een economischen druk op Japan behandeld. Te dien aanzien zullen de Vereenigde Staten een weloverwogen gedragslijn volgen.
Wij hadden een gesprek met Mr. Stimson na diens onderhoud met Mr. Hoover, waarin hij meedeelde, dat alle krachten worden ingespannen om vast te kunnen houden aan de weloverwogen gedragslijn. Hij deed een beroep op de pers in het algemeen om de Regeering te steunen. Hij verklaarde voorts, de hoop te koesteren, dat het vasthouden aan de weloverwogen gedragslijn zal kunnen leiden tot oplossing van het conflict. Bovendien zeide hij ons, dat de Regeering alles op alles zal zetten om haar doel te bereiken. ‘We do our utmost’ waren zijn woorden.
Niettegenstaande hij zeer gepresseerd bleek, onderhield hij zich geruimen
tijd met ons over de brandende kwestie. Hij liet zijn gedachten over de mogelijkheden gaan, die het volgen van de weloverwogen gedragslijn ontsluit. Teneinde de atmosfeer niet te vertroebelen, zijn wij verplicht, het stilzwijgen nog te bewaren over den persoonlijken kijk, dien Mr. Stimson op de kwestie heeft.
Nadat hij afscheid van ons had genomen, spoedde hij zich per auto naar het Departement van Marine, alwaar hij een nieuw onderhoud had met Mr. Adams. Het zenden van oorlogsschepen naar Sjanghai wordt op het oogenblik niet overwogen.
Wij kunnen hieraan nog toevoegen, dat de heer Stimson zeer vermoeid sprak. De conferenties der laatste dagen hebben hem zichtbaar afgemat. Phyl moet nu werkelijk niet meer talmen, als zij nog wil kieken. Het is 27 Januari... vroeg donker... Tenminste, als zij geen Blitz wil gebruiken. Maar amateurs bedienen zich gewoonlijk niet van Blitz. Overigens hangt het er heelemaal van af, wàt er gefotografeerd moet worden.
- Bèn je iets van plan, Phyl? Ze zegt ja, zonder meer.
- Niet zoo bits kind. Het is pure belangstelling. - Bemoeien jullie je niet met mij, zegt ze. Ze zit daar of ze niet weet wat ze wil.
- Je bent niets lief voor een kind, dat één van de voornaamste personen in een boek is.
Het boek interesseert haar niet, zegt ze. Dat is flauw. De vraag ligt voor de hand: - Als er dan schandalige dingen over jou in komen?
Dat zou ze hoogst onfatsoenlijk vinden. - En de waarheid?...
Even stilte. Dan de verrassing van:
- Doe mij een plezier en verzin een anderen naam voor mij, als je van plan bent, te gaan schrijven over wat ik kieken wil.
Hoe ze dan wel wil heeten?
Ze heeft geen voorkeur. - Cora?
Ze vraagt, in welk gezelschap zij verzeilen zal.
- Sjiozawa, Tsjang Kai-sjek, Eugen Tsjen, George Fleming, Sir Eric Drummond, Paul Förges...
Dat zijn eenige mannen-rollen.
En Mr. Hoover, president van de Vereenigde Staten... en... Phyl, ongeduldig: -Maar de vrouwen?
- Er is al een zekere Nora, alias Cornelia Schuurmans, geboren uit Charlotte Josephine den Braber, 29 jaar... Het is niet onmogelijk, dat Nora gaat sterven. Het ziet er niet florissant met haar uit. Ze weigert alle voedsel.
Of zij ‘ligt’. Of zij een kwaal heeft. - Liefde... De liefde verteert haar. Of dat heusch zoo is.
- Ja, het arme kind... Dàt moet Phyl lezen! - Wil je dat ze sterft?
Dat zou heerlijk zijn. Of zij zich niet verdrinken kan. - M'n hemel, ze is alweer gered óók!
Dat is jammer. Phyl had haar rol zoo graag overgenomen. - Is het dàt...
Als het tenminste een mooie is.
Het erotische element vertegenwoordigt zij in het boek. Dat geeft den lezer wat afwisseling. Al die droge feiten worden op den duur langdradig. Het gaat n.l. over Sjanghai.
Van Sjanghai heeft Phyl wel eens meer gehoord. Staat er tegenwoordig niet telkens iets van in de krant?
- Al een heeleboel.
Of Nora in Sjanghai woont.
- Zij woont eigenlijk nergens meer. En nu moet er bewezen worden, dat er ook een nauwe samenhang is tusschen haar en Sjanghai.
- En ik? zegt Phyl.
- Jij bent alleen noodig voor deze korte onderbreking. En ga nu maar doen wat je al lang wilde doen. Je gaat een Akt-foto maken van jezelf en die vergrooten en dan moffel je die foto in den koffer van je verloofde en dan hoop je, dat ze ertoe bij zal dragen, dat Hugo op z'n reizen héél veel en héél lief aan je zal denken...
PEARL HARBOUR, HONOLOELOE stop. Verhoogde spanning onder de hier gestationneerde Amerikaansche vlootautoriteiten stop. Op bevel van Washington meeste tot Oost-Aziatische eskader behoorende
torpedobootjagers teruggeroepen stop. Worden vervangen door snelle kanonneerbooten, die gemakkelijk manoeuvreeren op den Jangtse stop. Vliegtuigmoederschip Langley naar Sjanghai gezonden.
Sir John Simon heeft zich vroeg te rusten gelegd. Hij voelde zich zeer door griep geplaagd.
Mr. Hoover ijsbeert door zijn werkvertrekken. Op zijn bureau liggen open en bloot de stukken nopens het uitvaardigen van een vlootmanoeuvre in de Stille Zuidzee. De stukken verdrieten hem. In godsnaam geen spiegelgevechten. Liever de waarheid. Dat gedraai met de pers. Nonsens over een ‘positief standpunt’ en een ‘weloverwogen gedragslijn’... Misselijke vaagheden, waarin de wereld gevangen ligt...
Mr. Hoover is verhit. Het ebonieten heft van de telefoon verkoelt hem de hand. Mr. Stimson en Mr. Adams zijn nog steeds onmiddellijk bereikbaar. Zij zijn bereid, vannacht geen rust te nemen. Berichten van den bevelvoerder van de
patrouillevaartuigen op den
tse worden ieder oogenblik ingewacht. Een voorloopige machtiging om in te grijpen, zoodra de Japanners de grenzen der internationale concessie in Sjanghai mochten verbreken, is in zijn bezit. Het spant om minuten. De teruggeroepen torpedoboot jagers moeten zoo traag mogelijk zich langs den kreeftskeerkring bewegen om bij het eerste radiogram het schijnvertrek te kunnen staken, den steven te wenden en zich in de Wangpoe te werpen, dadelijk gevolgd door vier bodems uit Manilla, die reeds onder stoom liggen. Middelerwijl zullen de slagschepen, die aan de manoeuvre in de Stille Zuidzee deelnemen en het brandpunt ervan zoo ver mogelijk Westwaarts moeten verleggen, terwijl zij de catapulten om de vliegtuigen naar het Zuidzee-zwerk te zwiepen, gereed moeten maken, wachten op het eerste teeken.
De laatste vredesavond begint zijn schaduw over de wereld te wentelen. Sjanghai ligt reeds geheel in het donker. In duistere hoeken van Tsjapei worden fluisterend bevelen gegeven. Een snelpers werpt bij het licht van een gekooid draadlampje pamfletten uit. De raderen druipen van olie. Zweetende gezichten glimmen in het dunne licht en bewegen als spoken. Men leest, verticaal, Kwomintang. Een teekening van een Samoerai met Amerikaansche brilleglazen versiert de pamfletten. De Samoerai heeft een lang Satsoema-zwaard en rijt daarmee het naakte lichaam van een Chineesche vrouw open. Er is geschuifel van vilten zolen in kleine vergaderzalen. Pijpen liggen onaangeroerd in verscholen kitten. Handen beschrijven woorden, die niet uitgesproken worden. Geweren worden doorgegeven. Een oog spiegelt in het lemmet van een mes. Een rauwe kreet van een verrader zinkt in een kelder weg en smoort in Soetsjau-modder. Admiraal Sjiozawa werpt een dossier met brieven naar zijn
secretaris. Het officiëele antwoord van den burgemeester van Sjanghai op het laatste ultimatum wordt erin gestoken. Maar niets wil Sjiozawa ervan lezen. Hij ontvouwt de kaart van Tsjapei, ontvangt zijn état-major. Hier worden Madsen-geweren gedistribueerd, wijst hij. En daar draaien de anti-Japansche persen. De Commercial Press... Voedster van China... Overal broeit het boycot-ongedierte. Nesten van vrijwilligers worden onder de pannendaken gebouwd. Elk licht van het Chineesche Sjanghai is een richtpunt voor geschut. Witte slobkousvoeten van Japansche mariniers drentelen in Hongkjoe. Zandzakken stapelen zich op in de Chineezenwijk. Er is gekletter van wapentuig. Tankmotoren dreunen. De bougies worden nagezien. Er hangt een gloed van circus-opbouw boven Jessfield Park. Korte bevelen jagen op tot koortsig werken. President Hoover waakt bij de telefoons. In een zijvertrek worden stukken doorgegeven. De noiseless-machines maken het geluid van vallende haarspelden. De laatste haarspelden van dit seizoen. De avond glijdt verder over de wereld, begint nu het licht voor de midden-Europeesche vensters weg te nemen. In Sjanghai rijst intusschen een roode dageraad. Sir John Simon ligt woelend in bed en tracht zich in de duisternis op iets te concentreeren. Nora ijlt. Big-Ben ranselt de uren met klokslagen af. Rood ronken de bussen over het asphalt van Trafalgar Square. In Downingstreet rammelen de glazen. Mr. MacDonald sluit een paar gordijnen en schenkt zich iets in. Zijn oogen zijn moe.
- Toe daddy, dringt zijn dochter aan, u moet gaan rusten.
Hij beduidt haar met een vermoeid gebaar, hem alleen te laten. Bovendien zegt hij:
- Mijn linker oog kwelt me. - Luistert u dan toch ook.
General - General - General schrijven de bussen boven het asphalt in mee-bewegend rood. Eindeloos bericht van de straat: General - General. Er sleurt nieuws langs een dakgoot van het Strand in vurige letters: ‘Spanning - Sjanghai - ultimatum - Sjiozawa - Fleming - Tsjapei - torpedoboot jagers...’
Mr. Hoover ontvangt nieuwe stukken. Teekent. Mr. Stimson treedt binnen. - Nieuws?
- Niets nieuws.
- Orders doorgegeven?
De seinsleutels van Honoloeloe rusten niet. Voor de hooge vlamovens van de kruisers staan de machinisten met glimmende gezichten. In de bunkers stort zich de olie. Door de spreekbuizen reutelen bevelen. En rookwolken kolken hoog op. Het is een zware dag. De nacht, waarin Europa ligt, is nog ver. Beelden van dag en nacht vloeien ineen. Data schuiven als een harmonica in elkaar. Conflictgeest trekt den tijd samen tot seconden van borstpijn. De wereld jaagt langs de peripherie van de ecliptica. Einstein opent den koepel van Mount Wilson, maakt den geest los van Gea en verdiept zich in het oneindige. Phyl ontwikkelt negatieven midden in den nacht. Het hart van haar lichaam is een wit driehoekje. Het andere hart, het officiëele, klopt onstuimig. Als zij betrapt werd...
Madsen-geweren, als door de gangsters in Chicago worden gebruikt, messen voor handgemeen en handgranaten: alles gaat van hand tot hand.
‘General - General - General...’ dreunt Londen. - Daddy!
- Be quiet, Ishbel.
- Mr. Hoover? Telefoon Ministerie van Marine.
- Compressen dokter? - Zij moet nu gaan slapen.
Machinegeweer-nesten. Zandzakken in zolderramen. Het licht ketst in scherven op de dakpannenzee van Tsjapei.
- Nantau - arsenaal - doorverbinden? Nanking? Geen enkele lijn vrij. Berichten onderweg. Alles toegeven. Conflict vermijden. Order van de centrale regeering.
- Is dat het antwoord? - Dat is het antwoord. - Alles...?
- Toegeven - toegeven - toegeven... B U L L E T I N .
DE JAPANSCHE CONSUL-GENERAAL TE SJANGHAI DEELT MEE, DAT HET CHINEESCHE ANTWOORD OP DE JAPANSCHE EISCHEN
BEVREDIGEND IS. Antwoord:... ... bevredigend. Be - vre - di - gend.
CONFLICT... VOORKOMEN.
UNITED PRESS-WOLFF-REUTER-DAILY HERALD-TEMPS-EL SOL B.Z.A.M. - Nòòòòrth China Daily News.
Antwoord bevredigend. Bund.
Berichten over het conflict. Bijgelegd.
China Press:
Mr. Hoover... conflict... antwoord bevredigend. Bijgelegd.
Sjoen Pau - Sin Wan Pau. Conflict?
Bijgelegd.
MIN KWO JI PAU:
JAPANSCHE EISCHEN... INGEWILLIGD. H E T C O N F L I C T I S V E R M E D E N .
Bund. Taxi. War Memorial. - Gentlemen?...
- Snel Wangpoo Road. Taxi-portier klapt toe.
Boven het Poetoengsche is de 28ste Januari van het jaar 1932 verrezen. Het licht is langs de zeven verdiepingen van het gebouw van de Asiatic Petroleum Cy. geklommen. De auto snelt voorbij.
- Hier, Sjanghai Club, stop.
Remmen schuren.
Het conflict was toch voorkomen, nietwaar? - Moerai zegt...
Moerai...?
- De Japansche consul-generaal... - Portier, halloh, morning-post. - Sir?
- Klaar. U hier. Ik stuur.
Morgenzon op de Hongkong en Sjanghai Bank. Als een badhotel met flonkerenden koepel. Het douane-kantoor werpt er zich nog hooger bovenuit. Het conflict is voorkomen. Nu krioelen de menschen. De Bund leeft. De 28ste Januari is geboren. Het Cathay-hotel blinkt in den ochtend, staat fier aan de bocht van de Wangpoe. Jonken schommelen voorbij. Sjanghai rekt zich uit. Er worden nieuwe feiten bijgedragen tot voltooiing van het historiebeeld. De auto werpt zich in de winkelhaak van het Bundpark, snort onder de twee bogen van de Garden Bridge door, gaat aan de glazen van het Astor Househotel voorbij, snelt langs de consulaatsgebouwen Wangpoo Road ochtendgonzing van havenarbeid verlichting in den toestand -krantenpapier waait langs de kade - verderop, bij den steiger van de Nippon Yusen Kaisha kolken gore Japansche olie-wolken uit een oorlogsschip op.
- Nòòòòrth China Daily News. Het conflict is voorkomen.
- Wachten hier. Auto open. Terug Broadway. Tril niet zoo. Heel Hongkjoe kijkt je aan. En na den Broadway pal rechts. Langs de Soetsjau. Concessie in. Gasfabriek. Avenue Road. Tril goddam niet zoo. Jezus waarom zet je den motor af! Idiotenboel... Klaar? Help me. Wacht even: politie - Chineesche - me no sawi - voorbij. Nu vooruit. Hierlangs. Trottoir houden.
Snel. Niet omzien. Kalmte. Met één worp... Jas open? Geef. Sterf met je
zenuwachtigheid. Stáán blijven goddam. Help je of help je niet! Je bent een fluim. Betalen ze je? Wat weet je dat ze betalen? Betalen? Betalen de halen. Kalen! Godversche, Ypersche, lakensche grijp-krengen voor een jen - pest - puist. Bek open, want de boel barst. Gore smoelen, en nou dood en vangst - twee - dáár dan. De scherven voor mijn part en smeer me de mispunt met je rotkliek-conflict. Moord! Godvervloekje, moordschreeuwer. De beenen! De auto! Neer die vent. Oogen dicht. Naar den duivel. Ik jank van pestilentie. Erin, en weg, en gas! De Soetsjausampans en dan de internationale verdommenis in. Heb een liesscheur van dien donderslag. Raak? M'n geld verdiend?
Morning Post - Daily News - United Press Agency - Reuter... Sjanghai, 28 Januari.
HEDENOCHTEND IS TE SJANGHAI AAN DEN WANGPOO ROAD EEN BOM GEWORPEN NAAR HET JAPANSCHE CONSULAAT.
JAPANSCHE STRIJDMACHT IN SJANGHAI GECONCENTREERD: 2500 MARINIERS.
Admiraal Sjiozawa laat de trompetten steken. 2700 Engelsche soldaten.
George Fleming D.S.O. heeft het opperbevel in de internationale concessie op zich genomen.
Amerika: 1200 man. Frankrijk: 1000 man.
China: zeer talrijk. Blijken moet nog, hoeveel.
Totaal: 7400 vreemde soldaten en talloos vele Chineezen. 7400 afscheidsbrieven en talloos vele gebeden.
(General - General - General).
7400 vreemde en talloos vele Chineesche moeders. (Phyl drukt foto's af).
Oneindig veel kraamkamers. (- Vader, uw oogen...) PROCLAMATIE!
DE AANSLAG OP HET JAPANSCHE CONSULAAT NOOPT DE JAPANSCHE MARINE DE VEREISCHTE MAATREGELEN TE NEMEN OM HET LEVEN EN DE GOEDEREN DER JAPANNERS TE BESCHERMEN. HET GEDULD VAN JAPAN IS TEN EINDE.
Bulletin.
Het departement van marine te Tokio heeft besloten tot een nieuwe uitzending van oorlogsschepen naar Sjanghai.
Over Washington heeft zich de 28ste nacht van het jaar 1932 gelegd. Mr. Hoover bewaakt de telefoons.
De lijnen wijzen in twee richtingen. Langs beide wegen bereiken hem de berichten. Met een etmaal verschil. Toch dezelfde berichten. Mr. Hoover zit als een spin in een net van tijdsverschijnselen.
Sir John Simon ontvangt de eerste ochtendzon door de kieren van zijn gordijnen. Hij heeft nog griep.
Sir Eric Drummond overziet 14 jaar Volkenbondswerk, terwijl hij zijn
ochtendkoffie drinkt. Hij ziet geen uitweg meer. Hij kan niet over dit conflict heen. Hij drinkt een nieuwen kop koffie en vervalt in een weemoedige stemming. Hij zou kunnen weenen van smart over de nutteloosheid van de
apotheek. De wereld kraakt weer in haar voegen. Er is geen salicyl tegen deze gewrichtspijn gewassen.
Admiraal Sjiozawa brutaliseert den 28sten Januari met een proclamatie. De sluitstukken van het scheepsgeschut zijn nagezien. De koppen van de granaten zijn afgesteld. Tanks denderen door Hongkjoe. Langs de werven van de Wangpoe slierten gore rookpluimen. Fel roode rijzende zonnen steken er aan vlaggelijnen in. De proclamatie van admiraal Sjiozawa is als een doodsbericht gekomen. Uit Tsjapei wentelen de riksja-wielen uren lang de Soetsjau tegemoet, naar de internationale concessie. De trams in den North Szechuan Road zijn klem geloopen op de
wegtrekkende Pausjan- en Tsjapei-Chineezen. In Jessfield Park treden compagnieën aan. Mistress Fleming rumoert in woelige Chopin-études. Er is geen enkele
vroeg-getrokken voorjaarsbloem in haar greenhouse. Generaal Fleming heeft leeuwendooders-oogen. De zon kwijnt in sluiers van olie-rook.
Sir Eric Drummond telefoneert: - Onmogelijk. Het gaat niet meer.
De avond wentelt verder over het Amerikaansche continent.
Hollywood bereidt nachtopnamen voor. Er worden nieuwe films ontworpen ‘on a Shanghai theme’. ‘Shanghai-Express’ is zoojuist klaar gekomen. Sternberg is ontevreden. Nu loopt Tod Browning met plannen rond. Straks neemt de avond zijn sprong over de Stille Zuidzee, waar de 28ste Januari 1932 herdoopt zal worden tot den 29ste, den bloeddoop van Tsjapei, den bloednacht van het Samoerai-geslacht. Een enkele alinea uit de geschiedenis der wereld.
Drie uur in den middag. Chineesche tijd.
Burgemeester Woe Tei-tsjen doet Sjiozawa het antwoord op het ultimatum, waarvan de inhoud bekend is, n.l. dat China alle
Japansche eischen aanvaardt, officiëel toekomen in oorkonde. Een document zonder beteekenis, nu de bom is gebarsten. Calligrafen hebben er den heelen nacht aan doorgewerkt. Op en neer schoven de wijde mouwen van hun overkleed en haastig vloeiden de streepjes en haakjes uit de fijne penseelen, samenklittend tot bloemrijke taal. Uren lang hebben de tolken gezocht naar de zuiverste vertaling. Vele uren vóór het afloopen van den door Sjiozawa gestelden termijn wordt hem het stuk eerbiedig aangeboden. Hij heeft het ongelezen gelegd bij het concept in portefeuille, dat hem al eerder door den heer Moerai was overhandigd. De bom is immers gebarsten. Sjiozawa heeft zijn jongste proclamatie bekrachtigd. De heer Moerai heeft den inhoud van het overbodige antwoord naar Tokio doen seinen. Hij heeft nog hoop, die Moerai. Ook het bericht van den aanslag op zijn gebouw heeft de heer Moerai laten seinen. Kinderlijk is zijn vertrouwen in de regeering. Het incident met den bom zal spoedig vergeten zijn, gelooft hij, als de eerste ontsteltenis maar voorbij is. Dàn zal de boycot opgeheven worden... De anti-Japansche organisaties zullen worden ontbonden... De vijandige persen zullen vrijwillig tot stilstand worden gebracht... ‘Zijn’ trouwens al tot stilstand gebracht...
In het Hongkjoe Park aan het eind van den North Szechuan Road spelen kinderen, Chineesche en Japansche kinderen. Voetjes drentelen. Mondjes lachen. Handjes zweven als vlindertjes.
Tusschen Hongkjoe en Tsjapei Ligt de weg naar Woesoeng. Al wie met ons mee wil gaan, Die moet onze manieren verstaan. Zoo zijn onze manieren,
Zoo zijn onze manieren,
Zoo zijn onze manieren manieren Zóóó zijn onze manie-ren.
De heer Moerai heeft nog hoop, maar de scholen zijn gesloten. Eén van de spelende