Geschikt- Geschikt-heid
7.2 Draagvlak onder de geselecteerde initiatieven
Naast de geschiktheid (die op basis van de opgestelde criteria is getoetst), moet er ook draagvlak zijn voor een initiatief. Hier wordt kort ingaan op het draagvlak voor de
initiatieven die eerder als geschikt zijn bevonden. Het oordeel of er wel of geen draagvlak voor is, is een prognose die gebaseerd is op de verkregen informatie tijdens het
onderzoek (zie bijlage 16). Tijdens de analyse is er gekeken naar de actoren met een aanzienlijke rol binnen de uitvoering en beslissingen binnen de gemeente (De
gemeenteraad en het College van B&W). Een initiatief kan worden bestempeld met veel, redelijk of weinig draagvlak. Waardoor de volgende combinaties mogelijk zijn: Veel (2x veel), redelijk/veel, redelijk (2x redelijk), redelijk/weinig en weinig (2x weinig).
Experimenteren
* Actief bezig met versterken van lokale democratie;
* uiteindelijk geschikte methoden ontdekken;
* leren van fouten.
* Moeilijk te bepalen waarmee geëxperimenteerd mee moet worden.
Zowel de deskundigen,
literatuur als het ministerie van binnenlandse zaken en
koningrijksrelaties geeft aan dat het belangrijk is dat gemeenten experimenteren.
Olympiadeconferentie
* Draagvalk;
* betrokkenheid.
* moeilijk om voldoende inwoners warm te krijgen voor een dergelijke bijeenkomst;
* Veelal dezelfde participanten;
* niet altijd geschikt onderwerp voor een dergelijk bijeenkomst.
Met het Lokaal Sociaal Netwerk heeft de gemeente Asten een dergelijk samenwerking op het gebied van WMO.
Verbindingsofficieren
* intensief bezig zijn met burgerparticipatie en burgerinitiatief.
* het aanstellen van deze werknemers is erg duur.
Burgerpanel
* goedkoop;
* gemakkelijk realiseerbaar;
* kennis en informatie verkrijgen;
* onduidelijk of mensen hierop gaan reageren;
* niet iedereen kan via een digitale weg worden bereikt.
De gemeente Asten heeft op kleinere schaal dergelijke communicatie. Bijvoorbeeld op facebook waar een Ideeënbus is opgezet.
Burgerbudgetten A (detail)
* Draagvlak;
* Betrokkenheid;
* stimuleren burgerinitiatief;
* Verbinding met wijk vergroten.
* gemeenteraad moet beslissingsbevoegdheid deels loslaten;
* Veelal dezelfde mensen dienen ideeën in;
* moeilijk voor leken om een voorstel te schrijven.
Burgerbudgetten B (Terreinen)
* draagvlak;
* betrokkenheid;
* kennis en informatie ophalen;
* duidelijkheid voor gemeente.
* moeilijk om iedereen te bereiken;
* maar klein deel vrij besteedbaar geld binnen de gemeente.
54 Onderzoek Agenda lokale Democratie – gemeente Asten – Rik Duijmelinck
Figuur 17; Draagvlak onder de geschikte initiatieven
Aan de hand van figuur 17 kan geconcludeerd worden dat er zes potentieel in te voeren initiatieven zijn. Deze initiatieven zijn, gezien de benaderde betrokken partijen en gezien het draagvlak, als geschikt te beschouwen. Ook voldoen deze geschikte initiatieven aan de opgestelde criteria. Daarnaast is het burgerpanel, gezien het grote draagvlak onder de inwoners, een geschikte mogelijkheid. Hierdoor komt het totaal aantal geschikte
mogelijkheden uit op zeven.
7.3 Conclusie
Door verschillende voorselecties in eerdere hoofdstukken en rekening houdend met kennis en kunde vanuit de literatuur en deskundigen, zijn er in totaal 33 initiatieven naar voren gekomen (bijlage 14). Wanneer de overlappende initiatieven bij elkaar gevoegd worden en er op basis van de op gestelde criteria beoordeeld op geschiktheid, komen er in totaal 9 geschikte initiatieven. Na het afwegen van de voor- en nadelen per initiatief, is de prognose dat er voor 7 van de 9 initiatieven genoeg draagvlak zal zijn onder de
belangrijkste actoren. De uiteindelijk potentieel in te voeren initiatieven zijn de volgende:
Figuur 18; Draagvlak onder de geschikte initiatieven
Initiatief Draagvlak Ondergebrachte initiatieven (zie bijlage x)
2. Thema- bijeenkomsten Veel De schouw, matrixdemocratie 2. Maatschappelijke
initiatieven fonds Veel
3. Scholen betrekken Redelijk/veel Doe 040
4. Experimenteren Redelijk/veel
5. Olympiade-conferentie Redelijk
6. Verbindings- officieren Weinig Commitment/verbinding
7. Burgerpanel veel Raadspanel, burgerpanel vanuit inwoners
8. Burgerbudgetten a (detail) Veel Drietrapsraket
9. Burgerbudgetten b
(terreinen) Redelijk/veel Kiesbelasting, begrotingsbudget, burgerbegroting
Initiatief Ondergebrachte initiatieven
1.Thema- bijeenkomsten De schouw, matrixdemocratie 2. Maatschappelijke
initiatieven fonds
3. Scholen betrekken Doe 040
4. Experimenteren
5. Burgerpanel Raadspanel, burgerpanel vanuit inwoners 6. Burgerbudgetten a (detail) Drietrapsraket
7. Burgerbudgetten b (terreinen) Kiesbelasting, begrotingsbudget, burgerbegroting
55 Onderzoek Agenda lokale Democratie – gemeente Asten – Rik Duijmelinck
8 Conclusie
In het eerste hoofdstuk (Verantwoording) is gebleken dat de aanleiding van dit onderzoek deels voort komt uit de nota Agenda Lokale Democratie en deels vanuit diverse vragen vanuit de lokale politiek in Asten. Uiteindelijk heeft de griffier van de gemeente Asten (M. Erp) een externe deskundige (afstudeerder) gevraagd dit onderzoek uit te voeren. De centrale vraag tijdens het onderzoek luidt als volgt:
In hoeverre is er binnen het bestuur en/of de burgers van de gemeente Asten behoefte aan versterking van de lokale democratie, zoals de Agenda Lokale Democratie beoogt, en welke initiatieven beschikken over voldoende draagvlak?
Om antwoord te geven op deze centrale vraag is allereerst gekeken naar de betekenis van de Agenda Lokale Democratie. Deze nota die vanuit minister Plasterk (Ministerie van Binnenlandse zaken en Koninkrijksrelaties) is ingevoerd, heeft als doel de lokale
democratieën in Nederland te versterken. Door middel van verschillende activiteiten, zoals de Democratic Challenge, wordt getracht gemeenten te stimuleren de lokale democratie waar nodig te versterken. Om de Agenda Lokale Democratie te
operationaliseren is ervoor gekozen deze uit te splitsen in 2 gebieden en deze weer onder te verdelen in vier terreinen. De Agenda Lokale Democratie is te verdelen in het
representatieve gebied en het participatieve gebied. Het representatieve gebied is onder te verdelen in de vorm en de inrichting van de lokale democratie. Het participatieve gebied is onder te verdelen in het technologische gebied en het participatie gebied.
Om te voorkomen dat er initiatieven aanbevolen worden die de gemeente Asten momenteel al uitvoert, is er gekeken naar de huidige activiteiten op het gebied van de lokale democratie binnen de gemeente Asten. Daarnaast gaf de griffier aan dat er geen overzicht bestaat van activiteiten op het gebied van de Agenda Lokale Democratie. Na interviews binnen het ambtelijk apparaat is gebleken dat de gemeente Asten op het gebied van (burger)participatie al veel doet. Er heerst een cultuur waarin burgers zo veel mogelijk betrokken worden en waarbij veel dialogen (themabijeenkomsten) worden opgezet.
Nadat duidelijk is geworden wat de nota Agenda Lokale Democratie inhoudt, is er
gekeken of er onder het bestuur en de inwoners van de gemeente Asten ook behoefte is aan een versterking van de lokale democratie. Door middel van interviews is gebleken dat het bestuur zeker open staat voor een versterking. Ondanks dat ze hier voor open staan, zijn ze wel tevreden over de huidige stand van zaken. De inwoners zijn relatief neutraal over de behoefte aan meer invloed. Uit de gehouden enquête komt in
schriftelijke opmerkingen wel naar voren dat de lokale democratie op bepaalde plekken verbeterd kan worden. Uiteindelijk is er in de gemeente Asten voldoende behoefte aan een onderzoek waarin gekeken wordt wat de gemeente aan activiteiten heeft en welke initiatieven kunnen bijdragen aan een versterking van de lokale democratie.
Er is begonnen met onderzoek naar wat de literatuur en deskundigen op het gebied van de Agenda Lokale Democratie. Hieruit kwam naar voren dat er geen ‘goede’ of ‘slechte’
initiatieven zijn. Er werd voornamelijk geadviseerd om te kijken naar het doel, niveau en fase waar de initiatieven aan moeten voldoen. Daarnaast moet er gekeken worden of een initiatief geschikt is voor de betreffende gemeente. Tevens wordt aangegeven dat
burgerinitiatief goed is voor zowel de inwoners van de gemeente Asten, als voor het bestuur en de ambtelijke organisatie.
56 Onderzoek Agenda lokale Democratie – gemeente Asten – Rik Duijmelinck
Vervolgens is onderzocht welke initiatieven uit diverse andere gemeenten bij zouden kunnen dragen aan een versterking van de lokale democratie. Omdat er enorm veel gebeurt op dit gebied is ervoor gekozen om de volgende bronnen te gebruiken als input:
de Vereniging van Nederlandse Gemeenten, de Democratic Challenge, de D1000 dag en tot slot de participatiewijzer van Prodemos. Uit deze media komen uiteindelijk 21
mogelijkheden voor de gemeente Asten naar voren.
Tot slot is er gekeken welke initiatieven voort gekomen zijn uit de input van de
gemeenteraad, het college van B&W, de gemeentesecretaris en tot slot de inwoners van de gemeente Asten. Dit leidt tot zeven initiatieven vanuit de gemeenteraad, geen
initiatieven vanuit het college van B&W, geen initiatieven vanuit de gemeentesecretaris (maar wel het doel om burgerinitiatief te stimuleren) en een gebundeld initiatief vanuit de inwoners. Het gebundelde initiatief is samengesteld naar aanleiding van de gegeven schriftelijke opmerkingen uit de gehouden enquête.
Alle verworven informatie is geanalyseerd. Hierbij is gekeken naar de geschiktheid op basis van de vastgestelde criteria, draagvlak onder de belangrijkste actoren en
vernieuwing ten opzichte van de huidige situatie. Na deze analyses komen er 7 potentieel in te voeren initiatieven naar voren, namelijk:
1. Themabijeenkomsten;
2. Maatschappelijke initiatievenfonds;
3. Scholen betrekken;
4. Experimenteren;
5. Burgerpanel;
6. Burgerbudgetten A (detail);
7. Burgerbudgetten B (terreinen).
Er kan geconcludeerd worden dat er binnen de gemeente Asten ruim voldoende behoefte is aan een versterking van de lokale democratie. Zowel het bestuur als de inwoners van de gemeente Asten geven voldoende motivatie om potentiële initiatieven door te voeren.
Nadat een groot aantal actoren is benaderd en verschillende kennis en kunde is
afgewogen, komen er zeven initiatieven naar voren die geschikt zijn voor de gemeente Asten en daarnaast ook nog voldoende draagvlak verkrijgen bij de belangrijkste actoren.
Door middel van dit onderzoek is voor de gemeente Asten de mogelijkheid ontstaan om de lokale democratie in de toekomst te versterken. Zowel de gemeente Asten als de inwoners van de gemeente Asten zullen er profijt uit kunnen halen wanneer deze plannen gerealiseerd kunnen worden.
57 Onderzoek Agenda lokale Democratie – gemeente Asten – Rik Duijmelinck
9 Aanbevelingen
Uit het uitgevoerde onderzoek zijn 7 potentiële initiatieven gekomen om de lokale
democratie in de gemeente Asten te verbeteren. Daarnaast zijn er vanuit de deskundigen en inwoners een aantal opmerkingen gemaakt. Aan de hand van deze
onderzoeksresultaten worden in dit deel van het verslag aanbevelingen geformuleerd.
Deze aanbevelingen zijn gericht aan de griffier (M. van Erp), omdat zij de opdrachtgever is van dit onderzoek.
Allereerst moet vermeld worden dat de huidige activiteiten binnen de gemeente Asten al een goede basis vormen. Veel actoren merken terecht op dat er binnen de gemeente Asten veel gedaan wordt aan participatie. Met andere woorden: wanneer de gemeente Asten beslist om ‘niets’ te doen blijft de lokale democratie relatief goed functioneren. De meeste bronnen, waaronder het college van B&W, de gemeentesecretaris, de literatuur en de gemeenteraad geven echter wel aan dat er gestreefd moet worden naar zoveel mogelijk burgerinitiatief (wanneer mogelijk). De aanbevelingen in dit rapport zijn
voornamelijk gericht om burgerinitiatief te stimuleren. Daarnaast zijn deze aanbevelingen gericht op het verbeteren van de, door inwoners aangegeven, opmerkingen ten aanzien van de lokale democratie.
In de aanbevelingen wordt een onderscheid gemaakt op basis van de operationalisering in hoofdstuk 2.
Agenda Lokale Democratie
De lokale democratie wordt op het gebied van burgerparticipatie goed georganiseerd. Op het gebied van burgerinitiatief liggen echter nog kansen. Er moet gewerkt worden aan een cultuuromslag onder de gemeente en inwoners van de gemeente Asten. De gemeente moet meer de faciliterende rol en/of een regierol op zich nemen en burgers moeten meer initiatief nemen.
Representatieve gebied Vorm van de democratie
Op het terrein van de vorm van de democratie is weinig aan te merken. Daarnaast heeft de gemeente te weinig invloed om de vorm van de democratie te kunnen veranderen. De grootste groep actoren vindt deze vorm van democratie goed geregeld.
Inrichting van de democratie
Ook op het gebied van de inrichting van de democratie zijn geen nieuwe aanbevelingen.
Er is te weinig draagvlak voor veranderingen op dit gebied.
Participatieve gebied Participatie
1.Tijd vrijmaken:
Om de huidige activiteiten en eventuele nieuwe activiteiten omtrent de Agenda Lokale Democratie te doen, is het belangrijk dat er voldoende tijd voor vrijgemaakt wordt. Het kost tijd om bijvoorbeeld participatie te organiseren en uit te voeren. Daar staat
tegenover dat deze investering in tijd ook baten oplevert (zie rapport).
Aanbeveling: voldoende tijd beschikbaar stellen voor het behouden van de huidige activiteiten en eventuele nieuwe activiteiten te realiseren.
58 Onderzoek Agenda lokale Democratie – gemeente Asten – Rik Duijmelinck
Implementatie: het beschikbaar stellen van deze tijd kan worden gedaan door onder andere het bestuur en het management van de gemeente Asten. Wanneer participatie prioriteit krijgt van het bestuur en het management, is de kans groter dat er ook
daadwerkelijk prioriteit aan participatie wordt gegeven door de betreffende ambtenaren.
Dit kan door middel van de teamleiders worden doorgegeven vanuit het management naar de betreffende ambtenaren.
2.Themabijeenkomsten:
Binnen de gemeente Asten wordt veel gebruik gemaakt van themabijeenkomsten. Deze bijeenkomsten worden in verschillend vormen gehouden (dialogen, voorlichtingsavonden, etc.). Gezien het hoge draagvlak en de opmerkingen van de inwoners is het belangrijk dat de gemeente dit blijft doen.
Aanbeveling: De huidige manier van het inzetten van Themabijeenkomsten behouden.
Implementatie: Op dit moment worden er bij verschillende projecten en
beleidsontwikkelingen themabijeenkomsten georganiseerd door de betreffende
ambtenaren die op dat project zitten. Deze ambtenaren moeten ervoor zorgen dat mede op basis van de opgedane ervaring bij nieuwe projecten ook dergelijke bijeenkomsten georganiseerd worden.
3.Burgerbudgetten B (terreinen):
Elke gemeente heeft een beperkt ‘vrij besteedbare’ pot met geld. Waar gaat dit geld naartoe en waar moet dit geld heen gaan? Door burgers op het niveau van terreinen (bijv. Zorg, Wonen, Veiligheid, Onderwijs, Groen, etc.) te laten bepalen waar extra aandacht naartoe moet, kan er een passend beleid worden gemaakt. Dit beleid sluit op dat moment beter aan bij de wensen van de inwoners van de gemeente Asten.
Daarnaast is dit voor de gemeente intern (bestuur en ambtelijk apparaat) een informatiebron.
Aanbeveling: invoeren van burgerbudgetten (op terrein niveau) om richting te geven aan het ‘vrij besteedbare’ geld.
Implementatie: Wanneer burgerbudgetten B gerealiseerd moeten worden, moet de gemeenteraad hiertoe beslissen. Hierbij moet ervoor gezorgd worden dat er door het ambtelijk apparaat een voorstel wordt gedaan over de exacte inhoud van het initiatief.
Wanneer de terreinen zijn benoemd moet er nog een geschikte locatie worden gevonden om het initiatief uit te voeren (bijvoorbeeld in de binnenkomsthal van het gemeentehuis in Asten). Tot slot moet geëvalueerd worden wat de uitkomsten zijn van het initiatief.
Uiteindelijk is het aan de raad om daadwerkelijk te bepalen waar het vrij besteedbaar geld aan wordt gespendeerd.
4.Burgerbudgetten A (detail):
Het is belangrijk dat burgers zich betrokken voelen bij het beleid en hier ook over kunnen meedenken. Dit creëert verschillende baten, zoals betrokkenheid bij de gemeente Asten, eventuele financiële voordelen voor de gemeente, betere sociale cohesie in een
wijk/dorp, draagvlak voor beleid, etc. Om te stimuleren dat burgers meer initiatief nemen is het invoeren van burgerbudgetten op detailniveau een potentieel en kansrijk initiatief.
Dit houdt in dat burgers de kans krijgen om binnen bepaalde kaders plannen te
59 Onderzoek Agenda lokale Democratie – gemeente Asten – Rik Duijmelinck
ontwerpen voor bepaalde inrichtingen binnen de gemeente (bijv. pleinen, straten, wijken, etc.). Ook zorgt dit voor een laagdrempelige mogelijkheid voor leken om toch initiatieven in te dienen. Over alle ingediende initiatieven wordt door de betreffende bewoners
gestemd. De gemeente moet het initiatief met het meeste draagvlak vervolgens uitvoeren.
Aanbeveling: Burgerbudgetten (op detail) invoeren om burgerinitiatief te stimuleren.
Implementatie: Wanneer burgerbudgetten B gerealiseerd moet worden, moet de gemeenteraad hiertoe beslissen. Daarna is het aan het college om deze beslissing tot uitvoering te brengen. Bij dit initiatief is het van belang dat er door
ambtenaren/collegeleden wordt gekeken bij welke projecten dit initiatief toepasbaar is.
Daarna moet ervoor gezorgd worden dat de ambtenaar die op het ‘geschikte’ project actief is, ervoor zorgt dat er kaders worden gesteld waaraan initiatieven moeten voldoen.
Daarnaast moet (afhankelijk van de grootte van het project welk bestuursorgaan
hierover gaat) door de raad beslist worden hoeveel geld hiervoor gereserveerd wordt. Tot slot moet een ambtenaar het project leiden en contacten met de externe en interne actoren onderhouden.
5.Experimenteren:
Zoals door meerdere deskundigen (o.a. minister Plasterk, A. Michels) wordt aangegeven, is het belangrijk dat er geëxperimenteerd wordt. Hierdoor kan geleerd worden van de fouten die zijn gemaakt en kan zo de lokale democratie in de gemeente Asten naar een hoger niveau getild worden. Ondanks dat Experimenteren geen concreet initiatief is, is het toch belangrijk dat er in een gemeente continu gekeken wordt welke potentiële initiatieven kunnen worden uitgeprobeerd.
Aanbeveling: experimenteren met eventuele potentiële initiatieven door middel van een Pilot.
Implementatie: het is belangrijk dat alle lagen binnen de gemeente (Gemeenteraad, het college van B&W en de ambtenaren) een experimentele houding aannemen. Dat houdt in dat er initiatieven moeten worden ‘uitgeprobeerd’ om uiteindelijk de best werkende initiatieven structureel op te nemen in het beleid. Hierbij heben naast de gemeenteraad ook het college en het ambtelijk apparaat een rol. Ambtenaren kunnen ook
experimenteren met bijvoorbeeld de vorm waarin themabijeenkomsten worden georganiseerd. Het ontwikkelen van bestaande en nieuwe initiatieven houdt in dat je meebeweegt met de maatschappij. Dit is bevorderlijk voor de lokale democratie van de gemeente Asten.
6.Scholen betrekken:
Er is binnen dit onderzoek meerdere malen naar voren gekomen dat burgerinitiatief gestimuleerd moet worden. Burgerparticipatie loopt binnen de gemeente Asten al goed.
Om deze situatie te realiseren moet er een ‘cultuuromslag’ komen. Dit houdt in dat burgers actiever moeten worden om daadwerkelijk met initiatieven te komen. De
gemeente moet een faciliterende rol en regierol innemen (waar mogelijk). De bedreiging bij het stimuleren van burgerinitiatieven is dat steeds dezelfde mensen initiatieven indienen. Dit is mogelijk het gevolg van het feit dat het voor veel mensen onduidelijk is hoe de processen binnen de gemeente lopen. Daarom is het goed om inwoners op jonge leeftijd te betrekken en te informeren over de processen en mogelijkheden binnen de gemeente. Om dit te doen zijn de lokale middelbare scholen een uitgelezen mogelijkheid.
60 Onderzoek Agenda lokale Democratie – gemeente Asten – Rik Duijmelinck
Aanbeveling: Samenwerken met het lokale onderwijs (o.a. Varendonck) om de lokale democratie bij de jongeren onder de aandacht te brengen.
Implementatie: Bij dit initiatief moet de gemeenteraad geld en tijd beschikbaar stellen voor de implementatie. Daarna is het aan het college om het initiatief in de praktijk uit te voeren en op te zetten. Bij deze uitvoering is het belangrijk dat er een goede
communicatie en een goed overleg is tussen de gemeente en de betreffende
onderwijsinstellingen. Hiervoor is het belangrijk dat er een geschikte ambtenaar wordt aangewezen door het college/management. (Het bestuur en de Gemeenteraad kunnen hierin wel een stimulerende rol spelen)
7.Maatschappelijk initiatieven fonds:
Zoals in het verslag naar voren is gekomen, moeten met name burgerinitiatieven gestimuleerd worden. In het huidige beleid heeft de gemeente Asten alleen een
initiatievenpot op het gebied van de WMO. Een randvoorwaarde hierbij is dat alleen een vereniging of organisatie aanspraak kan maken op deze pot. Individuele burgers komen hiervoor dus niet in aanmerking. Wanneer ervoor gekozen wordt om burgerinitiatief te stimuleren moet er wel een ‘Maatschappelijke initiatieven pot’ beschikbaar worden gesteld, zodat een initiatief ook daadwerkelijk (financieel) gesteund kan worden.
Natuurlijk moeten er wel richtlijnen worden vastgesteld voor het aanspraak maken op deze pot.
Aanbeveling: beschikbaar stellen van een maatschappelijke initiatieven pot.
Implementatie: Bij dit initiatief is het aan de gemeenteraad om een bepaald bedrag te reserveren voor de initiatieven pot. Met dit geld kunnen in de toekomst initiatieven financieel gesteund worden. Daarnaast kan besloten worden dat van dit geld ook bijvoorbeeld de uren van ambtenaren worden betaald, deze kunnen vervolgens tijd besteden aan het ondersteunen van burgerinitiatieven.
Technologie 8.Burgerpanel:
Binnen de gemeente Asten wordt op verschillende manieren gecommuniceerd met de burgers. Hiervoor wordt voornamelijk gebruik gemaakt van Social Media (Facebook en
Binnen de gemeente Asten wordt op verschillende manieren gecommuniceerd met de burgers. Hiervoor wordt voornamelijk gebruik gemaakt van Social Media (Facebook en