Behoefte aan versterking lokale democratie

Eerder is beschreven wat de Agenda Lokale Democratie inhoudt en door wie deze is geïntroduceerd. Daarna is er gekeken welke activiteiten er binnen de gemeente Asten op het gebied van de Agenda Lokale Democratie zijn. In dit deel wordt ingegaan op de behoefte aan een eventuele versterking van deze lokale democratie onder de

belangrijkste actoren. Deze actoren zijn benoemd door middel van een actoren-analyse (zie bijlage 1). Uiteindelijk kan de verkregen informatie in hoofdstuk 7 (geschiktheid) meegenomen worden om te ‘toetsen’ waar wel en geen behoefte aan is.

Veranderingen gaan altijd gepaard met mensen die zich inzetten voor een verandering en mensen die weerstand bieden (J. Lubberding, E. Kaptein & R. van Stratum, 2013).

Daarom kan er geconcludeerd worden dat een eventuele versterking van de lokale democratie weerstand kan krijgen. Om te kijken welke mogelijkheden en initiatieven er zijn voor de gemeente Asten, is het van belang om te onderzoeken hoeveel behoefte er is aan een eventuele ‘versterking’. Kijkend naar de actoren uit de actorenanalyse zijn de volgende ‘belangrijkste’ actoren onderzocht in dit onderzoek:

- De gemeenteraad (Alle fractievoorzitters);

- Het college van B&W (alle wethouders en de burgemeester);

- De burgers (door middel van een representatieve enquête op basis van een steekproef).

Om erachter te komen hoeveel behoefte er onder deze actoren is, zijn de

fractievoorzitters in de gemeenteraad en de leden van het college van B&W geïnterviewd en is er onder de inwoners een enquête gehouden. Deze interviews en enquête gaan naast de vraag of er behoefte is aan een versterking van de lokale democratie, ook in op andere vragen zoals: Heeft u nog concrete initiatieven? Wordt u voldoende

geïnformeerd? (zie bijlage 6). De antwoorden op die vragen komen later dit verslag aan bod (hoofdstuk 6). De bestuurlijke interviews en analyses zijn volgens afspraak met de geïnterviewde niet opgenomen in dit rapport. Er is bewust gekozen om geen schriftelijk verslag op te nemen en daarover een accordering/akkoord te vragen aan de

geïnterviewde collegeleden of fractievoorzitters. In overleg met M. van Erp en P. Greijn is besloten dat het in het belang van het onderzoek is dat deze raads- en collegeleden vrijuit moeten kunnen spreken. Daarnaast is er vanuit de politiek ook nadrukkelijk aangegeven dat het van belang is dat dit onderzoek vertrouwelijk blijft. Kijkend naar de baten van het vrijuit spreken en de lasten ten aanzien van de betrouwbaarheid en

transparantie van het onderzoek is er dus voor gekozen om geen accordering/akkoord te vragen. Het is wel mogelijk om de analyses en interviewverslagen op persoonlijke

afspraak met de onderzoeker in te zien. Eventuele vragen ten aanzien van de conclusies kunnen dan worden toegelicht door de onderzoeker.

Achtereenvolgens worden de genoemde actoren behandeld. Daarbij wordt beschreven of er behoefte is aan een versterking van de lokale democratie. Tevens wordt, wanneer bekend, gevraagd naar de specifieke behoefte (in de vorm van initiatieven). De enquête onder de burgers is gedaan op basis van een steekproef, deze wordt uitgevoerd en geanalyseerd door een extern bedrijf (zie bijlage 7). Op advies van dit bedrijf is gekozen voor een steekproef waarbij een gepersonaliseerde brief wordt verstuurd door de

gemeente. Hiermee is de kans op een hoge respons het grootste.

3.1 Gemeenteraad

Nadat alle fractievoorzitters aan de hand van dezelfde vragenlijst (zie bijlage X) geïnterviewd waren, is er een goed beeld ontstaan over de behoefte aan de Agenda Lokale Democratie. Daarnaast is er een goed beeld ontstaan over de behoeften ten aanzien van een versterking van de lokale democratie.

27 Onderzoek Agenda lokale Democratie – gemeente Asten – Rik Duijmelinck

Er kan geconcludeerd worden dat er raadsbreed een positief beeld heerst over de Agenda Lokale Democratie. Er wordt positief gereageerd op het initiatief van minister Plasterk om een nieuwe nota omtrent de lokale democratie te introduceren. De kanttekening is echter wel dat zonder deze nota ook al veel aandacht naar het versterken van de lokale

democratie gaat in de gemeente Asten, ongeacht of hier wel of geen nieuwe nota voor wordt geïntroduceerd. Hieruit kan opgemaakt worden dat er dus wel degelijk behoefte is aan een versterking van de lokale democratie, zoals de Agenda Lokale Democratie beoogt. Hierbij moet opgemerkt worden dat dit niet betekent dat het op dit moment slecht gaat. Een versterking van de lokale democratie in de dynamische maatschappij van tegenwoordig positief benaderd.

Over het algemeen wordt een ‘nieuwe’ manier van werken als positief gezien. Deze

‘nieuwe’ manier van werken heeft betrekking op het terugtrekken van de overheid en het meer innemen van een regierol en een faciliterende rol in te nemen. Alle partijen onderstrepen de mening dat burgerinitiatief de ideale situatie is. Dit moet dus

gestimuleerd worden waar mogelijk.

Uiteindelijk zijn alle partijen voorstander van een verbetering van de lokale democratie wanneer deze mogelijk wordt geacht. Kijkend naar de huidige situatie is er geen enkele partij ontevreden. Hieruit kan worden opgemaakt dat de gemeente Asten het

participatiebeleid goed aanpakt volgens de lokale politiek.

Om aan te kunnen geven in hoeverre er behoefte is aan een versterking van de (Agenda) Lokale democratie zijn er drie categorieën opgesteld: Kritisch, neutraal en positief.

Binnen deze drie categorieën is geen onderscheid meer gemaakt. Het is niet van belang om te weten of een partij zeer positief of redelijk positief is, het is alleen van belang om te weten tot welke van deze drie hoofdcategorieën ze behoren. Er is tijdens alle

interviews concreet gevraagd, naar aanleiding van de antwoorden op de interviewvragen 6 en 7 (zie bijlage 14), of er geconcludeerd mag worden op basis van de gegeven

antwoorden of de betreffende partij dus positief, neutraal of kritisch tegenover de Agenda Lokale Democratie staat (of de versterking van de lokale democratie).

Figuur 5: Behoefte (Agenda) Lokale Democratie onder de fracties

* Agenda Lokale

belang Neutraal Positief Er gebeurd al veel in samenwerking

Leefbaar Asten Positief Positief

PGA/PvdA Positief Positief

D66-

HartvoorAsten Positief Positief Actief kijken zoeken naar verbeteringen.

VVD Positief Positief Wel kritisch

blijven kijken.

28 Onderzoek Agenda lokale Democratie – gemeente Asten – Rik Duijmelinck

3.2 College van B&W

Uit de interviews met de wethouders en burgemeester van de gemeente Asten is gebleken dat er een gematigde positieve houding heerst ten aanzien van de Agenda Lokale Democratie. Dit wil niet zeggen dat er geen behoefte is aan versterking van de lokale democratie. Wanneer versterking van lokale democratie mogelijk is, staat elk lid van het college uiteraard positief tegenover het overwegen van mogelijkheden om deze lokale democratie te versterken.

Kijkend naar de interviews die gehouden zijn onder de drie wethouders en de burgemeester van de gemeente Asten, kan opgemaakt worden dat er voornamelijk ingezet moet worden op burgerinitiatief. Burgerparticipatie (waarbij de burger

participeert in een project van de overheid) is binnen de gemeente Asten, volgens het college, goed ontwikkeld. Burgers worden bij vrijwel alle projecten, door middel van dialogen, vroegtijdig betrokken. Burgerinitiatief wordt echter als hoogst haalbare participatie (‘doel’) gezien. Wanneer burgers, zonder dat het initiatief bij de gemeente ligt, zelf participeren, zijn de baten het hoogst. Er zijn in de gemeente Asten enkele voorbeelden van deze burgerinitiatieven. Bijvoorbeeld De Eikelaar waar inwoners

gezamenlijk het groen onderhouden. Dit is vanuit de inwoners zelf gekomen en daarmee een burgerinitiatief.

Het merendeel van de collegeleden vindt dat de intentie van de nota Agenda Lokale Democratie goed is, maar dat deze nota weinig toevoegt voor de gemeente Asten specifiek. Het versterken van de lokale democratie krijgt echter wel een positieve benadering. Er gaat in Asten veel goed maar er kunnen altijd dingen verbeterd worden.

Voornamelijk op het participatieve deel (participatie en technologie) zijn er

mogelijkheden. Het representatieve deel is in de gemeente Asten goed ingevuld volgens het college.

3.3 Inwoners

Zoals eerder in het onderzoek naar voren is gekomen, zijn de burgers benaderd door middel van een enquête (zie bijlage 6 voor de vragen en analyses van de enquête). Deze enquête is door een extern bedrijf afgenomen en geanalyseerd. Op advies van dit bedrijf (zie bijlage 7) is gekozen om een gepersonaliseerde brief naar 900 inwoners van de gemeente Asten te sturen. Hieruit is dan uiteindelijk ook een representatieve respons ontvangen van 95% (161 respondenten) met een afwijkingspercentage van 7,68 (zie bijlage 6). Hieruit blijkt dat het merendeel neutraal staat tegenover de behoefte aan meer mogelijkheden om invloed uit te oefenen (37,89%). Ongeveer 28% van de inwoners uit de enquête geven aan het ermee eens of er een beetje mee eens te zijn over de vraag of burgers behoefte hebben aan meer invloed over het gevoerde beleid.

33% van de mensen geeft aan dat ze het oneens of een beetje oneens mee zijn met de gestelde vraag.

29 Onderzoek Agenda lokale Democratie – gemeente Asten – Rik Duijmelinck

Figuur 6; Behoefte onder de inwoners aan meer invloed over beleid van de gemeente Asten

Uitslagen van vergelijkbare vragen (zie bijlage 6) geven een zelfde beeld. Wat daarnaast opvalt, is dat er bij de opmerkingen die inwoners konden plaatsen wel veel aangegeven werd dat er behoefte is aan meer informatie en meer mogelijkheden om invloed uit te oefenen. Lettend op de percentages en voornamelijk op de opmerkingen die worden gegeven, is de groep mensen die behoefte heeft aan meer invloed groot genoeg om te concluderen dat er aandacht naar uit mag gaan.

3.4 Algemene behoefte/conclusie

Uit de hierboven beschreven bevindingen kan geconcludeerd worden dat er onder de raad voldoende behoefte is aan een versterking van de lokale democratie. Zowel over een versterking als over de nota Agenda Lokale Democratie, zoals geïntroduceerd door minister Plasterk, wordt positief gedacht. Het college van B&W geeft aan dat ook zij een eventuele versterking van de Lokale democratie graag wil realiseren. Het college is echter wel tevreden over de huidige gang van zaken. Om deze reden wil ze alleen veelbelovende initiatieven uitvoeren om tot een versterking te komen. Het college staat dan ook kritischer ten opzichte van de nota Agenda Lokale Democratie. De inwoners van de gemeente Asten staan over het algemeen neutraal tegenover de mogelijkheid om meer invloed en mogelijkheden ten aanzien van het gevoerde beleid te krijgen. Gezien de opmerkingen staan zij wel positief tegen over een versterking van de lokale

democratie. Er komt meerdere malen naar voren dat er betere communicatie moet zijn tussen de burgers en de gemeente en meer geluisterd moet worden. Daarnaast zijn er verschillende inwoners die aangegeven dat ze niet weten hoe en wat er mogelijk is om meer invloed uit te oefenen. Hieronder (figuur 7) wordt een kort overzicht gegeven met de standpunten van de hierboven genoemde actoren.

In figuur 7 zijn drie categorieën gemaakt waarin de actoren verdeeld kunnen worden, namelijk: Positief, neutraal of kritisch. Ook hier is, in overeenstemming met figuur 7, alleen gekeken naar deze drie hoofdcategorieën en daarbinnen wordt geen onderscheid gemaakt. Wanneer 75% of meer van leden binnen de gemeenteraad, het college van B&W en de inwoners positief zijn, wordt een actor als positief bestempeld. Wanneer het aantal positieve leden tussen de 25% en de 75% ligt, wordt een actor als neutraal bestempeld. En wanneer het aantal positieve leden tussen de 0 en 25% ligt, wordt een actor als kritisch bestempeld. Bij het antwoord op de vraag of er behoefte is aan

Oneens 11%

Beetje oneens 22%

Neutraal 38%

Beetje eens 18%

Eens 11%

Behoefte aan meer invloed onder