Reisadvies | Reizigers: beperk de risico’s op zoönosen!
Er is een groeiend bewijs dat de drie zoönosen rabiës, leishmania en leptospirose een steeds groter gevaar vormen voor de volksgezondheid wereldwijd. Tevens blijkt het risico op het oplopen van dergelijke infectieziekten bij Nederlandse reizigers toegenomen.
Zoönosen
Een zoönose is een infectieziekte die kan worden overgedragen van dieren op mensen. Op dit moment zijn er meer dan 250 zoönosen en 30 tot 40 van deze ziekten hebben honden en katten als gastheer.
Er zijn verschillenden redenen bekend voor de huidige toename van de verspreiding van zoönosen. De belangrijkste redenen zijn:
De aanwezigheid van zwerfhonden. Het aantal zwerfhonden wereldwijd wordt geschat op 600 miljoen.
Hondenhandel. Jaarlijks worden er duizenden zwerfdieren uit het buitenland naar Nederland vervoerd.
Het maken van internationale reizen. In 2008 waren naar schattig 922 miljoen mensen op reis over de hele wereld en dit getal zal naar verwachting stijgen tot 1,6 biljoen in 2020. De toename van reizen per vliegtuig.
De toename van last minute boekingen. De groei van het avontuurlijk toerisme.
Onvoldoende voorlichting naar reizigers toe, bijvoorbeeld vanuit reisbureaus.
Onvoldoende voorlichting door reizigers. Zij zijn zich vaak niet voldoende bewust van ziekteverschijnselen en zoeken niet altijd tijdig medische hulp, zowel bij thuiskomst als in het land van bestemming.
Rabiës (hondsdolheid)
Hondsdolheid wordt veroorzaakt door een infectie met het rabiësvirus en is veel gevallen dodelijk. Je kunt als reiziger besmet raken via een beet, krab of zelfs een lik van een geïnfecteerd dier. Nederlandse rabiëspatiënten lopen de ziekte meestal in het buitenland op.
Wanneer je als reiziger besmet raakt kan het een tijdje duren alvorens de symptomen zichtbaar worden, dit wordt ook wel de incubatieperiode genoemd. Dit duurt bij rabiës gemiddeld 1 tot 3 maanden, maar de verschijnselen kunnen ook zichtbaar worden binnen een week of juist pas na een jaar. Dit hangt onder andere af van de plaats waarop het virus je lichaam is binnengekomen. Wanneer je besmet raakt met rabiës en zowel vooraf als achteraf niet ingeënt bent leidt dit in vrijwel alle gevallen tot de dood.
Reisadvies rabiës
Vaccineren | Het is te allen tijde aan te raden om voor vertrek inentingen te halen. Deze vaccinatie bestaat uit drie prikken waarbij tussen de eerste en tweede vaccinatie een week zit en tussen de tweede en derde vaccinatie twee tot drie weken.
Contact met dieren voorkomen | Daarnaast is het aan te raden om contact met dieren, zoals honden, katten, apen en vleermuizen te vermijden. Raak ook geen zieke of dode dieren aan en haal geen straathonden aan.
Toch gebeten? | Was de wond dan goed met zeep, het liefst voor 5 minuten of langer. Ook is het raadzaam de wond te ontsmetten met Betadine of Alcohol. Vraag tevens om een Tetanusinjectie en antibiotica.
Vooraf ingeënt? | Dan dien je binnen 48 uur twee aanvullende vaccinaties te krijgen.
Niet vooraf ingeënt? | Wanneer je vooraf niet ingeënt bent dien je het antiserum MARIG te ontvangen en daarbij nog vijf vaccinaties. De eerste vaccinatie en MARIG dienen binnen 24 uur toegediend te worden. Hou er tevens rekening mee dat dit antiserum vaak moeilijk verkrijgbaar is buiten de westerse wereld.
! Rabiës zorgt voor zo’n 55.000 doden per jaar.
Leishmania (zandvlieg)
Je kunt als reiziger besmet raken met Leishmania door middel van een steek van de zandvlieg. Deze sand fly kan zorgen voor een infectie van de huid (cutane leishmania), van de huid en slijmvliezen (mucocutane leishmania) en de inwendige organen (viscerale leishmania). De zandvlieg komt voornamelijk voor rond de Middellandse Zee. De incubatietijd kan bij de mens verschillen van 10 dagen tot een half jaar.
Reisadvies leishmania
Er zijn vaccins in ontwikkeling, maar een effectief vaccin is op dit moment nog niet beschikbaar voor mensen. Daarom is het belangrijk om je goed tegen de beten van de zandvlieg te beschermen. Het is dan ook verstandig om je onbedekte huid goed in te smeren met een anti-insectenmiddel, het liefst met 30%-50% ethyltoluamide (DEET). Ook is het aan te raden om kleding te dragen die je huid bedekt, zoals een lange broek, mouwen en sokken. Tot slot kan een van een met insecticide geïmpregneerd muskietennet ook bescherming bieden tegen de zandvlieg.
! Leishmania zorgt voor 20.000 – 30.000 doden per jaar. Tevens houden miljoenen mensen ernstige beschadigingen op of in hun lichaam over aan de ziekte.
Leptospirose (ziekte van Weil)
Je kunt als reiziger besmet raken met leptospirose doordat zoogdieren, voornamelijk knaagdieren zoals ratten, de bacterie in het water uitgescheiden via hun urine. Dit kan al gebeuren doordat je besmet voedsel eet, maar ook via water of contact met de huid. De incubatietijd betreft meestal 2 dagen tot 4 weken.
Reisadvies leptospirose
Er is in Nederland geen vaccin beschikbaar voor reizigers. Het is daarom aan te raden om contact met besmette dieren en besmette omgevingen te vermijden. Zeker wanneer je als reiziger deelneemt aan activiteiten op het water is het belangrijk om preventieve maatregelen te nemen. Zo is het raadzaam om (schaaf)-wonden of wondjes waterdicht af te dekken en beschermende kleding en schoenen te dragen.
! Leptospirose zorgt voor 59.800 doden per jaar. Tevens raken jaarlijks 1 miljoen mensen besmet met een vorm van leptospirose.
Tot slot is het aan te raden om bij een vermoeden van een besmetting met een van deze zoönosen contact op te nemen met een Nederlandse alarmcentrale zoals Eurocross Assistence. Ook is het raadzaam om contact op te nemen met je reisverzekering om na te gaan welke kosten je vergoed krijgt in het buitenland, zoals eventuele vaccinaties of medicijnen. Tot slot is het aan te raden om te allen tijde je vaccinatieboekje bij de hand te hebben.
Deze blogpost is geschreven door Stephanie van Drunen, student Diergezondheid & Management aan de Aeres Hogeschool in Dronten. De blogpost is geschreven in het kader van haar afstudeerscriptie.
Bronnen:
Bourhy, P., Cassadou, S., Escher, M., Flamand, C., Ledrans, M., Picardeau, M., Quénel, P., & Rosine, J. (2016). Underestimation of Leptospirosis Incidence in the French West Indies, van
http://journals.plos.org/plosntds/article?id=10.1371/journal.pntd.0004668#pntd.0004 668.ref001
Lau, C., Smythe, L., & Weinstein, P. (2009, 6 oktober). Leptospirosis: An emerging disease in travellers. Elsevier: Travel Medicine and Infectious Disease, Volume 8, 33-39.
LICG (z.d.), van http://www.licg.nl/
McCoubry, I. & Royal, L. (1989). International spread of disease by air travel. American Family Physician 40(5), 129-136.
Moriello, K.A. (2003). Zoonotic skin diseases of dogs and cats. Animal Health Res. Rev. 2003 dec 4 (2): 157-68.
RIVM (z.d.), van http://www.rivm.nl/
TNS Nipo. (2016). Gevaar ziekte toerist neemt toe, van
http://www.telegraaf.nl/gezondheid/25022171/___Gevaar_ziekte_toerist_neemt_toe_ __.html
Vliet, E. van, Kooij, J. van der, Smout, J.E., Bijl, N., & Schetters, S.T.T. (2011). Risico’s van
opkomende zoönosen voor de Nederlandse maatschappij, van
http://www.leefmilieu.nl/sites/www3.leefmilieu.nl/files/imported/pdf_s/2011-04- 13_Adviesrapport_Risicos%20opkomende%20zoonosen.pdf