Bitcoin miners en mining pools

Enerzijds zorgen miners, door het oplossen van complexe algoritmische problemen voor het bijhouden de boekhouding. Doordat ze transacties in blocks bundelen en die blocks in de block chain worden opgenomen zijn de vermogensrechtelijke verhoudingen van de Bitcoin gegarandeerd. Anderzijds zorgen ze hiermee ook voor de aanwas van nieuwe bitcoins.

Minen kan zowel individueel als in een pool geschieden. Voor het individueel minen kan geen aansluiting worden gevonden bij een financieelrechtelijk begrip. Slechts voor een mining pool, een centraal georganiseerd samenwerkingsverband van miners, kan

406 _{1:1 Wft.}

407 _{Zie 3.2.1 Geldmiddelen.}

408 _{Baukema schrijft hierover overigens het volgende: 'Een betaalrekening is een rekening die voor de}

uitvoering van 'betalingstransacties' wordt gebruikt. Betalingstransacties zijn, kort gezegd, handelingen waarbij geldmiddelen worden gedeponeerd, overgemaakt of opgenomen. Zie art.1:1 Wft. Omdat bitcoins niet als 'geldmiddelen' kwalificeren vallen zij eveneens buiten de reikwijdte van de bepalingen met betrekking tot 'afwikkelondernemingen', die via de Wijzigingswet financiële markten 2014 in de Wft worden opgenomen.'

(J. Baukema, 'Bitcoin: een (ongereguleerd) betaalmiddel van de toekomst?', Tijdschrift voor Financieel

Recht, 2013, afl. 12, p. 416.)

73 aansluiting worden gezocht bij de Wft begrippen: (i) beleggingsinstelling, (ii) beleggingsonderneming en (iii) clearing instelling.410

In de paragrafen 3.3.2.1 tot en met 3.3.2.3 zal aangetoond worden dat het op dit moment onduidelijk is of mining pools onder de definitie van beleggingsinstelling gebracht kunnen worden. Wel is duidelijk dat Bitcoin mining pools in ieder geval niet onder de definitie van beleggingsonderneming en clearing instelling gebracht kunnen worden. Het is derhalve onduidelijk of een mining pool onder de Wft valt.

3.3.2.1 Beleggingsinstelling

In de Wft wordt beleggingsinstelling als volgt gedefinieerd:

'beleggingsinstelling als bedoeld in artikel 4, eerste lid, onderdeel a, van de richtlijn

beheerders van alternatieve beleggingsinstellingen in de vorm van een beleggingsfonds of een beleggingsmaatschappij;'411

In artikel 4 lid 1 onderdeel a van de richtlijn beheerders van alternatieve beleggingsinstellingen, staat het volgende:

'In deze richtlijn wordt verstaan onder: „abi's”: instellingen voor collectieve belegging, met

inbegrip van beleggingscompartimenten daarvan, die: i) bij een reeks beleggers kapitaal ophalen om dit overeenkomstig een bepaald beleggingsbeleid in het belang van deze beleggers te beleggen; en ii) niet vergunningsplichtig zijn uit hoofde van artikel 5 van Richtlijn 2009/65/EG;'412

Ten eerste moet er sprake zijn van beleggen. Beleggen wordt noch in de Wft noch in de Richtlijn beheerders van alternatieve beleggingsinstellingen gedefinieerd. In het van 'Van Dale Groot woordenboek van de Nederlandse taal' wordt beleggen omschreven als: '(geld) aan iets besteden waarvan je hoopt dat het in waarde zal stijgen: zijn geld in

aandelen beleggen'413

Het is duidelijk dat diegene die zijn rekenkracht ter beschikking stelt aan een mining pool hoopt dat de waarde van die inbreng (kosten van de computer en energiekosten) zal stijgen (door block rewards en transactieopbrengsten).

410 _{Zie 1.3.2 Bitcoin miners en mining pools.}

411 _{1:1 Wft.}

412 _{Artikel 4 lid 1 Richtlijn 2011/61/EU van het Europees Parlement en de Raad van 8 juni 2011 inzake}

beheerders van alternatieve beleggingsinstellingen en tot wijziging van de Richtlijnen 2003/41/EG en 2009/65/EG en van de Verordeningen (EG) nr. 1060/2009 en (EU) nr. 1095/2010.

413 _{T. den Boon & D. Geeraerts, 'Van Dale Groot woordenboek van de Nederlandse taal', Utrecht: Van Dale}

74 Toch is het aan de hand van de omschrijving in de Richtlijn beheerders van alternatieve beleggingsinstellingen onduidelijk of mining pools kwalificeren als beleggingsinstelling. Kapitaal wordt in de Wft namelijk niet gedefinieerd. De vraag is dan of het ter

beschikking stellen van de rekenkracht van computers als 'kapitaal ophalen' kan worden aangemerkt. Als dit zo is, en computerkracht dus als 'kapitaal', en het ter beschikking stellen ervan als 'ophalen' kan worden aangemerkt, zou een mining pool kunnen kwalificeren als een beleggingsinstelling in de zin van de Wft.

Het is onduidelijk of Bitcoin mining pools kunnen worden aangemerkt als beleggingsinstelling.

3.3.2.2 Beleggingsonderneming

In de Wft wordt een beleggingsonderneming als volgt gedefinieerd:

'degene die een beleggingsdienst verleent of een beleggingsactiviteit verricht;'414 Het verlenen van een beleggingsdienst wordt in de Wft als volgt gedefinieerd: 'a. in de uitoefening van een beroep of bedrijf ontvangen en doorgeven van orders van

cliënten met betrekking tot financiële instrumenten; b. in de uitoefening van beroep of bedrijf voor rekening van die cliënten uitvoeren van orders met betrekking tot financiële instrumenten; c. beheren van een individueel vermogen; d. in de uitoefening van beroep of bedrijf adviseren over financiële instrumenten; e. in de uitoefening van beroep of bedrijf overnemen of plaatsen van financiële instrumenten bij aanbieding ervan als bedoeld in hoofdstuk 5.1 met plaatsingsgarantie; f. in de uitoefening van beroep of bedrijf plaatsen van financiële instrumenten bij aanbieding ervan als bedoeld in hoofdstuk 5.1 zonder plaatsingsgarantie;'415

Zoals reeds duidelijk is geworden valt de Bitcoin niet onder de definitie van financieel instrument.416 _{Onderdeel a, b, d, e en f gaan dus niet op voor de Bitcoin. Ook ten aanzien} van het beheren van een individueel vermogen (onderdeel c) volgt uit de Wft dat het moet gaan om een financieel instrument:

'beheren van een individueel vermogen: in de uitoefening van een beroep of bedrijf, anders

dan als beheerder van een beleggingsinstelling of beheerder van icbe, op discretionaire basis voeren van het beheer over financiële instrumenten die toebehoren aan een persoon

414 _{1:1 Wft.} 415 _{1:1 Wft.}

75 dan wel over aan deze persoon toebehorende middelen ter belegging in financiële

instrumenten op grond van een door deze persoon gegeven opdracht;'417

Omdat Bitcoin niet onder de definitie van financieel instrument valt gaat onderdeel c ook niet op voor de Bitcoin.

Bitcoin mining pools verlenen dus geen beleggingsdienst.

In de Wft wordt het verrichten van een beleggingsactiviteit als volgt gedefinieerd, bij wijze van opsomming:

'a. in de uitoefening van beroep of bedrijf handelen voor eigen rekening; b. in de

uitoefening van een beroep of bedrijf exploiteren van een multilaterale handelsfaciliteit;'418

Deze twee sub-definities worden op hun beurt weer verder gedefinieerd in de Wft: 'handelen voor eigen rekening: met eigen kapitaal handelen in financiële instrumenten,

hetgeen resulteert in het uitvoeren van transacties;'419

'multilaterale handelsfaciliteit: door een beleggingsonderneming geëxploiteerd

multilateraal systeem dat meerdere koop- en verkoopintenties van derden met betrekking tot financiële instrumenten, binnen dit systeem en volgens de niet-discretionaire regels, samenbrengt op zodanige wijze dat er een overeenkomst uit voortvloeit overeenkomstig de geldende regels inzake de vergunningverlening en het doorlopende toezicht;'420

Uit beide sub-definities blijkt dat het hier gaat om een financieel instrument. In dit hoofdstuk is echter reeds vastgesteld dat er ten aanzien van Bitcoin geen sprake is van een financieel instrument.421

Bitcoin mining pools verrichten dus geen beleggingsactiviteit. Bitcoin mining pools kunnen derhalve niet worden aangemerkt als beleggingsonderneming.

3.3.2.3 Clearing instelling

Een clearinginstelling wordt in de Wft als volgt gedefinieerd:

417 _{1:1 Wft.} 418 _{1:1 Wft.} 419 _{1:1 Wft.} 420 _{1:1 Wft.}

76 'degene die zijn bedrijf maakt van het sluiten van overeenkomsten betreffende financiële instrumenten met een centrale tegenpartij die optreedt als exclusieve wederpartij bij deze overeenkomsten, waarvan de bedingen die de kern van de prestaties aangeven

overeenkomen met de bedingen die deel uitmaken van overeenkomsten, gesloten door derden of door hemzelf in zijn hoedanigheid van partij, op een handelsplatform en die in de laatstbedoelde overeenkomsten de kern van de prestaties aangeven;'422

In dit hoofdstuk is reeds uitgemaakt dat Bitcoin zelf niet onder de definitie van financieel instrument valt zoals gedefinieerd in de Wft.423

Bitcoin mining pools kunnen derhalve niet worden aangemerkt als clearing instelling.