behandeling (medicatie of oefentherapie) is nog weinig bekend. In een recente studie uit Denemarken bleek dat wanneer patiënten met knie OA gerandomiseerd worden tussen een nieuwe knie of voortzetting van een intensief oefenprogramma, de resultaten op pijn en functie in de geopereerde groep wel groter zijn dan in de oefentherapie groep, maar dat dit gepaard gaat met een heel aantal bijwerkingen [Skou 2015]. Tevens bleek dat zeer weinig patiënten in de oefentherapie groep gedurende de 12 maanden follow-up een operatie voor een nieuwe knie nodig hadden. Een goede conservatieve behandeling lijkt daarmee een operatie uit te stellen, maar nader onderzoek of herhaling van deze studie is nodig om hier conclusies over te kunnen trekken.
7. Conclusies
De conclusie van dit rapport is dat oefentherapie onder supervisie van een fysiotherapeut (van 8 – 12 weken) effectief is op pijn, functie en responders, waarbij de kwaliteit van het bewijs varieert tussen matig en hoog. We vonden dat de effectiviteit het grootst is direct na de behandeling maar goed beklijft tot 6 (a 12) maanden na de interventie. Daarnaast bleek dat de huidige richtlijnen allemaal het advies geven om met deze patiënten te oefenen. Er zijn nog enkele lopende studies gevonden maar deze zullen onze resultaten waarschijnlijk niet beïnvloeden omdat de meesten geen follow-up periode hebben en slechts 2 van de negen protocollen een operatie als uitkomstmaat hebben.
Acknowledgment
Verantwoordelijk voor het design: APV, SMAB-Z, JR, MvM, BWK. Verantwoordelijk voor de search, risk of bias assessment en data extractie: APV,EvdV, CT, JR, MvM. Verantwoordelijk voor de analyse: APV, SMAB-Z, JR. Verantwoordelijk voor de verslaglegging: APV, SMAB-Z, JR, MvM, BWK.
42
8. Referenties
1. Aaronson NK, Muller M, Cohen PD, Essink-Bot ML, Fekkes M, Sanderman R, Sprangers MA, te Velde A, Verrips E. Translation, validation and norming of the Dutch language version of the SF-36 Health Survey in community and chronic disease populations. Journal of clinical epidemiology. 1998;51:1055-1068
2. Abbott JH, Robertson MC, Chapple C, Pinto D, Wright AA, Leon de la Barras L, et al. Manual therapy, exercise therapy, or both, in addition to usual care for osteoarthritis of the hip or knee: a randomized controlled trial. I: Clinical effectiveness. Osteoarthritis and Cartilage 2013;21:525–34.
3. Ay S, Koldas S, Evcik D. Is there an effective way to prescribe a home based exercise program in patients with knee osteoartrisits; a randomized clinical trial? Turk J Phys Med Rehab 2012;59:1-6
4. Bartels EM, Juhl CB, Christensen R, Hagen KB, Danneskiold-Samsøe B, Dagfinrud H, Lund H. Aquatic exercise for the treatment of knee and hip osteoarthritis. Cochrane Database Syst Rev. 2016 Mar 23;3:CD005523.
5. Bautch JC, Malone DG, Vailas AC. Effects of exercise on knee joints with osteoarthritis: a pilot study of biologic markers. Arthritis Care & Research 1997;10:48–55.
6. Bennell KL, Ahamed Y, Jull G, Bryant C, Hunt MA, Forbes AB, Kasza J, Akram M, Metcalf B, Harris A, Egerton T, Kenardy JA, Nicholas MK, Keefe FJ. Physical Therapist-Delivered Pain Coping Skills Training and Exercise for Knee Osteoarthritis: Randomized Controlled Trial. Arthritis Care Res (Hoboken). 2016 May;68(5):590-602.
7. Bennell KL, Hunt MA,Wrigley TV, Hunter DJ, McManus FJ, Hodges PW, et al. Hip strengthening reduces symptoms but not knee load in people with medial knee osteoarthritis and varus malalignment: a randomised controlled trial. Osteoarthritis and Cartilage 2010;18(5):621–8.
8. Bieler T, Siersma V, Magnusson SP, Kjaer M, Christensen HE, Beyer N. In hip osteoarthritis, Nordic Walking is superior to strength training and home-based exercise for improving function. Scand J Med Sci Sports. 2016 Apr 30.
9. Brouwers MC, Kho ME, Browman GP, Burgers JS, Cluzeau F, Feder G, Fervers B, Graham ID, Hanna SE, Makarski J. Development of the AGREE II, part 1: performance, usefulness and areas for improvement. CMAJ. 2010;182:1045– 1052.
10. Brouwers MC, Kho ME, Browman GP, Burgers JS, Cluzeau F, Feder G, Fervers B, Graham ID, Hanna SE, Makarski J. Development of the AGREE II, part 2: assessment of validity of items and tools to support application. CMAJ. 2010;182:E472–8.
11. Brouwers MC, Kho ME, Browman GP, Burgers JS, Cluzeau F, Feder G, Fervers B, Graham ID, Grimshaw J, Hanna SE, et al. AGREE II: advancing guideline development, reporting and evaluation in health care. CMAJ. 2010;182:E839–42. 12. Bruce-Brand RA, Walls RJ, Ong JC, Emerson BS, O’Byrne JM, Moyna NM. Effects of home-based resistance training and
neuromuscular electrical stimulation in knee osteoarthritis: a randomized controlled trial. BMC Musculoskeletal Disorders 2012;13:118.
13. Christensen R, Henriksen M, Leeds AR, Gudbergsen H, Christensen P, Sørensen TJ, Bartels EM, Riecke BF, Aaboe J, Frederiksen R, Boesen M, Lohmander LS, Astrup A, Bliddal H. Effect of weight maintenance on symptoms of knee osteoarthritis in obese patients: a twelve-month randomized controlled trial. Arthritis Care Res (Hoboken). 2015 May;67(5):640-50.
14. da Costa BR, Nüesch E, Kasteler R, Husni E, Welch V, Rutjes AWS, Jüni P. Oral or transdermal opioids for osteoarthritis of the knee or hip. Cochrane Database of Systematic Reviews 2014, Issue 9. Art. No.: CD003115.
15. da Silva FS, de Melo FE, do Amaral MM, Caldas VV, Pinheiro ÍL, Abreu BJ, Vieira WH. Efficacy of simple integrated group rehabilitation program for patients with knee osteoarthritis: Single-blind randomized controlled trial. J Rehabil Res Dev. 2015;52(3):309-22.
16. de Groot IB, Reijman M, Terwee CB, Bierma-Zeinstra SM, Favejee M, Roos EM, Verhaar JA. Validation of the Dutch version of the Hip disability and Osteoarthritis Outcome Score. Osteoarthritis Cartilage. 2007;15(1):104-9.
17. Doi T, Akai M, Fujino K, Iwaya T, Kurosawa H, Hayashi K, et al. Effect of home exercise of quadriceps on knee osteoarthritis compared with nonsteroidal anti-inflammatory drugs: a randomized controlled trial. American Journal of Physical Medicine & Rehabilitation 2008;87(4):258–69.
18. Ettinger WH, Burns R, Messier SP, Applegate W, Rejeski WJ, Morgan T, et al. A randomized trial comparing aerobic exercise and resistance exercise with a health education program in older adults with knee osteoarthritis. The Fitness Arthritis and Seniors Trial (FAST). JAMA 1997; 277:25–31.
19. Fernandes L, Storheim K, Sandvik L, Nordsletter L, Risberg MA. Efficacy of patient education and supervised exercise vs patient education alone in patients with hip osteoarthritis: a single blind randomized clinical trial. Osteoarthritis and Cartilage 2010;18:1237–43.
20. Ferreira ML, Herbert RD, Crowther MJ, Verhagen A, Sutton AJ. When is a further clinical trial justified? BMJ. 2012 Sep 13;345:e5913. doi: 10.1136/bmj.e5913.