Het ontwikkelen van de Vragenlijst ‘Beleving van Migrant zijn’
4.9 Beschrijving van de VBM- schalen
enerzijds gebruikersvriendelijkheid en anderzijds goede psychometrische kwaliteiten.
Zo-doende bestaat de uiteindelijke versie van de VBM uit 30 items (zie Bijlage 4.1).
Tabel 4.4 Cronbach’s Alfa voor de VBM-schalen
Schaal Aantal Items Cronbach’s Alfa
1. Afwijzing 6 0.92
2. Onzekere Identi teit 6 0.81
3. Oriëntati e Land van Herkomst 6 0.81
4. Onderling Wantrouwen 6 0.73
5. Verrijking 6 0.70
Noot. Schaal 1= Afwijzing en Gebrek aan Acceptati e; Schaal 2= Verlieservaringen, Verwarring en On-zekere Identi teiten; Schaal 3= Oriëntati e op het Land van Herkomst en Gerichtheid op het Verleden; Schaal 4= Onderling Wantrouwen, Achterdocht, Loyaliteitsconfl icten en Zich Distanti ëren van Landge-noten; Schaal 5= Verrijking, Uitdaging en Tevredenheid in Nederland.
4.9 Beschrijving van de VBM- schalen
Hieronder wordt uitgebreid ingegaan op de vijf schalen van de VBM. Het is belangrijk om te vermelden dat het niet makkelijk was om deze schalen kort en eenduidig te labelen. We hebben tot de uiteindelijke benamingen besloten op basis van een zorgvuldige analyse van de inhoud van de items. Zie voor een nadere verkenning van inhoud en achtergronden van de gevonden factoren aan de hand van de literatuur de Bijlage 4.3.
4.9.1 Schaal 1: Afwijzing en Gebrek aan Acceptati e
Kenmerkend voor deze schaal is dat het hoofdzakelijk om negati eve gevoelens gaat, zoals het gevoel dat er op je neergekeken wordt en dat je onderschat wordt (en je je een tweederangs burger voelt) en dat men je nog steeds als een buitenlander (anders, hier ti jdelijk, de taal on-voldoende machti g) ziet. Maar naast het feit dat men denkt zo gezien te worden, heeft men er ook allerlei negati eve gevoelens bij. Iemand voelt zich daarom na jaren nog steeds als een vreemdeling: vernederd, afgezonderd (buiten de maatschappij) en niet op de juiste waarde geschat. Er is ook sprake van (verwachte) afwijzing door Nederlanders vanwege het taalpro-bleem en het anders zijn. Deze gedachten en gevoelens worden weerspiegeld in de volgen-de 10 items (vragen/ uitspraken) waarvan zes items opgenomen wervolgen-den in volgen-de uiteinvolgen-delijke versie van de VBM.
Geselecteerde items voor de schaal Afwijzing en Gebrek aan Acceptati e I-56. Het voelt zo aan alsof Nederlanders op ons neerkijken.
Hoofdstuk 4
112
I-75. Ik voel me in Nederland vaak een tweederangsburger.
I-38. Ik heb vaker het gevoel dat Nederlanders mij niet op mijn juiste waarde schatten. I-7. Ik voel me buiten de Nederlandse maatschappij staan.
I-10. Bij Nederlanders heb ik het gevoel dat ze me zullen afwijzen, omdat ik minder goed Nederlands spreek en/of omdat ik anders ben.
Items die niet in de uiteindelijke vragenlijst zijn opgenomen
I-86. Ik denk dat Nederlanders er nog steeds moeite mee hebben dat we hier blijven. I-35. Ook al woon ik hier al jaren, toch voel ik me nog een vreemdeling.
I-6. Ik ben wel eens gediscrimineerd, omdat ik een buitenlander ben.
I-49. Ik voel me vernederd, omdat ik in Nederland niet word geaccepteerd op mijn eigen niveau van werk en opleiding.
4.9.2 Schaal 2: Verlieservaringen, Verwarring en Onzekere
Identiteiten
Bij deze schaal gaat het om negatieve gedachten en gevoelens als gevolg van oncontro-leerbare, zelfs dreigende veranderingen, die voornamelijk als verlies worden ervaren. De nadruk ligt op het feit dat men zich bewust is van veranderingen met betrekking tot de eigen identiteit en onzekerheid over de toekomstige identiteit. Enerzijds is er sprake van aarze-ling, twijfels en onzekerheden, die ook als verwarring aanvoelen. Anderzijds is er sprake van meerdere, niet volledige en inconsequente, referentiekaders als gevolg van gefragmenteer-de culturele igefragmenteer-dentiteiten (wat/wie ben ik?). Hier gaat het niet alleen om een passief gevoel, maar ook om actieve verlieservaringen, zoals het verlies van status en gezag, bijvoorbeeld als man of vader, of om controle over de eigen (psychische) gezondheid. Men is ook geneigd om deze veranderingen te externaliseren en toe te schrijven aan anderen en/of het leven in Nederland. Er is sprake van een toenemende discrepantie tussen wat men wil en wat men krijgt. Dit kan ook betekenen dat men in de ogen van de nieuwe generatie achterblijft, zodat er ook relatieproblemen kunnen ontstaan tussen partners onderling en tussen ouders en kinderen. Voor de goede orde gaat het hier niet alleen om angst voor controleverlies, maar ook om daadwerkelijke verlieservaringen. Deze gedachten en gevoelens worden goed weergegeven in de volgende zes items.
Geselecteerde items voor de schaal Verlieservaringen, Verwarring en Onzekere Identiteit I-45. Ik weet soms niet vanuit welk referentiekader van welke cultuur ik een bepaalde situatie moet beoordelen.
I-32. Ik vraag me vaker af wat ik eigenlijk ben: een Turk, een Nederlander, een Turkse Turk of een Nederlandse Turk.
Het ontwikkelen van de Vragenlijst ‘Beleving van Migrant zijn’ (VBM)
113
4 partner accepteert mijn gezag niet meer, zoals in het verleden het geval was, en/of
mijn kinderen accepteren mijn gezag niet, omdat ze verwesterd zijn.
I-53. Er veranderen veel dingen in mijn omgeving (bij mijn kinderen, partner en andere mensen) Waarover ik geen zeggenschap (meer) heb.
I-83. Het is vooral de schuld van Nederland dat het nu zo slecht met mij (en/of mijn gezin) gaat.
I-78. Ik denk dat mijn psychisch evenwicht verstoord is. Items die niet in de uiteindelijke vragenlijst zijn opgenomen I-60. Ik heb tot nog toe in Nederland een heel moeilijk leven gehad. I-89. Leven in Nederland ervaar ik als een verarming in materiële zin.
4.9.3 Schaal 3: Oriëntati e op het land van Herkomst en
Gerichtheid op het Verleden
Terwijl de bovengenoemde schalen betrekking hebben op negati eve gevoelens die daad-werkelijk verbonden zijn met het leven in Nederland, heeft deze schaal betrekking op het land van herkomst (Turkije), de contacten met de mensen daar en het vroegere leven daar. Hier gaat het dus vooral om de contacten die men heeft met het land van herkomst en de waarde die hieraan gehecht wordt, zowel op basis van het verleden als op grond van huidige ervaringen en toekomstverwachti ngen. Dit wordt concreter door acti ef bezig te zijn met be-trekking tot Turkije. Dit kan geschieden door bijvoorbeeld de ontwikkelingen daar te volgen, de moedertaal bij te houden, aan de familie daar te denken, hen te helpen en dergelijke. Verder gaat het om het belang dat gehecht wordt aan de oorspronkelijke cultuur, inclusief waarden, gewoonten en religie, het vasthouden daaraan, pogingen om dit door te geven aan de nieuwe generati es en er moeite mee hebben om mogelijke veranderingen hierin te accepteren.
Geselecteerde items voor de schaal Oriëntati e op het land van Herkomst en Gerichtheid op het Verleden
I-24. Ik vind het belangrijk om in mijn moedertaal via televisie, radio, internet, kranten en dergelijke geïnformeerd te worden over de ontwikkelingen in mijn land van her komst.
I-23. Ik pieker vaak over mijn familieleden, kennissen en anderen in mijn land van herkomst. I-30. Ik mis hoofdzakelijk de warme en onvoorwaardelijke sociale contacten in mijn land van herkomst.
I-33. Het is voor mij in de loop van de jaren steeds belangrijker geworden om vast te houden aan de normen en waarden, gewoontes, religie en cultuur uit het land van herkomst. I-62. Met mijn inkomen hier probeer ik ook mijn familie in mijn land van herkomst te helpen.
Hoofdstuk 4
114
I-16. Ik vind het prettig om regelmatig te denken aan het verleden, toen ik nog in mijn land van herkomst was.
Items die niet in de uiteindelijke vragenlijst zijn opgenomen
I-17. Mijn dagelijkse leven wordt grotendeels bepaald door het volgen van ontwikkelingen in mijn land van herkomst.
I-26. Ik doe mijn uiterste best om Turkse waarden en normen, de Turkse taal en cultuur te beleven en door te geven aan jongeren.
I-3. Ik vind de normen en waarden, tradities en gewoontes van mijn land van herkomst belangrijker dan de Nederlandse.
I-42. Ik heb er soms moeite mee om te aanvaarden dat bepaalde aspecten van mijn oor- spronkelijke cultuur, zoals man-vrouw relaties, opvoeding en dergelijke hier in Nederland niet geldig zijn.
4.9.4 Schaal 4: Onderling Wantrouwen en Achterdocht en
Loyaliteitsconflict, Distantiëren van Landgenoten
Deze schaal heeft, anders dan bij de andere schalen het geval was, betrekking op hoe Turkse mensen zich onderling verhouden. Het betreft hun gedachten over elkaar, hun gevoelens ten opzichte van elkaar en hun manier van omgaan met elkaar. Het is een negatief geladen schaal. Het betreft namelijk hoofdzakelijk wantrouwen, vooral jegens andere Turken, gevoelens van eenzaamheid en gedachten over onderlinge jaloezie. Dit kan als een ambivalentie gevoeld worden. Deze gedachten en gevoelens worden goed weergegeven in de volgende zes items. Geselecteerde items voor de schaal Onderling Wantrouwen, Achterdocht,
Loyaliteitsconflict en Zich Distantiëren van Landgenoten
I-8. Ik ben meestal in gezelschap van anderen, maar toch voel ik me eenzaam. I-50. Ik kan mijn landgenoten niet vertrouwen.
I-2. Er is bijna niemand die ik kan vertrouwen.
I-72. Nederlanders hebben een andere cultuur en een ander geloof, maar soms zijn ze beter dan mijn landgenoten.
I-80. Ik denk dat er hier in Nederland sprake is van sterke jaloezie tussen mijn landgenoten onderling.
I-84. Ik houd afstand van mijn landgenoten, omdat ze niet blij zijn dat het goed gaat met mij en mijn gezin.
Item dat niet in de uiteindelijke vragenlijst is opgenomen
Het ontwikkelen van de Vragenlijst ‘Beleving van Migrant zijn’ (VBM)
115