In dit hoofdstuk worden de drie musea en de bijbehorende apps kort besproken. Een uitgebreide beschrijving van de apps staat in bijlage 1.
§3.1 A gift for Athena, British Museum
Het British Museum in Londen was het eerste nationale publieke museum, opgericht in 1753. Met ongeveer zes miljoen bezoekers per jaar, afkomstig uit alle werelddelen, is dit het derde best bezochte museum ter wereld. De missie van het museum is: ‘The British Museum holds in trust for the nation and the world a collection of art and antiquities from ancient and living cultures.’151 Uit dit statement blijkt dat het British Museum de gehele wereld als doelgroep heeft gekozen. De collectie is dan ook zeer divers, uit elk werelddeel is wel iets te vinden. Dit heeft tot doel elke bevolkingsgroep iets aan te kunnen bieden. De nadruk bij de collectie ligt vooral op Egyptische, Griekse en Romeinse oudheden en er is een grote collectie van Britse oudheden, van de eerste beschavingen tot het heden. De overige continenten en culturen worden in mindere mate vertegenwoordigd in het museum.152
Het British Museum wil als een van de grootste musea ter wereld graag een voorloper zijn op het gebied van digitale educatie.153 Een onderdeel van de afdeling
educatie is daarom het Samsung Digital Discovery Centre (SDDC). Hier wordt lesgegeven met gebruik van digitale middelen. Schoolklassen komen naar het Centre om met de collectie aan de slag te gaan. In het weekend is het SDDC beschikbaar voor families. Door middel van foto-speurtochten, zelfgemaakte nieuwsuitzendingen, eigen geschoten filmpjes en foto’s verkennen klassen en gezinnen een deel van de collectie. Al deze sessies worden begeleid door museumdocenten en/of vrijwilligers.
In 2012 ontstond het idee om een app te ontwikkelen waarmee schoolklassen zelfstandig een deel van het museum konden gaan onderzoeken. In samenwerking met Gamar, een bedrijf dat interactieve games ontwikkelt, ontwikkelde het SDDC de app A gift
for Athena. 154 Met dit spel leren klassen spelenderwijs over de Parthenon Marbles.155 De
151
Website British Museum. 5 april 2015.
<http://www.britishmuseum.org/about_us/management/about_us.aspx>. 152 British Museum, 2014: 5.
153 Ibidem: 39. 154
Gamar. We are Gamar. 18 augustus 2014. <http://gamar.com/about/>.
155 De Parthenon Marbles zijn beelden van de Griekse tempel het Parthenon dat in Athene staat. In 1815 heeft de Engelsman Lord Elgin de beelden meegenomen van Athene naar Londen en verkocht aan het British Museum. Ze behoren tot de topstukken van de huidige collectie.
38
app behelst dus enkel een zeer klein deel van de collectie, maar de Parthenon Marbles zijn wel één van de belangrijkste en bekendste onderdelen van de collectie. In september 2014 is de app gelanceerd en kunnen schoolklassen het spel uitvoeren in het British Museum. Er is gekozen voor een app, zodat schoolklassen zonder begeleiding het museum kunnen bezoeken en toch een schoolprogramma kunnen volgen. Hierdoor krijgt het SDDC een groter bereik, wat ook een van de eisen van de sponsor Samsung is.156
In de zomer van 2014 heeft het SDDC een pilot uitgevoerd met acht klassen van vier verschillende scholen. De kinderen waren over het algemeen enthousiast en vonden het leuk om met de app aan de slag te gaan. Vooral het zoeken naar details en het spel met de centaur werden als positieve aspecten benoemd. Ook docenten waren enthousiast, zij vonden het een leuke manier om met de stof aan de slag te gaan.157 Het British Museum is zelf ook tevreden over de app en ziet mogelijkheden om in de toekomst een soortgelijke app te creëren over een ander onderwerp in het museum.158
§3.2 New Dawn, Nationaal Militair Museum
Het Nationaal Militair Museum (NMM) is geopend in december 2014 in voormalig
vliegbasis Soesterberg. Het museum is onderdeel van de Stichting Defensie Musea (SDM), waar in totaal vier musea toe behoren: het Marinemuseum in Den Helder, het
Mariniersmuseum in Rotterdam, het Marechausseemuseum in Buren en het Nationaal Militair Museum. Het Nationaal Militair Museum herbergt de collectie van het voormalige Legermuseum in Delft en het voormalige Militaire Luchtvaartmuseum in Soesterberg.159 Het huidige museum vertelt het verhaal over de krijgsmacht. ‘Het NMM belicht de betekenis van de Nederlandse krijgsmacht in verleden, heden en toekomst, met extra aandacht voor de collecties van landmacht en luchtmacht. Maak kennis met de mens achter de militair’,160
luidt het doel van het museum op de website. Op de eerste verdieping wordt dit verhaal verteld door verschillende thematische tentoonstellingen: ‘Nederland’, ‘De krijgsmacht’, ‘Schatkamer’, ‘Militairen’, ‘Oorlog’, ‘Samenleving & krijgsmacht’ en ‘Toekomst’. Op de begane grond is het zogenaamde ‘Arsenaal’, hier is een groot deel van de collectie te zien, zoals pantservoertuigen, wapens, munitie, uniformen, harnassen, kanonnen en vliegtuigen. De missie van het museum is: ‘Het NMM staat voor de
156 Het Samsung Digital Discovery Centre wordt gesponsord door Samsung. Hieraan zijn enkele eisen verbonden. Zo moet het SDDC bijvoorbeeld elk jaar een groter bereik hebben, zodat ze veel bezoekers kunnen vertellen over en laten werken met de Samsung producten.
157
Pilot in juli en augustus 2014, onderzoek door medewerkers en stagiaire van het SDDC.
158 Gesprekken medewerkers SDDC, Richard Woff en Katherine Biggs, tijdens pilot, juli en augustus 2014. 159 Website Defensiemusea. 2 april 2015. <http://www.defensiemusea.nl/>.
160
39
overtuiging dat de rol van de krijgsmacht essentieel is voor onze samenleving. Deze overtuiging wil het NMM actief uitdragen door verbindingen te leggen en te tonen tussen de krijgsmacht en de samenleving.’161
Michiel van Rijn van Alkemade, medewerker marketing in het Nationaal Militair Museum, voegt hieraan toe dat dit doel bereikt wordt doordat de bezoekers de verhalen in zich opnemen.162 Rondom het museum is er veel te zien en te doen. In het buitengebied zijn sporen te vinden van de voormalige vliegbasis: de landingsbaan, een bunker en een hangaar. Daarnaast is het buitengebied ook een
natuurgebied voor wandelaars en fietsers.
Het museum heeft tegelijkertijd met de opening een app gelanceerd: New Dawn. Het doel van de app is het geven van een extra beleving voor kinderen in de leeftijd van acht tot en met tien jaar. Kinderen kijken op een andere manier naar het museum dan hun ouders; een app zorgt voor een extra laag, aldus Michiel van Rijn van Alkemade.163 Het belangrijkste doel van het museum is de bezoekers zoveel mogelijk het verhaal van de krijgsmacht met alle verschillende aspecten in zich op te laten nemen.164 Volgens Van Rijn van Alkemade kwam de keuze voor een digitale app voornamelijk voort uit het idee dat het museum volledig vernieuwd werd en dat alle mogelijkheden open lagen. Het museum wilde graag de nieuwste ideeën uitproberen en met de app dus vernieuwend zijn.165
§3.3 Ontdekkingstocht, Het Spoorwegmuseum
De Stichting Nederlandsch Spoorwegmuseum werd opgericht in 1928. Het museum had toen een collectie afbeeldingen, documentatie en spoorattributen. In 1954 verhuisde het museum naar de huidige locatie, het voormalige Maliebaanstation in Utrecht. In 2002 is Het Spoorwegmuseum verbouwd, omdat de collectie inmiddels uitgebreid was en er teveel rollend materieel buiten stond. Dit was niet goed voor het behoud van de treinen. De huidige collectie bestaat uit veel treinen, voorwerpen die gebruikt werden tijdens de
werkzaamheden bij de spoorwegen en kunst zoals schaalmodellen, affiches en schilderijen, uiteraard allemaal verbonden aan de spoorwegen.166 De missie van het museum luidt: ‘Het Spoorwegmuseum is een cultuurattractie die zijn gasten op basis van authenticiteit en in de
161
Website Nationaal Militair Museum. 2 april 2015. <https://www.nmm.nl/over-het-nmm/wie-wat- waarom/> .
162 Telefonisch interview Michiel van Rijn van Alkemade, 2 april 2015. 163 Ibidem.
164
Website Nationaal Militair Museum. 2 april 2015. <https://www.nmm.nl/over-het-nmm/wie-wat- waarom/>
165 Telefonisch interview Michiel van Rijn van Alkemade, 2 april 2015. 166
40
vorm van vermaak educatie biedt over de geschiedenis van de spoorwegen.’167 Het Spoorwegmuseum richt zich als cultuurattractie op families met kinderen.
De educatie in de vorm van vermaak is duidelijk terug te zien in de vijf werelden waarin Het Spoorwegmuseum is verdeeld. In elke wereld (zo worden de tentoonstellingen in het museum genoemd) wordt een verhaal verteld dat te maken heeft met (de
geschiedenis van) de spoorwegen. Dit verhaal wordt aangeboden op een soort
attractiewijze. In wereld één, ‘De Grote Ontdekking,’ gaat de bezoeker terug in de tijd op bezoek bij de eerste Nederlandse trein ‘De Arend’. De bezoeker loopt door de omgeving van die tijd en bezoekt de opening van ‘De Arend’. In wereld twee wordt door middel van een theatervoorstelling het reizen met de Oriënt Express uitgebeeld. In wereld drie, ‘Stalen Monsters,’ neemt de bezoeker plaats in een mijntrein. De bezoeker komt op een
achtbaanwijze langs allerlei scènes die te maken hebben met de spoorwegen tussen 1918 en 1945. In ‘De Werkplaats’, de vierde wereld, kan de bezoeker allerlei treinen van binnen en buiten bekijken. Hier worden ook de werkzaamheden van de vroegere werkplaats getoond. In de nieuwste wereld, ‘De Vuurproef,’ wordt twee eeuwen treingeschiedenis getoond door middel van een interactieve show en simulator. In de simulator gaan bezoekers zelf een treinrit maken in een oude locomotief.
In 2012 is de app Ontdekkingstocht gelanceerd in het museum. Het doel van de app was het tot leven wekken van het werkterrein. Het Spoorwegmuseum vond het vooral belangrijk om met de app iets nieuws te brengen wat niet mogelijk zou zijn op papier. Juist het levendig maken door middel van animatiefilmpjes was het belangrijkste. Hierdoor kunnen bezoekers zien wat er gebeurde met de collectiestukken die op het terrein staan.168 De app is in 2012 gelanceerd en is daarmee een oudere app dan de andere twee apps in deze scriptie. Het Spoorwegmuseum is daarmee een voorloper op het gebied van het gebruik van games voor educatie.
167 Website Het Spoorwegmuseum. 30 juli 2015. < http://www.spoorwegmuseum.nl/#!/educatie/educatie>. 168
41