implementatie van de earningsstrippingmaatregel
6.3 Beantwoording hoofdvraag
Met ingang van 1 januari 2019 voegt Nederland middels artikel 15b Wet VPB een algemene earningsstrippingmaatregel toe aan haar wetgeving. Inhoudelijk zijn er een aantal verschillen te onderkennen met de huidige wetgeving. De huidige wetgeving is zeer specifiek, terwijl het voorgestelde artikel 15b juist een algemeen karakter heeft. Dit conflicteert met elkaar en zou bij het behouden van de oude wetgeving zorgen voor een groot scala aan
samenloopbepalingen. De hoogstwaarschijnlijke verwijdering van artikel 13l en artikel 15ad uit de Wet VPB lijkt mij zodoende noodzakelijk, mede doordat de earningsstrippingmaatregel ook nog eens grotendeels voldoet aan de doelstellingen van deze twee bepalingen. Het
Bosalgat wordt gedicht door de nieuwe maatregel en de overnamerente is evenals elke andere rente ook tot slechts dertig procent van de winst van de fiscale eenheid aftrekbaar. Door het verwijderen van deze artikelen wordt de wetgeving overzichtelijker en daarmee voor de belastingplichtige beter uit te voeren. Voor een optimalisatie van de nationale wetgeving lijkt mij het ook verstandig dat artikel 10b inhoudelijk gewijzigd of verwijderd wordt uit de wetgeving. De huidige maatregel is ineffectief en oneerlijk en hoewel artikel 4 van ATAD 1 geen oplossing biedt voor het probleem van internationale mismatches, is het aan te bevelen dat bij de komende ingrijpende wijziging van de vennootschapsbelasting direct ook dit artikel onder de loep wordt genomen.
De overzichtelijkheid die de nieuwe wetgeving hopelijk aanbrengt in de nationale wetgeving, is bevorderlijk voor het fiscale vestigingsklimaat. Dit vestigingsklimaat wordt wel minder aantrekkelijk door de impact van een renteaftrekbeperking met een algemeen karakter als de earningsstrippingmaatregel. Zodoende kan de vraag opkomen of wellicht ook artikel 10a uit de wet verwijderd dient te worden. Dit lijkt mij echter niet aan te bevelen. In een dergelijk geval zal weer een beroep worden gedaan op het leerstuk van fraus legis, wat juist voor meer onduidelijkheid zorgt doordat hier geen duidelijke codificatie van is. Tevens vallen op dit punt de verschillen met bijvoorbeeld een Duitsland, dat geen andere renteaftrekbeperkingen kent naast de earningsstrippingmaatregel, ook wel mee, doordat in artikel 6 van ATAD 1 ook een met fraus legis vergelijkbare algemene antimisbruikregel wordt ingevoerd.
Een andere optie tot bevordering van het vestigingsklimaat is het optimaliseren van de
earningsstrippingmaatregel. De voorgestelde Nederlandse implementatie van ATAD 1 is door de eenvoud zeker verdedigbaar, maar dient naar mijn mening toch op enkele punten te worden gewijzigd. De Nederlandse implementatie van de regeling voldoet naar mijn mening namelijk niet aan de doelstelling van zowel BEPS als ATAD 1. Beide projecten hebben als doel het voorkomen van belastingontwijking en agressieve fiscale planning, wat leidt tot
grondslaguitholling en winstverschuiving. Uit deze doelstelling kan worden geëxtraheerd dat er sprake is van een ongewenste situatie als doelbewust door een belastingplichtige fiscaal voordeel wordt behaald. In de voorgestelde Nederlandse implementatie kan een zakelijk handelende belastingplichtige echter ook een renteaftrekbeperking krijgen wanneer zij niet
| 60 | Nick van den Akker, 10198113 doelbewust fiscaal voordeel behalen. Het lijkt mij onwaarschijnlijk dat de OESO en Europese Raad dergelijke reguliere renteaftrek ook als ongewenst beschouwen. Hierdoor is het
allereerst de vraag of deze instanties middels een algemene earningsstrippingmaatregel hebben gekozen voor een passende renteaftrekbeperking, aangezien er een inbreuk is op het totaalwinstbegrip welke wij in Nederland kennen. Blijkbaar is niets gedaan met vergelijkbare Duitse kritiek op de earningsstrippingmaatregel, waar werd gesteld dat het
Leistungsfähigkeitsprinzip werd aangetast. Daar de earningsstrippingmaatregel middels artikel 4 van ATAD 1 in de Europese Unie is ingevoerd, kan dit probleem slechts worden opgelost door een aanpassing van de Nederlandse implementatie. Dit is wellicht op te lossen door de franchise te verhogen naar drie miljoen euro, met aanvullend voordeel dat het procyclisch effect wordt tegengegaan. Dit lijkt mij echter ongewenst doordat dit zorgt voor een grotere kans op het Bosalgat en de ongewenst aftrekbare overnamerente in de fiscale eenheid. Wel lijkt de introductie van één van de twee groepsregelingen, de equity escape-rule, een aanbeveling. De rechtvaardigheid van een dergelijke groepsregeling prefereer ik boven de complexiteit die dit met zich mee brengt. Door deze groepsregeling is rente aftrekbaar indien de ratio van een entiteit die ziet op eigen vermogen ten opzichte van het balanstotaal niet meer dan twee procent lager is dan het gemiddelde van de gehele groep. Hierdoor wordt een entiteit die percentueel een gelijk of hoger eigen vermogen heeft dan de groep vrijgesteld van de consequenties van de fixed ratio. Hoewel de gemiddelde fixed ratio van deze groep vaak ook te hoog is, worden hiermee de individuele entiteiten die gezonder zijn gefinancierd niet geraakt door de renteaftrekbeperking. Dit leidt tot een eerlijker systeem, doordat deze gehele groep waarschijnlijk een bedrijfseconomisch hogere financieringsbehoefte heeft dan de maximale fixed ratio van dertig procent. Als de individuele Nederlandse entiteit beter is gefinancierd dan de groep, is er geen relatie te leggen tussen de hoge fixed ratio en bewust fiscaal voordeel, omdat een geheel concern nooit bewust extra schulden zal opvoeren. Tot slot acht ik een doorschuifregeling van de niet-gebruikte EBITDA beter in lijn met het
totaalwinstbegrip, doordat hiermee minder en korter sprake is van tijdelijke verschillen door renteaftrekbeperkingen. Op basis van de huidige situatie lijkt het niet aannemelijk dat het voorgestelde artikel 15b nog dergelijke inhoudelijke aanpassingen zal krijgen en zijn er, zeker ook vanuit de ervaringen vanuit Duitsland, op termijn aanvullende bepalingen te verwachten.
| 61 | Nick van den Akker, 10198113
Literatuurlijst
Nederlandse tijdschriften
▪ Doornebal, J., ‘De opmars van het zakelijkheidscriterium’, TFO 2001/153.
▪ Elsweier F.J. en. Geld, J.A.G van der, ‘Renteaftrekbeperkingen in de Nederlandse vennootschapsbelasting’: tijd voor sanering!, TFO 2012/120.1.
▪ Elsweier F.J., en Strien, J. van, ‘De Duitse earningsstrippingmaatregel: een (goede) optie voor Nederland?’, WFR 2012/182.
▪ Geld, J.A.G. van der, ‘Renteaftrek in de vennootschapsbelasting: doormodderen of niet?’, TFO 2003/202.
▪ Heithuis, E.J.W., ‘Fundamentele herziening vennootschapsbelasting overbodig en onnodig tijdrovend’, WFR 2004/1864.
▪ Heithuis E.J.W., ‘Het nieuwe art. 10b VPB? Weg ermee!!!’, NTFR 2006/1236. ▪ Keijzer, T.A., ‘Art. 13l Wet VPB 1969: nieuwe troef overheid in strijd tegen
excessieve renteaftrek?’, FF 2013/236-05.
▪ Kok, Q.W.J.C.H., "De herziening van de vennootschapsbelasting: een afsluitend overzicht", MBB 2007/3.
▪ Kok, Q.W.J.C.H. en Vries, R.J. de, ‘Winstdrainageperikelen’, WFR 2014/116. ▪ Kok, Q.W.J.C.H. en Vries, R.J. de, ‘Renteaftrek in de vennootschapsbelasting: alle
hens aan dek!’, WFR 2011/944.
▪ Kroon, M.G.H. van der en Strien, J. van, ‘Het streven naar grondslagverbreding: is earningsstripping de oplossing?’, NTFR 2011/614.
▪ Lier, A.P., Enige kritische kanttekeningen bij de voorgesteld beperkingen in de renteaftrek: Uitholling of opbolling van de belastinggrondslag?, WFR 1996/1449. ▪ Ligthart, N.M., ‘De renteaftrekbeperking van art. 10a Wet VPB 1969’, TFO 2003/174. ▪ Marres, O.C.R., ‘De anti-ontgaansrichtlijn’, NTFR-B 2017/4/18.
▪ Ruijschop, M.H.C., ‘Renteaftrekbeperking overnameholdings’, TFO 2012/120.4. ▪ Snoeij, R. en Helvoirt, J.H.A.M. van, ‘Een uiteenzetting van de Europese
renteaftrekbepaling uit de ATA-richtlijn’, FED 2016/108.
▪ Strien, J. van, ‘Beperking renteaftrek via EBITDA-regels in ATAD 1’, WFR 2018/19. ▪ Strien, J. van, ‘De (vrijwel ondoorgrondelijke) samenloop van renteaftrekbeperkingen
in de vennootschapsbelasting’, TFO 2013/128.3.
▪ Strik, S.A.W.J., ‘Stroomlijning antimisbruikbepalingen renteaftrek en de groepsrentebox’, MBB 2006/07/08-03.
▪ Strik, S.A.W.J., ‘Gelukkig, de renteaftrekproblemen in de vennootschapsbelasting zijn voor eens en voor altijd uit de wereld…’, WFR 2012/1178.
▪ Vakstudie Nieuws, ‘Anti-Tax Avoidance Directive (ATAD)’, V-N 2016/37.3. ▪ Vleggeert, J., ‘Bovenmatige deelnemingsrente’, NTFR 2012/1416.
| 62 | Nick van den Akker, 10198113
Buitenlandse tijdschriften
▪ Buslei, H. en Simmler, M., ‘The Impact of Introducing an Interest Barrier - Evidence from the German Corporation Taks. Reform 2008’, DIW Discussion Papers 1215, 2012.
▪ Dreßler, D. en Scheuering, U., ‘Empirical Evaluation of Interest Barrier Effects’. ZEW Discussion Paper 2012, nummer 12-046.
▪ Herzig, N., Lochmann, U. en Liekenbrock, B., ‘Impact study of the new German interest capping rule’, Intertax 2008, issue 12.
▪ Kessler, W. en Eicke, R. , ‘New German thin cap rules — too thin the cap’, Tax Notes International 2017/47/3
▪ Ruf, M. en Schindler, D., ‘Debt Shifting and Thin-Capitalization Rules – German Experience and Alternative Approaches’, Nordic Tax Journal 2015.
Rapporten en onderzoeken
▪ Centraal Planbureau, Keuzes in Kaart 2018-2021, 16 februari 2017. ▪ Consultatiedocument implementatie ATAD 1 van 10 juli 2017,
www.internetconsultatie.nl
▪ OECD, Action Plan on Base Erosion and Profit Shifting, OECD Publishing, 2013. http://dx.doi.org/10.1787/9789264202719-en.
▪ OECD, Addressing Base Erosion and Profit Shifting, OECD Publishing. 2013. http://dx.doi.org/10.1787/9789264192744-en.
▪ OECD, Limiting Base Erosion Involving Interest Deductions and Other Financial Payments, Action 4 - 2015 Final Report, OECD/G20 Base Erosion and Profit Shifting Project, OECD Publishing, 2015. http://dx.doi.org/10.1787/9789264241176-en ▪ OECD, Limiting Base Erosion Involving Interest Deductions and Other Financial
Payments, Action 4 - 2016 Update: Inclusive Framework on BEPS, OECD/G20 Base Erosion and Profit Shifting Project, OECD Publishing, 2017.
http://dx.doi.org/10.1787/9789264268333-en
▪ Studiegroep Duurzame Groei, Rapport werkgroep fiscaliteit, 6 juli 2016
Online documentatie
▪ Burg, P., France – Corporate Taxation onderdeel 10.3.2., Country Analyses IBFD (geraadpleegd op 9 juni 2018
▪ Cueva González-Cotera, A. de la en Morlán Burgasé, C., Spain – Corporate Taxation onderdeel 10.3., Country Analyses IBFD. (geraadpleegd op 10 juni 2018).
▪ Cursus Belastingrecht (digitale editie), onderdeel Formeel Belastingrecht, Navigator.nl, Kluwer
▪ Cursus Belastingrecht (digitale editie), onderdeel Vennootschapsbelasting, Navigator.nl, Kluwer
| 63 | Nick van den Akker, 10198113 ▪ Elsweier, F., ‘ATAD 1 en 2: De implementatie van anti-
belastingontwijkingsmaatregelen’, Navigator.nl, Kluwer.
▪ Fiscale Encyclopedie De Vakstudie, onderdeel 05 Vennootschapsbelasting, Navigator.nl, Kluwer
▪ Nederlandse Documentatie Fiscaal Recht, onderdeel Vennootschapsbelasting, NDFR.nl, SDU
▪ NOB, Commentaar van de Commissie Wetsvoorstellen op de Wet uitwerking fiscale maatregelen Begrotingsakkoord 2013, p. 2.
▪ NOB, Commentaar van de Commissie Wetsvoorstellen op de internetconsultatie implementatie ATAD 1
▪ Olejnicka, M., Poland – Corporate Taxation, Country Analyses IBFD (geraadpleegd op 10 juni 2018).
▪ Perdelwitz, A., Germany – Corporate taxation onderdeel 10.3, Country Analyses IBFD (geraadpleegd op 11 juni 2018).
▪ Silvani, C., Italy – Corporate Taxation onderdeel 1.4.5., Country Analyses IBFD (geraadpleegd op 9 juni 2018).
▪ Strien, J. van, ‘Renteaftrekbeperkingen in de vennootschapsbelasting’, Navigator.nl, Kluwer Arresten ▪ HR 20 september 1995, nr. 29 737 ▪ HR 27 september 1995, nr. 30 400 ▪ HR 21 september 1983, nr. 22 060 Parlementaire stukken
▪ Brief van de Staatssecretaris van Financiën van 23 februari 2018, bijlage - Aanpak belastingontwijking en ontduiking
▪ Brief van de Staatssecretaris van Financiën van 5 december 2009, nr. DB2009/674 M ▪ Europese Commissie, COM (2016) 26 def., RICHTLIJN VAN DE RAAD tot
vaststelling van regels ter bestrijding van belastingontwijkingspraktijken die de werking van de interne markt rechtstreeks schaden, 28 januari 2016, Brussel.
▪ Europese Commissie, Room document #4 – Working Party on Tax Questions – Direct Taxation, Anti Tax Avoidance Directive 1, DG TAXUD
▪ Handelingen II 2015/16, 98, item 34 ▪ Kamerstukken II 1995/96, 24 696, nr. 3 ▪ Kamerstukken II 2005/06, 30 572, nr. 3 ▪ Kamerstukken II 2005/06, 30 572, nr. 8 ▪ Kamerstukken II 2011/12, 33 003, nr. 3 ▪ Kamerstukken II 2011/12, 33 003, nr. 4 ▪ Kamerstukken II 2011/12, 33 287, nr. 3 ▪ Kamerstukken II 2011/12, 33 287, nr. 7 ▪ Kamerstukken II 2015/16, 34 267, nr. 3
| 64 | Nick van den Akker, 10198113 ▪ Kamerstukken II 2015/16, 34 323, nr. 11
▪ Notitie van Ministerie van Financiën van 26 juli 1987, nr. 87/222
▪ Richtlijn (EU) 2016/1164 van de Raad van de Europese Unie tot vaststelling van regels ter bestrijding van belastingontwijkingspraktijken welke rechtstreeks van invloed zijn op de werking van de interne markt, 12 juli 2016, Brussel
▪ Vertrouwen in de toekomst, Regeerakkoord 2017-2021, VVD, CDA, D66 en ChristenUnie.
Buitenlandse parlementaire stukken
▪ Bundestag-Drucksache 16/4841, 27 maart 2007, p. 31, 35.
▪ Finansdepartementet Zweden, ‘Nya skatteregler för företagssektorn’, 21 maart 2018. ▪ Wet van 25 december 2017 (België), Wet tot hervorming van de
vennootschapsbelasting.
Overig
▪ BEPS Country Monitor, Quick References Tables IBFD, (geraadpleegd op 10 juni 2018).
▪ Ernst & Young, Sweden proposes draft bill with major corporate income tax changes, 26 maart 2018, gevonden op: https://www.ey.com/gl/en/services/tax/international- tax/alert--sweden-proposes-draft-bill-with-major-corporate-income-tax-changes ▪ Gallo, G., Italy – Budget Law for 2018 – Corporate Income Tax, 12 januari 2018,
News IBFD.
▪ Geld, J.A.G. van der, De toekomst van de Nederlandse vennootschapsbelasting (afscheidsrede), Tilburg University, 2016, noot 4.
▪ Karlqvist, A., Sweden - Bill to limit interest deduction and reduce corporate income tax rate submitted to parliament, 4 mei 2018, News IBFD.
▪ KPMG, Swedish Government proposes new interest deduction limitation rules and corporate tax cuts, 23 maart 2018, gevonden op:
https://home.kpmg.com/se/sv/home/nyheter-rapporter/2018/03/se-news-swedish- government-proposes-new-interest-deduction-limitation-rules-and-corporate-tax- cuts.html
▪ Mortier, F., Belgium – Corporate income tax reform: compensatory measures – PR and note published, 31 oktober 2017, News IBFD.
▪ NOS, “Nederland faciliteert belastingontwijking Nike”, 6 november 2017
▪ Olejnicka, M., Poland – Anti-tax avoidance measures – implemented, 9 februari 2018, News IBFD
▪ Poland – BEPS Country Monitor, Quick References Tables IBFD (geraadpleegd op 10 juni 2018).
▪ Sledz, R., Sweden Proposes New Rules on Interest Deductibility and Hybrid Mismatches, 10 april 2018, Thomson Reuters, gevonden op:
https://tax.thomsonreuters.com/blog/sweden-proposes-new-rules-on-interest- deductibility-and-hybrid-mismatches