Artijckel. Jesus leert de ziele wat dat sy moet laeten en vlieden оm niet te hervallen in de sonde

IESUS. Ten I. moet ghy laeten, en seer vlieden alle de oorsaecken ende perijckelen die u op ander tijden hebben doen vallen in Tentatie ofte Sonde. Die het perijckel

bemint, sal in het selve vergaen. ECCLI. 3. Iae, het selve te beminnen, is in't selve te vergaen; is't dat het perijckel groot is: jae dat noch meer is, niet alleen te beminnen, maer oock tegen zijn

86

heyt ofte liefde sy selven door opsicht ofte respect van yemant daer in te stellen is oock Sonde, in advenante vande groote van het perijckel, ende de saecke daer het perijckel van is. Wacht u altijdt wel van dat boos opsicht ende respect der Menschen, daer soo veel quaet door gedaen wort, en goet gelaeten. Die yemant, oock Vader en

Moeder, meer vreest, estimeert of bemindt als my, en is my niet weerdigh.

Ten II. laet en vlucht niet alleenelick het quaet, maer oock alle onprofijtigh en onnut Geselschap, niemant en kап twee Heeren dienen. Met Godt en met de Werelt te willen ghemeynschap houden en kan niet wel t'saemen staen. Ghy sult de knaeginge uwer Conscientie gevoelen in sulcke conversatien: want ghy sult sekerlick fauten bedryven daer ghy meer toegenegen zijt: ende de Werelt sal u beroeren inde

conversatie met my; u voorhoudende de verbeeldinghen van haere Ydelheden. Soeckt weynigh gheselschap, ende en begeert geen ander als van Menschen, die u leeren my meer kennen en beminnen. Daer ghy med' verkeert, wort ghy gelijck in verkeert ofte verandert: want met den Heylighen sult ghy Heyligh zyn, en met den verkeerden

suldy verkeert worden. PSALM.

Alle oprechte Geestelicke Persoonen hebbe altijdt voor ghewoonte ghehadt, (soo veel het hun mogelick was) het Geselschap te vlieden, boven al het onnut ende dat van Persoonen die niet dan de Werelt en beminnen, ende die niet als vande Werelt en spreken. Want het minste quaet datter af komt, dat is veel tijt verlies, die nochtans soo kostelick is, dat de Verdoemde alle de Schatten des Werelts souden geven dat sy die hadden, om een quartier uers te hebben van dien

91

tijt, die ghy soo onnuttelick verquist. Daer en boven in soodaenigh Geselschap vervult ghy u selven (al is't dat ghy het selve qualick en ghevoelt) met de Werelt, ende met haer Ydelheden zy komt door uwe ooghen in u Herte, door u ooren, ende door het behaegen dat ghy krijght: ende gelijckerwijs die Menschen met de welcke ghy handelt, u deelachtigh maecken van hunnen gepeysen; soo krijght ghy oock dickwils hunne inwendige gevoelickheden en gesteltenisse. Ende hoe sal daer naer een ZIELEvol van alle dese moeyelicke inbeeldinghen, in staet zijn van met my in het Gebedt te handelen, met die Vrede, met die suyverheyt, die inkeeringhe, dien smaeck der Goddelicke saecken, die sy soude gehadt hebben, waer het saecke dat sy de eenigheyt en stilswijgentheyt bewaert hadde?

Om dat ghy Mensch zijt, ende onder de Menschen moet leven, ende niet voor by en kont ofte ghy moet somtijts met hun handelen; daerom waerschauwe ick u, dat ghy op u selven wel let, om dieswille dat ghy in't midden der stricken wandelt: ende is't saecke dat sy alomme gheleyt worden om u te vanghen; soo is dat bysonderlick in conversatie en hanteringhe met de Menschen, inde welcke de tonge, de ooren, het Herte, de gheheele ZIELEgroote perijckels lyden van groot verlies. Daerom is de eenigheyt aldersekerst, ende is de suster vande innigheyt, ende een grooten middel om met my alleen vryer te handelen in het Gebedt.

Nochtans als mijn Gebodt ofte de liefde uws naesten (by exempel om hun tot my te trecken &c.) ofte u profijt ofte nootsaeckelickheyt ofte uwen plicht, u verbint tot de conversatie, soo moet ghy u sonder

92

wederstrijdt daer toe begeven; ende om dit wel en heylighlick te doen, soo moet ghy ten eersten, als ghy in't Geselschap komt, de ooghen uws Herten tot my keeren, ende my eerbiedigheyt bewysen, als den weerdighsten Persoon die daer is in die plaetse (want ick door mijn Goddelick wesen alle plaetsen vervulle): stiert uwe intentie tot my, niet anders willende als mijn wel behaegen: ende bidt my dat ick uwe tonghe, uw' Herte, ende uwen Geest in alles bestiere naer mijnen Heyligen Wille.

Ten II. hebt ghedeurigh inwendigh een ooghe op my, u houdende in mijne tegenwoordigheyt.

Ten III. moet ghy laeten en schouwen allen ongebonden klap, alle quaede ende onnutte discoursen; neemt de vryheyt vande selve ofte af te snyden, ofte met behendigheyt te veranderen, als ghy siet dat ofte mijn Eere, ofte de liefde des Naestens te kort gedaen wort. Kont ghy niet ten vollen beletten ofte tot beter keeren, soo en spreeckt niet een woort, op dat uwe stilswijgentheyt een teecken, sy van het

mishaeghen dat ghy hebt om dat ick onteert worde, ofte den naesten gehindert: ende schouwt daer naer dit Geselschap dat ghy bevint niet Christelick te wesen, al soudt gy daerom veracht worden, als vijs en ondiscreet. Mijnen dienaer FRANсISсUS, als hy yemant bevont ghewoon te zijn ydel woorden te spreken, hy berispte hem straffelick, seggende dat die stille stilswijgentheyt de bewaeringe is van de suyverheyt des Herten, ende geen kleyne deught en is, o m dat de doot ende het leven zijn in de

handen der Tonghe. PROV. 18. niet soo seer om den smaeck, als om de spraecke. Zijt voorsichtigh, ende houdt altijdt de Tonge voor suspect: niet den

93

Persoon, maer de Tonghe; soo de uwe als van uwen naesten daer gy mede spreeckt; alwaer het een Engel, jae eenen Enghel des lichts (seght BERNARDUS) hout de Tonge voor suspect: want zy al te slibberachtigh is. Hoe veel en hoe lichtelick en waeght de Tonge niet! want ist dat ick van een ydel woort sal rekeninge vraegen, hoe veel te meer van achterklap, van leugenen, spotternijen, van soo veel woorden van weerlickheyt en Ydelheyt, die men nu soo gemeynelick inde conversatie voortbrenght, die men nochtans voor quaet niet en houdt. Een woort is haest uyt den mont, maer het en komt daer noyt meer wederom, ende men is droeve het selve ghesproken te hebben. Hoe veel en soudender niet konnen met de waerheyt segghen, soe dickmaels

als ick onder de Menschen gheweest hebbe, ben ick minder wederghekeert. ô Hoe

volmaeckt moet men zijn om in zijn woorden niet te sondighen! is't saecke dat ghy oyt moet op u hoede wesen, dat is in het gheselschap; ander-sints sult lichtelick op eenen ooghenblick verliesen, dat ghy op veel tijts gewonnen hebt.

Ten IV. moet ghy laeten en vlieden het lesen van quaede ende vuyle Boecken. Eylaes! hoe veel Zielen en gaender hedensdaeghs niet verlooren, door het Drucken,

Vercoopen, lesen, en houden van quaede ende onsuyvere Boecken! men acht en men

wilt gelijck niet kennen hun Fenijn, om dat het met Welsprekentheyt bekleet is. Eenen quaeden Boeck in een Camer van een Christen-Mensch, is gelijck eenen Afgodt in de Kercke. Mijne Stadthouders, d'Oversten van mijne Kercke hebben soo dickmaels door den H. Geest vervloeckingen ghedondert tegen de gene die quaede

94

Boecken, Drucken, lesen, ofte houden, dat ghy met reden mooght gelooven, dat sy niet bequaem en zijn als om de maledictie Godts te trecken op de gene die de selve hebben. Daer zijnder eenighe die soo quaet niet en schijnen om dat sy ordineire soo oneerbaer niet en zijn, die-men ROMANSnaemt, die verstandigh en welsprekende handelen van schoone Geschiedenissen &c. dese en schijnen soo quaet niet te wesen; maer hebben noch al somtijts verborgen Fenijn. Siet wat experience van dese gehadt heeft, ende wat getuygenisse van dese geeft mijn H. TERESIAin't 2. Сарit. van haer leven.

Bandt dan van u Huys alle ydele Boecken, die bequaemer zijn u van Gode te vervremden als tot hem te brengen. En verliest doch niet die kostelicke ooghenblicken des tijdts die u van my gegeven worden. vande welcke ghy in mijn Oordeel sult rekeninghe moeten geven, met het lesen van al die Ydelheden: want het minste quaet dat u kan overkommen, is dat soodaenighe Historien u inde imaginatie moeyelicke Beelden indrucken sullen, die u in't Ghebedt sullen verstroyen, en die contrarie zijn aende suyverheyt des Herten ende des Geests, die een ZIELEnoodigh is om Godt te genieten.

Ten V. laet ende schouwt de ledigheyt, als de Moeder van alle quaet: schauwt alle uytgestortheyt en ongebondentheyt in manieren; tijt en plaetse daer dese geschieden; schouwt alle quaede ende onsuyvere gepeysen als pesten des Herten.

95

IV. Artijckel. Jesus leert de ziele wat dat sy moet aenmercken en overpeysen, om te blyven staen inde gratie, sonder in sonde te hervallen.

{speaker}IESUS.{/speaker} Ick hebbe u nu ghetoont wat ghy moet doen en laeten, nu wille ick toonen wat ghy moet aenmercken en overdencken, om in mijn Gratie ende Vrientschap te volherden.

Eerst voor al dan, moet ghy altijt aendachtigh wesen op mijne tegenwoordigheyt.

Ick ben gelijck den Propheet geseyt heeft) een waerachtige Sonne; maer nochtans veel beter als de materiele Sonne: de materiele Sonne en kan niet doorgaen de Sielen en de Bergen; en ick kan het alle beyde. (Lib. a. revel. S. ВRIG. c.2.) Mijn ooghen zijn veel klaerder als de Sonne, doorsiende alle de weghen der Menschen, ende die diepte der afgronden. Ick ben in Hemel, Aerde ende in alle plaetsen, door wesen, door tegenwoordigheyt ende door macht; ick aenmercke dagh ende nacht, alle uwe Wercken, alle uwe Wegen, alle uwe gedachten. lck lette gedeurigh op alle uwe Wercken, Woorden, en gepeysen, met sulck een aendaghtigheyt, gelijck ofte ick Hemel en Aerde en al datter in is vergeten hadde, ende alleen op peysen moeste.

96

Siet dan wel hoe dat ghy u draeght in mijne teghenwoordigheyt. Wandelt altijdt als voor mijn oogen;ende hebt my altijdt in uwe oogen. Hoe soudt ghy durven yet onweerdighs doen voor mijne Goddelicke ooghen, hebbende my voor getuyge van uwe Wercken, die oock uwen Rechter sal wesen? Den H.BERNARDUSoverwegende die eere, die ghy hebt van altijt tegenwoordigh te hebben eenen van mijne Engelen, voor eenen Bewaerder, die seght dat ghy u wel wachten soudt van yet te doen voor hem, dat gy voor ВERNARDUSniet en soudt durven doen: ende hoe soude ghy het durven doen voor my? ô ellendige sondaeren! hoe kondt ghy soo stout en onbeschaemt zijn sulcke wercken voor mijne oogen te doen? gaet, gaet, duyckt u, verberght u al daer ghy wilt, ghy en sult mijne ooghen niet ontgaen, nochte oock mijne handen, die my in mijn aensicht, in mijne tegenwoordighheyt soo stoutelick affronteert. ô Ondanckbaerighen Mensch! weerdigh die eeuwige Vlammen, die ick geschaepen hebbe, die ick verlost hebbe met mijn dierbaer bloet, ende naer dit en duysent andere weldaeden niet anders en doet als my vergrammen en onteeren!

Ten II. als ghy tot eenige Sonde of genegen oft getenteert wort, slaet terstont u ooghen op de Boosheyt ende quaetheyt der Sonde; aenmerckt terstont het gene ick u hier vooren daer van geleert hebbe. Siet wat een injurie en affront voor my niet en is de doodelicke Sonde: want sy versmaet my, ten 1. als Wetgever, om dat sy mijne Wetten breeckt in mijne tegenwoordigheyt, tegen mijne Auctoriteyt en Majesteyt. Ten 2. als Schepper mijne Weldaeden niet achtende, jae de selve gebruyckende оm my te vergrammen. Ten 3. als

97

Verlosser, op mijn dierbaer vergoten Bloet niet passende, ende met de Voeten

trappelende. Ten 4. als Rechter, verachtende mijn dreygementen en straffen ende de strengigheyt mijnder oordeelen. Ten 5. als Vriendt om dat sy mijne Vriendtschap breeckt ende mijnen Vyandt maeckt. Ten 6. als het leste eynde, om dat sy om een tijdelick goet te genieten, my die ben dat eeuwigh ende oneyndigh goet, verstoot. De Sonde dan strijdt 1. tegen de gehoorsaemheyt ende eerbiedinghe: 2. tegen de danckbaerheyt: 3. tegen de vreese; 4. tegen de liefde: 5. tegen de rechtveerdigheyt. Siet wat al boosheyt een Sonde alleen in haer besluyt. Siet oock wat datter al uyt volght: 1. De beroovinghe van mijne Gratie, waer door van een Kint Godts ghy wort een Kint des Duyvels. 2. Berooft van het recht tot het Erfdeel des Hemels. 3. Van alle vergaederde Verdiensten. 4. Van mijn bysonder bescherminghe ende sorge. 5.Maeckt schuldigh de eeuwige Verdoemmenisse en straffen, oock in dit leven.

Ten III. aenmerckt dat de bekoringhe der Sonden, terstont verdwijnen sullen, is't dat ghy se kloeckelick weder-staet: waer uyt ghy ongeloovelicke vernoughsaemheyt sult scheppen, met een overgroot geestelick profijt. Maer is't dat gy content geeft tot de Sonden, ghy sult daer naer veel en groote quellinghe moeten lijden, en groote moeyte doen om het quaet datter gedaen is, te beteren: gemerckt dat de Sonden en de bekoringhen altijt sullen vermeerderen, door dien dat d'eene d'andere mede treckt.

Ten IV. aensiet ende overpeyst dickmaels de levens ende exempels mijnder Heyligen, siet hoe kloeckelick dat gheleden en gestreden hebben mijne

98

stelen, Martelaers, Belijders, Maeghden, ende alle andere die mijne voetstappen gevolght zijn! ô hoe hebben sy in dese Werelt hunne ZIELENgehaet, om de selve inder eeuwigheyt te besitten! hoe langhe ende swaere Tentatien hebben sy yerdraghen! ô wat een strengh Leven en hebben de Heylighe Vaders inde Wildernisse niet gele'en! hoe dickmaels en hebben sy vanden Vyandt niet gequelt geweest! hoe strenge abstinentien en Penitentien en hebben sy alle daghen niet gedaen! hoe kloeckelick en hebben sy niet gestreden tegen hun selven, tegen de Sonde, tegen alle quaede ghenegentheden! spreeckt u selven aen met AUGUSTINUS, en seght non poteris quod

isti & istae? en sult ghy niet konnen doen, dat die en die gedaen hebben? sy hebben

my gedient in honger en dorst, in koude ende naecktheyt, in aerbeyt ende

vermoeytheyt, in waecken en Vasten, in vervolginghen en opspraecken, in ghedeurigh Gebedt en beschauwinghe by daeghen vochten sy, en by nachten baeden sy gedeurigh al is't dat sy al werckende noch niet op en hielden inwendigh te bidden. Den tijdt was hun altijt te kort om met my te handelen in't Gebedt. Sy versaeckten alle eere, weerdigheyt, aller rijckdommen, vrienden en maeghen: sy en wilden niet vande Wereldt hebben: het was hun moeyelick en swaer het Lichaem te geven dat hem nootsaeckelick is. Sy waeren vervremt vande Werelt; maer gemeynsaem met my: sy waeren kleyn en niet in hunne eygen oogen, sy waeren veracht vande Werelt; maer groot en geestimeert en kostelick in mijne ooghen. Sy waeren ghevestight in waerachtighe ootmoedigheyt, in eenvoudigheyt, in liefde en verduldigheyt; en daerom deden sy ghedeurigh soo grooten

99

voortganck inden geest, en wierden soo overvloedigh in gratie. Dese ende alle andere, bysonderlick die u naerder bestaen door maniere van leven, tijdt, plaetse &c. moet ghy u selven, als Spiegels voor ooghen stellen; het vier van hunnen yver ende liefde, sal in u oock een gelijck vier verwecken en onsteken (ghelijck ghy siet dat het materiael vier, een ander vier ontsteeckt) en sal van u wegh nemen alle uwe traegheyt ende onachtsaemheyt, soo dat ghy sult moeten bekennen met mijnen AUGUSTINUS

9. Confess. c. 2. die vernielende kolen, d'Exempels van uwe Heylighen, de welcke

ghy van swart, klaerblinckende, en van doode, levende ghemaeckt hadt, t'saemen vergadert in den schoot onser ghedachten, verbranden, en vernielden onse swaere traegheyt, ende ontstaken ons krachtelijck.

Ten V. aenmerckt, overpeyst ende hebt altijt in u Herte uwe Uyttersten. Dit is eenen seer krachtigen middel om de Sonden te vlieden: daerom sal ick hiervan wat breeder handelen inde naevolgende Artyckelen.