B. Verwachtingsronde
C. Presentatie proces
D. Plan van Aanpak
E. Plenair: vragen en discussie over producten en proces
F. Deelsessie: bespreken scenariodefinities en uitgangspunten
G. Wrap-up
H. Vervolgproces
1. Opening
• Mevrouw van Stralen-Wagner opent de bijeenkomst en heet alle deelnemers welkom. Mevrouw Vermeer- Nijeboer wordt bedankt voor de gastvrijheid vanuit Waterschap Zuiderzeeland.
• De aanleiding van de JFF-studie is de droogte van 2018. De minister van IenW heeft de Beleidstafel Droogte ingesteld. Deze beleidstafel heeft het Bestuurlijk Platform IJsselmeergebied (BPIJ) geadviseerd een JFF- studie uit te voeren naar de robuustheid van het IJsselmeergebied. BPIJ heeft de opdracht gegeven aan RWS-MN en Wetterskip Fryslân om de JFF-studie te organiseren en uiterlijk 1 april 2020 op te leveren. De marktcombinatie van TwynstraGudde, Infram en Hydrologic ondersteunt het onderzoek.
• De heer Dassen neemt het stokje over. Er volgt een korte voorstelronde. Alle aanwezigen noemen hun naam, organisatie, functie en de hobby van de linker-buurman.
2. Verwachtingsronde
De heer Dassen verzamelt verwachtingen door iedere deelnemer twee post-its te geven. Iedere post- it heeft ruimte voor één woord dat antwoord geeft op de vraag; Waarom ben jij hier? De verwachtingen worden opgehaald en plenair besproken.
Een groot deel van de verwachtingen komt overeen met het doel van de JFF-studie. Deelnemers verwachten dat de studie feiten en kennis van het hoofdwatersysteem, de regionale systemen en de watervraag van de gebruikers verzamelt (voorbeelden van opgeschreven woorden: feiten, overzicht, input, informatie). Ook het belang van kennisdeling komt aan bod; het is belangrijk om kennis te hebben van elkaars systeem.
Naast de verwachting over de inhoud, zijn ook de verwachtingen naar elkaar opgeschreven (voorbeelden van opgeschreven woorden: begrip, solidariteit, afstemming, samenwerken). Door samen te werken, met onderling begrip en solidariteit, hopen de deelnemers dat er een gedeeld beeld - over de robuustheid van het IJsselmeergebied - ontstaat.
Er zijn binnen deze ronde opmerkingen over de doorlooptijd van en het vervolg op de JFF-studie. De doorlooptijd van de JFF-studie wordt als kort ervaren. Zo vragen mevrouw Faasse en mevrouw Langendijk zich af of de waterbeheerders in de beschikbare tijd de benodigde informatie kunnen opleveren. Mevrouw Van Maanen vraagt zich af hoe vervolg gegeven wordt aan de opgedane informatie. Hoe ga je van feiten en informatie naar beslissingen?
De heer Van Staveren en de heer Dassen geven aan dat het doel van vandaag is om een gezamenlijk kader te definiëren. Binnen dit kader krijgen de feiten een plek.
3. Presentatie proces en Plan van Aanpak
De heer Dassen start door de opgave te zien als een Tragedy of Commons. Samenwerking en solidariteit is nodig, zodat schade bij langdurige droogte optimaal over alle partijen wordt geminimaliseerd. Vervolgt licht hij het proces van de JFF-studie toe. Vandaag wordt het format van de factsheets en de grafische weergave besproken. Door middel van gerichte vragen vanuit Infram en HydroLogic (t/m december), wordt ontbrekende informatie in de factsheets aangevuld. Na de bijeenkomst met LTO (19 december 2019), PWN (12 december 2019) en de tweedaagse conferentie (14 en 15 januari 2020), volgen de definitieve factsheets en de grafische weergave. Het is de bedoeling dat de factsheets langs de directies van de betrokken organisaties gaan (eind januari 2020). Het vervolg en mogelijke maatregelen worden verder besproken met de klankbordgroep (februari 2020). Hieruit volgt een concept-rapport met een notitie over het maatregelenpakket en een aanbeveling voor de vervolgaanpak. Na het indienen en bespreken van amendementen, wordt het eindrapport vastgesteld (februari 2020).
De heer Van Staveren ligt het Plan van Aanpak toe. De JFF-studie vraagt om inzicht in de robuustheid tegen droogte van het systeem van het IJsselmeer (op het niveau van het hoofdwatersysteem, de regionale systemen en de watervraag van de gebruikers). Hierbij wordt de werking van de zoetwaterketens en bijbehorende facts uitgewerkt. Onderdeel daarvan is welke marges in watertekort situaties (bijvoorbeeld 2018) worden benut. Los van het overzicht van de huidige situatie en mogelijkheden worden kansrijke maatregelen voor de toekomst geïnventariseerd.
De heer Van Staveren vervolgt zijn verhaal met een toelichting over de opzet van de grafische weergave en factsheets:
o De grafische weergave geeft een overzicht van de robuustheid van de zoetwaterketen. Voor elk van de deelsystemen (hoofdwatersysteem, regionale watersystemen, gebruikers) wordt in beeld gebracht wat er bij een watertekort gebeurt: wat is er mogelijk? Welk aandeel van een tekort kan hiermee worden ‘overbrugd’, en wat zijn hiervan de effecten? In de grafische weergave is ook aandacht voor de vraag hoe zoetwatertekort kan doorwerken in de zoetwaterketen (zoals doorvoer vanuit hoofdwatersysteem naar waterschappen en gebruikers).
o De factsheets bestaan uit een toelichting van het watersysteem, kenmerken van het watersysteem inclusief kwetsbaarheden, randvoorwaarden inclusief een overzicht van operationele maatregelen tijdens droogte, marges, effecten, een overzicht van de (dynamische) watervraag, ontwikkelingen in beleid en beheer en de geraadpleegde bronnen. De factsheets worden per organisatie gemaakt en de inhoud bestaat uit een combinatie van de vragenlijst (augustus 2019), documenten en gerichte vragen en afstemming met de betreffende organisaties. Het onderscheid tussen feiten en aannames op deze factsheets is zichtbaar. De thematische factsheets bestaan uit een beschrijving van effecten, de kwantificering van effecten per waterbeheerder of organisatie, een duiding van effecten en de geraadpleegde bronnen.
4. Aandachtspunten plenaire discussie en deelsessies
Na de presentatie van het proces en het Plan van Aanpak volgt een plenaire discussie. Deze discussie is voorgezet in twee parallelle deelsessies.
Allereerst wordt er tijdens de discussie aandacht besteed aan (het gebruik van) scenario’s. Helpen scenario’s het watersysteem zo feitelijk mogelijk in beeld te brengen? Ook zijn er slechte ervaringen om scenario’s op te nemen in bestuurlijke stukken, omdat die soms als de waarheid worden bestempeld.
Het is belangrijk om een helder onderscheid tussen feiten en aannames te maken. Hier moet aandacht voor zijn bij het invullen van de factsheets, o.a. door bronvermelding en een beschrijving van bandbreedtes bij aannames. De heer van Staveren geeft aan dat dit onderscheid ook in de studie naar het hoofdwatersysteem is gemaakt.
Er moet overwogen worden om rekening te houden met verschillende seizoenen. Een watertekort heeft per seizoen een ander effect.
Ieder gebied heeft andere uitgangspunten, handelswijzen en karakteristieken. Het is nuttig om dit inzichtelijk te maken. Waarom schrijft de een 10 op en de ander 30. Zo kan er begrip voor elkaars situatie ontstaan.
Er is behoefte aan handelingsperspectief. Het is interessant om verschillende beheeropties en maatregelen in beeld te brengen en inzichtelijk te maken. Dit kan gedaan worden door een beschouwing op basis van de feiten.
Er blijkt nog geen eenduidig beeld over de definitiebepaling van robuustheid.
Besteed aandacht aan de raakvlakken met andere lopende programma’s, denk aan Waterverdeling Noord-Nederland, Slim Watermanagement, Ruimtelijke adaptatie, Integraal River Management en BPIJ actualisatie.
Een aantal aanwezigen geven aan moeite te hebben dat de factsheets door de directie vastgesteld moeten worden. Anderen zien het probleem niet, omdat het in principe om feiten gaan. Mevrouw van Stralen-Wagner heeft onlangs in het directeurenoverleg begrepen, dat de directeuren hier zelf ook behoeft aan hebben.
5. Wrap-up en vervolgproces
De heer Dassen sluit de bijeenkomst af met een wrap-up en een toelichting van het vervolgproces voor de JFF-studie.
Het doel van de JFF-studie is om inzicht te krijgen in de robuustheid van het IJsselmeergebied. Er blijkt echter nog geen consensus over wat robuustheid precies is en of het werken met scenario’s hier de juiste methode voor is. Er is al veel gezegd, maar er is nog meer tijd nodig om tot elkaar te komen. En indien er toch voor scenario’s wordt gekozen moeten daarvoor de uitgangspunten nog vastgesteld worden. Duidelijk is wel dat de scenario’s zelf een methode zijn om te komen tot inzichten.
Alle organisaties geven aan veel meerwaarde te zien in de verzameling, en vooral het delen, van feiten en kennis. Door dit te delen zullen verschillen duidelijk worden wat mogelijk ook al tot handelingsperspectieven zal leiden.
Het woord solidariteit is vaak gevallen. De heer Dassen geeft aan dat vertrouwen de basis is om solidair met elkaar te zijn. Het inzicht in elkaars wereld gaat bijdragen aan het (vergroten) van dit vertrouwen.
Er kwamen geen opmerkingen over de factsheets, dus daar gaan we meer verder de komende tijd (de factsheets zijn een van de eindproducten). Tijdens de werkconferentie in Biddinghuizen (14 en 15 januari) gaan we elkaars feiten en aannames doornemen, zodat ook de inzichten achter de verschillen ontstaan.
De grafische weergave (het andere eindproduct) is niet vastgesteld, omdat deze afhankelijk is van het werken met scenario’s en de definitie van de term robuustheid. Hier wordt gevolg aan gegeven tijdens de werkconferentie in Biddinghuizen (14 en 15 januari).
De heer Dassen licht het vervolgproces toe: o Werksessie met PWN (12 december) o Werksessie met LTO (19 december)
o Tweedaagse werkconferentie in Biddinghuizen (14 en 15 januari). Hierover krijgt iedereen op korte termijn het programma en de gewenste bezetting. Daarbij nemen we ook de suggestie mee of bestuurders een rol moeten krijgen.
o Sessie klankbordgroep (maatregelen/vervolg) (begin februari) o Sessie klankbordgroep (eindrapportage) (eind februari) o Bijeenkomst BPIJ (april)
De heer Dassen bedankt iedereen voor zijn tijd, inzet en energie. Hij wenst iedereen een goede reis terug.