DIE VERGESTALTING VAN TYD IN DIE AFRIKAANSE EN NEDERLANDSE DRAMA
NA SESTIG
Marthg H.S. Britz f.
Proefskrif voorgele ter gedeeltelike nakoming van die vereistes van die graad
D. Litt. (Afrikaans-Nederlands) aan die
Potchefstroomse Universiteit vir
Christelike Hoer Dnderwys
Promotor: Prof. M.C.A. Seyffert Medepromotor: Prof. J. van der Elst Junie 1984
INHOUDSOPGAWE
1. PROBLEEMSTELLING 1
2. DIE SPEL VAN TYD AS STRUKTUURKOMPONENT IN DIE DRAMA
DEUR DIE EEUE 8
2.1 2.2 2.3 2.4 2.5 2.6 2.7 Inleiding
Die klassieke tragedie Middeleeue
Renaissance
2.4.1 Renaissance in Italie
8 9 15 22 24 2.4.1.1 Hoftoneel 25
2.4.1.2 Latynse skooldrama of Commedia
Erudita 25
2.4.1.3 Commedia dell'arte 26 2.4.2 Renaissance in Spanje
2.4.3 Renaissance in Engel and 2.4.4 Renaissance in Nederland Klassisisme 26 27 29 31 33 33 35 35 36 36 36 36 Romantiek 2.6.1 Romantiek in Duitsland 2.6.2 Romantiek in Frankryk 2.6.2.1 Melodrama 2.6.3 Romantiek in Nederland Nuwe Drama 2.7.1 1875-1940 2.7.1.1 Naturalisme 2.7.1.1.1 Naturalisme Nederland 2.7.1.2 Epiese Teater 2.7.2 Naoorlogse drama in 39 40 41
3.
2.7.3 Sedert Sestig 48
2.7.3.1 Tendense van die Nuwe Drama
in Nederland 51
2.7.3.2 Die tydsontwikkeling in die
Afrikaanse drama sedert 55
Sestig
2.8 Samevatting van die tydsontwikkeling deur
TYD 3.1 3.2 3.3 3.4 3.5 die eeue 60 EN LITERERE KDNTEKS Uitsprake oor tyd Tydsvorme
Speeltyd teenoor gespeelde tyd Tydsdimensies Tydfrekwensie 3.5.1 Volgorde 3.5.2 Duur 3.5.3 Tempo 3.5.4 Ewigheid en dood 63 63 72 74 82 87 87 92 100 104 4. TYDKATEGORIEE SODS DIT IN DIE DRAMA GEMANIFES=
TEER WORD 117 4.1 Inleiding 4.2 Objektiewe tyd 4.2.1 Chronologiese tyd 4.2.2 Achronologiese tyd 4.3 Subjektiewe tyd 4.3.1 Die flits 4.3.2 Tydstoornis
4.3.2.1 Stilstand in die tyd
117 118 120 127 132 135 14D 14D 4.3.2.2 Beweging teen die gang van 141
die tyd
4.3.3 Die bewussynstroom 143
4.4 Historiese tyd 146
4.4.1 Die oerverlede 148
4.4.2 Die verre verlede 150
4.4.3 Die nabye verlede 153
li.4.4 Die he de 157
4.5 Prospektiewe en retrospektiewe tyd 158
4.6 Tyd as tema 162
4.7 Same vatting 163
5. TYD AS STRUKTUURKOMPONENT IN DIE DRAMA 166 5.1 Tyd as struktuurkomponent in die eksperi=
mentele drama Kanna h~ k6 hystoe van Adam
Small 166
5.1.1 Inleiding 166
5.1.2 Tyd en tema 166
5.1. 3 Tyd en ruimte 171
5.1.4 Drama tis personae 175
5.1.4.1 Tyd en personae 176 5.1.4.1.1 Kanna 176 5.1.4.1.2 Makiet 179 5.1.4.1.3 Kietie en Diekie 180 5.1.4.1.4 Roeslyn en haar kinders 180 5 .1.5 Tyd en gebeure 181 5.1.6 Tyd en taal 184 5 .1. 7 Perspektief 186 5.1.8 Komposisie 187 5.1. 9 Middele 190 5 .1.10 Gevo1gtrekking 193
5.2 Tyd as struktL;urkomponent in Vrijd§_g_ van Hugo Claus 195 5.2.1 5.2.2 5.2.3 5.2.1~ 5.2.5 5.2.6 5.2.7 5.2.8 5.2.9 In1eiding Tyd Tyd en tema Tyd en ruimte Tyd en karakters 5.2.5.1 Georges 5.2.5.2 Jeanne 5.2.5.3 Christiane 5.2.5.4 Erik Tyd en gebeure Tyd en taa1 Perspektief Komposisie
5.2.9.1 Komposisione1e midde1e 5.2.10 Gevo1gtrekking
5.3 Die radiodrama: h Stasie in die niet van
195 19<5 196 203 20·3 208 210 212 214 216 222 223 226 227 230
Chris Barnard as h spe1 in die tyd 232
5.3.1 . ln1eiding
5.3.2 Tyd en tema 5.3.3 Tyd en ruimte 5.3.4 Tyd en karakters
5.3.4.1 Hy 5.3.4.2 Sy 5.3.4.3 Rosa 5.3.4.4 Die kind 5.3.5 Tyd en gebeure 5.3.6 Taa1manifestasies 5.3.6.1 Tyd en taal 232 233 241 243 244 248 249 249 250 257 258
6. 7. 8.
9.
5.3.7 Bou
5.3.8 Komposisione1e midde1e 5.3.9 Absurde trekke
5.3.10 Gevo1gtrekking
5.4 Die te1evisiedrama: die spe1 van tyd in
2111 262 265 267
Chris Barnard se Piet-my-vrou 268 5.4.1 In1eiding 5.4.2 Tema 5.4.3 Tydruimte 5.4.4 Tyd en karakters 5.4.5 Slotsom BESLUIT ABSTRACT BIBLIOGRAFIE 8.1 Primere bronne 8.2 Sekondere bronne NAWOORD 268 270 273 276 280 283 292 298 298 298 331
Alles het sy bepaalde uur en vir elke saak onder die hemel is daar h tyd: h tyd om gebore te word en h tyd om
te sterwe ...
