ter nakoming

D I E T R A N S V

A A

E

'n Verhandeling aangebied ter

nakoming van die vereistes vir

W~GISTER

EDUCAfiONIS

aan

die

POTCHEFSTRQOMSE UNIVERSITElf

vir

CHRISTELIKE

ONDERWYS

ingedien deur

24 · NOVEMBER 1962

V 0 0 R W 0 0 R D

As onderwyser en later ook as hoof, het ek dikwels groat belangstelling en entoesiasme by onderwysers en leerlinge sowel as by lede van die publiek bespeur wan-neer die skoolkalender vir die komende jaar bekend ge-maak word. Sommige was in hul skik met di0 nuwe re~linc en ander weer, was teleurgesteld omdat die lengte van die kwartale of die vakansies nie in hulle smaak geval het nie. Die uiteenlopende sienswyse van die belangstel-lendes was altyd vir my interessant en prikkelend. Die ondersoeke wat van owerheidswe~ gedurende die vyftiger-jare na die aangeleentheid gelas is, het my belangstel-ling verder geprikkel en aanleiding gegee tot hierdie ondersoek.

Die doel van die ondersoek is om die historiese ontwikkeling van die Cl:1

ransvaalse skoolkalender na te gaan en die daaruitvoortspruitende konvensionele kalen-der te vergelyk ~et die van lande wat in die Noordelike-en Suidelike halfronde le~ is, sowel as met die van ander provinsies van die Republiek van Suid-Afrika. Voorts sal di~ skoolkalender van Transvaal onder die soeklig geplaas word terwyl die faktore wat die opstel daarvan be!nvloed, in ag geneeQ word. Ondersoeke en memorandums in verband met die doeltreffendheid van die kalender sal besondere aandag geniet.

Die metodes van ondersoek wat gevolg word is his-tories sowel as empiries van aard. Heelwat historiese bronne is geraadplee 0 terwyl die empiriese ondersoek op persoonlike ervaring en waarneming berus.

Aan die volgende persone en instansies wil ek graag my hartlike dank betuig.

Die T.O. vir afskrifte van memorandums sowel as insae in die vraelyste wat vanaf skole ontvang is.

Die Sekretarisse van skoolrade vir die verskaffin0 van statistiek in verband lliet skoolbesoek en in besonder

(ii)

die Sekretaris van die Standertonse skoolraad vir die insae in ou skooljoernale.

Die Dir&kteur van die Raad van Kuratore vir ~a­

sionale F·arke, die Direkteur van die Raad van Kuratore vir l\IIinerale Baaie en die Direkteur van Natuurbewaring vir statistiese gegewens.

Die Onderwysdepartemente van die ander provinsies vir skoolkalenders en in somn1ige gevalle vir afskrifte

daarvan.

'n Spesiale woord van dank aan mnr. G.H.J. Visser van Wakkerstroom vir die taalkundige versorging van hier-die werk.

Ten slotte wil ek my erkentlikheid en dank betuig teenoor prof. dr. H.J.J. Bingle vir sy opregte belru1g-stellin8, sy vriendelike en noulettende toesig en vir die ui ters bekwan~e wysE! waarop hy lei ding gegee het. Dit is 'n voorreg om hierdie werk onder sy toesig te kon afhandel.

STANDERTON,

I N E 0 U D S 0 P G A W E

HOOFSTUK :8~N

DII;; GESICI:c;DENIS V.Al'J DIE SKOOLKALEI'JDZR IN TR.AhSVAAL GESIEN IlT SY BREt VERBAND

1. Inleidine;

2. Historiese Agtergrond a. Die Reglement van 1852

b. Die Skoo1reg1ement van 1859 c. Die Onderwyswet van 1866

BL.

l

e. Wet nr. 1 van 1882 11

i. Begin- en S1uitingsdatU1Ils van ver-ski11ende ondersteunde sko1e tussen

die jare 1883-1892 13

f. Wet nr. 8 van 1892 16

i. Ope;awes uit kwartaa1state 1899

g. Die Sargent-wet van 1903

h. Wet nr. 25 van 1907

i. Die skoo1ka1e.nder 1902-1960

j_. UittreKse1s uit skoo1joerna1e

ii. Vers1ag van Provinsia1e Onderwys-kommissie 1937

iii. Die Skoo1ka1ender 1952-1953

iv. Wisse1ing van Begin- en

s1uitings-18 19 20 21 23 25 28 datums 1902-1960 29

v. Ondersoekinge in verband met die

skoo1-ka1e.nder in die vyftigerjare 30

3. Opsomming 31

HOOFSTUK TYVEE

V3RGEL r!GbG VAN SKOOLKALENTI:GRS VAN LAN])E I~ DIE SU IDELIICs- EN NGORDELIKE HALFROND EN ANDER

PRGVINSILS VAN SUID -. J~-8'RL0~ • . i./.iET DIE VAN TRAI~SVA.b.L

1. In1eiding 33

2. Vers1ag van ondersoek na die wens1ikheid van

'n drie-termyn- of 'n

(iv)

3. Die organisasie var1 die Skoo1jaar in ander Lande

a. Die Suidelike halfrond b. Die Noorde1iki halfrond

4. Vergelyking van die Transvaa1se Skoo1-ka1ender met die van ander provinsies van Suid-Afrika a. Kalenders van 1959 b. Kalenders van 1960 c. Samevatting 5. Gevolgtrekking EOOFSTUK DRIE BL. 36 37

39

43

OPVOEDR.UNDIGE ONTLEDING VAN DIE SKOOLKALCNDER VAN TRANSVAAL !viET SPESIALE VERNYSING NA DIE :B.:ALENJJCR

VIR DIE JAAR 1960

1. Faktore ·wat die Opstel van die Skoolkalender

be!nvloed 46

a. Klilr~.aatstoGstande en die invloed op werkvae.rdigheid

i. Voorkoms van ryp in Transvaal ii. Gerniddelde t erf.per.sture

iii. Ret!nval iv. Samevatting

b. Gesondheidstydperke i. Sl\:oolbesoek

ii • Opso.IDLling

c. Vakansietydperke van ouers i. Die boere

ii. Werknemers iii. Opsonunine, d. Padveiligheid

i. Padongelukke volgens rnaand

46

47

53

55

i i . Ongelukke vo ens dag, uur en ouderdom. 63

iii. Samevatting

e. Vakansieplekka en dienste i. Kusoorde

ii. Die Nasional& Krugerwildtuin en Binnelandse oorde i. Dienste iv. Samevatting 64 65. 66 66 67 67

f. Vakansiedae

i. Pub1ieke vakansiedae

ii. Godsdienstige vakans dae iii. Samevatting

g. Inagneming van onderwyska1enders van

BL.

bB"

68 69 69 ander Provinsies en Instan es 70 i. Universiteite en Op1eidingsko11eges

70

• Departement van Onderwys, Kuns en

Wetenskap 70

i. Ander Provinsies 71

i v. O:psomming 72

2. Di0 TrEwsv~alse Skoo1ka1ender vir 1960 a. Voordele b. Nade1e

3.

74

VERANDERING V.~\.N DIE 'rRADISIOw-ELE SKOOLKALENDER

1. Navorsing oor skoo1vakan es in Transvaal

-Onderwysburo 78 a. Die opdrag 78 b. A1gemene bevindings c. Die drie-termynskoo1jaar d. Die twee-semesterskoo1Jaar e. Konsepka1enders vir 1956 f. Op s omrning

2. Iv!emorandums van die Transvaalse

Onderwyser.s-78 80 81 82 85 vereniging 85

a. Meraorandum van 26 Maart 1955

i. Ont1edin€, van aangevoi:irde redes ii. Die twee-termyn~a1ender

iii. Die twee-termynka1ender vir 1956 iv. Samevatt 85 86 87 88 89 b. !V1er1torandum ven 26 November 1956 90

i. Versoek van die Transvaa1se

Onder-wysdepartement 90

ii. Standpunt van die Transvaa1se

Onder-wysersvereniginb 90

(a) (b)

iii. Smaevatt

e van Spoorweg e.D :r:tote1wese

e van die Onderwys

90 90 91

(vi)

c. Memorandum van die Transvaalse Onderwysers-vereniging oor die verspreiding van

skool-:BL.

vakansies 25 November 1959 92

i. Sluiting kort voor Kersfees 92

ii. Skoolhou op Saterdae 93

iii. Gevolgtekking van T.O. i v. Sarneva t t ing

3.

93

93 Verspreiding van Skoolvak8..nsies in die Unie 93

a. Die opdrag 93

b. Voorgeskiedenis en Voorarbeid

c. GevolgtE:::kkings gesien in die 1ig vc:.n die opdrag

94 95

i. Algemene opdrag 95

ii. Sake vir spesiale a~ndag in terme

van opdrag 9 6

d. Algemene aanbevelin£s 97

e. Besondere aanbevelings 98

f. Reaksie van die Provinsies op die voor-gestelde Skoolroosters van die Komitee

vir 1961-1962 101

i. Die Oranje-Vrystaat 101

ii. Kaapland 103

iii. Natal 104

g. Opsomming 105

4. Di~ Transvaa1se Skoolka1ender 1961 tot 1962 106 a. Besware teen Kalender van 1961 107 b. l~.l.emorandum van Transvaa1se

Onderwysers-vereni6ing van 13 Maart 1961 109 i. Besware van Transvaalse

Onderwysers-vereniging 110

ii. .A.ntv:JOord van die Departement 111 c. Vraelys van die Transvaalse

Onderwysers-vereniging aan Sko1e 12 Mei 1961 112

i. Betroubaarheid 112

ii. Verloftye, reisgeriewe en huisvesting 113 iii. Werkner.1ers

iv. Oestyd

v. Keuse van Ouers en Onderwysers vi. Opvoedkundit,e Oorwegings

vii. Gedifferensieerde Kalender

113 114 114 114 116 viii. Samevatting 117

d. Vraelys vru1 die Tra.nsvaalse Onderwys-departement aan Skole betreffende

e. Invloed van die Skoolkalenders 1961 tot 1962 op Binnelandae Vakansieoorde en

BL.

Saamtrekplekke 118

i. Die Nasionale Krugerwildtuin 118

ii. lVIineraalbaddens 119

iii. Openbare-Oord Loskopdam 120

iv. Samevatting 121

f. Menings in die Pers oor Skoolkalender

1961 tot 1962 122

i. Huidige vakansies bevorder toerisme 122 ii. Skoolkalender en die Ouers 122 iii. Skakel skoolkinders in by Volksfeeste 123 iv. Iang VierdE;; Rwartaal 1_{n Mislukking 123}

v. Ontevredenheid oor Skoolvakansies vi. Vermaning tot Kalmte, L.U.K.

5.

HOOFSTUK VYF

-qEVINDii\GS EN Ald'iJ3LVELIUGS

1. Lengte van Skooljaar

2. Die Skooljaar en die Kal8nderjaar 3. Die Indeling van die Skooljaar

a. Die aantal termyne i. Drie-termynstelsel ii. Twee-termynstelsel iii. Kwartaalstelsel b. Gedifferensieerde Kalenders i. Provins s ii. Transvaal c. Vakansietydperke i. Desember- of Somervakansie ii. Aprilvakansie

iii. Julie- of Wintervakansie iv. Oktobervakansie 4. Besondere Aanbevelings 124 126 126 129 130 130 130 130 131 131 132 132 133 133 134 134 137 138 138

(viii)

L Y S

V A N

NR. TABEL BL.

I Berste Kwartaalstaat~ Januarie-Maart 1878 9

II Tweede Kwartaalstaat~ April-Junie 1878 9

III Derde Kwartaalstaat~ Julie-September 1878 10

IV Begin- en Sluitingsdatums~ 1880 tot 1881 10

V Begin- en Sluitingsdatums van

Onder-steunde skole 1883 tot 1892 13

a. Eerste kwartaal . 13

b. Tweede kwartaal 14

c. Derde kwartaal 14

d. Vierde kNartaal 15

VI Besonderhede uit Kwartaalstate 1899 18

VII Transvaalse Skoolkalenders 1902 tot 1960 22

VIII IX X XI XII XIII XIV XV XVI XVII XVIII XIX XX XXI XXII XXIII XXIV XXV XXVI

Wisseling van Begin- en Sluitingsdatums

1902 tot 1960 29

Skoolkalenders van Verwante Westerse

Lande 34

Skoolkalenders van die Provinsies van

Suid-Afrika 1959 tot 1960 42

Voorkoms van Ryp in Transvaalg In- en

Ui ttrc::edatums 47

Gemiddelde uurlikse waardes van

tempe-rature vir maande en jare 49

Re~nvalnormale 1921 tot 1950 52

Gemiddelde skoolbesoek~ Transvaalse

Skole 1956 tot 1960 56

Padongelukke: Ongelukke en ongevalle

volgens maand 1958 tot 1959 (Transvaal) 60

Padongelukkeg Volgens dag (Republiek

van Suid-Afrika) fl

Ongelukke: Volgens uur (Republiek van

Suid-Afrika) 62

Ongevalle van Blankes volgens Ouderdom -Stedelik en Platteland (Republiek van

Suid-Afrika) 62

Skoolkalender, O.V.S. 1961 101

Skoolkalender, O.V.S. 1962 102

Skoolkalender, Kaapland 1961 104

Skoolkalender? Kaapland 1962 104

Skoolkalender, Natal 1961 tot 1962 105

Skoolkalender, Transvaal 1961 106

Skoolkalender, Transvaal 1962 109

Statistiek ~ Besoeke aaJl Krugerwildtuin

NR. T .ABEL BL.

:XXVII Statistiek: Besoeke aan J:U'ugerwildtuin

Januarie 1960 tot Mei 1962 119

XXVIII Statistiet. Besoeke aan 1\dneraalbe,ddens

( Skoolvakansies) 120

XXIX Statistiek: Besoeke van Kinders aan

1\Hneraalbaddens 120

XXX Statistiek: Besocke aan Openbare-Oord

Ijoskopdam 121

BY LA E

1. Unesco: The Organization of the School

Year 140

2. SkoolkalendEirs vir Transvaal voorgestel deur die Komitee van Ondersoek na die VersprEiiding van Vakansietydperke

( 1962 tot 1963) 14 7

3.

Vrae-lys oor Skoolkalender 150

4. Transvaalse Onderwysdepartement~ 0nder-so insake skoolvakansies: Vraelys

aan Skole 153 1. 2. 3.

4.

Tydskrifte, Nuusblaaie en ander werke

161 161 161 162