DIE ONDERWYS VAN SWAKSIENDES IN DIE R.S.A.
'n Proefskrif
voorgel~vir
d~egraad
DOCTOR EDITCATIONIS
in
die departement van Voorligting en Besondere Onderwys
aan die
Potchefstroomse Universiteit vir C.H.Q. in
1973
deur
H.C.A. Venter, B.A. M.Ed.
DANK:SETUIGING
Die skrywer wil sy opregte dank en waardering teenoor professor H.:So Kruger uitspreek onder wie se leiding hierdie studie.uitgevoer is.
Die besondere belangstelling wat hy in die onder~
soek getoon· het, sy vriendelike hulpvaardigheid te alle tye, skerp insig, kennis en positiewe kritiek as des~
kundige raadsman en gids, was 'n voortdurende bron van inspirasie om hierdie taak te volvoer~
Die skrywer betuig sy erkentlikheid en waardering teenoor die Raad vir Geesteswetenskaplike Navorsing vir: a. die welwillende vergunning om van die resultate in
'n navorsingsprojek, wat die skrywer in diens van die Raad9 onderneem het, gebruik te maak; bo finansiele bydrae om die navorsing in die oorsese
lande te kon uitvoer;
c~ Vl7gewige studieverlof tydens hierdie ondersoek. 'n :Sesondere woord van dank en waardering aan die Transoranje-Instituut vir :Suitengewone Onderwys - die :Seheerliggaam van die Prinshofskool vir Swaksiendes - om laasgenoemde skool in die ondersoek te betrek, die skool~
hoofde en onderwysers van die Prinshofskool en die Skool vir :Slindes, Worcester en die skole vir swaksiendes in
die buiteland vir die beskikbaarstelling van hulle skole vir hierdie nav~rsing. Hulle welwillendheid om soveel ure aan die mondelinge beantwoording en bespreking van
die ope vraelyste af te staan, het die besoeke aan die skole besonder vrugbaar gemaak~ In die verband 'n besondere woord van dank aan mnr. P.P. Peach, hoof van
die Prinsho~skool vir Swaksiandes vir sy entoesiastiese
samewerking tydens hierdie ondersoek.
Die skrywer betuig sy waardering teenoor die heer F. Rosiers9 Sekretaris-Generaal van die Nationaal Verbond van het Katholiek :Suitengewoon Onderwijs vir begeleiding
en buitengewone doeltreffende reelings en hulp in verband met die besoeke aan institute vir buitengewone onderwys in ::Selgie. A·an dr" V .. H. Vaughan gaan r n besondere
woord van dank en erkentlikheid vir sy waardevolle advies tydens vrugbare samesprekings wat daar met hom gevoer is oor die visueel gestremde kind.
Aan Santa, Mariet en Herman gaan my innige waar= . dering vir hulle onvermoeide bemoediging, entoesiasme en
lie~de wat 'n voortdurende bron van inspirasie en krag was. Aan Hom uit Wie se hand ons alle goeie gawes ontvang, die nederige dank en erkenning vir die krag en die: lig en die leiding.
HOOFSTUK 1 1.1 1.2 1.2 .. 1 1.2.2 1.2.3 1.3
1.4
1.5 1.6 1.7 HOCFSTUK 2 2.1 2.2 2 .32.4
2.5 2.5.1 2. 5.2 2.5.3 INHOUDSOPGAWE . BLADSY TER INLEIDING, PROBLEEM=STELLING, ORieNTERING, BEGRIPSVERKLARING EN
TERREINAFGRENSING---Inleiding 1
Die noodsaak1ikheid van die ondersoek 4 Die noodsaak1ikheid van gedifferen=
sieerde onderwys in sko1e vir
4
swaksiendes
'Mannekragbehoeft~s van die R.S.A. en die gebrekkige benutting van die
dienste van swaksiendes 7 Ondoe1treffende beroepsop1eiding van
swaksiendes 8
Doel met die ondersoek
9
:Metodes van ondersoek 10 Omskrywing van begrippe 12Programaankondiging
34
Samevatting 36
DIE SW.AKSIENDE KIND IN OPVOEDKUNDIGE PERSPEKTIEY, -~ N LI'TERNl'lfUROORSIG
Ang1o-Amerikaanse beskouinge oor die swaksiende kind en swaksiendheid Wes-Europese sieninge oor swaksiend= heid
38
48
Kontempor@re Suid-Afrikaanse beskouinge
oor swaksiendheid 63
Sintese en gevo1gtrekkings met betrek= king tot die begrippe swaksiende kind
en swaksiendheid 70
Die problematiek van swaksiendheid en die wereld van die swaksiende. Enke1e
psigo1ogies--pedagogies-didaktiese aspekte Algemeen
Enkele persoonsbee1de van swaksiende kinders soos blyk uit kontemporere
onder so eke
Enkele persoonsbee1de van swaksiende kinders aan die Prinshofskoo1 vir
Swaksiendes
76 76
77
2.5.4 2.6 3.1 3.2 3.3 3.3.1 3.3.1.1 3.3.1.2 3.3.2 3.4 3.4.1 3.4.2 3 .4.3 3.4.4 3.4.5 3.5 3.6 3.6.1 3.6.1.1 3 .6.1.2 3.6.1.3 3.6.1.4
3.
6.2 3.6.2.1 iiDie .toekomsperspektief van die swaksiende gesien as beroeps= perspektief
Samevatting
DIE BEHEER EN ORGANISASIE VAN DIE ONDERWYS VAN'SWAKSIENDEs IN
IITE:R.s.X:-EN ENKELE
OORSESEL A N D E-Inleiding
Historiese aan1oop van die totstand= koming van onderwysgeriewe vir swak=
siende b1anke kinders in die R.S.A. Beheer en organisasie van die onder= wys vir swaksiendes in die R.S.A. Beheer
Die Wet op Onderwysdienste - Wet No. 41 van 1967
Die Transoranje-Instituut vir Buiten= gewone Onderwys en die Instituut vir Dowes en Blindes, Worcester
Organi sasie
Beheer en organisasie van die onderwys
100 106 107 107 112
112
ll2
11.3 116vir swaksiendes in enke1e oorsese lande 119 Engel and
Nederland Belgit§ ·
Wes-Duitsland
Die Verenigde State van Amerika Kritiese bespreking
Die integrasie van swaksiendes in gewone skole versus afsonder1ike skole vir swaksiendes
Integrasie
Volle integrasie
Gedeeltelike integrasie
Argumente ten g1nste van integrasie van swaksiendes in gewone sko1e
Kritiese beoorde1ing van die praktyk van integrasie van swaksiende leer1inge in die gewone skool
Segregasie Volle segrega~ie 119 125 128 131 135 140 142 142 142 143 143 144 149 149
3.6.2.2 3.6.3 3.6.4 3.6.5 3.6.6 3.7 3.7.1 3.7.2 3.7.4 3.7.4.1 3.7.4.2 3.7.4.3 3.7.4.4 3.7.4.5 3.7.5 3.8 HOOFSTUK 4 4.1 4.1.1 4.1.2 4.1.3 4.1.4 4.1. 5 4.1.6 iii Gedee1te1ike segregasie 149 Motivering vir segregasie 151
Getuienis deur 'n swaksiende in verband met die integrasie van 'n swaksiende
aan die gewone skoo1 153
Integrasie van die swaksiende in die
maatskappy 154
Gevo1gtrekking 155
Toe1ating van 1eer1inge tot sko1e vir
swaksiendes 156
Kriteria vir swaksiendheid in die
R.S.A. 156
1'1etodes, tegnieke en pro sedures om swaksiende 1eer1inge te identifiseer vir toe1ating tot 'n skoo1 vir swak=
siendes in die R.S.A. 165
~JTeto des van vroe~ opsporing van swak= siende 1eer1inge in die R.S.A. en
1eemtes en prob1eme in die verband 167 Kriteria vir swaksiendheid en metodes·
van identifisering van swaksiende
1eer1inge in enke1e oorsese lande 170
Engeland 170 Nederland 172 Be1gi~ 176 Wes-Duitsland 178 Oostenryk 180 Gevolgtrekking ·182 Samevatting 183 .
DIE INHOUD VAN DIE ONDERVVYS
VIRSWAKSIENDES IN DIEif:'S. A. EN
ENKEL E OORSESE LANDE
-Studiekursusse en kurrikula, verp1igte en keusevakke, eksamen en
nie-eksamenvakke in die R.S.A.
Die Nasiona1e Standerd 6-sertifikaat Die Nasiona1e Standerd 7-sertifikaat
Die Nasiona1e Junior Sertifikaatkursus Die Nasiona1e Intermediere Sertifikaat Die Nasiona1e Senior Sertifikaat
Kurriku1um in die primereskoo1fase vir swak si en des 184 185 187 189 191 193 195
4.2.1
4.2.2
4.2.3
4.2.4
4.2.5
4.3
4.4
4.4.1
4.4.1.1
4.4.1.2
4.4.2
4.4.2.1
4.4.2.2
4.5
4.5.1
4.5.2
4.5.2.1
4.5.2.2
4.5.2.3
4.5.2.4
4.6
4.7
ivStudiekursusse en kurrikula in skole vir swaksiendes in enkele oorsese lande
Die Verenigde State van Amerika Engel and
Nederland Wes-Dui tsland
Belgi~
Samevatting en kritiese bespreking Groepering, aanbieding en hulpmiddels in die onderwys van swaksiendes
Groepering
Groepering van swaksiende leerlinge aan die Prinshofskool vir SWaksiendes en die Worcesterse Skool vir Blindes Groepering van swaksiende leerlinge in enkele oorsese lande
Aanbieding en hulpmiddels in die onder~
197
197
199
202
205
209
213
217
217
217
2-20wys van swaksiendes · 223
Aanbieding en hulpmiddels in die onderwys van swaksiende leerlinge in die R. S.A.
Aanbieding en hulpmiddels in die onderwys van swaksiendes in enkele oorsese lande
Evaluering, bevordering en sertifi= kaatuitreiking in skole vir swak=
siendes
Evaluering, bevordering en sertifi= kaatuitreiking in skole vir swak=
siendes in die R.S.A.
Evaluering, bevordering en sertifi= kaatui treiking in skol.e vir swak=
siendes in enkele oorsese lande Nederland Engel and Belgi~ Wes-Duitsland Kritiese evaluering Samevatting
223
229
239
239
243
243
245
247
248
250
258
v
HOOFSTUK 5
~---"--- SPESIALE DIENSTE AAN SKOLE VIR SWAK SI EN DES I:NlSIE R. S .-A •
EN'-ENKEIJE-OORSESE-LANDE MET-SPESIALE VERW'YSINGifA:OIEBEROEPS== J?LASINGvAN- SW .AKSIENDES 5.1 5.2 5.2.1 5.2.1 .. 2 5.2.1.3 5.2.2 5.2.3 5.2.4 5.2.5 5.2.6 5.2.6.1 5.2.6.2 5.2.6.3
5.2.7
5.2.8
5.2.8.1 5.2.8.2 5.2.8.3 5 .. 2.8.4 5.3 5.3.1 5.3.2 5.3.3 5.3.4 5.4 5.5-.In1eiding
Spesia1e dienste aan sko1e vir swak= siendes in die R.S.A. met spesia1e verwysing na beroepsp1asing
J?sigo1ogiese dienste
K1iniese diagnose en terapie
:Diagnose van skolastiese prob1eme Ortopedagogiese en ortodidaktiese ·programme
Mediese en :paramediese dienste Oudio-visue1e en bib1ioteekdienste Grootdrukdienste
Voor1igting en beroepsp1asing van swak= siende skoo1ver1aters in die R.S.A. Beroepsvoorligting en beroepsorien= tering
Prosedure in verband met die beroeps= p1asing van swaksiende skoo1ver1aters Probleme in verband met die beroeps= plasing van swaksiende skoo1verlaters Nasorg en herplasing van swaksiendes Naskoolse beroepsmoontlikhede vir swaksiende skoo1ver1aters
A1gemeen
Skoolverlaters na standerd 6 Skoo1ver1aters na standerd 8 Skoolver1aters na standerd 10 ·spesia1e dienste in sko1e vir
siendes en beroepsp1asing van swsksiendes in enkele oorsese Engel and Nederland Be1gie Wes-:Oui ts1and Besprekin~ en eva1uering Samevatting swak= 1ande 260 261 261 265 266 267 271 274
277
277277
279 284 290 293 293 294 295 295 298 298 308 314 319 323 328HOOFSTUK 6 6.1 6.2 6.2.1 6.2.2 6.2.2.1 6.2.2.2 6.2.3 6.3 6.4 6. 4 .l 6 .4.2 6.4.3 6.4.4 6.4.5 6.4.6 6.5 6.6 HOOFSTUK 7 7.1 7.2 7 ·2 .l 7.2.2 7.2.2.1 7.2.2.2 7.2.2.3 7.2.3 vi
ONDERWYSERSOPL EIDING EN J?ERSONEEL== VOORS'IEN'I'NG IN-DIE ONDERWYS
VA'fr-SW.AK
SIENDES---~--Inleiding 329
Onderwysersopleidingsprogram vir die
onderwys van swaksiendes in die R~S.A. 330 Die totstandkoming van 'n opleidings==
program vir onderwysers van swak==
siendes
330
Die inhoud van die opleidingsprogram
vir onderwysers van swaksiendes 332 Diploma vir Buitengewone Onderwys 332 Diploma vir ~;esiale Onderwys
335
Ander vorme van opleiding van onder==wysers in skole vir swaksiende.s 336 J?ersoneelvoorsiening aan skole vir
swaksiendes in die R.S.A.
338
Onderwysersopleidin_gsprogram en per==soneelvoorsiening vir die onderwys van
swaksiendes in enkele oorsese lande
340
Die Verenigde State van Amerika
340
Engeland 342 Nederland 349 Belgie
351
Wes-Duitsland354
Oostenryk 356 Kritiese bespreking357
Samevatting 359 DIFFERENSIASIE EN BEROEPSOPLEIDING VIRSWAKSIENDES IN DI'ER:S.A.~ ~ELEOOR.SESE LANDE Inleiding · 361Differensiasie in die onderwys van
swaksiendes in die R.S.A. 362
Algemeen 362
Differensiasie op akademiese vlak 362
Eliminasie 362
Groepering en aanbieding
365
Gedifferensieerde eksaminering, bevor==dering en sertifikaatuitreiking 369 Differensiasie deur middel van hulp==
7.2.4 7.2.5 7.2.6 7.3 7.3.1 .7.3.2 7.3.3 7.3.4 7.4 7. 4.1 7 .4.2 7.4.3 7.4.4 7.4.5 7.5 7.6 HOOFSTUK 8.1 8.2 8.3 8 .3 .1 8 .3 .2 8.4 8. 4.1 8 .4 .2 8.5 6 vii
Gedifferensieerde vak- en beroepsop= 1eiding
Bep1anning vir gedifferensieerde tegniese onderwys
Toekomsperspektief met betrekking tot die aanbieding van Rout- en Metaa1= bewerking
Prob1eme in verband met gedifferensieer= 372 376
382 de onderwys vir swaksiendes 387 Geografiese en demografiese prob1eme
Werkstempo en die taa1agterstand van swaksiende s
Indiwidue1e verski11e met betrekking tot die graad en aard van gesigsge= stremdheid
Prob1eme in verband met universit~re
387 389
390
op1eiding 391
Differensiasie in die onderwys van
swaksiendes in enke1e oorsese lande 393
Enge1and 393 Nederland 396 Be1gie 398 Wes-Dui ts1and 400 Oostenryk 402 Bespreking en gevo1gtrekkings 403 Samevatting 406 BEVINDINGE EN AANBEVELINGS
- - - - -
-In1eiding 408 Algemeen 408Beheer en organisasie van die onder=
wys van swaksiendes 410
Bevindinge en eva1uering 410
Aanbeve1ings 414
Kriteria·vir swaksiendheid en die toe= 1ating van 1eer1inge. tot 'n skoo1 vir
swaksiendes 417
Bevindinge en eva1uering 417
Aanbeve1ings 418
Differensiasie en beroepsgerigte onder=
wys vir swaksiendes 421
8. 5.2
8. 5.3
8.5.4
8.6
8.6.1
8. 6.2
8.7
8.7.1
8.7.2
8 .8 8.8.1 8.8.2 8 .9 8 .9 .1 8 .9 .2 8.10 8.10.1 8.10.2 8.11 8.11.1 8.11.2 8.12 8.12.1 8.12.1.1 8.12.1.2 8.12.2 8.13 9.10.
BYLAE A viiiAanbRvelings vir die primere onderwys 425 Aanbevelings vir die sekondere onder=
wys
426
Gedifferensieerde onderwys vir swak=
siendes skematies voorgestel
433
Eksaminering, bevordering en sertifi=
kaatuitreiking 4]4 Bevindinge e~ evaluering 434 Aanbevelings
435
Beroepsplasing en beroepsplasings= dienste436
Bevindinge en evaluering436
Aanbevelings438
Onderwysfasiliteite vir swaksiendes 441 Bevinding en evaluering
441
Aanbevelings
442
Voor1igting
443
Bevindinge en evaluering
443
Aanbevelings
443
Integrasie van swaksiende jeugdiges terug na die gewone skool en die
maatskappy
444
Bevindinge en evaluering
444
Aanbevelings
445
:Mul tigestremdes aan skole vir swak=
siendes
446
Bevindinge en evaluering446
Aanbevelings 447 ~ersonee1aangeleenthede448
Bevindinge en evaluering448
~ersoneelvoorsiening 448 Onderwyserso~leiding449
Aanbevelings450
Slot en samevatting 452 Opsomming (Engels)454
BYLAES455
Vraelys aan hoofde en personeel aan
BYLAE B
---BYLAE C · BYLAE D BYLAE E-BYLAE F BYLAE G ----BYLAE H BYLAE I BYLAE J ix
Vraelys aan Beroepsdienste van die
Departement van Arbeid
468
Vraelys aan hoofde van skole vir swak=siendes in Engeland
470
Vraelys aan hoofde van skole vir swak=
siendes in Nederland en Belgie
475
Vraelys aan hoofde van skole vir swak=siendes in Wes-Duitsland en Oostenryk
480
Persone met wie onderhoude gevoer isen wat vraelyste met betrekking tot die onderwyspraktyk van swaksiendes
beantwoord het
485
Vertroulike Verslagkaart, Prinshof=
skool vir Swaksiendes
48E
Kumulatiewe Verslagkaart, Prinshof=skool vir Swaksiendes
490
Pedoterapeutiese.Verslae492
Mediese Sertifikaat, Prinshofskoolvir Swaksiendes