M I f, i. K f. nr nov. 55

nr. 262

ELECTROTECHNISCHE INSTALLATEURS • HANDELARENINELECTftlSCHEVERBRUIKSARTIKELEN EN VERLICHTINGSARTIKELEN• HANDELAREN IN RADIOTOESTELLEN EN RADIO-ONDERDELEN

12 nov. ’55

deze „Iuistcrfauteuil”, die sinds kortcJoor Tclcfunkcn op demarkt wordtgebrachtendie op deradio-tentoonstellingteDüsseldorfte zzien was, moethetluisterennaaruwlievelingsmui-ziek een waargenoegen zijn.

In de leuning is aan beide zijden een luid­

sprekertje aangebracht en ook waar het de akoestiek en de „geluidsdichtheid” betreft, biedt deze fauteuil eenfraaie enkomfortn.bcle oplossing voor het rustig beluisteren van een gra.mofoonplaat.

:

i

M

•I

K f

' .

ï

i

:

i

■■aai

KÜTON

roert

de trom

* Verkleinde weergave van een der

grote advertenties, die over de volle

Grote advertentie-stroken over de volle breedte van de krant vertellen aan ruim

breedte in de dagbladen worden geplaatst.

2,5 millioen Nederlandse gezinnen dat de nieuwe modellen van RUTON zoveel bieden, dat zij onmiddellijk het hart van de Nederlandse huisvrouwen stelen. De RUTON-argumenten zijn zo overtuigend, dat U de grootste en gemakkelijkste stofzuiger-omzet kunt behalen door

RUTON te pousseren. Verkoop de stofzuiger met de meeste voordelen, dat is Uw belang en geeft U snel veel omzet.

El

HET KWALITEITSMERK

i %

V*"

UITGAVEVANDEN.V.UITGEVERSMIJ.

DILIGENTIA - AMSTERDAM Postgiro: 136400 Bankier: Twentsche Bank

ELECTRO RADIO MERCIJIIR _f r

Redactie en Administratie:

Kalverstraat 35, Amsterdam C.

Telefoon 40453 en 35253 VEERTIENDAAGS VAKBLAD

metdemededelingenvan

Abonnementsprijs:

f 7,— perjaar; voor leden van deaangeslotenvakorganisatiese.d.

f5,— fterjaar.

Losse nummersf0,40

Bedrijfsorgaan ElectrotechnischAmbacht enDetailhandel Nederlandse VerenigingvanElectrotechnischeWerkgevers Nederlandse Electrotechnische Winkeliersorganisatie StichtingCentraal Instituut voordeStofzuigerhandel

(Cistofa)Afd.'Detailhandel

Nederl. Koth.Bondvan Electrotechnische Werkgevers St.Antonius

Nederlandse VerenigingvanNeonInstallateurs Federatie van Electrotechnische Werkgeversorganisaties

NederlandseVerenigingvanNettenbouwers

.r

_

PAS OP... WE GAAN AAN ONSZELF TENONDER

i

::

i de generatie van 1935-’40tot ons te trekken.

i

Jawel, de omstandigheden, maarhoeveel maal zijndezegewijzigden hebbenwij ergeenreke­

ning meegehouden? Letwel,wehebbensteeds gedacht, dat daarvoor andere instanties zijn.

Fout. Anderendiewel hunmaatregelengetrof­

fenhebbenwarenerwelbij.Maardiebrachten geld op rafel, waarvan ze wisten, dat dit niet directwinstgevendwas. MaargaatUeensdoor het land om de luttele noodzaak te prediken:

,,hct is in Uw eigen belang georganiseerd te zijn.”Dan isdeeerstereaktic:ja, maardekon- tributie en wat kost dat en watkrijgen weer voor terug? Wc willen overal direct zien wat we krijgen. We kunnen nietanders meer den­

ken,danaandekortingenprovisie.Wcdenken ons kapot.

Onontbeerlijk TS"oopmanschap en bedrijfsvoering betekenen heel wat anders dan installeren, maar in een zaak zijn de eerste altijd onontbeerlijk.

Enditis teleren. In Rotterdamgaateen Cen­

trum beginnen, een Ambacht-Centrum, ons Ambacht. Of het ook ons Centrum wordt?

Datligt aan U. Iedereen isreedsgeïnteresseerd inhetdeelElectrotechnischAmbachtCentrum, Uw fabrikant, Uw grossier, Uw importeur, Uw, Uw en nog eens Uw... maar Uzelf?

Waarom Uzelf? Omdat hier gepropageerd wordt, waarom de jeugd in onze branche*'een goed beroep kan vinden. Hier is voor ieder te zien, van architect tothuisvrouw, watelek­

trotechniek is, watermeegedaankanworden-.

Hier kunnen we heengaan, voorexcursies en zienhoeenwaarmeeonzewerkplaatsenmoeten worden ingericht.

Gereedschappen, dieons werksnellermaken en beter. Diesnelheiddiewenodighebben om personeeltekort tegen te gaan en om ons aan deze snelle tijd aan te passen.

"TNe tijdgaat snel en wij denken vaak, datwe meegaan, omdat we onze opdrachten uit­

voeren, verkopen, en geld in het laatje hebben of krijgen. We hebben het druk, dikwijls te druken dan kankeren weover het gebrek aan personeel. Maar denken we op dit punt wel eensverder?Hebbenwijerweleensaangedacht, wie er voor moet zorgen dat dit gebrek niet groter wordt of opgeheven kan worden door anderemethoden vanwerken?Ikdenkhetniet-;

ik geloofzelfs te mogen zeggen, dat men nog steeds in installateurskringen het standpunt inneemt: wij hebben alleen maar te werken envooralhetandereomonsheen,daarzorgen anderen welvoor, ook alshet onszelfen onze

:

zaak betreft. Die tijd, mijne heren, is voorbij, maar wilt U hem niet voorbij laten gaan en stugblijven bij hetoude, vergeet danéén ding niet: hetrecht vanspreken, van meespreken.

Dat bent U verloren. Vergeet U vooral niet, de toekomst in het oog te houdenen hetgeen hetverleden iseensvan U afte zetten, er een punt achter te zetten, want aan het verleden is niets meer te doen. Het jarenlang gehakt hebben met het bekende bijltje is een foute uitdrukkingt.a.v.verworvenwetenschap,wan­

neer men verzuimt heeft dit bijltje tijdig te slijpen en ditsteedsopnieuwte doen. We hoe­

venhetnietnogaparttezeggen,wewetenher:

dat werd niet geslepen, maar wel versleten.

Weg ermee. Wat dit met personeeltekort re maken heeft? Dit, wc moeten gezamenlijk die maatregelen nemen, waardoor wij jonge men­

sen tot onze branche kunnen trekken, niet alleen alsonzewerknemers, maar ook alsonze opvolgers in zaken en dit laatste behoeft niet te zijn onze zaak.

Scholing en omscholing i.

Ccholing en omscholing zijn begrippen die

^ thans zo’n grote rol spelen. Zou dit ook voor ons van betekenis kunnen zijn? Zouden wij onszelf en ons denken eens niet moeten scholen en omscholen, opdatweklaarzijnom van eeuwige onderaannemer, aannemer te kunnenworden. Waaromeens nietbij onszelf begonnen om de fouten en het lage niveau varionzebranchetewijzigen.Ditistewijzigen en zelfs spoedig. Organiseer U, direkt. Dan hebben de organisaties de hand om de vuist te maken. Wij hebben haast, we hebben geen tijd meer. Zeker is, dat wegeen geld hebben.

Het noodzakelijke geld ontbreekt om voor U tekunnen werken,voor U, maar U houdthet geld vast. U wilt de zekerheid, dat voor elke gulden 125 centen terug komenen U moetdit reeds tevoren kunnen zien ofbij voorbaat in Uw zak hebben. Als het niet gaat, goed dan zegt U „wat doet die organisatie?” U vraagt nietwat kandeze doen. Zo dom bent U niet omnietteweten waar deoorzaakligt.

:

U wilt Uwdoel, neemhetdan;hetligtvoor uklaar. Hierwordteen kansgebodenomweer niet het laten doen te veranderen in het zelf doen. De kans is des te schoner omdat men zegtdatalsUgeen financiëlesteunkuntgeven (menweet hoewezijn) ertochnogeendeeltje voor ons is. Maar we willen geen deeltje, willen onsdeel. Hoeschoon is de kans om te laten zien, dat we niet kapot willen gaan aan onszelf. Stuur geld. Geef Uw reaktieshierop.

Laatzien,datUinwezen nognietkapotbent.

we

Noodlottig verzuim fijner dan maatregelente nemen?Ja, maar

. hetisalbijnatelaat.Wij hebben verzuimd R. vanHeusden

740

Na de radio . . .

Nu ook televisie en gramofoon in auto

Op deveertigste Londense Motorshow, pas- kleurenfilm zietvan hetsteedswis­

geleden in de Engelse hoofdsstad gehouden, selende landschap,waarmendoor­

wasvoorheteersteenineen auto ingebouwde heen rijdt, vonden de fabrikanten televisie-ontvanger te zien, aldus lazen wij het blijkbaar toch noodzakelijk,

in „De Auto". Dewagen in kwestie was, hoe dat de inzittenden van de auto iets moesten kanhetanders,een Rolls Royce,en het televi- hebben om detijd tedoden... Voordegenen, sietoestel een Ekcovision, een apparaat van die zich afvragen wat er nu van de verkcers- Amerikaanse makelij.Hoewel men autorijdend veiligheidterechtmoetkomenzij nogvermeld, eigenlijk niets anders dan een immerboeiende dat de televisie-ontvanger zich in de leuning vandevoorbankbevindt,zodatalleen degenen, dieachterinzitten,vandezelaatstenieuwigheid kunnen genieten. Bovendien is het achterste kompartiment van de auto afgescheiden van

• het voorgedeelte.

Een ander, niet mindergroot nieuwtje werd

•door de fabrikanten vande Dodge-automobie­

lengeïntroduceert,namelijkeenonderhetdash­

board ingebouwde Hi-Fi-gramofoon, diewerkt via deluidsprekers vande autoradio. De fabri­

kantenvandezeplatenspelerisdeAmerikaanse Columbia-maatschappij.Debijbehorendeplaten spelen45 minuten tot 1uurper zijdeen desge­

wenst kan men 35 platen bij de gramofoon

(Cliché’s„DcAuto*')

Nieuwe elektroturbine voor kunstzijdefabriek

Voor de stroomlevering aan het bedrijfvan de Algemene Kunstzijde Unie te Edewerdeen nieuwe elektro-turbine gemonteerd, waarbij uiterstenauwkeurigheidwasgeboden,daardeze turbine voorbestemd is om continu in bedrijf te zijn. Hetplaatsen van de onderdelen moest daaromzonauwkeuriggeschieden, omdatzelfs een minimale ongelijkheid in de stand van de turbine noodlottige gevolgen met zich mee kan brengen waarhet betrefthet goed functio­

neren van de fabrieksinstallatie. Het opstellen vandelagerblokken, het opmeten vandespe­

ling tussen de tandwielen van de oliepomp- regulatoren, het plaatsen van dc rotor en het vastzetten van de zware moeren moest der­

halve met de grootste nauwkeurigheid ge­

schieden. Wanneer de turbine klaar is zal de A.K.U.-fabriek te Ede over ongeveer 6400 pk meerbeschikkendan totnu toehet gevalwas.

kopen.

Televisie-apparatuur verhuisde Onlangs is de apparatuur van de Irene tele­

visietoren te Bussum overgebracht naar de nieuweruim30meterhogetorenaandeNieuw- straat, die enkele meters hoger isdan de oude en daardoor bij de beeldoverbrenging naar de zender te Lopik diverse voordelen biedt.

Van de oude toren afhad men Lopik maar netingezichtveld. Indenieuwestaanthansook tweeontvangers, waaropLopikeenapait beeld naar Bussum kan zenden. De nieuwe toren is voorlopig voor zes jaar gebouwd, omdat het vraagstuk waar de televisie zich blijvend zal vestigen, in Bussum ofHilversum, nog steeds niet is opgelost.

Detorenisinzekrczineenexperiment,daar nog nimmer een vrijstaande toren op dezelfde wijzeisgeconstrueerd. Er was7km stalen pijp voornodig. Tot nu toe zijnsoortgelijkestalen construkties slechts als steigers rond torens gebouwd en als tribunes, (vdh).

Hetideevoordeinbouwvandezegramofoon vondzijnoorsprong inhetfeit,datveleAmeri­

kanen uren in hun auto doorbrengen en daar­

bij volopgelegenheid hebbenom naarhunge­

liefde muziek te luisteren. Deinbouw van Hi- Fi-systeemen in huizen is ook een sterk groei­

endeAmerikaanse hobbywaaraansoms kleine kapitalen worden besteed en Dodge tracht op dezeliefhebberijaantesluitendooreendergelijk systeem in de automobielen aan te bieden, (k).

De foto’s op de pagina hiernaastgevendiverse fasenvandewerkzaamhedenweer.

(DeSpindop).

ZENDAMATEURS ZORGDEN VOOR GENEESMIDDEL

Welk eengroot nutdemoderneradiokan hebbenis onlangsbewezen door een aantal zendamateurs, die doorhungesprekken viahunzendereringeslaagdzijn hetleven te reddenvaneenItaliaan.DeGroningerradio zendamateur,dc heer G.Stevens,Selwerder straat 41, kreeg op Woensdag 19 oktober namelijk contact met een Italiaanse ,.collega , dieopde20meterbandeen noodroepde aetherinzond.In het hospitaal Onbito First te NoceraInferioreinZuid-Italiëzagmentoennamelijkmaaréénkansomhetlevenccredden vaneenaldaarverpleegdet.b.c.-patiënten wel, wanneermenzospoedigmogelijkkonbe­

schikkenoverhetgeneesmiddelDiploMicina.

De Italiaanse zend-amateur vroeg de Groninger ofhijditgeneesmiddel machtig kon worden. In Groningen bleek echter bij navraag aan het Academisch Ziekenhuis, dat in geheelNederlandditgeneesmiddelnietteverkrijgenwas, waaropdeheerStevensonmid- in de actherging, nu op de 80 meterband. Hij kreegcontact met deDuitse amateur-zenderDL2VF.Doorstoringkonhijzijnboodschapechternietgoeddoorkrijgen, zodat hijeen andere zendermoest oproepen. Deze, de LubeckerDL3VL, kreeg van amateurin Mannheim, een arts, de tip, dat hetgeneesmiddelte krijgen zou zijn in een AmerikaanslegerdepotinBremen.

Almetalwarenerechterinmiddelsenkeleuren verlopen,toendcvrouwvandcDuitse zend-amateur DL2VF, na vele moeilijkheden en „van kastje-naar-de-muur" gesjouw de juisteautoriteiten tepakken kreeg,met hetgevolgdat om vijfminuten voor halfnegen

’savondshet berichtkon wordendoorgegeven, dathetgewenstegeneesmiddelpervlieg­

tuigopwegwasvanBremennaarItalië.Eenstemeerwasdaarmeebewezen,datnietalleen Europese samenwerkingeen werkelijk feitkanzijn, maarookdat het zendarnateurisme, behalve zin als hobby weldegelijk verstrekkende-nuttige gevolgen kan hebben...(dkhj dellijk weer

een

„Zou er nu ook fietstelcvisie komen?”

r

tevoorkomen merken wijop, datinscha van de betrokken personen niet een eiri«

debatterenmagbetekenen overonnozelecl Ookmoetditoverlegnietworden gepleeg wille van eventuele langetenen. Deeniga zaakmoetzijn,dat meninhen werkelijk ■ werkerszieten menhetnoodzakelijkvinei tebetrekkeninkwestiesdieverbandhoude hun werk. Dat kost bij de voorbereiding meertijdmaarhetbespaarttijdbijdeinvo

9

Sociaal a.

Erisechternogeenbekngrijkpunt, da

VERANDERINGEN stuit meestal op WEERSTAND Invoering van

dergelijkprojekttegenkomt,maarvoordebaas vande afdeling, die nietbijdevoorbereidingen werdbetrokken, kondenzijhetbewijsvormen, datdeinstallatieniet deugde. Hijen zijnonder­

geschikten namen een volkomenpassieve hou­

ding aan en lieten geen mogelijkheid onbenut omhun kritiekreuiten.

T_Tetiseenbekendverschijnsel,dat men bijher A invoerenvan veranderingensomsopgrore weerstandkanstuiten. Wijzigingen,dieopzich zelfvolkomenverantwoordzijn,lopenhelemaal nietzo vlotalsmen hadgehoopt. Opmerkelijk isook. datdeweerstandenvaakkomen uiteen anderehoekdanmenhadverwacht.Bijdeintro- duktievandeintevoerenwijzigingenheeftmen veel zorg besteed aan bepaalde personen, die hiervoornoggewonnen moestenworden, maar later bleek,dat de tegenwerkinguiteenandere richting kwam. Het is daarom wenselijk eens watdieperin tegaanopenkeleaspekten,diebij het invoeren van veranderingen weerstanden kunnenopwekken

i

Kardinale fout Nukanmenzich wel eenvoudig van de baas afmaken metdeopmerking, dat hij geen lange tenenmoethebben enloyaalzijnmede­

werking moet ge- veu, in werkelijk­

heidisereenkardi­

nale fout gemaakt door hem en zijn medewerkers niet in devoorbereidin­

gentebetrekkenen henalleenvoorhet feittestellen. Beide chefshebben indit geval eigen kennis overschatende er- hun

| Verschillende kanten

Iedere verandering in de wijze waarop hei werkmoetworden uitgevoerdheeftverschillen­

dekanten. Dikwijlsvraagtmenzichalleenatof de verandering technisch mogelijk en econo­

misch verantwoord is. maar men vergeet dan het sociale aspekt van deze verandering. En juisthierligtnaaronzemeningdeoorzaakvan bepaalde.weerstanden, diedoorde voorgestane wijzigingen worden opgeroepen. Het volgende voorbeeldlaatonsduidelijkzien opwelkewijze deze weerstanden kunnen ontstaan.

In een fabriek vanelektrische huishoudelijke apparaten zoekt de chef van de technische dienst naareen middelom de produktiesneller te doen verlopen. Hij neemt kontakt op met zijnkollegavandeproduktieafdelingensamen komenzijopeenidee,datdoordedirectiewordt goedgekeurd. Enkele nieuwe machines worden aangeschaft en geïnstalleerd, doch bij het in gebruik nemen vande nieuwe installatiedoen zich enkele moeilijkheden voor. Het zijn de normale kinderziekten, die men vaker bij een '

varing van

ondergeschiktenverwaarloosd.Doordeze men- erbij tebetrekkenwaser misschieneen nog betereoplossing uit de bus gekomen, want de baas en zijn ondergeschikten hebben bij hun werkuitdeeerstehandveelervaringopgedaan.

Ook al zouden de baasen zijnmensengeen construktieve bijdragen kunnen leveren om de nieuwe installatie te perfektioneren, dan nog verdient het aan­

bevelingomhenin devoorbereidingte betrekken. Zij im­

mersmoetenstraks metde nieuwe in­

stallatiewerken en daarom is het no­

dig hen van het begin aftot mede­

werkerstevormen.

Zijmoeten hetge­

voel krijgen, dat het hun machines zijn, die daar ge­

ïnstalleerdworden, wantdanzullenzij de moeilijkheden, die zich de eerste tijd voordoen wel onder dekniekrij­

gen en wordt er nergens over ge­

sproken. Nu is echter voor hun gevoel de nieuwe installatie van bei­

dechefsenmoeten

waarschijnlijk over het hoofd is gezien, toepassing vande nieuwe installatieworc werkvereenvoudigdenmoethetaantalar krachtenopdeafdelingdusverminderdwc Watgebeurterstraks metdeze mensen?

Ookdebaas zelfvoelt zich min ofme<

dreigd. Ten onrechtegaat hij vande ged uit,dathoegroterdeafdeling,is,hoebelang ookdepositievandebaas.Hoezalmen : overhem oordelen, wanneerzijn werkzat denbelangrijkzijn ingekrompen?

Demeestekansomditsocialeaspektov<

hoofdte zien lopen de specialisten, die zi het bijzonder met het verbeteren vande methodenbezig houden. Zij zijnvaakzo steldop hunwerkenzoovertuigdvande heidvanhunoplossingdatzij hetzicheei dig niet kunnen voorstellen, dat iemand hiertegen zal verzetten. De specialisten d echtertebedenken:

datmenzichteveelkanvereenzelvigenme werk;

dat ook de laagste medewerkers in het b over een waardevolle praktische ervaring schikken;

dat zij bij het streven naarbevrediging ii werknooitanderemedewerkersmogenfrus bij hetstrevennaardezelfdebevredigingin werk;

dat hun technische oplossing uiteindelijl hanteerd moet worden door mensen, die eerstvoordezewerkwijzemoetwinnen;

dat het aanvaardbaar maken van hun ic minstens even belangrijkis alshet vinden goedeoplossingen;

dat weerstandenbij het invoeren vanver;

ringenwijzenopeenfoutindesocialesiti welkeeerst moet worden opgelost.

sen

zijhetzaakje maar opknappen.

Ommisverstand

(J. v. d.

742

Regelapparatuur verandert toerental van elektromotoren

Tn vele*gevallen is her gewenst het toerentalvan een elektromotorteregelen en ook 1 moet dikwijls dit toerental in een grootbereikkunnen wordenveranderd. Bijgelijk- stroommotorenisderegelingbetrekkelijkeenvoudig,daarzijkanwordenverkregendoor middelvan eenvariabeleweerstandinserie met deanker- ofvcldwikkelingen. De weer­

standdientdan tevensvoorbet begrenzenvandeaanloopstroöm.

Bijwissélsiroommotoren, welke met bet oog opde nu bijna overal aanwezige wissel- stroomnetten vcclvuldigcr worden gebruikt, is de snelbeidsregeling minder eenvoudig.

Daarom laat men deze motoren meestal met konstantcsnelheid draaien en worden de vereistesnelheidsveranderingen van dedoor de motoraangedreven machine verkregen door mechanische hulpmiddelen als tandraderkasten en riemsebijven met veranderlijke diameter. Voor verschillende soorten machinerieën, bijvoorbeeld werktuigmachines, drukpersen, textielmaebines, liftenen kranen,is hetgewenstdeze doormiddelvanelek- 1 trischemotoren tekunnenaandrijven meteen continu regelbaresnelheid, welkein zeer wijdegrenzen kan veranderen. In anderegevallen wordt geëist, dat desnelheid van de machinebijvariabele belastingzo konstant mogelijkblijft. Waar energieterbeschikking staatdooreen'één-ofdriefazig wisselstroomnet, kunnen de volgende mogelijkheden van snelhëidsregclingwordentoegepast.

sluiten terwijl demotor doorlopend metde se­

cundaireervan is verbonden ofdoor demotor opdesecundairevan degelijkrichteraanteslui­

tenterwijldeprimaireervanpermanentmethet net is verbonden. De aanloopstroom van de motor zouzo hoogzijn, dat beschadigingvan gelijkrichtorganenzouoptreden.

c. Het omkeren van dedraairichting van de motor kan om dezelfde reden niet.geschieden.

De draairichting van een gelijkstroomshunt- motor moet omgekeerd worden door middel vanhetveranderenvandepolariteitvandean- kerspanning, terwijl de vcldrichting dezelfde blijft. Indien echter na het omkeren van rich­

ting van de ankerstroom tengevolge van de traagheid van de roterende massa, het anker tijdelijk in de oorspronkelijke richting blijft doordraaien, zullende buizenvandegelijkrich­

ter een kortsluitingvoordedoorde motorop­

gewekte stroom vormen. Ditveroorzaakteen neratoromtekeren,kandedraairichtingvande ongewenste hogestroomeneen buitengewoon motorwordenveranderd.Reedsbijmiddelmatig plotselingafremmenvande motormetdeaan­

vermogen isdedissipatiein de weerstand voor gedrevenmachine. Ditplotselingafremmenkan het regelen van de generatorbekrachtigings- ernstige schade veroorzaken,

stroomaanzienlijk, zodatzwaargeconstrueerde variabeleweerstanden moetenwordengebruikt.

Dezestaangeen snelleverandering van de in­

stelling en van de draairichting toe.

1. fnductfemotoren met sleepringanker.

Desnelheidsregelingkanhierwordenverkregen vmeteen regelweerstandwelke indeankerkring isgeschakeld.Bijlagesnelhedenishetrendement van de motorgering, daareen groor deel van het uit het net betrokken vermogen in warmte wordt omgezet.

2. Driefaze(draaistroomj-commutatórmoto- ren. Het meest voorkomende type regelbare draaistroommotor isde motor met een shunt- karakterisriek. Dezeheelt meestal een primaire wikkeling dieop de rotorligt en dievia sleep- ringen met het net is verbonden. De rotor is tevens de transformator voor het verlagenvan de commutatorspanning. Deze transformator l>estaat uitde primairewikkelingeneen tweede hiermee gekoppelde wikkeling op de rotor, die metdecommutatoris verbonden. Opdestator ligt de sekundaire wikkeling, die via twee ver­

schuifbaredriefazenborstelparenaandecommu- taror ligt. De karakteristiek-belasting van een dergelijke motor als funktie van de snelheid is tamelijkgunstigen het rendementbij lagesnel­

hedengoed. Het bereikvandesnelheidsvariatie bij constante belasting is echter niet bijzonder groot (1:3 tot 1 :5) en de rcgelorganen zijn zwaar, zodat alleen langzame snelHeidsveran­

deringen mogclijk zijn.

3. Ward-Lconardaggregaten.Totvoorkort waren dit de meest jrerfccte aandrijfmachines niet variabele snelheid. Een normaledriefazen-

’motorisgekoppeldmeteengelijkstroomgenera- tor.Dezevoedthetankervaneen gelijkstroom- sliuntmotor. Een aparte generator, welke met tlehoofdgeneratorisgekoppeld,wektdestroom opvoordevcldwikkelingenvandegelijkstrooin- gcneratoren tle motor: desnelheid van de ge- lijkstroummotor wordt geregeld door verande­

ringvandestroomdoordevcldwikkelingenvan de stroom door de vcldwikkelingen van de hoofdgelijkstroomgenerator. In vele gevallen voldoetdeze kombinatie. De kromme van de belastingals funktie van desnelheid kan goed zijn, dank zij een compoundschakeling van de

vcldwikkelingenvan degeneratoren de motor.

Doorderichtingvandeveldstroom van dege-

d. Een snellespanningsregeling is wegensde zwarestuurorganennietmogelijk.Daarommoe­

ten voor de spanningsregeling van de hoofd- stroomgelijkrichter andere middelen worden 4. Spanningsgeregeldegelijkrichtersinkom- gebruikt. Roostergestuurde gelijkrichterbuizen binatie met gelijkstroommotoren. De aandrij­

vende wisselstroommotor en.de hoofdgelijk- stroomgènerator van hetWard-Leonard aggre­

gaat kunnen worden vervangendooreenspan- ningsgeregeldegelijkrichterende gelijkstroom- generatorvoordebekrachtigingdooreenaparte gelijkrichtermet konstantespanning. Teneinde eenkonstantemotorsnelheid teverkrijgen, wel-

hebbeneensoepeleregelingvandehoofdstrooin- gelijkrichtcrspanning mogelijk gemaakten het is aan deze buizen tedanken, dat de gewenste elektronische motorregeling kan worden kregen.

Motronic isdehandelsnaam vaneenappara­

tuurvoorelektronischemotorregeling. Metdeze appparatuur geschiedt de veranderingvande ke onafhankelijk is vande belasting, moet de motorsnelheiddoormiddel vaneeneenvoudige hoofdsrroomgelijkrichterinstaatzijneenstroom , potentiometer; bovendien blijft hiermede de te leveren die, bij een konstantespanning,zeer snelheid bij veranderde belasting tussen sterk mag veranderen. De spanning dient dan dicht bij elkaar liggende grenzen konstant en ingesteld te worden op de door de gewenste wordt hetontstaan vanschade tengevolgevan snelheid bepaalde waarde. De inwendige weer- overbelasting automatisch verhinderd, standvandegelijkrichtermoetduslaagzijn.De

instellingvandegelijkrichtcrspanningzoukun­

nen worden verkregen door gebruik te.maken . , . , , ...r, c _ r 1 ii Deze elektronische motorrcgelapparatuurbt- van een translormator met een variabele pri- . , , . ö 1 ‘_____

i _ . 1 i staatuit de kombinatie van een gelikstroom-

maire spanning. In dit geval kan een normale .. , °

buis- ofscleniumgelijkrichtèr worden gekozen. shun™r f" “n 8fuurde

Deze wijzevan spanningsregeling heeft echter waarb') * gd'jknchttrcl,entvoo he conver- 1 1- 60 terenvandenetwissejstroomingelijkstroomen gelijkertijd voorhetregelenvan hetaandcge- lijkstroommotor toegevoerde elektrische

ver-

zeer

DeMotronic

verschillende nadelen, te weten:

a. Bij instelling van eenlage spanning, het-, ver- geenovereenkomtmeteenlaagtoerentalvan.de motor, is de inwendige weerstand niet klein meer.I)itleidttoteengroteveranderingvande snelheid meteen belastingstoenemingof-afne­

ming.

mogen.

de energietoevoer moet

wor- * Buizen voor regeling van

Bij alleregelingenvangrotevermogens aangestuurdegasgevuldebuizenvoorkeur den'gegeven. Voordeelectronische motorrege- b. Hetisniet mogelijkderegeltransformator ling.komentweetypenbuizen inaanmerking, intestellenopeenbepaaldemotorsnelheidende de zogenaamde thyratrons met een indirect motordaarnatelatenaanlopen, hetzij doorde verhitte oxydekathode en de-gestuurde geltjk- de gelijkrichter op hetnetaan.te richterbuizen met een zgn. kwikplaskathodev primaire van

-

Welke van deze typen zal worden gekozen, beeldvan %. 1. Zodra deankerspanning Ede Automatische regeling hangt afvan het te regelen vermogen. Voor nominalemotorspanningheeftbereikt,kanhet

elektronische motorregeling is bij een lagere toerentalvolgensdezeregclmcthodcnietverder |nhetvoorgaandewerdreedsaangegeve stroomdanongeveer25tot50Ahetgebruikvan toenemen (met het oog op rondvuur op de men het ontsteekmomentvandemet i thyratrons economischer, terwijl bij hogere commutator en de veiligheid van de isolatie). kwikdamp gevulde buizen met een gelijl stroomwaardenkwikplasbuizenvoordeligerzijn. Het toerental kan nu nog verder worden ver- nin8 °f-stroomkanregelen. Dezespann hoogddoorde veldsterkteteverzwakken. Dan stroom zullenmeestaldooreenvcrsterkei neemtechtervolgens formule(4)hetkoppelaf. J,cngdeverd. Deversterkingwordtzodan Hetvermogenvande motoris: kozen- c)aceenPaarvolcspanningsveranc Met behulp van roosrergestuurdegelijkricht- (5) P = pMn, waarin p een factor aan c*c iagang voldoende is om het ont:

buizenkandespanningworden veranderdvan is welke afhangt van de gebruikte eenheden. momentvanheténenaarhetandereuitei een maximalepositievetoteen maximalenega- Uit (2).(3)en (5)volgt,dat verplaatsen, met anderewoordeneenpa»

tievewaarde. Deingesteldespanningwordt aan 'svoldoende om despanning vangelijkir

het anker van een gelijkstroommotor gelegd. __ k van nul tot maximum te variëren. Hierci Hetis duidelijk, datdezelfde rcgelmethodcook (“1 ^ c<p~~P T ,ietmogclijkeenschakelingtemaken,die

voordespanningaandevëldwikkclingenvande matisch een eenmaal ingesteldespanning

motor kan worden gebruikt. We zullen nu de Daar deankerspanning Ekonstant en gelijk s*ant ^OUC^C' 2*saangenomen,dat « invloed van deze spanningsverandering op het aande nominalewaardewordtgehouden, blijft tondenvandegasgevuldegelijkrichtbuize koppel, het vermogen en hettoerentalvande het vermogen bij afnemende veldsterkte kon- geaard; danisdushetmiddenvandetra.

motornagaan,hetgeenhetbestekangeschieden stant. Uit (6)volgt ook, datbijeen constante met enige eenvoudige formulevoor de shunt- veldsterkterp en eenveranderde ankerspanning motor. Voordeankerspanning van een shunt- EhetmotorvermogenevenredigismetE.Erzijn motorgeldt bij benadering: nutweegebieden,éénmeteen konstantkoppel enéénmeteenkonstantvermogen.Alsmeneen werktuigwilaandrijvenmeteenvariabeltoeren­

tal maarmeteenconstant vermogen,dusdoor middelvandeveldsterkte rp, kanhettoerental

van de snelheic

Snelheidsverandering van elektromotoren

1

( 1 )E=cn(p. *1

2*

in welke formule E = ankerspanning, c = een konstantc voor een bepaalde motor, n = het

aantal omwentelingen per minuut en (p = de nietongelimiteerdwordenopgevoerd,aangezien

flux. moetwordenvermeden,datdemotordoor cen-

W

A

ff

p

trifugale krachten uit elkaar vliegt. Vooral de commutatorvormtinditopzichteenzwakdeel.

Ookkandefluxniet willekeurig verzwaktwor­

denmethetoogophetremanent magnetisme.

Hieruitzou’ninstabielewerkingkunnen voort­

vloeien. Verder zou de commutarie snel slecht worden. .

Vroegerbouwdemenshuntmotorenmetgeen grotereveldverzwakkingclanvooreensnelheids- variatievan 1 : 2,terwijltegenwoordigmotoren ter beschikkingstaan meteensnelhcidsvariatie van 1 :4en motoren meteennoggrotcre'snèl- heidsvariatiewordenontworpen.

Vooreen motorvan3pkmeteen snelheids- bereik van 800 -3200 t/min. bij konstant ver­

mogen isdushet vermogenbeneden 800t/min gelijk aan n x3pk. Hieruit volgt, dat men Wehebbendus:

'i

(2) n = E

* XB

c<P

Men kan dus het toerental evenredig met E veranderenenomgekeerdevenredigmetM.Het laatste wordt veldverzwakkinggenoemd.

Hetkoppel vande motoris:

(3) M = kl(p,

waarin M=hetkoppel,k=eenkonstantcvoor een bepaaldemotor, I = de ankerstroomenrp

=de flux.

Om een tegrote temperatuurstijgingte ver­

mijden moet de ankerstroom I een bepaalde maximale waarde Imax riictoverschrijden.

Ook de flux kaneen maximalewaarde niet overschrijden wegens de toenemende verzadi­

ging van het ijzer. Dit betekent, dat ook het koppel aan een maximale waarde is gebonden, zodat:

Jk

Fig. 2. Schakelschema voor het automatis gelen van de motorsnelheid door middel va versterker A. De uitgangsspanning van de j richterwordtaandeingangvan deversterkc geleken metdespanningvaneen batterij B, laatstekonstantis.

mator,datmetdetweedepooPvandegelijk ter is verbonden, negatief. In serie met cl<

gangsspanning van de gelijkrichtcr word eenspanningsbron metinstelbarestabiele : ning vantegenovergestelde polariteitgez<

lig. 2 een batterij met'eenpotentiometer) Het verschil tussen deze twee spannï wordt aande ingangvan de versterkerge n

800

opeenbepaald werktuig waarvanhettoerental

moet worden geregeld, niet*een willekeurige polariteit van de uitgangsspanning va versterker is zo gekozen, dat bijvoorheek

_ k[max

(4)M^Ml.l\ _T^max-

Als men nu een bepaald werktuig met een variabel toerental wil aandrijven, dan zal men bijhetlaagstetoerentalgraaghetgrootstekop­

pelhebben,zodatbijdekleinstesnelheiddeflux

Motronic kan zetten. Het is nodig, dat men

weet welk vermogen het werktuig als funktie ° V ingangsspanningdeuitgangsspanning degelijkrichtermaximaalenbij—5 Vnul iï maximale spanning van degelijkrichter is van het toerental opneemt; om de meest ge­

schikte Motronic te kunnen kiezen. Een klein

bezwaarvandetoepassingvaneenMotronicis, voorbeeld— 200 V. Vooreenuitgangsspan.

dat niet iedere gelijkstroomshuntmotor zich van - 100 V moetdepotentiometerRwo leentvooraansluitingopditapparaat. Immers. ingesteldop97£V.Aandeingangvandeg<

velemotorenhebben voordekoelingeenventi- richterisdusdespanning—2iV. Iederesto latoropdeas. inde gelijkrichterdiedeuitgangsspanning Heteffectvandezeventilator ishij eenlaag doen stijgen tot bijvoorbeeld -101 V, zoi toerental gering. De motor wordt daardoor te ingangsspanning van de versterker tot -3 heetende isolatie zal worden beschadigd. Om doen toenemen, overeenkomend met een dit te voorkomen kan men ófeengroter type kleinere uitgangsspanning dan —101 V.

motor kiezen,ófdemotormetbehulpvaneen omgekeerdde uitgangsspanning van de gt afzonderlijk aangedreven ventilator koelen. ri<ditcr-99Vworden,dandaaltdeingangss;

Zeerruwgenomengeldt,datbijvermogenson- n’ng vandeversterker tot —1.5 V, overeei derde 5 pk, voordeliger’een grotere motorrit-' ' mehdmetdegelijkrichterspanningdieveel voeringwordtgekozenendaarboveneenmotor tcrisdan—99V, Hetkomtdushieropneer meteenaparteventilator. Sommigeouderety- eventueleafwijkingenvandejuistewaarde rpgelijkmoet zijn aan rpmzx. Delageretoeren- pen gelijkstroommotoren zijn open en hebben sterk worden gekorrigeerd en dat de uitga tallen zal mendusregelen door deankerspan- een ventilator. Dezekunnen voor ditdoel zeer spanning tussen zeer dicht bij elkaar ligg»

ningteveranderen. Dehieruitvolgendeflux<pt geschikt zijn, howel het verstandig is ze 25 'S grenzen konstantwordt gehouden, hetmaximalekoppelMmaxendeankerspanning groterte kiezen, dan uit andere overwegingen

Ealsfunktievanhettoerentaln, tonendushet strikt nodig zou zijn.

t

/ j

Fig.l. HetkoppelM,deflux vandemotorvcld- wikkelingen endeankerspanningEalsfunctiesvan het aantal omwentelingen per minuut n van het anker, voor een snclheidsvariatie van de motor doormiddelvandeankerspanning.

H. M.

744

ACEC

ACEC introduceerde in 1954 de moderne electrische koffiemolen in Nederland en maakte er een succes van. Hoe? Door een prima product te leveren tegen een matige prijs, door een apparaat te brengen dateenvoudig is. Gemakkelijktebedienen,geenonderhoud.

Lage verkoopkosten, geen „servicekosten", dus goede winst voor de handelaar.

Maalt in 15 seconden de koffie zo fijn als U maar wenst.

Fraai model,duurzameivoorkleur.

Spaartkoffieomdathetvollearoma behouden blijft.

Krachtige ACEC motor.

Verpulvert ook rijst, erwten, en amandelen. Maakt in. een paar tellen poedersuiker.

Prijs slechts

Inditseizoenkomtweerzo'npractischACECproduct opdemarkt: deACEC MIXER.Demixeruitéénstuk!

Geen extra kommen en schalen, geen hulpstukken.

De ACEC mixer is te reinigen in drie tellen. Een winkelprijs, die iedereen kan betalen.

Het succes van de Jaarbeurs!.

Voor het bereiden van mayonnaise, milkshake, gebonden soep,beslag voor flensjes en cake, enz. enz.

Geen hulpstukken, geen extra schalen en kommen. Krachtige ACEC motor.

Eenvoudigte reinigen: in drie tellen schoonenweergereedvoorgebruik!

Wast zelfs de vaat voor U!

[o

ACEC ^mixer

de mixer uit één stuk!

f78.-

Prijs slechts

ACEC gaafaan de spits. Ublijfttoch nietachter?Zorgt datU ACECapparateninvoorraadhebt,danmaaktUtevredenklanten.

FROWIJN & CO - APELDOORN

Amsterdam - DenHaag - Maastricht - Almelo - Groningen

' V

Kortingsregeling radiodetailhandel

!

■ Een aantal fabrikanten en importeursvan radioapparaten hebbenhet volgenderondsch

doen uitgaan naar de radiodetailhandel:

I

KRONIEK

In debesprekingen, welkegevoerdzijnnaaraanleiding van deschorsingderbedrijfsrege^

inderadiobrancheheefthetministerievanEconomischeZakengeëist,datdehandelaarskon voor radioapparaten belangrijk zouden worden verlaagd.

T/oor een eenvoudig kroniekschrijver is de v hedendaagse sociale en economischepoli­

tiekinNederlandeenvolslagenonbegrijpelijke zaakgeworden.

Daarhebjenu

ik de vorige maal schreefen die ik in wel­

willende bescherming heb genomen (tussen

haken:na—otdankzijf-mijnvorigeKroniek Ha langdurige en moeizamebesprekingen zijn onderstaande fabrikantenen importeurs heeft Z.E. een belangrijk succes behaald: hij conclusie gekomen, dat het, gezien het bovenstaande, noodzakelijk is aan het gedane v«

heeft de Tweede Kamer er bij gesleept en tegemoet tekomen en hebben zij meteenparigheid vanstemmen een kortingsregelingtot promt kwam het Produktschap Zuivel tot gebracht, welkeper 1 novembera.s. zal ingaan en waarmede vergoedingen, welkehierbovc stand. Wéleentikjetegendewilvandebelang- gaan, komen te vervallen. Wat de nieuwe regeling voor U betekent, zult U van Uwrespe hebbenden, maar je kunt ook niet met alles leveranciersseparaat

rekening houden. Zegnouzelf!). Minister de Bruyn dan wil iedereen, gene uitgezonderd,.

organiserenineen,,schap”. Watdatpreciesis, weetik ookniet, maardat moetUnietverder vertellen. Maargoed, iedereen wordt dusge­

organiseerd door minister de Bruyn. Dit kan iknogbegrijpen, alzieikdeaardigheiderniet van.Maarja, alsdiemandal nuzograagwil, waarom zouden we hem zijn zin niet geven?

Maarwatiknietbegrijpisdit:alseen wat ondernemerszich organiseren (zonder de hulpvan ministerde Bruyn;datkan ooknog) enzijbeloven elkaarnietmeerdoodtémaken in de concurrentie (waarom organiseert men zich anders?)dan komtplotseling een andere Excellentiehettoneelopdraven- Opgewonden roept Prof. Zijlstra dat de heren een kartel hebben gevormd, zwaait driftig met een stuk papier waarophet Kartelbesluitgedruktstaat en verklaartprompthetkartelonverbindend.

Wegis weg.

Hetgeen de individuelefabrikanten en importeurs in dit opzicht tot dusverre hebbeng«

wasindeogen vande Overheidin hetalgemeenonvoldoendeen isvoorhaaraanleidingg.

minister de Bruyn, overwie teverzoekenonderlingeenrabatregclingtotstandtebrengen,welkebeantwoordtaandege«

besprekingen ten Departemence met vertegenwoordigers van detailhandel, importeurs en kanten.

vernemen.

Hoogachtend,

\ HOLLAND-IMPEX (W. Ascher) (Sabc. Akkc

N.V.Technisch Constructie-enHandelsbureac (Grundig)

KOELRAD N.V. (Nord-Mende) N.V. SOCIÉTÉ NOVAK (Novak) TECHNISCH BUREAU NIJHOLT

(Mincrva,Sachscnwerk)

N.V. HAPÉ(HANDELS- EN INDUSTRIEO NEMING v/h Gebr. Peters) (Braun) PHILIPS NEDERLANDN.V. (Philips) N.V. ELECTRICITEITS MIJ AEG

(AEG, Tclcfunkcn)

A.M.I.M.P v/hAmericanMailImport(E.J.G.deRijk)

(Luxor)

ARISTONA RADIO (Aristona)

A. BRANDSTEDERABCGramofoonfabriek (Brandstcder)

H. W. K. DE BREY’S HANDELMIJ (Crystalphone- Schncider)

stukof N.V. NED. ELECTROTECHN. HANDELSVEN­

NOOTSCHAPv/hClaessen&Co.(Schaub-Larenz) N.V. GLOEILAMPENFABRIEK RADIUM ( N.V. ING. BUREAU CONNECTOR(Mctz, Ducal,

S.N.R., Sonolor)

N.V. ROTTERDAMSE ELECTRICITEITS MIJ v/h H. Croon & Co, (Fcrranti)

N.V. FRIDORFABRIEKEN (Fridor) W. GUNNEMAN (Nora)

N.V HARAF RADIO (Emud)

|. VAN DER HEEM N.V. (Hcrald) R. S. STOKVIS EN ZONEN N.V. (Erres) W. HELMS (Loewc Opta)

ram, Radium, Qualicone) REDSTAR RADIO (RédStar) N.V. PH. J.SCHUT(KolsterBrandes) NEDERLANDSCHE SIEMENSMAATSCHAF

N.V. (Siemens, Polydor)

N.V. THABUR IND. ENTECHN. HANDE (Graetz)

THERMION N.V. (Valento)

TECHN. WETENSCHAPPELIJKE APPARA~

FABRIEK TEWEA (Th. Waldthausen) (Waldhauscn)

!

Electriciteitsverbruik in Zeeland ken. Het huishoudelijk verbruik is abn<

hoog, getuigehet percentagevQorZeela]

57 bedraagt, terwijl het landelijkpercent is.Deverlagingvande tarievenkanworc reikt doormeer verbruik, vooraldoorde strie.Zeelandisnueenmaaleenagrarisch vincie, zodat de ontwikkeling zeer bepe Daarommaaktmenopallerleiwijzenpropa voor nog meer huishoudelijk gebruik, al;

voorlichting inzake toepassingen, een jui bruik van elektrische toestellen, uitwerkej technische en economische adviezen voc meentebesturen enz. Voor de toekoms Kijk, dit begrijp ik als eenvoudig kroniek­

schrijvernietmeer. WatdeeneExcellentiemet T~)e direkteurvan de P.Z.E.M.,irT.Michiesen wisselvallig succes probeert op te bouwen, heeftineenredevoordeKamervanKoop- breektde andere Excellentie succesvolaf. En handelvoorde ZeeuwseEilandenmedegedeeld, datzitmaarrustiginhetzelfdekabinetendoet dat deNcd. Spoorwegenreeds per 1 november vriendelijken beleefd tegen elkaar. 1956 met elektrische treinen op de Zeeuwse Ditisbijnanietmensclijkmeer. Toenikeens lijn willen proefrijden, om per 1 januari 1957 een(lelijk)kippenhokinmijntuinbouwdedeed de dienst op deze lijn geheel metdeze treinen mijnbuurmaneenpoginghetweeraftebreken. tedoen plaatsvinden. Doorde steedsstijgende Ikhebtoenenige niet-voor-publicatie-vatbare, stroomafname zal over drie jaar een derde goed-hollandse woorden in zijn richting ge- machine in de Centrale Zeeland bijgeplaatst praat. Sindsdien doen wij onvriendelijk en moeten worden en verwachtmag worden, dat

onbeleefdtegenelkaar.Datismenselijk. over zes jaar een vierde eenheid zal zijn ge- Wachtte Ir. Michielsen in Zeeland een g In depolitiek is hetkennelijk andersom. Ik plaatst. Ir. Michielsentoondeaan dehand van ,.stroombeschaving”zoalselders inNedei zalditwelnooitbegrijpenenikbenijdgeenszins enkele voorbeelden aan, dat de Zeeuwse tarie- metjncjcgegevenomstandighedenzolaa;

deorganisatie-mensen(waarhebbenzezinin), ven lanS niet steeds de hoogste zijn. Het gelijketarieven, (rt).

die dit aan hun mensen duidelijk moeten brandstofverbruik per kWh is in de loop der maken. Vreselijk! V. tijdenzeersterkgedaald.In1930bedroegditin de Vlissingse-centrale 1 kgperkWh,terwijldit nu is gedaald tot 0.427 kg. Hoe ongunstig de

Zestigtelefoongesprekken ^grafische formatorstations verrijzen. B.en W.

VlC^-versa 66manindienst zijn, terwijldemeestebedrij- ningenstellendegemeenteraadvoorhenr Het nieuwste Britse kabelschip is naar het ven hoogstens 2,5 man in dienst hebbenvoor tigingteverlenentotdeuitvoeringhierva Skagerrak vertrokken om een telefoonkabel dezelfdeopgewekte hoeveelheid. Bovendienbe- stationszullengeplaatstwordenaanhet F te leggen tussen Denemarken en Noorwegen, draagtdeaanschaffingswaardevandetotalein- plein, het Wielewaalplein. nabij de Ruy Langs de kabel kunnen tegelijkertijd zestig vesteringen het twee- tot drievoudige van die straatenaanhetDamsterdiep. Dekosten; gesprekkeninbeiderichtingenwordengevoerd, bij andere bedrijven, waardoor de kapitaalslas- resp. bedragen f30934,-, f31821,-, f29

(vdh) tenperkWhbijde P.Z.E.M. hetzwaarstdruk- enf20327,- (dkh).

Nieuwe trafostations in Gronir

IndestadGroningenzullenviernieuwe\ van

746

Ür

.

. Het geheim van een grotere omzet:

i

Geef ERRES een ereplaats in Uw etalage!

Profiteer van de verkopende advertenties die iedere week in de grote Nederlandse weekbladen verschijnen

waarmee het fijnste stof

I

c _i-voudige stoffiltering

de ERRES

over

■ ^r

doch ook wordt vastgehouden

Zet daaromNUUw slofzuiger-verkoopin het lekenvanERRES.

Datis demahierom het volleprofijttetrekken vandeenorme ERRESreclame-activileil.

8 stofzuigers

Dit is voor U een zeersterk verkoopargument voorde

i

Zeeraantrekkelijke huurkoopfinanciering.

overnamevanrisico enincasso. %.

■ï R.S. STOKVIS & ZONEN N.V.

8 vanderHeemfabrikaat

f

2C«

INDRUKKEN VAN DE 6e FIRATO (ii)

bij die haard met thermische principesgesold kanworden, willen wetenminstehet gewenste srook-rendement behalen, evenmin kunnen bij de luidspreker de akoestische principes geweld worden aangedaan. En wij zullendit als vak­

liedenaan het publiekduidelijkmoeten maken, nietmetmooie woorden,maarrustigen in het volle bewustzijn vandevertrouwenspositie, die we tegenover onze ainemers innemen.

Dekwaliteitvandespeechesdieindeverschil­

lende luister-zaaltjes worden gehouden voldoet hierendaaruitstekend aandebovengenoemde norm, hetgeen verheugend is.

We zagen en hoorden de Ionofoon, die een zeer originele oplossing van het luidspreker- conus-probleem mag worden genoemd. Alleen lijkt hetonsniet meetevallen om de hiervoor benodigde modulator voldoende intermodu- latie-vrij te krijgen. Wellicht horen we hier binnenkorteensietsmeerovervandefabrikant? Geluidsversterkers /'"Np het gebied van geluidsversterkers zijn

vandiversefabriekenuitstekendeapparaten te zien. Jammer is het. dater nog fabrikanten zijn,diedenkendat zeonderdelen (zelfskwali- teitsonderdelen) kunnen verkopen en blijven verkopen zonder een zeer gedegen informatie over de wijze van toepassing, compleet met

bouwschema’sen meetgegevens. Unitrar- entegen maakt op dit punt een goede Ook Philips is nu meteenversterkerbovz gekomen, waarwe binnenkort indit bl= een beschrijving van hopen te kunnen

Verderwas Philipsookaanwezigmet reeds op de Jaarbeurs getoonde trar- gramofóon-versterk"er. Nu er één schaa.

de dam is.... Tn ons vorig nummer - pagina 703 c.v. -

-*■plaatsten wij het eerste gedeelte vaneen nabeschouwingoverdeFIRATO1955,waarin aandacht werd besteed aan de televisie- en omroepontvangers. Het hier afgedrukte artikel, waarin achtereenvolgens de aüdió- apparatuur, dc meetapparatuur, de techni­

sche literatuur en de onderdelen, zoalsdie werden gebracht op de zesde FIRATO, worden besproken, is het tweede en tevens laatste deel van onze FIRATO-nabeschou- wing. In ons volgend nummer zal daar­

naastdctentoongesteldemeetapparatuurnog worden besproken door een speciale mede­

werker.

Recr y'u* draad-opname-apparaten schijnen

vrijwel geheel verloren te hebben strijd met de band-apparatuur. Er is nui in diversesoorten verkrijgbaar, waaroncl- goede. We geloven dan ook, dat ook tijdstip aangebroken is, om.eens duiele gaan vertellen,wat men onderde vele si tievenverstaat(opgavevangevoeligheid», miek, ruisniveau, rek, breukspanning.

enz.). Heren fabrikanten, gaat Uw Onder de band-opname-apparaten tre door zijn sublieme (Zwitserse) afwerk.ï Revox apparatuur.

AUDIO-APPARATUUR

TTei. doet een muzick-liefhebber goed, dat Ade geluidsrcproduktietechniek eindelijk be­

gint te erkennen, dat achter de horizon:

„verstaanbaar geluid”, waarop een tweede horizon: „herkenbaar geluid”, volgde die op zijn beurt weer werd opgevolgd door het ver­

schiet: „zoveel mogelijk geluid”, er nog een gezichtseinder is, namelijk „natuurgetrouw geluid”. Persoonlijk hopen we dat de tijd, dat ditmetduretermenals werkelijkheids-weergave ofhai-fai moet worden verkocht, snel zal ein­

digenendatereenogenblikzalkomen,waarop een niet-natuurgetrouwe geluids-weergave slechts van historische interesse zal worden.

Danzalmenzeggen:zodedenweh^*tvroeger;

grappig hè, dat zelfs dure fabrieken dat aan durfden te prijzen! Maar een niet natuurge­

trouwe geluidsweergave-apparatuur zal dan evenonverkoopbaarworden als een stofzuiger, die b.v. pluisjes laat liggen.

nu

MEET-APPARATUUR

■pNit gebied begint zo veelomvattend c<

den- bijna alles leent zich tegenw<

Reden tot vreugde aan we na in hoeverre we de horizon der natuurgetrouwheid al bereikt hebben,dan geeft de zesde Eirato veel reden tot vreugde.

Er waren diverse demonstratie-zaaltjes en er werddoorverschillendefirma’sgedemonstreerd hoe ook met standaard-materiaal goede resul­

taten te bereiken zijn.

Nu men het er algemeen over eens is,dat intermodulatie (LM.) de voornaamste verv'or- mingsbron is, zouden we gaarne hierover gegevens willen hebben. En op dit punt zijn we nogal teleurgesteld. Wat denkt U van de omzetkansen van een firma, die zegt dat de I.M. van haarpick-upte kleinisom temaken?

(vraag: hoeweinigkunt U dan nog meten?).

En welke luidspreker-fabrikant komt her volgend jaar met IM-cijfers?

Luidspreker hoort bij inventaris TvTu wc het toch over luidsprekers hebben, het publiek zal er in moeten worden op- gevoed, dat eenluidsprekereen deelbehoortte vormen van onze huiskamer-inventaris en even nuttig is als b.v. een haard. Evenmin als

G

DitiseenafbeeldingvanPhilips'transistorkoffergramofoonmetingebouwdeversterker,typeAG Dcvoedingvandezegramofoongeschiedtuitvierdrogebatterijenvan1,5V,waarmedeongeveer>

grainofoonplatenwcergavc onafhankelijk van het lichtnct mogelijk is. Detoepassing van traru voorditdoelheefto.m.devoordelen,datdeafmetingenenhetgewichtkondenwordenbeperkt <

’ debatterijkostengeringzijn.Metdeviertoegepastetransistorsiseenkrachtigeversterkermettwee penverkregen, (vdh). '

748

7 SOORTEN TAPE IN ÉÉN KLEINE SPOEL!

’s Werelds grootste producent van electrical tapes - de 3M - heeft voor U de juiste tape voor elk doel!

Toen de fabrikant van de hierboven afgebeeide spoeltjes bemerkte, dat hij zeven verschillende taken had voor zeven verschillende tapes (Alléén al in dit kleine onderdeel!), dacht hij onmiddeilijk aan de grote reeks electrical tapes van het merk "SCOTCH”! En natuurlijk vond hij daarbij, wat hij nodig had!

Wist U, dat "SCOTCH” het merk is, dat ’s werelds grootste keuze aan electrical tapes kan bieden ? Deze tapes kleven onmiddellijk, zonder enige bevochtiging. U werkt er "schoon" en gemakkelijk mee!

A

ELECTRICAL TAPES ^ Er zijn er bij, die een basis hebben van PVC, andere van acetaat of

geprepareerd papier. Sommige zijn van stof, synthetische vezel of polyester film gemaakt. Er is "SCOTCH” electrical tape, die zo dun is als cigaretten-

papier maar er is ook een soort, die zo dik is als carton. De doorslagspanning is dan ruim 25.000 volt.

Vraagt omgaand gratis toezending van brochures, met opgave van het doel, waarvoor U de tapes wilt gebruiken aan: ALTAP AGENTUREN N.V., Trompstraat 77 - Den Haag - Tel. K 1700^- 325894*

"SCOTCH” Brand Electrical Tapes worden gefabriceerd door de Minnesota Mining & Manufacturing Company, Fabrieken in de U.S.A.,

Australië, Brazilië, Canada, Engeland, Frankrijk, Duitsland en Mexico

Eenzijbundunit(AEG) r vuor elektronische meting- dat speciaal voor

deze groep een concentratie gewenstlijkt. Het is dan niet meer nodig, dat iemand die meet­

apparatuur zoekt, zich langs ontelbare rijen gramofoonkasten, kondensatoren-uitstallingen, relevisie-toestellen,enz.,enz.heenmoetwerken om zijndoelte bereiken.Ookhiergeldtverder weer het parool: technische gegevens,heren!

Als een bepaalde afnemer uit Uw -uiteraard betrouwbare-specificatiegelezen heeft,dat Uw apparaat op één of meer punten aanmerkelijk beter is dan apparatuur van ander makelij, behoeft U zekerop meet-apparatengebied, niet bangtezijn, dathij dedoor U gevraagdeprijs niet zal willen betalen!

Wat de apparatuur zelf betreft, verwijzen wenaardebeschouwingvaneenspeciale mede­

werker,dieinhetvolgendenummerzalwordeu opgenomen.

-r-.;. 7“"••'

i

i

I.

3-5581

onderdelen iets duidelijker lieten uitkomen. wordt ietsinde radio vlugantiek!).Th<

Verbindings-Dienst een waarlijkuniek stelletje leverde zeer uitvoerige gegevens over Het isnu best mogelijk, dat weveel over het kunsthars inkapselen van electrische hoofd gezien hebben. delen. Bij Nijkerk Radio zagen weder<

Wc zagen o.a. prachtige antenne’s (zievoor dit blad besproken gedrukte bedradinge normalisatie en specificatie het uitstekende T.C.C.Dathiertoekomstinzit,snaptie<

artikelvanir. Dekker inE.R.M.no. 260),tran- ■Philipsblijkthierinmiddelsookmeebeg sistorenvansub-miniatuuraftotflinkeknapen tezijn.

toe,prachtigeschakelaars. Verderbij de Lcger-

i

TECHNISCHELITERATUUR T_Jetishart-verwarmendomtezien,hoevooral AA de jongeren elkaar verdringen aan de standsmettechnischelitteratuur.Hetisdannu ook wel een gouden tijd vergeleken met b.v.

twintig jaargeleden,en iemand dienuwegwijs wil wordenop het gebiedder Elektronicaheeft nudekeuzeuitzoveelinformatie,dathijbeslist eengoedewegwijzernodigheeft.Hetisdanook niet te verwonderen, dat vrijwel alle uitgevers naast boeken en brochures ook periodieken uitgeven, die het voor het publiekgemakkelijk maken om technisch bij te blijven. Zo.zagen weo.a.hetRadio-Bullctin,dezeerdruk-bezochte stand van Radio-Electronica (niet teveel be­

loven, heren!), Brans, Electra enz., terwijl Uw vakblad vanzelfsprekend niet ontbrak. Te be­

treuren valt het, dat er nog firma’s zijn die vinden dat een goede inhoud het voordeligst uitkomt op slechte kwaliteit papier.

Elektronenl f\p het gebied van elektronenstraal waren zeer fraaie exemplaren aar Wc zagen hele grote voor T.V., mee buizen voor meetdoeleinden, buizen n slepen voorvlak, een geheugenbuis voor enz.,enz. Ook ophetgebiedvanreeds : bestaande onderdelen als soldeer enwe den, potentiometers en condensatoren tenslotte nog verbetering mogelijk. Hi<

beëindigenwedan dit-totonze spijtlaj volledige-overzichtvanhetzeerveleen kig ook in de meeste gevallen zeer materiaal dat we aantroffen in de fee sfeer op de laatste Firato. Tot slot n<

woordvan huldeaande initiatiefnemer:

energie en doorzettingsvermogen is b enzalditookindetoekomstnogmeer^ buizen! De Veron had een verzameling anti- door een buitengewoon geslaagde Rac kwitëiten, die veel belangstelling trok (wat Telcvisie-Tentoonstelling.

Magnetophon (AEG) ONDERDELEN

/^vpditgebiedwas weerveeltezien.Gewenst zouhetzijnalsdestandhoudersdenieuwe

apparaat is op dezelfde wijze zonder meer ook geschikt voor het meten van trillingen.

T7aak komt het voor dat men van een ma- Ook hiervoor verdraait men de schijftot het v chinesnelenopeenvoudigewijzehettoeren- draadeind in trilling geraaktenop een tweede talwilvaststellen.Hiervoorwasmendanvoor- .schaalverdelingleest mendanhettrillingsgetal heen aangewezen op een tachometer, terwijl af.Hetmeetbereikbedraagthier12tot400Hz.

bovendien altijd een draaiendaseindaanwezig Het is gebleken dat met deze „Sirometer”, moestzijnomerde motoroptekunnenplaat- ondanks de simpele konstructie, toch zeer sen. Dooreen Duitse fabriek is hiervoorthans nauwkeurige meringen mogelijk zijn. (dp).

echter een eenvoudig vestzakapparaat ontwik­

keld. Deze„Sirometer” isinwezen eentongen frekwentiemeter.Doordraaiingvanhetboven­

deelvanhetapparaatjekanmeneenerinopge­

roldestaaldraadmeerofmindervernaarbuiten

3 D -televisie

Tn ons vorig nummer werd bericht, da sischetechnicibezigzijnmethetbouw<

een televisieontvanger met drie dimes beeld. Eenvanonzemedewerkerstekent ! aan, datstereoscopischebeeldweergave, ; duid metde modeterm3D, na de3Dfïlr lang op zich kon laten wachten. Hetpi is ook gelijk. Men gebruikt twee op camera’s, die dezelfde funktie vervuilt het menselijk oog. De beelden worde scheiden uitgezonden en opgevangen. F het laatste moment projekteert men ze menlijk op een scherm, nadat eerst de lichtbundels in tegengestelde zin zijn g riseerd.Metbehulpvaneenspecialepolai bril kan men de beeldendangescheiden nemen, waardoor de dieptewerking on' Men steltzichbij destcreotelevisievoor:

voor bij gevaarlijke experimenten, bij he kenmetradioaktievestoffene.d.Menvei echter niet, dat de 3D-televisie voor on ningsdocleindenspoedigingangzalvinde

Toerenteller in vestzakformaat

latenuitsteken.Plaatst mennude„Sirometer”

ophet temetenobjekt(dusb.v.opdekastvan een draaiende motor) dan zal bij het draaien aan dat bovendeel het uitstekende draadeind opeenbepaaldmoment intrillinggeraken. Dit betekentdandathettrillingsgetalvandedraad overeenkomtmet hettoerentalvandiemotor.

Opdeschaalverdelingkanmendandattoeren­

talzondermeeraflezen, waarbijhetmeetbereik loopt van 800 tot 25000 omw./minuut. Het

7 zegt monteur Jan Karwei.

i

want alleen de nieuwe WISA antennes hebben al deze voordelen:

¥trekontlasting

¥snelle montage

¥verendeophanging waardoorbreuk uitgesloten

¥alle elementen uit één stuk

¥extra zware mastklem

¥dikwandige, corrösiebestendige buis

¥3 jaar garantie

Vraag onze nieuwe T.V. catalogus

W. J. STOKVIS y Koninklijke fabriek van metaalwerken n.v.

ARNHEM Vljtzlnnenstraat85 - Postbus20 -T#l. 08300-23041 AMSTERDAM Keizersgracht127 -Tel. 02900-42655

DEN HAAG Herengracht12a -Tel.01700-183023 GRONINGEN Heresingel18 -Tel. 05900- 29347

Elektriciteitscentrale; „Harculo bedrijf

f'Vndanks protest vannatuurvrienden, is men in 1951 toch begonnen met de bouw van de nieuwe clektriciteitfabrick in Harculo.

In het mooie landschap met zijn vele water­

vogels staat nu de vijftig meter hoge fabriek met zijn lange pijp van 115 meter. Woensdag 19 oktober heeft de dirccteur-generaal voorde IndustrialisatieenEnergievoorzieningin'Neder­

land, dr. E. L. Kramer uit ’sGravenhage, de nieuwefabriek officiëcelin gebruik gesteld. In aanwezigheid van het college van commis­

sarissen, de commissarissen der Koningin in de provincies Drente en Friesland, alsmede leden van de Gedeputeerde Staten, burge­

meesters met wethouders en raadsleden, heeft dr.Kramervoorafongemerkt,dathetopvallend is zogroot als het accres van hetelektriciteits­

verbruik is, alsmede het sterk ontwikkelde industriële elektriciteitsverbruik in deze pro­

vincies.

Extrastijging Het relatief sterk gestegen verbruik heeft ertoe geleid, dat het aandeel van het huidige voorzieningsgebied van de n.v. IJsselcentralc in het totale Nederlandse elektriciteitsverbruik isgestegen van5,7% in 1939tot 8,8% in 1954.

Dezeextrastijging inhet verbruik vloeitvoor­

namelijk voort uitde industriële ontwikkeling vanditgebied. Opbasisvandehuidigeproduk- tieleidtelke 10gramkolen,dievoor hetopwek­

ken van één kWh mindernodig zijn,reeds tot bezuiniging op het kolenverbruik van het Overijsselsebedrijfvanrond8000ton perjaar.

Gaat men ervan uit, dat het bij inschakeling van de nieuwe centrale voor de elektriciteits- produktic opdit gebiedzal gelukken te komen tot een vermindering van de kolenbehoefte peropgewektekWh van80gram, dan isdeto­

tale besparing ophet kolenverbruikdus 64000 ton per jaar, overeenkomende met de winter­

provisie van 50000 gezinnen, aldusdr.Kramer in zijn openingswoord.

Zo ligt dc nieuwe centrale aan de IJsscl-oevcr

gedeelte de montagehal, werkplaatsen en het maalinstallaties, die elk ongeveer 15 ton magazijnzijnondergebracht.DeKon.Machine- per uur kunnen verwerken in dc tror fabriek Gcbr. Stork en.Co. te Hengelo leverde molens,

de twee geweldige stoomketels -de grootste ketels van Nederland- voor de turbogenerato- ren,die 3000 toeren perminuut maken enelk een vermogen hebben*van 54000 kilowatt.

Dagelijks wordt er 1 000 ton kolen -verwacht wordt dat dit in de toekomst 3000 ton zal worden-verstookt. Men heefthier tweekolen­

in het ketelhuis heeft men 38,5 km pijj werkt, waarin 11 755 bochten voor kom«

2850 montagelassen. Bovendien zijn o pijpen plm. 600000 stiften gelast. De i formatoren, evenals de turbogeneratorer geleverd zijn door de Brown Boveri te 1 leveren rechtstreeks aan het hoogspann station, datisgebouwdo.l.v.Ir.C. H. Riei een der directeuren. De hiermee opgev stroom van110000voltgaatviazeshoogs ningslijnen de provincies in, terwijl er in komende jaar nog twee lijnen zullen vo In het schakelstation worden alle gege verzameld, ook die van de hulpcentrale Deventer, Hoogeveen en Vollenhove, te het kommandostation het centrum voo stroomproduktie is.

Waaromeen nieuwe fabriek?

De 70-jarige directeur, Ir. H. H. Ehrenburg, kreeg korte tijd na zijn pensionering het ver­

zoek deleiding opzich te nemenvan de bouw van dc nieuwe fabriek. Op zeer prettige wijze vertelde hij, waarom deze fabriek er moest komen. Er waren reeds twee centrales nl. in Zwolle (1915)enHengelo (1920), maarhetwas dringendnoodzakelijk,daterversterkingkwam in het produktieapparaat. Bijplaatsing van een machine voor 32000 kWh was zelfs niet vol­

doende, zodat werd besloten tot de bouw van een geheel nieuwe fabriek. Met toepassingvan dc nieuwste methodenhoopt men een produk- tic te bereiken van 300 a 400000 kWh. Het gehele complex omvat de volgende delen: in het middenvanhethoofdgebouwligthetbun- kerhuis, westelijk het ketelhuis, oostelijk het pompenhuismetdecentraalgelegenkommando- wachtenmachinekamer, terwijlinhetzuidelijk

116 km k In dit bedrijf, waar nu 100 arbeidskrac werken -inde toekomst zaldat300a400 den- zijn frisseen ruime was-en klcedgele heden met douchecellenop ekonomische >

ingericht. Degrote kantine, welke plaats l aan 300 personen, bevindt zich op de tu:

verdieping, terwijl er ook een koffiekanv ingericht. Voor de verlichting van de fal werd in totaal 116 km kabel gebruikt.

Ter gelegenheid van dit historisch gebt in de geschiedenis van de n.v. IJsselcen.

(vervolgoppag Een blik in het ketelhuis

752

lil wJ2 minuut kookt 1 liter water IN DE 0 EXPRESS© KOKER

Verwarming door stroomdoorgang in het te verwarmen water door electroden.

Het artikel voor 1956, dat wij nü reeds leveren.

Bij uitstek geschikt als geschenk voor de komende feestdagen.

• HOOG RENDEMENT

• GEEN DROOGKOKEN

• UITSCHAKELING BIJ GEOPEND DEKSEL

Bestelnummer 56216 Prijs f 30.-.

TECHNISCHE UNIE

HEYBROEK-ZÉLANDER N.V. EN ELECTROGENTRUM TELEFOON 62450 KEIZERSGRACHT 242-248

Verkoopkantoren te: Amersfoort - Amsterdam - Arnhem - Breda - Deventer - Eindhoven - ’s-Gravenhage - Groningen-Haarlem- Hilversum- Leeuwarden - Maastricht - Middelburg - Nijmegen - Rotterdam - Utrecht en Zwolle.

door

doeltreffende constructie

economisch werken

Jaarlijks bezoeken vele installateursonzefabriek.Dejarenlange ervaring van onze afnemers en onze technische staf gaan hand in hand.

Door deze samenwerking verkregen onze apparaten hun grote practische bruikbaarheid en kunnen zij snel en gemakkelijk worden verwerkt.

DIT SPAART TIJD EN GELD1

Société Beige Gardy

Dieweg Uccle-Calevoet-Brussel Voor Nederland Ramstraat23 Utrecht

en installateurs