BESLUIT
Besluit van de Raad van Bestuur van de Nederlandse Mededingingsautoriteit als bedoeld in artikel van de Mededingingswet.
Nummer 6255 / 20
Betreft zaak: 6255/ De Bilthuysen - De Biltse Hof
I. MELDING
1. Op 22 februari 2008 heeft de Raad van Bestuur van de Nederlandse
Mededingingsautoriteit een melding ontvangen van een voorgenomen concentratie in de zin van artikel 34 van de Mededingingswet. Hierin is medegedeeld dat Stichting De Bilthuysen en De Biltse Hof, onderdeel van Stichting De Opbouw, voornemens zijn te fuseren, in de zin van artikel 27, eerste lid, onder a, van de Mededingingswet. Van de melding is mededeling gedaan in Staatscourant 40 van 26 februari 2008. Na nader onderzoek is gebleken dat in onderhavig geval sprake is van verkrijging van zeggenschap in de zin van artikel 27, onder b, van de
Mededingingswet door Stichting De Opbouw over Stichting De Bilthuysen. In onderhavige zaak is een zienswijze van de Nederlandse Zorgautoriteit ontvangen.
II. PARTIJEN
2. Stichting De Bilthuysen (hierna: De Bilthuysen) is een stichting naar Nederlands recht. De Bilthuysen verleent diensten op het gebied van intramurale en extramurale zorg in het kader van de Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten (hierna: AWBZ) en de Wet maatschappelijke ondersteuning (hierna: Wmo). De extramurale AWBZ-zorg omvat activiteiten op het gebied van persoonlijke verzorging en verpleging en dagactiviteiten basis. De extramurale Wmo-zorg omvat activiteiten op het gebied van huishoudelijke verzorging. De intramurale AWBZ-zorg omvat activiteiten op het gebied van verzorgingshuiszorg en psychogeriatrische verpleeghuiszorg.
verzorging. De intramurale AWBZ-zorg omvat activiteiten op het gebied van somatische verpleeghuiszorg, psychogeriatrische verpleeghuiszorg en verzorgingshuiszorg.
III. DE GEMELDE OPERATIE
4. De gemelde operatie betreft een fusie tussen De Bilthuysen en De Biltse Hof, onderdeel van De Opbouw, waarna De Opbouw zeggenschap zal krijgen over de gefuseerde rechtspersoon. Het voornemen is dat De Biltse Hof eerst onderdeel gaat uitmaken van De Bilthuysen, dan wel van een nieuwe verkrijgende rechtspersoon. Deze nieuwe gefuseerde rechtspersoon zal vervolgens onderdeel uitmaken van de werkmaatschappij verpleging en verzorging van De Opbouw. Dit voornemen blijkt uit door partijen overlegde documenten, Kader voor organisatie
ontwikkeling, d.d. 10 december 2007 en Mijlpalen in fusieproces d.d. 10 december 2007, alsmede
uit aanvullende mededelingen van partijen.
IV. TOEPASSELIJKHEID VAN HET CONCENTRATIETOEZICHT
5. De gemelde operatie is een concentratie in de zin van artikel 27, eerste lid, onder b, van de Mededingingswet. De hierboven, onder punt 4, omschreven transactie leidt er toe dat De Opbouw de zeggenschap verkrijgt over De Bilthuysen.
6. De betrokken ondernemingen zijn De Bilthuysen en De Opbouw, waar De Biltse Hof een onderdeel van is (hierna samen ook wel aangeduid als partijen).
7. Uit de bij de melding ter beschikking gestelde omzetgegevens blijkt dat de gemelde concentratie binnen de werkingssfeer van het in hoofdstuk 5 van de Mededingingswet geregelde concentratietoezicht valt.
V. BEOORDELING
A. RELEVANTE MARKTEN
Rel evan t e pr oduct mar kt en
Intramurale AWBZ-zorg
Verzorgingshuiszorg en verpleeghuiszorg
9. Evenals in eerdere besluiten1 wordt in het onderhavige geval uitgegaan van afzonderlijke markten voor verzorgingshuiszorg enerzijds en verpleeghuiszorg anderzijds.
10. Evenals in eerdere besluiten2 wordt in het onderhavige geval op het gebied van verpleeghuiszorg een nader onderscheid gemaakt tussen somatische verpleeghuiszorg en psychogeriatrische verpleeghuiszorg.
Rel evan t e geogr af isch e mar kt en
Intramurale AWBZ-zorg
Verzorgingshuiszorg
11. De Bilthuysen heeft verzorgingshuizen in de gemeente De Bilt. De Opbouw heeft verzorgingshuizen in de gemeentes Amersfoort, Baarn en Soest.
12. Uit onderzoek in eerdere zaken3 is gebleken dat de geografische reikwijdte van de markt voor verzorgingshuiszorg veelal beperkt is. Cliënten op het gebied van verzorgingshuiszorg zijn veelal afkomstig uit de gemeente waar de betreffende instelling is gevestigd en de omliggende gemeentes. In onderhavige zaak is een exacte geografische afbakening van de markt voor verzorgingshuiszorg niet noodzakelijk aangezien de materiële beoordeling hierdoor niet wordt beïnvloed (zie de punten 17 tot en met 20).
1 Zie bijvoorbeeld het besluit van 11 augustus 2005 in zaak 4198/ Proteion – TML – LvGG, punten 18-23.
2 Zie bijvoorbeeld het besluit van 4 november 2005 in zaak 4212/ De Basis – Thuiszorg Gooi en Vechtstreek – Vivium, punten 18-34.
Psychogeriatrische verpleeghuiszorg
13. De Bilthuysen heeft psychogeriatrische verpleeghuisbedden in een van de verzorgingshuizen in de gemeente De Bilt. De Opbouw heeft psychogeriatrische verpleeghuisplekken in de gemeentes De Bilt, Soest en Amersfoort.
14. Uit onderzoek in eerdere zaken4 is gebleken dat de geografische reikwijdte van de markt voor psychogeriatrische verpleeghuiszorg veelal beperkt is. Cliënten op het gebied van
verpleeghuiszorg zijn veelal afkomstig uit de gemeente waar de betreffende instelling is gevestigd en de omliggende gemeentes.
15. Uit de door partijen overlegde herkomstgegeven van cliënten op het gebied van
psychogeriatrische verpleeghuiszorg blijkt dat over de afgelopen 5 jaar gemiddeld circa [50-60]*% van de cliënten uit gemeente De Bilt afkomstig was. Uit de herkomstgegevens blijkt dat het grootste deel van de cliënten die niet afkomstig zijn uit De Bilt afkomstig is uit de gemeente Zeist (gemiddeld circa [10-20]% de afgelopen vijf jaar) en de gemeente Utrecht (gemiddeld circa [0-10]% in de afgelopen vijf jaar). De herkomst van de overige cliënten is vrij versnipperd.
16. Gelet op het bovenstaande kan in onderhavige zaak worden uitgegaan van een geografische omvang van de markt voor psychogeriatrische verpleeghuiszorg die ruimer is dan de gemeente De Bilt en in ieder geval de gemeente Zeist omvat. De exacte marktafbakening kan evenwel in het midden blijven aangezien de materiële beoordeling hierdoor niet wordt beïnvloed (zie de punten 21 tot en met 24).
4 Zie onder meer het besluit in zaak 4198/ Proteion – TML – LvGG, reeds aangehaald, punten 30-34, het besluit van 10 augustus 2006 in zaak 5574/ Amstelring – Zonnehuisgroep Amstelland, punten 20 en 28, en het besluit in zaak 5186/ Carint –
Reggeland, reeds aangehaald, punten 33-35.
B. GEVOLGEN VAN DE CONCENTRATIE Intramurale AWBZ-zorg
Verzorgingshuiszorg
17. De Bilthuysen biedt verzorgingshuiszorg aan in de gemeente De Bilt en De Opbouw biedt verzorgingshuiszorg aan in de gemeentes Baarn en Soest.5 Uitgaande van een lokale markt die enkel de gemeente omvat waarin de verschillende verzorgingshuizen gevestigd zijn, is er geen sprake van geografische overlap van activiteiten van partijen op het gebied van
verzorgingshuiszorg.
18. In elke gemeente zijn alternatieve verzorgingshuizen aanwezig. In de gemeente De Bilt zijn in totaal zeven verzorgingshuizen, waarvan er drie worden geëxploiteerd door De Bilthuysen.6 In de gemeente Soest zijn in totaal vijf verzorgingshuizen, waarvan er drie worden geëxploiteerd door De Opbouw.7 In de gemeente Baarn zijn in totaal vier verzorgingshuizen, waarvan er één wordt geëxploiteerd door De Opbouw.8
19. Indien uitgegaan wordt van een geografische markt voor verzorgingshuiszorg die ruimer is dan enkel de gemeente, overlappen de activiteiten van partijen mogelijk wel. Wanneer de gemeentes waarin partijen actief zijn gezamenlijk in aanmerking worden genomen, namelijk De Bilt, Soest en Baarn, behalen partijen een gezamenlijk marktaandeel van circa [40-50]%. De gemeente Soest is evenwel niet aangrenzend aan De Bilt, waardoor het minder aannemelijk is dat deze gemeentes tot dezelfde markt behoren. Daarnaast is niet gebleken dat de verzorgingshuizen in andere aangrenzende gemeentes geen, of een minder goed, alternatief vormen voor de verzorgingshuizen van partijen. Indien andere omliggende gemeentes bij de geografische markt
5 De Opbouw heeft in Amersfoort in een van de verpleeghuizen vijf verzorgingshuisplaatsen (bron: gegevens van partijen) van in totaal circa 650 in Amersfoort (bron: VVZS adresboek 2008). Gezien het geringe aandeel zal hier niet verder op in worden gegaan.
6 Dit betreft de verzorgingshuizen Weltevreden, De Bremhorst en De Koperwiek. In de gemeente De Bilt zijn in totaal circa 490 verzorgingshuisplaatsen, waarvan circa 220 van De Bilthuysen en circa 270 van concurrenten(bron: gegevens van partijen en adresboek VVZS 2008).
7 Dit betreft de verzorgingshuizen Groot Engendaal, Molenschot en De Heijberg. In de gemeente Soest zijn in totaal circa 350 verzorgingshuisplaatsen, waarvan circa 220 van De Opbouw en circa 130 van concurrenten. (bron: gegevens van partijen en adresboek VVZS 2008).
worden betrokken, bijvoorbeeld de gemeente Zeist, gelegen tussen de gemeente De Bilt en Soest gelegen is, daalt het marktaandeel van partijen aanzienlijk.9
Conclusie
20. Gelet op het bovenstaande is er geen reden om aan te nemen dat als gevolg van de onderhavige concentratie de daadwerkelijke mededinging op het gebied van verzorgingshuiszorg op significante wijze zou kunnen worden belemmerd, met name als het resultaat van het in het leven roepen of het versterken van een economische machtspositie.
Psychogeriatrische verpleeghuiszorg
21. Partijen bieden beide psychogeriatrische verpleeghuiszorg aan in de gemeente De Bilt. Daarnaast biedt De Opbouw psychogeriatrische verpleeghuiszorg aan in de gemeente Soest en in de gemeente Amersfoort. Als gevolg van de concentratie valt geen alternatief weg in de gemeente Soest en Amersfoort, noch in één van de aangrenzende gemeentes. Derhalve zal hierna niet verder in worden gegaan op de gevolgen van de concentratie in deze twee gemeentes.
De Bilt
22. In de gemeente De Bilt zijn in totaal drie verpleeghuizen die psychogeriatrische verpleeghuiszorg bieden. De Opbouw exploiteert in deze gemeente één verpleeghuis met circa 120 psychogeriatrische verpleeghuisbedden.10 De Bilthuysen heeft in een van de
verzorgingshuizen een verpleegunit met 16 psychogeriatrische verpleeghuisbedden.11
23. Indien een markt voor psychogeriatrische verpleeghuiszorg in aanmerking zou worden genomen die enkel de gemeentes De Bilt en Zeist omvat, behalen partijen een gezamenlijk marktaandeel van circa [30-40]%. Indien een ruimere geografische markt in aanmerking wordt genomen, die naast de gemeentes De Bilt en Zeist enkel de gemeentes omvat waarin partijen actief zijn, namelijk Soest en Amersfoort, behalen partijen een gezamenlijk marktaandeel van circa [40-50]%. Er zijn echter geen redenen om alleen de gemeentes Soest en Amersfoort te betrekken bij de geografische markt. Immers, zoals reeds aangegeven (zie punt 15) is de herkomst van de cliënten die niet uit De Bilt of Zeist afkomstig zijn vrij versnipperd. In alle omliggende gemeentes zijn alternatieve verpleeghuizen aanwezig met voldoende
9 In Zeist zijn circa 770 verzorgingshuisplaatsen (bron: adresboek VVZS 2008). 10 Dit betreft het verpleeghuis De Biltse Hof.
psychogeriatrische verpleeghuisplekken. 12 Indien er meer omliggende gemeentes worden meegenomen daalt het marktaandeel van partijen derhalve aanzienlijk.13
Conclusie
24. Gelet op het op het bovenstaande, is er geen reden om aan te nemen dat als gevolg van de onderhavige concentratie de daadwerkelijke mededinging op het gebied van
psychogeriatrische verpleeghuiszorg op significante wijze zou kunnen worden belemmerd, met name als het resultaat van het in het leven roepen of het versterken van een economische machtspositie.
VI. ZIENSWIJZE NZA
25. De NZa geeft in de door haar in onderhavige zaak afgegeven zienswijze aan ten gevolge van de onderhavige concentratie geen nadelige gevolgen te verwachten voor de publieke
belangen betaalbaarheid, kwaliteit en toegankelijkheid.
VII. CONCLUSIE
26. Na onderzoek van deze melding is de Raad van Bestuur van de Nederlandse Mededingingsautoriteit tot de conclusie gekomen dat de gemelde operatie binnen de werkingssfeer valt van het in hoofdstuk 5 van de Mededingingswet geregelde
concentratietoezicht. Hij heeft geen reden om aan te nemen dat de concentratie de
daadwerkelijke mededinging op de Nederlandse markt of een deel daarvan op significante wijze zou kunnen belemmeren, met name als het resultaat van het in het leven roepen of het
versterken van een economische machtspositie.
27. Gelet op het bovenstaande deelt de Raad van Bestuur van de Nederlandse
Mededingingsautoriteit mede dat voor het tot stand brengen van de concentratie waarop de melding betrekking heeft geen vergunning is vereist.
12 In Utrecht zijn tenminste 270 psychogeriatrische verpleeghuisbedden, in Maarssen circa 100 bedden, in Zeist circa 250 bedden en in Baarn circa 70 bedden.
Datum: 8 april 2008
De Raad van Bestuur van de Nederlandse Mededingingsautoriteit, namens deze:
W.g. drs. A.J.M. Kleijweg
Wnd. directeur Concentratiecontrole
