Vraag nr. 58 van 17 maart 2003
van mevrouw PATRICIA CEYSENS Telewerken – Sensibilisering privé-sector
Op 6 november 2002 keurde het Vlaams Parlement mijn voorstel van resolutie goed inzake het opzet-ten van experimenopzet-ten met telewerken in de V l a a m-se administratie en de Vlaamm-se openbare instellin-gen goed. De Vlaamse regering startte inmiddels met het concept "Anders werken". Dat steunt op twee pijlers: kantoorinnovatie en telewerken. Toch is het wenselijk dat de Vlaamse overheid tele-werken ook actief zou promoten bij werknemers in de private sector. Meer bepaald zouden zij geïnfor-meerd kunnen worden over wat telewerken precies is en welke de voor- en nadelen zijn. I n z o n d e r h e i d de aandacht voor de combinatie arbeid en gezin is hierbij belangrijk.
1. Wordt er een promotie- en sensibiliseringscam-pagne inzake telewerken opgestart voor werk-nemers van de private sector ?
Zo ja, wanneer en in welke vorm ?
2. Welke facetten van telewerken worden hierbij inzonderheid in de verf gezet ?
Antwoord
1. In mijn Beleidsnota We r k g e l e g e n h e i d 2 0 0 0-2004 wordt het belang van nieuwe vormen van arbeidsorganisatie (waaronder telewerken) benadrukt (Beleidsnota We r k g e l e g e n h e i d 2 0 0 0-2 0 0 4 , van de Vlaams minister van We r k g e-legenheid en To e r i s m e, Renaat Landuyt, b l z . 1 8 4 ) . Onder andere door de ontwikkeling van de informatie-economie wil de overheid inspe-len op nieuwe vormen van werkgelegenheid en zonodig het wettelijke kader hierop afstemmen. De Vlaamse regering beschouwt telewerken ook als een middel ter bestrijding van de file-p r o b l e m a t i e k . Telewerken zou eveneens moge-lijkheden kunnen scheppen voor een betere combinatie van arbeid en gezin en werk en vrije tijd.
Nochtans dient het één en het ander in het juis-te perspectief gebracht juis-te worden. Op dit ogen-blik is het aandeel van telewerken nog zeer ge-ring in de totale arbeidsmarktpopulatie (slechts 4% van de Belgische bedrijven met meer dan 50 werknemers stelt telewerkers tewerk). 16% van de Belgische bedrijven stelt nomadische of
mo-biele werkers tewerk. Als men deze cijfers ver-taalt naar het aantal jobs, is telewerk een rela-tief beperkt gegeven in Vlaanderen en België. Studies wijzen uit dat er nog heel wat hinderpa-len zijn die dienen te worden weggenomen, w i l-len we van telewerken een sociaal en een eco-nomisch succes maken. Ik noem er enkele: e r dient een evenwicht gevonden te worden tussen de flexibiliteitswensen van werkgever en werk-n e m e r, de arbeidsrechtewerk-n vawerk-n de telewerkers dienen te worden gegarandeerd, zij moeten ook recht hebben op opleiding, l o o p b a a n o n d e r b r e-k i n g, v a e-k b o n d s p a r t i c i p a t i e. . . . telewere-kers en hun organisatie moeten begeleid worden in deze nieuwe werkvormen, iedereen moet de kans krijgen om te telewerken (momenteel blijft deze nieuwe werkvorm immers beperkt tot de hooggeschoolde managementprofielen).... Nieuwe werkvormen – zoals telewerken – zijn een middel om een doel te bereiken, maar geen doel op zich. De bedoeling van het V l a a m s e werkgelegenheidsbeleid is méér en betere jobs voor iedereen. Telewerken kan daar een moge-lijke oplossing bieden, maar vooraleer een ef-fectief promotie- en sensibiliseringsbeleid van telewerken kan plaatsvinden, dient verder on-derzoek naar knelpunten, hindernissen etc. t e gebeuren en dienen concrete oplossingen gebo-den te worgebo-den. Parallel kunnen de experimen-ten van de Vlaamse Gemeenschap resultaexperimen-ten opleveren die meegenomen kunnen worden in toekomstige beleidsbeslissingen. Hierna som ik even de initiatieven op die de Vlaamse regering terzake ondernam.
In 2002 werkte de Vlaamse regering in overleg met de federale regering aan een actieplan om het thuis- en telewerken te ondersteunen (Vlaamse regering (2001), Verklaring van de Vlaamse regering betreffende de algemeen maatschappelijke situatie en betreffende de krachtlijnen van de begroting 2002). Gezien de verwachte omvang van deze omschakeling, wordt het belang van grondig overleg en onder-zoek onderstreept. Momenteel is dit actieplan dan ook nog niet gefinaliseerd.
on-dersteund via Europese fondsen (o. a . het ESF-project in het kader van zwaartepunt 5).
Er wordt vanuit de Vlaamse overheid ook ge-participeerd in onderzoek naar de mogelijkhe-den (voor- en nadelen) van telewerken. In april 2002 vond de internationale conferentie " W W We : The Wo r l d , the Workplace and We, the workers" plaats (International conference on the impact of ICT applications on relocation of work, working conditions and workers : W W We (the Wo r l d , the Wo r k p l a c e, and We the Wo r k e r s ) , April 2002, georganiseerd door het departement Sociologie en het HIVA , KU Leuv e n ) . Dankzij cofinanciering Leuvanuit het Vi o n a -programma werden er op deze conferentie een aantal sessies die specifiek over het thema tele-werken handelden, georganiseerd.
( VAC : Vlaams Administratief Centrum ; ESF : Europees Sociaal Fonds ; ICT : informatie- en c o m m u n c i a t i e t e chnologie ; H I VA : Hoger Insti tuut voor de Arbeid ; Viona : Vlaams Interuniver sitair Onderzoeksnetwerk A r b e i d m a r k t r a p p o r t e -ring – red.)
Recent is ook de publicatie "Tijd voor tele-werk" van het departement Communicatiewe-tenschap van de KU Leuven verschenen (prof. d r. M . Wa l r a v e, d r. E . Dens (2003), Tijd voor Te-l e w e r k ,K Te-l u w e r ) . Deze studie werd mogeTe-lijk ge-maakt dankzij een co-financiering vanuit het Europees Sociaal Fonds en het Ve s o c - a c t i e p l a n voor gelijke kansen voor mannen en vrouwen van de Vlaamse Gemeenschap. Voor het onder-zoek werd een on-linebevraging van meer dan 1.000 Vlamingen (zowel werknemers als werk-zoekenden) uitgevoerd. De belangrijkste voor-delen van telewerken die werden aangegeven zijn de verkorting van de reistijd van en naar het werk, de mogelijkheid om werk en privé-leven beter te combineren, en het gevoel dat de telewerker meer autonomie zou hebben in het volbrengen van zijn dagtaak. Vanuit maatschap-pelijke invalshoek kon een grote meerderheid zich vinden in de stelling dat telewerken meer werkkansen genereert voor minder mobiele p e r s o n e n . Als belangrijkste nadelen van tele-werken werden een daling van de sociale con-tacten tussen een telewerker en zijn of haar col-l e g a ' s, een vervaging van de grens tussen privé-leven en werk en een lagere betrokkenheid bij het bedrijf aangegeven.
Het debat rondt de voor- en nadelen van tele-werken is echter voorlopig nog niet afgesloten. Zo wordt bijvoorbeeld in een onderzoek voor
Nederland (K.G. Ti j d e n s, C. We t z e l s, M . v a n Klaveren (2000), Wie kan en wil telewerken, AIAS research report nr. 6) geconcludeerd dat telewerken geen oplossing biedt voor de combi-natie van arbeid en zorg, maar dat het wel ruim-te kan geven bij ruim-te weinig privé-tijd. Ook de link tussen telewerken en verminderde mobili-teitsproblemen blijkt in de praktijk niet altijd aanwezig (Federale Diensten voor We t e n s c h a p-p e l i j k e, Technische en Culturele A a n g e l e g e n h e-den (2000), Denkpistes en werkinstrumenten ten behoeve van een duurzame beheersing van de woonwerkverplaatsingen) (AIAS : A m s t e r -dams Instituut voor Arbeidsstudies – red.). Een ondersteunend en experimenteel beleid ten aanzien van telewerken is dus aanwezig. D e stap naar een effectieve promotie- en een sensi-biliseringscampagne naar de private sector is (nog) niet genomen. Ik ben terzake wel bereid een opportuniteitsvraag aan de sociale partners voor te leggen.
