Technisch commercieel vakblad

p.'

/

;’A

Technisch commercieel vakblad

VEERTIENDAAGS VAKTECHNISCH TIJDSCHRIFTVOOR : ■

• Electrotechnische Installateurs

• Handelaren in electrische

verbruikstoestellen en verlichtingsartikelen

• Handelaren in radiotoestellen en -onderdelen

^{9e JAARGANG I MEI 1954 Nr.} 222

★

■ : •

Opname van de controle van een moe- dermatrijs, gebruikt bij de fabricage van gramofoon- platen.

★

Foto

P.P.I. Baarn

230

Winstgevende verkoop, met weinig

eigen geld

I

Nergens op de gehele wereld treft U zo'n collectie aan:

. de Ruton 12, ^de gemoderniseerde klassieke stofzuiger.

de slede-stofzuiger voor de mo­

derne vrouw.

de Ruton 20,

de Ruton 52,

tot ROBOT.

Van elk der drie stofzuigers uit deze collectie, elk met zijneigenkarakter,bedraagt de publieks­

prijs slechts

f 135,-

Dit is het resultaat van Nederlands kunnen en Nederlands vernuft.

1

HET KWALITEITSMERK

NATIONALE product

ON HET

R

E ^lectro _TECHNISCH R COMMERCIEEL ^adio IkciuR VAKBLAD

REDACTIE EN ADMINISTRATIE:

Kalverstraat 35, AmsterdamC.

Telefoon 40453 en 35253

ABONNEMENTSPRIJS: f 7.- per jaar;

voor ledenvandeaangeslotenvakorganisaties e.d.

f5.— per jaar. Losse nummers f0.40.

UITGAVE VAN DE N.V. UITGEVERS MIJ. DILIGENTIA, AMSTERDAM

Postgirorekening 136400 — Bankrekening Twentsche Bank

Sociale lasten in het installateursbedrijf

DcpremieingevolgedeOngevallenwethangt Heitjevoorkarweitje afvan het gevarencijfer,datvooreen bepaalde

groep is vastgesteld. Voor de installateur be­

draagt dit3%. De premieingevolgede Ziekte­

wetis3%. Ophet loonvande\\;erknemermag hoogstens1%wordenverhaald. Velewerkgevers Met het onderwerp sociale lasten in het in-

stallateursbedrijfhebben wij ons voor een op­

gavegeplaatst,dienieteenvoudigisoptelossen.

Deredenhiervanisgelegeninhetfeit,datnaast desocialewetten,dieeenbepaaldpercentagevan het loonvoorzich opeisenofwaarvoorditper­

centage elk jaar opnieuw wordt vastgesteld, premies moeten worden afgedragen, dieniet in een percentage, doch in een bedrag zijn uit­

gedrukt.

Wij denken hierbij aan de pensioenpremie.

Het werkgeversdecl dezer premie bedraagt f1,40per week.Wil menditbedrag ineenper­

centageuitgedruktzien?Hetisbekend,datdeze premie moetworden betaald voorwerknemers van 18jaarenouder.Ineeneerstegemeenteklas betekent dit, dat voor eenleerling met 3prak­

tijkjaren een premie van 11,40 verschuldigd is.

Als wegoedgerekend hebben betekent dit een percentagevan7enin een5egemeenteklasvan 7,11%. Voor een eerste monteur in een eerste gemeenteklassewordtditpercentage2,1%en in de 5c gemeenteklasse 2,28%.

Kleinbedrijfgrotelasten

Hieruitvolgtdus,datopditpunthetpercen­

tage voorde kleine onderneming, die overhet algemeenmeteenoftweeaankomendemonteurs werkt, het grootst is. Bij onzeberekening moe­

ten wij evenwel naar een gemiddelde en dan komenwij aan3,5%.

Decollectievearbeidsovereenkomstkentnaast de verplichte vacantic- en snipperdagen en dc vacantictoeslagnogenkele bepalingenoverhet vrijgeven bij bepaalde familieomstandigheden enandere gelegenheden.

Voordewerkgeverbetekentditinzekerezin sociale lasten. In deze gevallen wordt niet ge­

werkt, met behoud van loon. Het loonbedrag bij verzuim moeten wij dus herleiden naareen percentage. Het zal duidelijk zijn, dat in een middelgroot ofgrootbedrijfditpercentageho­

gerkomtteliggendanineenkleinbedrijf.Enige ervaringscijfers moeten ons ook hier brengen naareen gemiddelde,datop 1,5%moetworden ' geschat.

Zoals wij in de aanvang hebben vermeld schreven wij ditartikelomdaterbelangstelling voor bestaat.Wij hadden hiermedeechter nog een andere bedoeling. De prijzen waarvooT momenteelwordt ingeschrevendoen ons soms verhalenditdeelniet.Tochmenen wijbijonze duizelen,omdatzijaandelagekantzijn.„Kar- uiteenzetting2%tenlastevanhetbedrijftemoe- weitjes" worden opgeknapt vooreen „heitje", tenbrengen. Wijkrijgendeinclruk, dat de installateursbij In verband met de looncompensatie, welke -hunberekeningen bepaalde posten, waaronder heeft plaats gevonden bij deinvoering van de

wachtgeld- en werkloosheid^verzekering, werd dievandesocialèlasten vergeten.

Op depostsocialelasten wilden wij indeze het percentage voor de kinderbijslag verlaagd bijdragewijzen,opdatdezeinde toekomstniet van 6% naar 5,2S%. Dc premie ingevolge het

ziekenfondsbesluit is gebracht op 4%, waarvan 2% moet verhaald worden op hetloon van de werknemer. De premie voor wachtgeld- en werkloosheidsverzekering is thans vastgesteld

meerzalwordenvergeten.

Bij dc post sociale lasten komendan nog de normale bedrijfsonkosten, hetgeen echter een hoofdstuk op zich zelf vormt, en een nog moeilijkermaterieis,omdatdezekostenbijver- op3,4%.Ookhiervanmoetdehelftof1,7%ver- schillende ondernemingen uiteenlopen,

haald worden op het loon van de werknemer.

Depremie ingevolgedeInvaliditeitswet mogen werustighoudenop 1,4%.

M. v.G.

DeVereveningsheffingwerdi.v.m.dezoeven genoemde looncompensatie eveneens verlaagd enisthansvastgcsteldop4%.

Dcaaneengesloten vacantie,desnipperdagen endcchristelijkefeestdagen moeten in zijnge­

heel gesteld worden op 6%. Tenslotte betekent de vacantietoeslag,dieindecollectievearbeids­

overeenkomst verplichtgesteld is, 2%van het jaarloon. Resumerend komen wij aan de vol­

gendepercentages:

IN DEZE AFLEVERING:

PaS-

233 Bedrijfsvereniging voor ziekengeld 234 Aanloopinrichtingen voormotoren 241 Transistor boortoestellen

245 Flitsen 247 TV Revue 249 Technisch forum

251 KleinhandelsleveringenvrijvanO.B.

3.5 % 3 % 2 % 5,28%

2 % Pensioenpremie

PremieOngevallenwet Premie Ziektewet PremieKinderbijslagwet PremieZickenfondsbesluit

Premie Wachtgeld- en werkloosheidsverzeke­

ring 1.7 %

1.4 % '

PremieInvaliditeitswet Vereveningsheffing

Vacantic, snipperdagen en christelijke feest-

In een volgend nummer:

Ultra-gevoelige relais

Detailzakenenbewegendereclames 4 %

dagen 6 % 2 % Vacantictoeslag

Kortverzuim 1.5 %

32.3S%

232

CORNELIS OUDKERK f

LADDERS

Op 13 April overleed re Hilversum de heer C. Oudkerk,een bekendepersoonlijkheid inde electro-branche. Op4Juli 1S93reWcstzaanuit eenboerengezingeborenbezochthij achtereen­

volgensdelagereschool, MuloenKweekschool om hiernaop kantoor werkzaam te zijn.

Zijnloopbaan in de techniek begon hij in 1915 toen hij tot plaatsvervangend afdelings­

chefbij W. J. Stokvis te Amsterdam benoemd werd. In 1921 werd hij leiderderclcctrotechni- * scheafdelingbij deN.V. L. Zélanderbij welke firmahijindienstbleeftot 19-42. Inditjaarver­

bondhijzichmetdeN.V.NederlandseElectro- technische Handelsvereniging v/h Claessen &

Co als chefvan deverkoop.

DeheerOudkerk wasdemede-oprichtervan hetLICAmsterdam,doorzijnbemoeienissenop

U1TSCHUIFBARE

STEIGERS;

sterkenduurzaam VEILIG KlIM^

Vraagtonzeprijscourant

C.deKrijger

Buyskade 46, AMSTERDAM-W., Tel.84010

ditterreinwerd hij doorzijncollega’swel ecri­

llet,.geheugenLIC”genoemd.Zijnvcrscheï<lea betekenteen groot verlies voor de branche-

mg

Middenstandszaken

KOOFLIJSTEN

VOOR INDIRECTE VERLICHTING

DenieuweEconomischePublicatie Nr.24 van de NederlandscheMiddcnstandsbankN.V.behandelteen onderwerp,waaroverwelreedseerdermededelingen en geschriften zijn verschenen, maar waaromtrent, naaronzemening,hetgeschriftterechtopmerkt,dat heteigenlijkverbazingmoetwekken,dathieraaninde middenstandrelatiefnog zo weinig aandachtis be­

steed. Hetis daarom zeer toe tejuichen, dat deze nieuwepublicatie nogccnsuitvoerigenmettal van voorbeeldendegedachte vandeonderlinge bedrijfs- vcrgelijking, want datishetonderwerpvan hetge­

schrift,opdevoorgrondheeftgesteld.

het bedrijfsbeleid hebben toegepasten ook dr gedeelte bevelenwijonze lezers vanharte aan Hier wordt getoond hoe buigzaam dit hulp middel is; het kanzowel in de detailhandel aL inhetambachtmetsucceswordenaangewender het blijkt, hoe speciaal het ambacht van dez<

methodeeen dubbel voordeel kan trekken. EX:

gangvanzaken, om tot oprichtingvan derge­

lijke clubs te komen, wordt uitvoerig uiteen­

gezet;aandachtwordtbesteedaandevoorwaar­

den,waaraandedeelnemersdienentevoldoener voortswordt eén zeer gedetailleerdeuiteenzer- ting gegeven van de werkwijze;éénmaal een detailhandelsbedrijfen in het tweede beeldvooreenambachtelijkebedrijfstak.Duide­

lijkdoethetgeschrift uitkomen van hoegrote waardeeendergelijk vertrouwelijkcontact bedrijfsgenotenkanzijnenwelkevruchten de verbetering

erdoorkunnenwordengeplukt.Aandehandvan concretevoorbeeldenvandebedrijfsvergelijkincr metcijfersèn voor dievande technisch©zijde vanhetambachtelijkbedrijflaatdepublicatiede voordelen voor de deelnemers zien en demon­

streerttevenshoede uithetbuitenlandtotons gekomengedachtevolledig kan wordenaange­

pastaandeeigenverhoudingen.

BUISLAMP- ORNAMENTEN

N24

aanvraag

W. C. HÜLSMANN JR

Telefoon 31957

voor voor-

TONEELVERLICH- TINGSAPPARATEN PROJECTIE FLOODLIGHTS ZOEKLkHTEN KLEURAUTOMATEN WEERSTANDEN,ENZ,

Eerst wordt het begrip nader verduidelijkt;

daarnawordteenbeschrijvinggegevenhoemen inZwitserland, debakermatvande toepassing vandezegedachtevoormiddenstandsbedrijven, dit denkbeeld in praktijk heeft gebracht. Dit waardevollehulpmiddelvoordeverbeteringvan debedrijfsuitkomstenbestaat, inhetkort,inde oprichtingvanclubs,elkmeteenbeperktaantal bedrijfsgenoten met onderling vergelijkbare (winkel-)zaken.Indezeclubswordendanonder deskundigeleidingdestatistischegegevensvan dedeelnemersonderlingvergelekenenbesproken enhetlaatzichhoren,datelkderaangeslotenen daaruitbelangrijkeconclusieskantrekken voor deverbeteringvanindeeigenondernemingaan de dag gekomen onvolkomendheden. Terecht wordterdeaandacht opgevestigd, datditeen hulpmiddel is vooral voordie middenstanders, diezoveeldoenlijkzelfhuneigenboontjeswillen doppen, die hun'eigen zaak beter willen leren kennen door vergelijking met anderen en die meer door zelfwerkzaamheid dan door aan- leunentegenoverheidsmaatregelenhunbedrijfs­

uitkomstenwillenopvoeren.

Danvolgteenuitvoerigebespreking

tweetal voorbeelden van middenstandsbedrijfs- takken hier te lande, welkedit hulpmiddel bij baar.

mei voor van deeigen bedrijfsuitkomscen

ELECTRONISCH BEDIENBARELICHTREGELAARS VOORTONEEL-enZAALLICHT(ookNEONenz.)

Fabriek van• - Speciale Verlichtingsapparaten

AMSTERDAM-Z.

v.Osradestraal228-230- Tri.720485

De publicatie toont op overtuigende wijze aan hoediegenenuithetdaarbeschreventwee­

tal Nederlandse middenstandsbranches, waar mentottoepassingvan dithulpmiddelisover­

gegaan, daarvan reeds hebben geprofiteerd en wij delendeaan hetslot van hetgeschriftuit­

gesproken wens,datdezeuiteenzettingenertoe zullenmogen bijdragen,datookinanderemid- denstandsbedrijfstakken deze nieuwe methode ter hand zal worden genomen. Tot dat doel wensenwijditnieuwenummerinvelerhanden;

zoals altijd is het tegen betaling

alle kantoren van voornoemde bank verkrijg- Voor

Uw Electrische Huishoudelijke

Apparaten

is het adres:

N.V. v/hN. C. Waagmeester&Zn.

Damplein 8 Zaandam ^vaneen van

f 1,- bij

T

Bedrijfsvereniging voor ziekengeld

Uiteenzetting controle-systeem

Het bestuur van de Bedrijfsvereniging voor de de eerste of de tweede dag na het bezoek van de Kleine Metaalnijverheid heeft onlangs de con- lckecontroleur plaats. De verzekerden, die niet tróle bij de uitvoering van de Ziektewet uit- op het spreekuur kunnen verschijnen, moeten voerig besproken. Een effectieve controle is voor de oproepingskaart insturen en worden nog die- de werkgevers van groot belang omdat daardoor zelfde dag door de controlerend geneeskundige bereikt wordt dat het verzuim wegens ziekte bezocht. Na de eerste medische controle vindt geen grotere omvang krijgt dan werkelijk onver- geregeld medische hercontróle plaats, terwijl mijdelijk is. Zodoende gaan minder arbeidsuren tussen deze controles door, in overleg met de verloren, terwijl bovendien voorkomen wordt, controlerend geneeskundige, lekeeontróle ge- dat de premie hoger wordt dan noodzakelijk is. schiedt, teneinde te kunnen vaststellen of de Voor een tijdige controle is evenwel een snelle verzekerde zich aan de voorschriften van zijn ziekmelding en aangifte daarvan aan de contro- behandelende arts en de controlevoorschriften lerende instantie noodzakelijk. In dit opzicht is houdt.

in vele gevallen helaas nog niet voldoende mede- Aangezien, zoals in de aanvang gezegd, de werking aanwezig. Teneinde hierin verbetering werkgever groot belang heeft bij een snelle con­

té brengen, moge het controlesysteem van de tróle, mag worden aangenomen, dat hij de be- Bedrijfsvereniging hier in het kort worden uit- drijfsvereniging zoveel mogelijk terzijde zal staan bij haar streven om de verzekerden zo snel De controle wordt namens de Bedrijfsvereni- mogelijk te controleren. Dan is het mogelijk om ging uitgeoefend door het Gemeenschappelijk alle nieuwe patiënten nog diezelfde, uiterlijk de Administratiekantoor (G.A.K.). Indien een werk- volgende dag door de lekecontroleur te laten nemer ziek wordt voordat de arbeidsdag is aan- bezoeken of deze patiënten medisch te laten gevangen, moet hij van zijn ongeschiktheid tot controleren,

werken vóór 10 uur ’s morgens melding hebben

gemaakc bij zijn werkgever. Deze maatregel is dan ook niet meer te staan onvermijdelijk, omdat de eerste lekeeontróle zo

mogelijk dezelfde dag moet plaats vinden.

Nederlandse Spoorwegen

Isolieten „Niko” bajonetlamphouders met verzwaarde pistons en omgefelsde rand

3/8" K, 1/2" Ken 3/8" gas invoer, volgens voorschrift der N.S.

Uit voorraad leverbaar!

„TECHNISCHE” N.V.

de Const.Rebecquestr. 96-102

’s-GRAVENHAGE

Telefoon: K. 1700-330005

eengezet:

ndo

wasmachines, $ wringers en |

centrifuges

in de grootste J verscheidenheid. Q*

Het bestuur van de Bedrijfsvereniging komt rc voor de onaange­

name situaties, waarin men de restitutie van ziekengeld aan de werkgever moet weigeren, omdat hij de ziekmelding niet snel genoeg heeft doorgegeven en daardoor het vaststellen van de ongeschiktheid tot arbeid onmogelijk heeft ge­

maakt.

' -t }

Onmiddellijk doorgeven

De werkgever dient het ziektegeval onmiddel­

lijk door te geven aan het meldingsadres. Dit adres is hem door het G.A.K. opgegeven. Mocht het verloren gegaan zijn, dan kan het aan het adres van het G.A.K., van Alkemadelaan 700

Fabrikanten Importeur:

GEBR. TIMMERMANS KESSEL-VENLO

Dodelijke stroomsterkten Recente proeven, door het Electriciteitsbcdrijf schiedt bij voorkeur telefonisch. Daarna zendt te Zürich genomen, betreffende gevoel en be­

de werkgever op de ziekmeldingsdag een aan- vattelijkheid bij stroomdoorvoering op mense- gifteformulier aan het G.A.K. af. Indien hij niet üjke handen, hebben de volgende uitslagen over een telefonische verbinding beschikt kan

hij met het tijdig afzenden van het formulier volstaan.

te ’s-Gravenhage even opnieuw worden ge­

vraagd. Het doorgeven door de werknemer ge-

Voor

Al Uw

gegeven:

0,9-1,2 mA: op de aanrakingsplaats voelbaar;

1,2—1,6 mA: kriebeling in de hand zoals door mieren; *

1,6-2,2 mA: slapende hand;

2,8-3,5 mA: gevoel als een lichte afbinding;

4,5-5,5 mA: handen stijf, loslaten slechts moeilijk mogelijk;

10 mA: algemene kramp, zeer. onaange­

naam gevoel;

13-15 mA: loslaten nog slechts met de groot­

ste moeite mogelijk;

15 mA: loslaten niet mogelijk, aanraking slechts 15 seconden dragelijk.

Hogere stroomsterkten kan men bij deze proeven niet gebruiken zonder het leven der proefpersonen in gevaar te brengen. Deze In de grote steden houdt de controlerend ge- proeven, en berekeningen na dodelijke onge­

neeskundige iedere dag zitting, in de kleinere vallen, geven als waarschijnlijk dat de dodelijke plaatsen twee- tot driemaal per week. De eerste stroomsterkte bij 25-35 mA, misschien ook bij controle door een dokter vindt dan ook uiterlijk 50 mA ligt.

stofzuiger-

onderdelen

De lekecontroleur noteert bij zijn bezoek aan de patiënt diverse gegevens, welke de admini­

stratie nodig heeft voor de vaststelling van het recht op en de berekening van de uitkering, ter­

wijl hij voorts de patiënt door middel van een kaart oproept voor het eerstvolgende spreekuur van de controlerend geneeskundige. Het adres van die geneeskundige is op de kaart vermeld.

Kan de verzekerde naar het oordeel van de leke­

controleur beslist niet op het spreekuur komen, dan wordt dit aan de controlerend geneeskun­

dige doorgegeven. Deze bezoekt de patiënt dan zo spoedig mogelijk. Behalve in de plaatsen, waar een contróle-districtskantoor is gevestigd, wordt ook nog in tal van andere plaatsen spreekuur gehouden.

naar:

N.V. v/hN. C.Waagmeester&Zn.

Zaandam Damplein S

JEKA-APPARATEN prima en goedkoop..!!

kookplaat-open-7C0Wattbruto kookplaat-gesloten-regelbaar, 1200Watt 2-plaats-comfoorHETNIEUWSTE Puck-comfoorensnclkokcrtje verwarmingskussens-5stands reiskussen100-230V-automatisch verwarmingsdeken-5stands-S0x130cm patcnt-straalkachel-1200Watt

dompelaardcluxe1000Wattsnoerenstekker met3adcrigsnoer koffie-pcrculatordcluxe,2 liter voetstoof,50Watt30x40cm waterketelszwaarvernikkeld aquariumverwarmers10-125Watt aquariumthermostaat,regelbaar

ZEER UITGEBREID ELEMENTEH-PROGRAMMA..U Geïllustreerd prospectusenz.,wordt op aanvraagtoe­

gezondendoor:

„JEKATECHNISCHEIMPORTEN” -LEIDEN HogeRijndijk37

f 5,90 22.50 6S.—

16.50 16.S0,19.—

23,—

49.50 27.50 13.20 15,60 65.—

20.50 21,—,23,—,25,—

idem

Medische controle

2.75 9.—

234

Verhuur„

schijnwerpers, ook kwikennatrium gloeilampen in div. armaturen T.L., wit en gekleurd

toneelverlirhting, ook regelbaar kabels en draad in div. lengten illuminaticmateriaal

schakelraateriaal lichtfonteinen

Oók in grote hoeveelheden!

Vraagt prijscourant bij:

Aanloopinriclitingen voor motoren

enz. enz.

c) toepassing van een normale schakels voor de hoofdwikkeling en een drukkn metarbeidscontact voordehulpwikkeli*"

Na het inschakelenvandehoofdwikkeli- houdt men de drukknop ingedrukt tot motoroptoerenis;

d) aanzetweerstand,speciaalvoorgrotererrs toren,waarbij nahetoptoerenkomenv=

de motor, de hulpwikkeling met voorg schakelde weerstand wordt afgeschake.

Soms wordt dan ook nog een smoorsp*- toegepast, welke gedurende de aanloopp riodevoordehoofdwikkelingisgeschake en daarna door de weerstand wordt koi gesloten.

HANDBEDIENING

Indcpraktijk komt hetsteedsvoor, dat moeilijk­

hedenontstaanbijhetaanzettenvanmotoren omdat bijv.nietde juiste combinatie werd gekozen. In dit artikelwordtnagegaan,welkemogelijkheden er voor diversesoortenmotorenbestaan.

•lar. van «Ier Voon

Cahmdplein 3 - Den Haag - Tel. 180826*

I Gelijkstroommotoren

Kleine gelijkstroommotoren tot ca. 0,5 kW kunnen in het algemeen direct ingeschakeld worden. Bij veelvuldig schakelen moet een schakelaargekozen worden welke hierop bere­

kendis,bijv.eenwalsschakelaar.Bij vermogens tot enkele kW’s moet, omde inschakelstroom- stoot te beperken,een weerstand in de anker- ketengeschakeld worden,waardoorechterver­

mogen en toerental ca. 20 % lager worden, als dezeweerstandvoortdurendblijftingeschakeld.

Is deze eenvoudige schakeling niettoelaatbaar dan moetdcweerstandnahetaanlopenworden kortgesloten. Bijgroteremotorenenbij diemet toerenregelingmoetsteedseenaanzet-eninstel- weerstand worden toegepast.

KR8ELSCH0ENEN

(MESSING VERNIKKELD)

t? fl

&

tr*

VRAAGTONZE

MEER UITGEBREIOK ROLDER "

SMELTZEKERINGEN

öïWs

FABRIEKC.V.

UTRECHT

WJ a I %

dat GEVESTIGD is aan de RIJS- WIJKSEWEG 252 te DEN HAAG, Tele'oon 115374:

Verder kunnen grotere wisselstroommotorc ook metsleepringankergeleverd worden. Hie voor worden aanloopweerstanden toegepa*

Repulsiemotoren en universele motoren zijn Dergelijkemotorenwordenhierterlandeechi«

niet gebruikt.

II Wisselstroommotoren

Stofzuigergroothandel

F SIteijé.

het algemeen direct worden ingeschakeld. III Draaistroommotoren Voor wisselstroommotoren met kortsluitanker

Daar wij gespecialiseerd zijn in Stofzuigeronderdelen, kunt U voor uw problemen op Stofzuiger- gebied bij ons terecht.

worden verschillende aanloopsystemen toege­

past nl.

1. Motoren met kortsluitanker

a) direct inschakeling is, afhankelijk van c plaatselijkevoorschriften, meestal tót 3 « 4pkmogelijk.Inbedrijvenmeteigennran formator kunnenveel grotere motoren d reet worden ingeschakeld.

Toegepast kunnenwordendriepolige-draa hefboom- of walsschakelaars, drukknop schakelaars, voetschakelaars, alsmede mac netische schakelaars eventueel voor a standsbediening met ofzonder[thermisch ofmagnetischerelais;

b) aanzetten door middel van een sterdri*

hoekschakelaar.Dewikkelingenvandedri phasenwordenhierbij indeaanzetstandii steren in de bedrijfsstand in driehoek ge schakeld.Deaanloopstroomwordthierdoo gereduceerd tot ca. 1/3 van die bij direct, inschakeling,dochhetaanloopkoppeldaa!

indezelfdeverhouding.

Inhetalgemeenishetaanloopkoppelin&

sterstand ca. 0,75 van het nominale. Dl koppel-isvolgensdeervaringvoor95%var ' alleaandrijvingenvoldoende. Slechtsinch weinige gevallen waar een groter koppei verlangdwordt,kaneenslipriemschijf,eer speciale motor*methoogaanloopkoppelo:

een sleepringankermotorgebruikt worden Hier in Nederland is over her algemeen voorgeschreven dat boven 10 pk sterdrie- hockcontrollersmetingebouwdedempweer­

standen moeten worden toegepast. D;:

voorschriftisechteralmeerdan25jaaroud enmoetdringendherzienworden;

Hoogachtend, J. Bleyé 1. Motoren zonder hulpwikkeling. Deze moe­

ten na hetinschakelen met dehand worden aangezet, omdat ze niet zclfaanlopend zijn.

2. Motoren met hulpwikkeling zonder centri- fugaalschakelaar.

Hierbij kunnen de volgende gevallen onder­

scheidenworden:

Voor

SNOER,

DRAAD en KABEL

a) motoren met bedrijfscondensator. De condensatordient voorhetaanlopen, doch blijftvoorgeschakeld. Hetinschakelen kan d.m.v. een normaleschakelaargeschieden;

b) toepassing van een speciale schakelaar, welke hoofd- en hulpwikkeling gelijktijdig inschakelt, terwijl na hetoptoerenkomen bijhetloslatenvandezeschakelaardehulp­

wikkelingwordtafgeschakeld;

het aangewezen adres:

N.V. v/hN. C.Waagmeester&Zn.

Damplein8 Zaandam

IMPOXTft/Rt

-eiecnw/c*., BXOMC£HOKSrSTXA*T/4

AMsnxp** rei-7574/ Figuur I. Magnetische schakelaar feu

r ₂₃₅

r

r

voerende delen tegen toevallige aanraking zijnbeschermd. Daarentegen kandelucht voorhetafkoelenvanhet weerstandsmate- riaalvrij toetreden. Dergclijkeweerstanden metluchtkoelingworden inhoofdzaak ge­

bruiktvoor transportabelemachinesofals regehveerstandbij drukpersene.d.;

c) metaalaanzetweerstanden met oliekoeling onderscheidenzichvandiemetluchtkoeling daardoor, dat het weerstandsmateriaal en decontactbaan in eengesloten huis onder olieliggen. Ditisdemeestgebruikelijkeen voorgeschreven uitvoering tot vermogens vanca.30pk;

d) vloeistofweerstandenwordenhoofdzakelijk voorgrotevermogenstot1000kWendaar­

boventoegepast.Deopbouwiszeereenvou­

dig, want zij bestaan uit sikkelvormige metalenbladen,welkeviaeenoverbrenging langzaam in dc geleidende' vloeistof neer­

gelatenworden,zodatdeweerstandmetde inlaatdiepte atneemt. De vloeistof, welke hiervoor wordt toegepast, bestaat uit een 10-15%potas-ofsoda-oplossing.Tegenbe­

vriezen kanper literwater 300cm3 glyce­

rine van 1,25 spec. gewicht toegevoegd worden.

.L

TECHNISCH BUREAU

„SELLMEYER”

i—, <a

r

:AMSTERDAM Verhuurt-adviseert-levert alle soortenelec. materialenvoortoneel, tentoon­

stellingenfeestterreinen.

Illuminaties,sprookjestuinen,feeëriekeverlichtingen, oud-HollandseenBrabantsemarktterreinen.

Makenvanmachinatiesen mechaniek.

Gespecialiseerdinhetlassenvanalletasbaremetalen.

I

ï

Fabriekenmagazijn:

Amstelveenseweg751 ! Figuur 3. Metaalaanzetweerstand

met luchtkoeling.

Telefoon718755-718709 Administratie:Amsteldijk44 -Telefoon98181 Postadresen na6 uur:Stalinlaan 34 - Tel.723640

c) aanzetten door middel van een stator- weerstand of aanzettransformator. Deze aanzetmethode wordt slechts weinig toe­

gepast. De netspanning wordt verlaagden trapsgewijzewordtaandcmotoreentotaan debedrijfsspanningstijgendespanningtoe­

gevoerd.Wanneereenmotorfoutiefbesteld isen gewikkeld voor220/380 volt aan380 voltmoetwordenaangesloten, wordtdeze aanzetmethodenogweleenstoegepast.

2. Motoren metsleepringanker

Bij ’taanzetten van deze motoren moeteen weerstand in de rotor voorgeschakeld worden.

Overeenkomstig de verschillende bedrijfsom­

standigheden onderscheidtmen:

aanloop met halflast, d.i. met 0,75-voudige koppel, bijv. schrocfventilatoren, omvormers;

aanloopmetvollast, d.i. met 1,5-voudig koppel bijv. zuigerpompen, werktuigmachines;

aanloopmetdubbellast, d.i. met 1,7- 2-voudig koppel bijv. transportbanden, stansmachines, scharen enz.

aanloopmet zware massa's oflange aanloop­

tijden, bijv. centrifuges, aandraai-inrichtingen enz.

„Marjo” Snelwasmachines

-i

Met ingebouwdeschakelaar, kwaliteitemaille,betrouwba­

rewaterkering, Wals motor 0.25p.k.Prijsz.wr.Fl:205.—

MeerprijsErreswr.Fl: 67.—

Glyde wringer Fl: 49.50 Hogekorting,bet.optermijn viadehandelmogelijk.

Vraagtnadereinlichtingen.

1

KUIPERIJ BAKKER

DIJK12—ALKMAAR—Telf:4268-K2200.

i

i

i.

Presspaan Pertinax Mica

PlasticIsolatiekous Oliekous ZwartIsolatieband

Leerpapier Hardweefsel Micaniet

Eboniet Fiber

Jaconetband Steatiet Isolatiekralen

Technische Agenturen enGroothandel Binnenkant 26 - Amsterdam-C. - Tel. 47990

B. E. M. Wientjes

Weerstandenhiervoormoetenspeciaalworden

berekend. Figuur 5. Vloeistofwcerstand

De vloeistofaanloopweerstanden worden slechtsdoorhelmotorvermogenendcaard vanhet aanlopen bepaald.Zij zijnspeciaal geschiktalsreserve-weerstandenvoormoto­

ren vanverschillend vermogenen vanver­

schillendeuitvoering,daarzijdoorhetver­

anderen van dedichtheid van de vloeistof inwijdegrenzenaande bedrijfsomstandig­

hedenkunnenwordentoegepast;

e) controllers bezitten in tegenstelling tot metaalaanzetweerstanden een schakelwals metcontactsegmenten,waarvandestroom doorcontactvingerswordtafgenomen. Zij zijnmeestal gesloten uitgevoerd met inge­

bouwdeweerstanden,engeschiktvoorolie- vulling. Bij toepassing van afzonderlijke weerstanden, welke bijv. bij toerenrcgcling te groot voor inbouw worden, zijn deze normaal, door middel van geperforeerde plaatafgedekt; -i

f) magnetische schakelaars worden gebruikt voor grote vermogens en daar waar een grootaantalschakelingenperuur(tot600) inaanmerkingkomt. Decontactenworden electro-magnetischbediend,zodatookhulp- stroom kan worden,gebruikt. Zij komen bijv. in aanmerking voor kraanbedrijf - elecrrischetreinen-engrotemachinesmet drukknophesturing;

Bij het bepalen van de groottevan de weer­

standmoetrekeningwordengehouden methet vermogenvan de motor, de aardvan het aan­

lopenen de rotorgegevens (stroom - spanning en schakeling). Bovendienzijn nogvan belang de aanloopveelvuldigheid.

de aanlooptijd en

\

Figuur 4. Metaalaanzetwecrstand

met oliekoeling

ALPA

Bliksemafleidersteunen

altijdpasklaar,vooralle murenen daken.

Lekkage uitgesloten.

Handelsonderneming

„ALPA”

Admiraal de Ruyterweg 341 Amsterdam W. II Toegepastworden:

a) slipweerstanden, welke steeds voorge­

schakeldblijvenbijv.bijkranenenliften;

b) metaalaanzetweerstanden met luchtkoe­

ling. Deze zijn voorzien van een vlakke contactbaan, waarop de met een

handwielverbondencontactborstelsslepen.

Decontactbaan,alsmededeeigenlijkeweer­

standen zijn afgedekt, zodat despanning- knik- of

'

236

i

HAZEMEYER

Draaischakelaars Stopcontacten

bruin en wii

OpbOUW en

Inbouw Normaal

en

druipwaterdicht

Geheel Nederlands fabrikaat

Voorzien van het KEMA KEURTEKEN

K ^{eur ema} HAZEMEYER

de hoogste kwalitatieve onderscheiding

van het KEMA LABORATORIUM

Installatiemateriaal

III

~

237

e) inschakeling bij een bepaalde vochtigheids- schakelspoel wordt bediend door het betreffende

welke bij een te geringe vochtigheid in eerst in ster en na een instelbare tijd, automatisch werking moet komen); in driehoek worden geschakeld. Voor motoren genoemd onder III lc) zou een automatische 1) inschakeling bij een bepaalde stand van een statorweerstand kunnen worden toegepast. Dit

machine of toestel bijv. machines welke komt echter in de praktijk niet voor. Sleepring- d.m.v. deurcontacten, eindschakelaars of ankermotoren genoemd onder III 2a) kunnen andere hulpschakelaars bediend worden; door automatische statorschakelaars worden

bediend.

Voor de overige slcepringmotoren komen in aanmerking automatische aanzetinrichtingen bediend door een motor of door magnetische schakelaars.

Figuur 6. Kraancontroller

g) inschakeling bij het wegvallen van een be­

paalde spanning (bijv. een noodaggregaat, hetwelk bij het wegvallen van de netspan­

ning wordt ingeschakcld);

h) inschakeling bij een bepaalde lichtintensi­

teit (bijv. een verlichtingsaggregaat, het­

welk door middel van een foto-electrischc cel bij een bepaalde duisternis in werking komt).

g) er zijn ook motoren in de handel met in­

gebouwde centrifugaal-aanloopweerstand, welke zodra de motor op tocren is, auto­

matisch wordt afgeschakeld. Deze motoren zijn dus ook geschikt voor afstandsbe­

diening ;

3. Collectormotoren

Deze kunnen direct worden ingeschakeld.

Dikwijls wordt ook automatische besturing toe­

gepast door middel van magnetische schakelaars, welke door drukknoppen worden bediend.

, i—or

©>

=^=, 7o

I

Over het algemeen zijn de onder a - h ge­

noemde toestellen slechts voor een geringe stroomsterkte geschikt, zodat hiermede zelfs kleinere motoren niet direct kunnen worden ingeschakeld.

RJuizrJakttn KjAiUdihmtoUm

Figuur 9. Deurcontact

Vooral bij het automatisch aanzetten kunnen zich diverse problemen voordien, welke niet alle in dit artikel besproken kunnen worden. De meest algemene zijn slechts vermeld.

AUTOMATISCHE BEDIENING

De volgende mogelijkheden kunnen zich voordoen:

De hierboven omschreven aanzettoestellen moeten alle met de hand bediend worden. In het algemeen moeten hierbij nog speciale voor­

schriften in acht genomen worden bijv. niet te

vlug schakelen. In vele gevallen echter moet het De onder a - h genoemde toestellen bedienen in- en uitschakelen automatisch geschieden. De de spoel van een automatische schakelaar; welke aanzetinrichtingen worden dan bediend door geschikt is om de motor direct in te schakelen speciale inschakclorganen, die in functie komen (tot ca. 3 pk, zie onder Handbediening I).

door vooraf bepaalde omstandigheden. Voor grotere vermogens komen automatische aanloopweerstanden in aanmerking, bediend door een motor of door magnetische schakelaars.

K. C.

Bij gelijkstroommotoren

iStatiócke

Electriciteit

Oorzaak van brand te Pernis

De B.P.M. heeft onmiddellijk na de tankbrand te Pernis een uitgebreid onderzoek naar de oor­

zaak ingesteld, waarbij het Koninklijke Shell laboratorium te Amsterdam werd ingeschakeld.

Omtrent dit onderzoek werdt nu gemeld, dat de oorzaak van de brand naar alle waarschijn­

lijkheid moet worden gezocht in het optreden van statische electriciteit, waardoor een belang­

rijk potentiaal-verschil is opgetreden tussen het lichaam van de tank en de vloeistof dan wel tussen verschillende plaatsen in de vloêistof zelf. Wanneer het potentiaalverschil voldoende groot is, kunnen vonken aan de oppervlakte van de vloeistof overspringen.

Gezien de samenstelling en de temperatuur van het product in kwestie in de tanks (een zware benzine) mag worden aangenomen, dat de ruimte boven de vloeistof gevuld was met een explosief gasmengsel, zodat een krachtige electri- De onder a - h genoemde toestellen bedienen sche ontlading een explosie veroorzaakte, machine, welke ’s nachts wordt ingescha- wederom de spoel van een automatische schake- Uit het onderzoek is gebleken dat het samen- keld vóór de bakker op is); laar, welke bestand moet zijn tegen de eventueel treffen van de ongunstige omstandigheden,

hogeinschakelstroom. De onder II l)en2b)resp. welke tot de onderhavige explosie en brand 2c) genoemde motoren zijn voor automatisch konden leiden, als zeldzaam moet worden be- bedrijf niet geschikt. Voor grotere motoren ge- schouwd. Verwacht kan worden dat verdere noemd onder II 2d) komen automatische aan- studies er toe zullen leiden dat voor herhaling loopweerstanden in aanmerking bediend door niet behoeft te worden gevreesd,

een motor of door magnetische schakelaars.

De volgende gevallen kunnen o.m. in aan­

merking komen:

a) inschakeling bij een bepaalde temperatuur door middel van een thermostaat (bijv. een ventilator, welke bij een te hoge tempera­

tuur in bedrijf moet worden gesteld);

b) inschakeling bij een bepaalde druk door middel van een drukschakelaar (bijv. een pompmotor, welke een reservoir onder druk moet houden);

c) inschakeling bij een bepaalde vloeistof-

laar bijv. een pompmotor, welke zodra de waterstand van een open reservoir te veel gedaald is, in werking komt;

srjftf////////S///‘

^7^

SH

^éZL

IP

x

Figuur 8. Vlotterschakelaar

Bij wisselstroommotoren

d) inschakeling op een bepaalde tijd door middel van een schakelklok (bijv. een kneed-

1

Bij draaistroom motoren

U In Klazinaveen zijn drie complete zendinstal-

De onder a - h genoemde toestellen bedienen hties in beslag genomeq. Een van de geheime wederom de spoel van een automatische schake­

laar, welke geschikt is om de motor direct in te schakelen. Voor kortsluitanker-motoren ge­

noemd onder III lb) komen automatische ster-

zenders was eigendom van een man die enkele dagen geleden in bezit van een zendinstallatie

was gekomen en die juist zijn entree zou maken driehoekschakelaars in aanmerking. De in- in de aether onder de naam „Oranje".

Figuur 7. Drukschakelaar

238 ;

1

!

AtllN' t

T~\

één woord van U en hij is verkocht !

^'

Inderdaad er bestaat een koelkast waarvan de totale pi rU ruimteproductiefis,zonderverlorenhoek met hangend

^ koelagrcgaat - die, als enige in zijn soort, uitgerust is meteen speciaal gepatenteerde spiraalvcrdamper - die de koude zonder stroomverbruik zeer lang vast­

houdt - met thermostatische temperatuurregeling - die leverbaaris voor 60 en80liter(absorptie) en 140 liter (compressor) inhoud of als inbouwkast.

<

^Bmiknecht

koelkast

VoorUdcidealekoelkastomteverkopen.Eentechnischwon­

dermetgunstigliggendeverkoopprijzen495.—,690.—,975.—• U heeft klanten,

die een Bauknccht-koclkast willen hebben.

Uit voorraad tcleveren door:

N.V.v/hII.Croon&Co.,Schiemond22,Rotterdam' N.V.A.Helders&Zu,CoolhavenZ.Z.200,Rotterdam Nedcrl. Handelsondcrneming v/h Junker & Ruh, Gustoweg57, Rotterdam-W.

Importeurvoor.Nederland: MENTOR Kanaal-Zuid -Apeldoorn Tel.(K6760)4844-4845 Hebt U al kennis gemaakt met

de Bauknecht-AUJix’2, derechterhand in de keuken?

Kunt U hen

volledig inlichten?

Verzoek Uw grossier nog heden om toezending van uitvoerig documentatiemateriaal. Bestel een ITHO- raamventilator voor

demonstratie in Uw bedrijf of showroom. SUCCES IS VERZEKERD!

V

239

ReedsinheteersteartikeloverFM-ontvangstl)isin hetkortdefunctievaneenradio-ontvangcraangestipt nl. het ontlenen

Qióen gesteld

Heteersteproces,hetomzettenvanhoogfrequentein laagfrcquentcspanningen, heetdetectie.Hettweede

aan FM ontvangers

:■

proces,hetomzettenvandelaagfrcquentcspanningen inlicht-ofgcluidstrillingcn,heetreproductie.

=

Indienmennu, met ditlijstjevoorogen,een vergelijking gaat trekken tussen een AM-ont-

vanger en een FM-ditodan kan men als prin- quentie vande draaggolf, welkeconstant was, cipicel verschillend proces aanwijzen de de- verandert hier met de tijd. Bij de positieve tectie1).Hetblijktindepractijk,datookandere toppen van de modulatiespanning wordt de processenspecialeeisenstellen.Omdatechterde frequentiegroter,bij denegatieve toppendaar- detectievoorAMen FMprincipieelandersisen entegenkleinerdandeoorspronkelijke,

de andere processen alleen afwijkingen van

practische aard vertonen, worden de detectie- Detectoren begrenzer methodenheteerstbehandeld.

'In depractijk blijktdatbij de ontvangstvan oen frequentie-gemoduleerd signaal het nood­

zakelijkis,zoweldehoogfrequentetrillingenals de laagfrequente eerst nogeen aantal malen te versterken, om het detectie- resp. reproductie­

proces onder zo gunstig mogelijke omstandig­

hedentedoen plaatshebben.Menduidtditaan methoogfrequent-enlaagfrequentversterking.

Bovendientreedtbijdesuperheterodynenogeen anderprocesopalsonderdeelderhoogfrequent- versterking, nl. de frequcntictransformatie.

Voegtmentenslottehieraannogtoedemethode van hetopvangenderhoogfrequentetrillingen, de antenne,dan kanmen zeggendatde uitge­

zonden informatie in een ontvanginstallatie achtereenvolgens de volgende processen door­

loopt: a. antenne

DedetectieschakelingvoorFMisdaaromge­

heelandersdan voor AM. In depraktijkblijkt eenAM-detectorbetrekkelijkongevoeligtezijn voor frequentievariaties. Omgekeerd echter blijkteenFM-detectorwelgevoeligtezijnvoor AM-variaties en daarom worden de detectie- schakelingenzouitgevoerd,dathetsignaaleerst eenbegrenzendewerkingondergaat, d.w.z. dat hetonafhankelijkvandegroottederamplitude, eenbepaaldewaardeniettebovengaat.Ditheeft verderalsvoordeeldatsterkevariatiesderdraag­

golf, welke doorvariërende ontvangstcondities kunnenwordenveroorzaakt,geen invloedheb­

ben ophet tedetecterensignaal. Ook verschil­

lende soorten van stoorspanningen, welke als Infig. 1zict.menallereersteenongemoduleer- AM-modulatieopde draaggolfkomen, worden de,hoogfrequentetrilling.Gedurendeeenzeker doordebegrenzeronderdrukt (ziefig. 2).Ditis tijdsverloop,voorgestelddoordelengteAB,ver- een zeer groot voordeel van het FM-systeem anderteenspanning(ofstroom)voortdurenden t.o.v.hetoudeAMsysteem,

ineen zeerhoogtempo, vanrichting. Afwisse­

lendzietmendespanningeenpositieve(boven denullijn)danweleennegatievewaarde (onder denullijn)aannemen. Denullijnwordtzodoen­

de een groot aantal malen per seconde gepas­

seerd.Mennoemthetaantalmalenperseconde, dat de nullijn in dezelfde richting wordt ge­

passeerd,delrcquentieendezetrillingisduseen hoogfrequente trilling. Verder moet nog op­

gemerktworden,datdeafstandtussendepasseer- puntenopdenullijn(datisdusdetijdsduur)hier constant is en men dus van een constante frequentiespreekt. Tenslotteisnogvan belang datdetoppenvandetrillinggedurendehetge­

hele tijdvak AB even hoog blijven. Dit noemt meneen constanteamplitude.

Daaronder is bij b voorgesteld een laagfre­

quentetrilling zoalsdezevaneenmicrofoonof gramofoonplaatafkomstigkanzijn.F.igenlijkis het net zo’n trilling alsde eerste, alleen is het aantal malen, dat de nullijn gepasseerd wordt, veel kleiner.Men spreekthier dusvan eenlage frequentie.

In c ziet menwat er gaat gebeuren indien de draaggolfa volgens het AM-systeemgemodu­

leerd wordt met de laagfrequentspanning b.

AM wil zeggen amplitude-modulatie,hetgeen betekent,dat de amplitude door de modulatie- frequentic (de laagfrequente spanning b) zal worden beïnvloed. Men ziet, dat de frequentie van de HF trillingconstantblijft, maardat de amplitudeinderdaad metdemodulatiespanning varieert.

IndwordtFMtoegepastenzietmenallereerst dat de amplitude hier constant blijft. De fre- opvangen der HF tril­

lingen,

het versterken der HF trillingen,

het omzetten der HF trillingen in trillingen met een andere fre- midden-

Signaal zonder AM

begrenzing met AM

begrenzing b. HFversterking

c. frequentie trans­

formatie Modulatie

quentie, zgn.

frequentie,

versterkingderMFtril­

lingen, d. MFversterking

(wordt vervolgd)

A 3

l)ZieookdeElectroRadioMercuurnrs.216,2IS;

4

\7

ELECTRO RADIO MERCUUR

r"

l

metdemededelingenvan:

BedrijfsorgaanElcctrotcchnischAmbachten Detailhandel VanBrcesiraat103, Amstcrdam-Z.-Tel.719518

« Federatievan Electro-tcchnischoWerkgeversorganisaties

Mauritskade45, DenHaag

Nederlandse Vereniging van Electro-technische Werk­

gevers Mauritskade45, DenHaag d

fig. i.

a. ongemoduleerdc hf spanning

b. Ifmodulerendespanning c. gemoduleerde hf

spanning bij AM d. idem bij FM

Nederlandse Katb. Rond van Electro-technischeWerk­

geversSt.Antoaius

TenHagestraat 13,Eindhoven-Tel.04900-4425 Nederlandse Elcctrotcchnische Winkeliers Organisatie

VanBrcesiraat103,Arasterdam-Z. -Tel.719518 NederlandseVerenigingvanNeon Installateurs JanvanNassaustraat99,Den Haag,Tel.775596 omzetten van MF tril-

. lingen in laagfrequente trillingen,

versterken der LF tril­

lingen,

het omzetten der LF trillingen in geluid (event.lichtbijtelevisie) e. detectie

Stichting Centraal Instituut voor do Stofzuigerhandcl (Cistofa)

Afd. Detailhandel

Van Brcesiraat103,Amsterdam-Z.-Tel.719385 f. LFversterking

g. reproductie Nederlandse VerenigingvanNettenbouwers

JanvanNassaustraat99, DenHaag,Tel.775596

*

✓ .

m.

H

:

'A

.^0Iwü km, 5%

* f.

ELECTRO-ACOUSTISCHE

APPARATEN jlxÈÈ

in allesoorten,vooralledoeleinden, wordendooronzeElectro*

Industrie volgens de nieuwste ontwikkeling dertechniek ver*

vaardigd.Wijexportereno.a.: kofferradio’s, radiotoestellenvan eenkringsontvangers totsupers; bandopname*apparatenen gra- mofoons, microfoonsenversterkers,luidspreker-installatiesvoor grote ruimten alsmede alleonderdelen.

UwaanvragengelieveJU terichten aanonzevertegenwoordiger ofrechtstreeksaan ons. Vertegenwoordigd in Nederland door:

4 ^kW/1

% '/

L. BODE - Hoofdweg 372 - Amsterdam

-? i -o DEUTSCHER

INNEN-UND AUSSENHANDEL

i

/ E.LEKTRQTECHNIK

Berlin C2* LiebknechtstraPe 14*Telegramffi > D IAELEKTR 0 <

1008

NEDAP

NEDERLANDSCHE

APPARATEN FABRIEK

GROENLO

r ²⁴¹

Reedsgedurendegeruimetijdhebbenwijzonuendanheteenenanderovertransistorsgepubliceerd;twee eigenschappen zijnsteeds weer naar vorengekomen nl. hun kleineafmetingen en geringstroomverbruik.

Hcrhaaldclijkisopdezepuntengehamerdenterecht...meerenmeersprekendevoorbeeldenvanhetuitbuiten vande2voordelenwordenindetechniekgevonden.Nuhet

isgeworden,zodanig dal zelfs dedagbladp

gaatmakenvanzijn voorsprongophetpubliek.Hijkanditdoendooralletoepassingenvan detransistorte bestuderen.Hetmeestinhetoogspringendishierbijhetgehoorapparaat, datevenalsalleanderedraagbare apparatenaanheteuvelvanbatterij-voedinglijdt.Ditkwaadisnugrotendeelsbestreden.^

ernaaruitzietdathetbegriptransistorgemeengoed ergewagvanmaakt,isdelijdgekomendatdevakmangebruik

ers

Transistors

in hoortoestellen

Totnutoezijnnogvelehoortoestellenuitge­

rust met miniatuurbuisjes, die zoveel stroom eisen,datperjaar -bij gebruik van 15uurper dag- ca. f140,— aan batterijen benodigd is.

Twee typengehoorapparaten komen hierter sprake, nl. datwaarbijalle buizendoortransis­

torszijnvervangen eneen apparaatwaarbij de germanium-triode als eindversterker fungeert.

Inbeidegevallenzalopdebatterij-kostenbelang­

rijkbespaardkunnenworden.

Alleentransistors

Enigevoorbeeldenvallendirectop,nl.:

1. men heeft geen hoogspanningsbatterij meer nodig;

2. slechtséén batterij van 1£ volt, die ± f0;20 kost,dienttewordengebruikt. Dezebatterij gaat ca. 3 weken mee, waardoor men aan batterijenvoorca.f4,-perjaarverbruiktbij eengebruikvan15uurperdag.

3. metdittoestelbehoeftmenbelangrijkminder batterijen,te verwisselen, hetgeen voor vele slechthorenden een grote verbetering be­

tekent;

4. De afmetingen van het type Alltrans*)zijn minimaal,nl.69x58x21 mmenhetgewicht isslechts 125gram(inclusiefbatterij).

De versterking is 50 dB bij een frequentic- bereik van 800-1000 Hz, terwijl de maximale output 122dBbedraagt; figuur1geeftdekarak­

teristiek aan bij verschillende instellingen van hetapparaat.Hetbelangvandezeverschillende weergaven zal later uit debeschouwingvande frequentie-karakteristiekvanhettoestelblijken.

Debenodigdebatterijenzijnbijv.BerecD 14,

Eveready1015EoldekwikcellenMalloryRM 12 ofRM 502. De eersten hebbeneen levensduur vangemiddeld 300uur,delaatstcn 1200a 1500 _ uurbijeenstroomverbruikvan2,5tot3mA.

Transistoreindversterker

• BijhettypeTransisalleendeeindbuisdooreen transistor vervangen, hetgeen reeds een grote stroombesparing betekentdaar dezebuis meer dan50%vandetotalegloei-en80%vandetotale anodestroom verbruikt. De versterking ende frequentie-karakteristiekisgelijkaandievanhet type Alltrans met een klein verschil in de in- stellingswaardenvoor verschillendeweergaven.

Als voeding kan gebruikt worden de Mal­

loryRM1voordegloeispanningvan1,3Vende BerecB144ofEveready540Evoorde 15Vano- despanning. Het gloeidraadverbruik is 13 mA, datbetekenteenlevensduurvandebatterijvan ca.80uur;deanodestroombedraagt0,1mAd.i.

eenduurvangemiddeld600uur.Afmetingenen gewichtzijngelijkaandievanhettypeAlltrans.

quentievanmeerdan5kHz.Dehoortoestellen worden normaal voorzien van een standaard- telefoonvanhettypeC3(gewicht8gram)welk eengevoeligheidheeftvan200dyne/cm2/mWbij 800 Hz;dit komt overeen met 120 dB output van 1 mW input. Degelijkstroomweerstand is 100ohm;deimpedantiebijS00 Hzis250ohm.

Deresonantiepiekbijongeveer1600Hzisniet hoger dan 6 dB, terwijl de afsnij-frequentie 3000Hzis.

Frequentie-karakteristieken

De acoustische frequentie-karakteristiek van Toonregeling

een hoortoestel is decombinatie vandeacous- ^ r , .

. , r , Defrequentie-karakteristiekvandeversterker

tische Irequentie-karakteristiekcnvande micro- », , f, , , • ...

c , 1 i , i f r'. isgrotendeelsathankelnkvande instellingvan

loon, de versterker en de teleloon. De curven . e .• v ,

,. , , , ... de toonregeling. Deze toonregeling wordt ge-

welkedebesteresultatengeven,zoalsaanbevolen . . ° ° i i ï /a xt \ door de Harvard Universiteit *). The Medical vormddooreenanti-lawaaischakelaar(A.N.)en n , ~ io. j r o • i\ een ofmeer toonregelschroehesaan de achter- Research Councd-) en de Franse Regermg3) ^ fi ,'a).Deanti-lawaai wordenaangegevenmfig 2. schakelaar, een schuifje aan de zijkanrvan het

Gebruik wordt gemaakt van de nucroloon . 1111 '

Atrr'non 11 i- 1 •,. r -r. ip toestel, moet door de gebruiker naar boven MIC23B,welkeeengevoeligheidheeftvan50dB . , ö. __ _ , , ,, ,,, o. ~o™u wordengeschovenin een lawaaiige omgeving;

beneden1 Volt/dyne/cm-bi,800Hzeneenreso- de ^scandstaat herschuifjenaarte­

nant* piek van ten hoogste6 dB b.j eenfre- en ^frequentiebcrcikgmre‘_Dctoon.

regelschroefjesnrs.2,3en4wordeneensenvoor altijdingesteld.Decijfers2,3of4vermeldbijde karakteristieken betékenen dat de betreffende schroefis ingedraaid,delettersA.N. betekenen dat de anti-lawaai schakelaar naar boven is geschoven.Het nummer 1 van fig. I geeft de grafiek aan met alle schroeven uitgedraaid, dus zonderenigecompensatie oftoonregeling.

Allesinaanmerkinggenomenkanmensamen­

dat het Rendement vaneen Transistor- apparaat50"bedraagttegendatvaneenbuizen- toestelvan5%.

Vijfhonderd gulden per Kilowattuur!

Eenradiotoesteldatongeveer50wattuithet lichtnet opneemt kost 1/20 kilowattuur ofca.

centperuurengeeft in het gunstigstegeval ongeveer l£watt electrischegeluidsenergieaan deluidspreker af.Wanneer men uitrekenthoe- vatten

200 Hz

/oo *too <?oo

Fig’ 1. Frequentie-karakteristiek

/óoo ⁵²⁰⁰

242

SINUS TRANSFORMATOREN

type AU en LS 400 tot 200 Watt • Alle transformatoren zijn luchtgekoeld en voldoe

aan de V. E. M. E. T. gestelde eisen.

type AU en L S tot 300 Watt

3 Phasen transformatoren tot een vermogen van 5 KW Vraagt onze uitgebreide brochure

Radio-Apparaten en Instrumentenfabriek

„SINUS”

van Reenenweg 63 - ZEIST, Telefoon K2404-3455

FRIDOR

Unieke -betalingsservice

NukuntUde FRIDOR -platenspeler mèt 10grammofoonplaten naar keuze aanbieden voor

per maand gedu­

rende een jaar

zonder enige aanbetaling

Voor de aankoop van de grammo­

foonplaten is een alleraardigst chèqueboekje ontworpen, waarvan iedere chèque recht geeft op een plaat ter waarde van

FRIDOR biedt U een technisch perfecte, fijn mecha­

nische topprestatie

• waarvoorregelmatigzalworden geadverteerd,

• die aan de hoogste eisen vol­

doet, dus U tevreden cliënten ga­

randeert,

• waarop U een interessante korting geniet,

• waarvoor U zelf op aantrekke­

lijke voorwaarden kunt adverteren metdaarvoorspeciaalvervaardigde annonces,

• èneenuniekevormvan crediet, die U niet alleen direct voordeel oplevert, maar U bovendien ge­

makkelijk nieuwe relaties bezorgt!

ƒ3.75

Maak gebruik van deze

mogelijkheden - vraag nadere

FRIDOR

inlichtingen bij

de naam met de gouden klank voor het publiek èn voor U!

. 243

l-i-l mW afgegeven elcctrische gcluidscncrgie bedraagtdestroomuitdeenebatterij Dl4min­

der dan 3 mA, d.i. een cnergie-opnamc van 4mW. Ditenorme rendementbij deomzetting van de elcctrische energieuit efe gelijkstroom- batterij in geluidsenergie aan de telefoonover­

treft nu Tceds het rendement dat men bij een stoommachine,eenauto c.d.bereikt,endaarbij verzinkt bijv. het rendement bij de omzetting van elcctrische energie in licht-energie in een gloeilamp—en zelfsineenTL-buis—geheel in hetniet.

I

V\

5* GARDY-

-10

z

-20/ /

Schakelmateriaal

/ H»

-30

/oo zoo Voo <9oo /s’oo 32oo 6900

naar:

Fig.2 Zietekstenvoetnoten

N.V. v/h N. C.Waagmeester & Zn.

veelelecrrischvermogeneengehoorapparaatuit de batterijen opneemt om aan de telefoon electrischegeluidsenergievanongeveer I\ milli- watt af te leveren, komt

Damplein 8 Zaandam

een

men op ongeveer 40mWuitdegloeistroombatterijen 10111Wuit dehoo’gspanningsbatterij,dustotaalca.50mW. i Hieruit blijkt dus dat een boortoestel, wat de verhouding tussen opgenomen en afgegeven electrischvermogenbetreft,tevergelijken ismet 1 een 1 : 1000verkleind radiotoestel.Was hetnu ook maar zo dat de opgenomen energie het duizendste deel kostte van die J- cent per uur, dan stondhet ervoor deslechthorendetoestel-

;

gebruikernog niet zoslechtvoor.

Maarals menvan beide gebruiktebatterijen uitrekentwatdekilowattuur,welkemenaandie batterijen ontleent, ongeveer kost, komt men voorde batterij Dl4opca. f400,-per kWhen voordeBl22opca. 1700,—; bijdebatterijenzo­

als ze in het toestel belast wordengezamenlijk komtdekilowattuuropca.vijfhonderdgulden.

Anders gezegd: Een hoortoestel met buizen is electrisch 1000maalzokleinalseenradiotoestel, maardestroombronis5000keerzoonvoordelig enzowordtde centperuurvan hetradiotoe­

steltot 2\centperuurvoorhethoortoestel.

Deze verhoudingen maken de komst vande

transistorvoordehoortoestelgebruikertotzoiets ') ZiedeElcctroRadioMcrcuurnr.219 bijzonders, omdat het belangrijkste voordeel

vanhet transistortoestelhet hogererendement

is. Terwijl dit electrisch rendement, zo'hls wij 2) „Hearing Aids and Audiomctcrs" — ReportNr.

261,H.M.StationcryOffice'47

1

z

GISO'LAMPEN

iï&

h

Y-'C

» i W*- ⁷

<&■

tri

o.

De

kwaliteit van eon dure

prestatie van een grote

„HearingAids"—HarvardUniversityPress'47

hierboven zagen, bij het radiotoestel en het hoortoestel metbuizen ongeveer3 % bedraagt, vindt menvoor hetrransistor-toestel het onge­

looflijk hoge rendement van 40-50%. Voor

3J Journal Officicl de la Républiquc frangaisc du

ISjuin1952,page6119

_{J. LAGERWEI]} i

!

7.

•V:

van geopaliseerde ringen van polystyreen. Op eenvoudigewijzekan hetdakvanhetarmatuur wordenverwijderd, waarnahuiskampen,starters enz. kunnen worden bereiktvooreventueleuit­

wisseling. Deornamentenzijnspeciaalbestemd voor toepassing langs stratenen lanen invilla­

wijken, evenals in parken, op representatieve pleinenenz.Overhetalgeiïieen dus daar, waar de wegverlichting als zodanig niet het meest essentiële is, doch waar de verlichting van het straatbeeldendeomgevinggewenstwordt.

Armatuur

voor STRAATVERLICHTING

De serie Philips straatverlichtingsarmaturen

I!

isuitgebreidmeteennieuwornament,datuiter­

lijkvolledigafwijktvandereedsbestaandetypen.

HetisgeschiktvoortweebuislampcnTL20W, 220/230 V en vooralbestemdvoordiegevallen waareenrepresentatieveverlichtingwenselijkis.

In dit armatuur zijn de lampen verticaal ge­

plaatst, terwijl o]) diverse afstanden, rond het armatuur,aluminiumschalen zijnaangebracht, dieervoorzorgen,datheruitstralendelichtniet in dehoogte verloren gaat,doch doorreflectie tegendezeschotelsophetwegdekwordtterug­

gekaatst. Doordezeconstructie bezit hetorna­

ment een uitermate gunstig rendement verge­

leken bij armaturen voor verticale buislampcn zonderdezeringen.

Het ornament is geschikt voor plaatsing op lantaarnpalen,«waartoehetvoorzien isvaneen gietijzeren sok, die door middel van zes ver­

zonkenboutenopdepaalkanwordenvastgezet.

Debuislampenwordenafgeschermddoormiddel

Zonder wringer..

Model 1954. Thans geheel op kogel­

lagers.

PULSATORSYSTEEM.CAPACITEIT2'/; KQ INH. RUIM 40 LITER. 1 JAAR GARANTIE.

Fraaie metalen wringer f51.- rollen 28 x 5cm.

Ook te leveren niet financiering.

De Amerikaanse marine heeft de laatste maandenopdeBermuda-eilandenradiozender- tjesin boeien in deAtlantische Oceaanlaten wegdrijven.Dezendertjesseinen automatisch de snelheidvan d'c wind, de temperatuur en hetzoutgehaltevanhetwaterendekoersvan de betrokken boei. De marine van de V.S.

hoopt met de gegevens binnen een jaar een nieuwe kaart van de Atlantische Oceaan en

degolfstroom tekunnensamenstellen.

HANDELSKORTING

30%by afname van 1, 2 of 3 35%bg afnamevan4ofmeer 25%voor wringer

Leverlng uit voorraad, af fa­

briek; daardoorlageverkoops- prys en voor U

HOGE WINST

■:

ZEISTER MACHINEFABRIEK

LaanvanCattanbroack 36,Ztlil-Tel.3069

van