MIe OVORM:

Deze film is beschikbaar gesteld door het KITLV, uitsluitend op voorwaarde dat noch het geheel noch delen worden gereproduceerd zonder toestemming van het KITLV. Dit behoudt zich het recht voor een vergoeding te berekenen voor reproductie.

Indien op het originele materiaal auteursrecht rust, dient men voor reproductiedoeleinden eveneens toestemming te vragen aan de houders van dit auteursrecht.

Toestemming voor reproductie dient men schriftelijk aan te vragen.

This film is supplied by the KITL V only on condition that neither it nor part of it is further reproduced without flrst obtaining the permission of the KITL V which reserves the right to make a charge for such reproduction. If the material filmed is itself in copyright, the permission of the owners of that copyright will also be required for such reproduction.

Application for permission to reproduce should be made in writing, giving details of the proposed reproduction.

S GNATUU

MIe OVORM:

SHELF NUMBER MICROFORM:

MMETA 0466

DRIE VRIENDEN.

Dh i: Y;ln .CHARLE~.

·

I

toomdrukkerij A. J. ^{MI' I HEL.'} u: - Amcr.foort.

c. c - ²

DRIE VRIENDEN

o ^OR

JOHAN V AN LOENEN.

Met 4 platen.

TRECIIT

Vvo E HAAN.

H l· ST K I.

1 t v r lin 'nd li ht w rkaatst de zon op

T . eh n op d \Vitt z il n van

IJ vó . r d n ha\' nd op n n r

hi Id n. rt ond zi h

al n rikt .

an d verzij . zag m -'n v r wat r- n mol 'n " ja z 'Ifs t eilan I T x I, n vlak duidelijk de huiz n, k rk n

Ol n van h

d \' rzijd pj s.

f n t \ rs heen, uit d wijd ' rt van d pd 'm nel en t rp cl b t, al. n mono ^t raehtig vi.' h, donk r an kl ur, blik,' m ¹¹ I d or het wat r s hi t 'nel 'n link ' "11 r' hts h t witt

n w ndend, r gro t rl gs- di lanuzaam ond 'r st m kwam n, nu v r, dan a ht r ^> 'n . ~h Jpcn langs . ehi t nd, onder het uit tooten an n gill nd gefluit.

De stei er, aan h t b gin an d hav n, tond tamp ol m t ni uwsgi rig n, dicht p n g dr ng n, om g tuig te zijn van het v rtrek van het ska r.

Bij den vlag^er stok, waaraan d blauw vla r vroolijk wapp rde, tond d kap I der 1arine opae tIl, om den rtrekkenden h t laat te aar wel te br na n ;

n daar aan d rzijde van 'de hav n blonken d groot metal n k pels van h ,t fort " c Har ns' in het zonlicht n k ~rd ~n dr ig nd hunn ^> r u:achtig

tukken g schut naar d r d .

Wat e n gejo I en gedrang op di n steig r!

Jona n klomm 'n in d I al n, op de s hutting, op bord bij de aanlegplaats d rl od-k tt r', pali 'sad n v n d b tt rij, \Vi rho Id", li t~n

zi h w r afzakk n 111 en b t r plaabJ' p t '

z k n, of zat n ond >r aan "Ie st 'n, n" l1l -t r "us- achtiae, zware h ng Is naar piet rmann n l h 'ng I n.

p d n dijk bij d batt rij "Wi 'rhoord", lak bij den tiger. . tond n p n rijtuig, waarin n slank , bIe ke dame van midd 'Ibar n I ·ftijd zat, t rwijl dri jon<.r ns cr in ·tond n t kijk >n naar de drukte op d n t >iger 'n op cl ¹¹ dijk. I ' dam ' staarde, want star n was het wat har wanhopi^IT droeve, in tranen zwemmenu ûog n d -cl on, in cl richtin^u van de hav n, aar h t kol 'ale g 'vaart' van een groot schip met zijn lankt! masten, st ngen, ra's en touww rk zich sch rp t gen d >n h Id r n h meI aft ek nd" en lan1fzaam nader I-wam. Aan d n zwart n romp vi len d witte upening 'n d r geschutpoort n, d b id witte lijn n daaronder n

7

daarboven n d vuurrood wat rlijn van h t groote schip t rstond in het OOb' Bov n d r chan. ing tak n de witt unif rmen der matroz n, di mann tj naast mann tje stond n, h Id r af t ^(J' n d n donkeren achtergrond. V rsch id n van die " itte figuren zag men in h t want en marsen n ra" zaten vol. Van den gaffel wapperde daroot driekleur lu tig uit, al , wuifd zij h t vaan\! I to aan d m niate.

Plots ling nt tond r stilt ond r d aamg pakt mensch nmassa aan d n wal. All roo T n war n ph t schip aericht, dat nu juist, den hav nho kinbuig nd als werd h t do r n nzichtbar hand voortuestuwd b ,

zacht v rt(Tleed, de reed t <1 Ol et. I chts h t 'chelle fluit n der bo tsman ·fluitj s aan boord was het eeniJe geluid dat d di pc stilt \' rbrak.

Daar hief d kap Im st r van d stafmuziek der l\Iarin de hand op n luid maar indrukw kkend klonk h t

)Iv

ilh Imu" den v rtl' 'kkend n t gen. Als op commando vlog n aan boord alle mut en n p tl n af; n l g -tdrift klonk driemaal n da r nd ho ra van bord d meniut op d n wal t gen. [n h t want wuifden matr z n met hun mut ell; op bru za^u m n d' ffici r n met d pett n wuiv n ; a 1 Ibor ten alu erd n n wenkt n

n al antwo' rd daarop klonk nz Ifd hoera van dijk n st i f r n smolt in

ho rag r paan b r n d ton n d r muzi k.

Maar de botsman fluitj . ri IJ n aan boord spo di(r alle h n l >t hun li ht. J I -t .' -hip v rliet d haven n daar hadden gczagvo rder en Joods al

hunn aandacht noouig om h t ng hin 1 rd op d r de t bI' ngen.

e menigt op den steiger k, am in bew ging;

all s golfde naar den z 'dijk, om daarlanU"s d eh p n t vol(T n tot zij om d ~n h ek bij Kaaphoofd v rdwijnen zoud n.

tatig zette h t admiraal chip zijn tocht tot mi 1 'n op de r de voort; toen ging h ,t vlagg 'nsp 'I van in n zijn gan^u 'n het ^{( f} ~h ' ,I 'skader van der s h p n stoomd de r de af. De vi sehers eh 'pen, nu de ku t weer vrij ziend , daar d' blauw vlag aan den t 'iuer was neepT haald, haa. tt 'n zich m binn n te loopen. Want wann er te II I cr e'n groot 0 r10asvaartuig de ha\' n in- of uitgaat, \\. r t aan h t uiteinde van den t 'ig ^'I' of aan d 'n intran( l"> r-

van de haven, een blauw vlag geh s h n en zoolang die vlag daar wapp 'rt mag g n s hip de ha" ¹¹ in of uit. E n st ombarkas haastte %i h nog naar d vi t, om d n vcrtr kkend n n·/') ^r

nig bri ven of pakI.. tten na te br ng '11 en d·

op de r zijnd torp 'd boot n dwaall 'n als z emon. t rs rond m h t ~skader cl n v >rtr ·kk -nd n vri nden uitgeleide d ende tot h t laat.t. Als dart ·1

pInde mon terachtige isseh n b 's hl' \. n zij gr ote kringen romdom ct "i r eh p n, li t n hd schuim in hun pijlsn 11 aart h den kop in het wat r g dok ", om straks d p n te naderen, een laat te g sprek aanknoop nd van Qoord tot boord, en laatst b 00. hap op nng nd e n laatste groet breng 'nd, m dan vlot 'ding

9

t rug t k ren n m t d ha n in t 100 11, nd r e·n oorver ov n 1 geuil I I' stoomfluit.

En die h nd ~rd'n men chen aan b rd \'an d sch' en staard 'n h n na, hel1 n den m r n m> I'

V rdwijn nd 'n HIeler. h n z dijk 111 daar<rind.' in h t V'IT tj 'h de plichten t· ," rvull '11, di' van

hen ^{tr '};-, ^\. rd rd \ rel n. \ I 'n %OU 1 '11 hunn b '-

tI' kkin;-, tren nimmer w derzi n " v'l n Z lid n m·t 'en g I rok'n gezondhei I t rugk ¹¹¹ n ... , maar e r t na jar n.

H F . T K 11.

n de z dijk bij het havenhoofd war n r ontv Ikt dan zij bt'volkt war n ^{(T -} w t; d gaf zich voor en d I stad-

oor en ar ot d el d n z edijk, waar zij no~ wel n half uur v r d schep n kon volgen.

e lan het rijtui~ troom nde m ni te, die druk pratend voorbij gina , w kte d dam daarin uit har dro vig , starende b w euloo h id en een hoofdknik aan h t adr s van den koet ier, di zijne order bI ek t h bb n, was h t in h t rijtuig in b w -

inU" te d en k m n n in Aink n draf incr het lan d n dijk.

De dame, di" daar traks bij het pa s er n van h 't schip was pgestaan, n met har n zaI..d ek, zoolang hij daar tand, een d r hoofdofficier n op de bnw van h t :chi had to gewuifd, wa , evenals de drie j nu n , w er craan zitt n. Hare b traande ogen waren trak op de ch pen daar op d reed

r r

g v tigd n zij rak g n \ 0 rd, \ ant zij had

u na gaan han.: g dacht n.

En di war 11 nu juist niet van d~ aang"'naam:t '.

\ ant d z r "i: die zij gedacht had dat haar man ni "t m' r z u g daan h bben, ha haar m t d bang vr ::; vervuld dat zij haar htgenoot nimm r m er terug zou zien. Zij had h t duid lijk t ' 1,- nn Jn ^Ir _{b M} ^{I f} 'v n ₎ dat ziJ' li v"r had dat hij zijn I nsi' 'n nam, maar d ' I, Ion I 'an Gal 'n was n te g ·d marine-oni 'i 'f, om 7. j ng nog d 'n Ii nst t will ^{'11 \'} 'rlat 'no Hij h Ol t ::; hout-bij-nacht mi.·s hi n 11 g w ,I "ic -admiraal t' w rd n. faar daart c was h ,t no <.Ii" dat hij n "maals " n I' i.. . naar ( 0. t-In Ii'; ti '~~ I 'n z had hij Jr an m

\. cz 'ht, m Jt h t ' r:t \. rtr kkend sI.. r m d t" uaan.

n dat .faat naar tinj to,

En ^< t v or z v n jur n ."

z n~ 'n j ng n, t rwijl hij zijn . nm t lijk lang

\'ischsn r m t ' n b hen lig zwaaI \' r zijn h fd z\ aaid' n t 'n in ze' li t pI mp n.

Dat (Jczan,r vcrbrak d\.: . tilt', di in h t rijtuig

~ ~

h" rscht .

la, ho hng blijft Pa nu w '~r i' vr 'g n

d r j ng n·.

ne

r

vier par, . rard.

rard k' 'k zijn ma aan, t

"af n toen

...

zij hem aanke k

'n zij it antw rd n b 'p 'urd dat het

12

. hr i nhm nad r st nd dan h t la h n, WI eht zij nel har o;r n af n z id :

- Maar vier jaren zijn uauw om.

H t wa al f zij zichzelf mo d in wilde r ken, zoo klonk haar tem.

Nu tT raakt 'n 0 k de tongen der ,md r jong n. I s. - \ at wa' dat pra hti^{u ,} 'la! z 'i e n ma~ r bruin knaap, di m t C nk I nd 0 ( f n daar strak d sch n n de t rp dobooten had g ·wIJd. Wat z g jij, H in?

- Ja, 't was mooi, mo i .. te v nd, dat wa

\\' rd, niet waar tante?

zei H in. Maar wat 'I'; 't toen h t "\Vilh Imus gesp Id

M vr uw \ an al n knikt .

Intus' hen was m n den "windwijz r", zo al Ol n t H Ider d n ob r ati po·t 0 r m 'teor logi. h

\Vaarn mingen noemt, g pa... rd "n r d nu lang. d dl' iJ nd rij kanonn 'n van "Fort Erfprins" t th 't rij- tuig aan d n ho k van " Kaaphoofd" , waar m 11 de ruim ' z v or zi h zi t, halt hi ld. D h 1 ^'11 kwam n nu a ht r h n aan n moesten n cl v rlat n. Daar kwam n zij aan in ht lijn, h t lag ^T hip Ol t d n ·tandaard van d n schout-bij- na ht voorop, d and re op pra htig mo i g lijk af. tand n in zijn ki Izou·. En zo st( mi' h t

skad r naar buiten, van de vlakl- d in

h t woelig wat r van d ordz ,

dri maal \V rd aan b rd m t de vlag g salu ru;

dat gold h t ri.ltuig dáár bij "Kaaph of \", n m - vr uw \-an Gal n ·tak, zich in het rijtuig oprieh-

'3

tende, door een onw rstaanbaar v rlang n g dre en, de b id arm n naar d . ch p n uit, al of zij hem, di haar zoo di rbaar was, m t gew Id t rUtT wild h( ud n. To n z nk zij 1 dr 'fd snikk nd in d ku t rUt', har

.r

^{n afv g nd en t n m} t haar zal d

\Iluiv n, v na Is d j n :ren. m t hunn mut. n. - \Vat gaan z daar mooi, h'. ! ri I \ im .

. rard knikt ; zijn aandacht \vas 'rd "Id tn.- h n d v rtr I' k

'nu

^{~ s hc'p n 11 d a ht} rblijv nd vr uw; h t was h Ol aan t· zi n, dat hij in har dl' fh id d Ide. De beid and re j n<fens had en all nog v r d . eh p n n d' uitg . tI' kte z e m t in d \' rt "Onrust", cl nu dl ttig tranclings- plaats van z v I' . h n, waar ook nu hr d'

tr p 'n n hoo~r k pp n wit . chuim d feil

a \'aarlijk branding aanduidden.

- Ma, m a n wij ruit? vr g \Vim.

M vr uw knikt n in en gw nk was hij Ol t zijn kam raa uv r h t lag p rti 'I' op d 'n dijk

(J prong n n li p nu d ^j'inlf af. • trand wa daar ni t, zodat zij vrij hobl lig ste nen naar b n d n li p n, e n kun t tuk, 0 I'

e n cht n H Id rs h n jona n niet waard, maar voor n oninaewijd -n hal. brekende toer.

rard d d, t n zij er uit war 'n, v orzi htig het porti r op n n bi

r,

na t zijn lIit<r t ^f n noCT n wijl naa. t h t rijtuig staan maar hij v nd

a 'n word n m i t. tot zijn mo d r te z ggen. Hoe jong hij ook n ^<f wa, t h stak r in h m m r rn ·t, dan men g 'W onlijk 111 n jon<f n van

'4

dien leeftijd aantreft. Hij herinnerde zich. than dat hij eens .had g lezen, wáár wi. t hij ni t, dat de scheiding het erg te i voor dacht rblijv nden, en nu moe t hij b kennen dat hij dat thans e r t be- greep. Zijn Pa had t rstond daar aan boord voor all rlei te zorg n, had all rl i b zi hed n, di h m g en tijd li t n zijn droefh id den vrijen loop t lat n; morgen was hij in het Engel ch kanaal, waar weer van alle te zien was, dat afleiding gaf) maar Ma, voor dz'e was het 't ergst.

_ Neen, ik word geen zeeman, mompelde hij, t rwijl hij en eindje opliep. Ik zou niet w kunnen aaan als er menschen zoo bedroefd om mijn ver- trek waren; dat zou mij onmog lijk zijn.

Mevrouw an Galen keek onafg broken de zich verwijderende . chep n na. Met elk p Is lag van haar onru. tia jagend bloed verwijderden zij zich verder. Zij za dat de figuren der m nschen ver- dwenen, ineensmolten met den romp en h t touw- werk; nu en dan bespeurde men nog een enkele kleine vlek hier en daar in het want, een vlek die zich bewoog, maar ook dat wa weldra niet m er te onderscheiden; toen verdween ook langzamerhand de romp en waren de masten alleen no zichtbaar.

Het duurde lang, zeer lan^{cr ,} eer ok di masten aan den h rizon v rdwenen en mevrouw bevel af naar hui. te gaan. Als in een laatste blik omvatte zij die lijn, waar lucht en water ineensm lten en waar die tipp n verdwenen a\. of d zee ze ver- zw 1gen had n toen ontsnapt haar en di 'pe zu ht.

H F , T K

rn .

Dien daa li p het middagmaal bij mevrouw Van Galen til n spo dia af. Niemand had de rechte eetlust, want enmaal binnen huis, kwam de opae- wondenheid van me\'fOUW jonaste, Willem, spoedi a tot bdaren, vooral ook door de wenken, w Ike Gerard in den beuinne had g geven.

aar de jongen. dien dag, w aens h t vertrek van het eskader, vacantie hadd n gehad, wa er ge n huiswerk te maken en vermaakten zij zich met spelletjes totdat het tijd van .lapen was. Maar no lang lagen zij dien avond wakker, pratend ov r het mooi gezicht van dat uitgaande e kad r, gi s nd waar de chepen nu wel zoud n zijn en of pa nu op het dek of in de ,,101wroom" zou w zen.

n volgenden dag wa~ h t Zondag en h t li t zich aanzien, dat het een even mooie dag zou worden als gi teren. Het wa in d e rste daaen van April, na een zeer strena n en lanaduriaen winter en de jongens zagen m t g no gen dat h t

16

m oi w r wa. n h t 7. nn tje zo uitnoodig nd ' h n. \ i11 m n H ndrik hen n cht r i ts op h t hart t hebben; voortdurend wi elden zij blikk n

an \' r landh uding n d Id n Ikand r do r t

kens hunn m ning m de.

R ds nige dag n g leden had men nam lijk p school af~re. pr k n, als h -t Z ndag- g cl w r wa , naar de duin n t gaan n nu r sd n Will m n H ndrik f Wim n H in, zoo<lls zij g >0 md w rcl n, dat r en kink in den kab I 7. U I omen.

H t wa dan ook n pak van hun hart, to n m vrouw, na d k ffi ,t k nn naaf dat d jona ns uit konden gaan want dat zij di 11 dag ni t naar h t a::mg -

kon itTd rt van d' marin kap

in T,.,,10Li gin n.

All n rard k k ma min of me r b 7. rgd aan; d ch Will m, die tw e jaar j n rer was, liet zijn blijdschap ov r ma's besluit bijna t go d merk n. H in di

,

en st rlin^u was, en n f van d Van Galen, aaf hem nog ter jui t r tijd een . tomp in de ri b n, w Ike h m h rinn ren mo t zich in t houd n.

Gerard weif Ide of hij wel mede zou gaan; hij was de eh ele af praak op school ver^a ten en vr e de dat h t ma te enzaam zou zijn, zoo all n thui.) maar bij h t eer te wo rd dat hij daaromtr nt zeide

,

t Id mevrouw an al nhm g 'ru t, m t de v rz kerina dat zij n brief wilde be :Jinn n aan Pa en dat r trnks ook st lIicf wel visite zou komen. Zij kon echt r ni t nalaten haar lieve rard, di

zoov I att nti voor haar bI k t h bb n, en hart lijk 1 omh Iz n.

Toen G rard langzaam naar luiten ging, ond hij d j ng 'no \ I ng 'duld op h 111 wa ht 'n. Jij hno k n mooi , b g n Wim t rst nd.

J

z II all. b d l' n h ~bb n m t J \Tag n m thuis tc> blijv n!

- Wat b d rv n ? VI' g

t j 't dan ni duin n gaan,

- v

(mm

t \'

J rard.

t m r? W zouden m met d "sch oi rs"

Ja, da'. waar ook, 7. rard nu' dat had ik glad \. 'rg t n n ik h h r trou\\ n. nu ok ni ts ge n zin in .... nu I a zo pas w g i .

- 1 11 ja, dat komt r nu h I 'maal ni t bij t pa., mopp rel \ im, 'n w ini:-, uit h tv Id g .. Iaa n

ver cl '7. opm rking. Pa 7. u n ni t van t ru houd n, al. hij hi -'1' was. Hij h ft dikwijl. CT noe

CT z cr 1, dat wij on. Aink m sten houden, als w met d "sch oi rs" \'0 ht n.

- Jij pwat altijd van j "cho i rs" merkte erard gcëra rcl op.

H in lachte luid.

Zon m n zij ze all maal hi r imm r , rie wim uit. \Vat b t k nt dat nu ? Z ur toch zo niet! Lat n wij li v l' wat op chi t n, and r kom n w nog t laat tHuisduinen. Z n m n on. immers wel Fran eh windzakk n n kal' bluffer

at raakt m \ at, z ophalend.

erard d chouder

2

18

dan, riep Wim uit, é 'n, tw e - z tt r den militairen v"'rsn Id n - Nou, vooruit

'~n, tw e! En hij pas in.

ig door n hadden w Idra den Huis-

CT b I' ikt, waar tal an wandelaar w d I' n van Held r "ni?, n bui- Zij liepen st

duiner straat\

van h t fraai t nweg genot n.

H ^{I 'dd h t} Badhui. w I

_ et za van mI ag op

stampvol zijn, 111 rkt l i rard p.

_ En in d "Tuintj s" dan! riep Wim. Kijk, j zi t hi r vandaan de s homm I al gaan b n d

chutting.

D eh ele w was g vuld met wand laars, Id n matroz n met hunn m i je ni t h t

. 0 at ,n

minst. Een nk I ti ts r baand zich m t m eit n we T door di 111 nint n nu n dan pa s rd hen een open rijtuig waarin matroz n languit, d siaaar tu chen d vinger, lagen n z ng n n rookten.

Luidruchtig (fez I chapp n "bUl'a rs" m t hunne

"dames" no dzaakt n hen dikwijls ter zijde uit t wijken n op den b rm van den weg te gaan.

Zoo waren zij reed oorbij den weg naar het kerkhof g komen en de hooge duintoppen, waarop hier en daar de kleine popachtige figuren van jongens zichtbaar werden, namen hunn aandacht g ^{he I in}

be lag, toel' zij plots ling op n tro pj jon ns stieten, dat, oor hen uitgaande, de g he Ie breedt van den niet te breeden wea in beslag nam.

_ Ha

,

d Fransche windzakken I klonk het op eens; niet doorlaten jongens, niet doorlaten!

Er war n r n . tuk r 7. v'n, m t VI' lijk lang ' st kk n 'n ev n lang t uw n m t t

r aan geb nel n, \ Ik zij al, .Iing"r. bruikt n. lIet z \' ntal maakte n. klap front n \' r. p rd nz n dl'i vri 'nd n d n \\" _t!! _J in dl' i!! _I....;J nd h udintr _M) d . tokk n opg h \' n tot slaan d ling r. I' nel hunn h ord n z\vaai 'nd. Èn di Ian~r t kk n \n di 7.waai nu' . ling r. n odznakt n t t stiL·tand.

- \ il j I1S r doorlat n ? ri p erard, dl' ig nd.

\Vim'. oog 'n . hot n uur 'n in plaat. van \' n- als zijn bI' r, rst te onu 'I'handcl n, bukte hij . n IJ sch ot 1 d '11 111idd Ist n jong n to , ontrukt h m

n kra hti!! _., n ruk ziJ'n . tok n Ha_:::. f rh 111 n stri 'In m 'd' \. 'r d .. h ud '1'. , dat hij luid . chr u- w nd zijn t vlu ht acht r zijn makk rs zo ht.

1-1 ,in li 'P (p " n ancl'r n to " di cht r aan den haal ging 'n t n wendd hij zich tot ' n Lw d n wi 'ns . tok hij juist p tijd gr' p om ' n . lag t voorkom 'n. Bij d' nu v I(r 'nd ' wor. t lin<T brak 1 . t k cl ^l' n i 'd r hield ind in d hand

,

waar-

III 'd' zij >1 ' rard ha n

j ng 'n, di h ^'!TI

aan~f gr 'pen n

rp, n en z tt

h 111 jui. t cl kni n

. t matro s h 111 :1n d n _,l'On!! _., ~n w 'cft_h r k n 111 ,t (' 'n : ,\Vill jlllli \\' 'I (' 'ns mak n dat J' W Cf-

,.,

k011l111 n, \' or el 'n du\' I!" G 'rard )mdraaicl "n in U richtina \'an de duin n voort uwdc, t rwijl hij d n and r d n and r n kant uit\\'

- Z , zo, dat zijnn 110" w'l Oll::11 j ncr n !

20

ri p het meIsJe van den matroos nu uit, die niemand anders bI ek te zijn dan Grietj , d keukenmeid van mevrouw \ an al n; "ja Jan, dat zijnn boll.e- booz n, hoor j !"

Z ^0, z i Jan, zijn dat jullie jong n. ! Van \ in? vroeg een andere matr ^{0 ..}

Van kolon I \ an Gal n.

Nou, dat zit 'r al vroeg in, m rkte d ze op.

rest an den tro p was inmidd Is aan den haal gegaan, de I. door het WO • toptred n van WiJl m, die met zijn v rov rde . tok als e n raz nd 10 sloeg op elkeen die niet uit den w g ging, deIs d r d tu ch nkomst d r matroz n. Zij hadden d baan vrij ^r maakt n k nden d n weO' v rvol- g n naar hunn kam rad n. Hijg nd n met al bloed zoo r od g kl urd ^<.T zicht n, m t hort n n

toot n sprek nd v r hunn hcldendad n, t rnd n zij t rwijl aan hunne plunje, die hi r n daar in d war wa raakt, of wreven het vuil van mutsen en ja sen.

H F .'T K

rv o

T en zij h t pad in 10 gen dat langs de theetuin

"de Tu/ut jes" naar de duin n voerd , klonk hun het gejuich hunner kameraden, die van de hooge duintopp n <.Tezien hadd n dat h t dri tal aan het

"klopp n" was g we st, re d t g n. Men wachtte m tongeduld p en drietal, dat meerekende onder de strijdkrachten, \\' Ik de scho I in het vuur kon br ng n en zij werd n m t rooIij ke uitroepen welkom g h ten.

- Zoo, zijn jelui al aan 't kloppen ew est?

- Ja z wild n ns r ni t doorlaten, verbeeld je! Net alsof wij terug zoud n aan!

Hoe\" I waren er w I?

Ik oeI of n stuk of acht, z i Wim.

N en zeven, zei G rard.

Zeven? ok ⁰ d.

En hebben jelui ze g klopt?

- Ja, dat pr ekt, and r' waren we niet hier, zei Hein.

Z g, 7. i \ ilJ 'm, had ' n stok tw ' ,- maal z lalla als ik, w d ik. Ik spron^u b \' 'n op h 'm n trok h 'm d st k uit z'n han n n ran- . ' I h m r m , tot hij hard chre 'uwend w ,Ii p. En als r g' 'n Jantj '.' matroz 'n tu'S h nb ide g kom 'n war 'n, hadd 'n Z' r n ~ m " r van lang:

g had. Taal', wat ik z 'ug 'n wild;, h ' is het hi r . Zijn j 'lui 'r maar all 'en ?

e '11, W ' h '1 ben al p 't n uitg z t.

I dit 0 g 'nblik klonk 'cn luid ^Cf 'ro p. . - Er wordt g r 'p "n.

0l) d nt '(f \ ' " ' ) : - - - ' h nov ' f limf na n duint I , van Ii 'n waar d ' jong n' zi h bevond ~n d r ' n kol .. sal' di 'I t

tf . h 'jd n, " 11 di 'pl ' van g 'c1-\vit zand dat op zijn gladde opp 'rvlakt, talrijk sp r n an 'l- al"drukk 'n \' 'tt ont! " \' 'rs,h n 'n "n I aar jong 'n "

waarvan ""n in I ' di Jpt ' al"daald '.

-- r

aar komt al " n ordonnans! ri 'P \ im. Z 'g,

wi' is r kal it'in ? 11" z'i L'

ia jij maar 'no ho r 11, \Vim \ at 'r is, want jij bent luil 'nanl.

- Best, kapit ,in z 'i \Vim n zakt' m ,t gr (l' prong n lanus d 'n st il ^'11 duin",und in h ,t zal d, tiken. weer . 'n polsi 'rlijkc 'prong mak 'nO )\11 r uit t k m n.

H n den ntm tt n de rdonnan n 'Ikuar, I raat- t 'n n OO!! _l...., nblik ond r h 'l"ti_~ Cf' ₍ or ·har n 'n s h id- d n toen.

-3

\Vim kwam met een vuurrood gelaat bov n en deeld m de dat men aan de overzijde hulp noodig had, want dat de "chooiers" al nader en nader rukten .

a jij r dan maar h en met zes man, b val d kapitein, maar voorzichtig hoor, want de "baas"

d Instituteur) z u komen kijken hebben ze geze d.

"baas", vro g Wim verwonderd?

- Ja, klonk h "t van all zijd n ^j de "baas" heeft het tecren de kostjongens cfezegd, dat hij eens zou kom n kijken .

- Mij €Toed, ri p Wim. En voort vloog qij.

- Aan de overzijde vond hij en luitenant met tien jong ns. Zij hadden zich acht r n "kopj ", zooal ' d Tran val rs het zouden noemen, een heu- v Itj , geborgen t ^IJ n d kluit n aarde, di rondom hen r g nden en to n \,vim goed uitkeek~ zag hij

n troep schoolj n ns n j ugdig vi sch rs, waarbij zich z Ifs groote lummel hadd n aangesloten, die zood n uit den grond rukt n, om d "Fransche bluffers" uit hunne stellin ^r t verdrijven.

- Hi r br ng ik u v rst rkino', luitenant, z id Wim. Nu gaan w er z.eker lu ^T p los ?

De luitenant ke k naar d zeven man en trok een benauwd g zicht.

- Ze zijn m t z'n zoov len, mompelde hij. - Zoveel, ri p Wim uit, wat Z 0 e l! Ze zijn hoogstens twc maal Z 0 terk al wij!

- En er zijn verscheid ne groote jongens ook hij, z ide de voorzichtige luitenant.

24

- H la "Fransch - bluA"cr ", \J aar zijn julli n u k m r nou . n - uit! klonk het van d' zijd' \'an d -n vijand.

Hoor j , luit nant, z tart n on !

Laat z maar tarten} wa het antwoord.

K m r dan ' .. uit, a j durft! klonk h ,t \\'e ^I'.

Z dun'c niet, ze dun- niet!

Wim tond te tampvo ten. H in, di m t cl

\' r t rkingstro p wa m cl g eraan, zag h ,t '11 la ht . - Lat n wij r dan pafgaan, z iel' hij.

- Ja, maar ik b'n luitenant "n mij m ten j -lui

( f hoorzamen, m rkt' d ' bev Ih bb rop.

laar ik b n ook luitcnant! \Vi - gaat r m 'J ! ri p \ im j denk je dat ik hi r blijf zitt n omdat jij t bang b n?

- Ja, ja, hij i .. t" hang! klonk h t van zijd n.

- Bang ? ban(r? ri p d ' luit nant pr t st· -I' 'nd. Maar zijn <r ~h cic \. orkom n t Ol1el ' duidelijk d - waarh id van dJ b schuldiging aan.

- Komm julli haast, f m t n 'ii':~ komm n!

chr ellwde d ijand.

n, dan komen \ ij . ri p Wim. 'ooruit jong n

p n paar na, di h t \' rzichtig -'r rd cid n bij hun luit nunt t blij\' n volgd d g he \ tro p hem n m t wild onstu.imigh id vi 1 n zij cl > bend aan. tokk n werden plf hev n en daalden 'nel

11 er ^j touwen m t st r aan g ~bonden werden

Cl zwaaid' ^cr 'chrc uw <rehuil ruw word n n

I:> , b b )

10 k n somtij Is, \V> rH nk 'n, t< t r an cl n vijand 'enig n zi h 1 maakt n uit di 'n \' -rward 'n ho p 'n 0 d n i p gingen r 't kl in 'n, t n gr tcr n, sch Id nd n 'chr uwend, t tdat zij zi h v r gen cg achtten m t blijv n _ taan, waar zij zich zoetj s aan

\ e r \' rzam k\ 'n, totdat t n I tte d k rn ran d>

tr p al cht nd 1 rugtrok, p d n t ge ol~cI

d or \Vim n zijn n, die 11 \' Ik m 'n z g I evo ht n haeld n.

To n cl t rllgto ht zi h in '''n wild dll ht oplo. t , IJ val \Vim d 'n zijn '11 halt t hou I 'no

- Zi -z () I Tein, ga jij nu 1 n kapit il1 ' ns z gg n dat wij h ,t 14 '\\'onn 'n h bh 'n, b '\'al \ im.

laar H in h h ,rdc ni t ver t, "aan :-, , want d ' luitenant kwam r' d· m tzijn g 'tr U\\· 11 h -m 1 zo k n, p d 'n ^\'0 ,t g 'volg 1 do r cl n kapit -in 'n <l -zijn n.

D r -cl n daarvan vi 1 ~r 'makk >Iijk 1 rad '11, \\'ant op k rt 'n

ar ..

^{tant! \' 19d '11' ard _ ling van d 'l1 vij-}

allel di _{" b} - ov 'rmocdilf fT'W rd n door hun ^t -ru rtr ·kk -n _, r ds cl ... v rwinning m " n l ' tc h >bb n h -haalt!,

- \Vat? ri p \ im uit, ga jij daan oor p cI 'n lu ]I? En hij nam <1 n kap i tin van h t h fel t t d ' voeten op.

i ' flauw rd, z iel 'Jrard is lad lijk t ~rugg '- U'aan. I -J ng n zIJn v n t 'rk als wij n hij durft ^Z

reen n aan.

E nuittartend g jo I van cl olfTelin~r ¹¹ van \ im n e n alu m en : J)Aauw 'rd ! ' d.' cl den hl] it -in woed nd rondkijk n.

Waarom hebben j lui dan ook ^f 'en slokken

me g bracht? ri p hij den kam rad n toe; di schooi rs" h bb n all maal dikk st kken enJ'elui niks.

"

_{- \V}

J kunn n het met onze vui 'ten wel af, zei

\ im. 8 n jij 'en kapit in!

Zet h m af! ri pen er en paar.

Ja, zet h m af. riep 01 n van all zijden.

\ i' zal nze kapitein zijn? klonk h t.

\ im zal h t zijn, jon fens, Wim .

Ja ja, Wim mo t het zijn, .ho ra, n u zal het

r op losgaan! •

1ij ^<r e , zei Wim, die niet· li ver wilde. Hier

- -rard n H >in, j 'lui zijn mijn luitenants. Lui ter nou ns. a jij, - rard, nu m t tien jong ns hier achter on' d ' duin n in naar ben den. an traan julli daar re hts lang d di pte n maakt dat jc acht r die

"

^{·10 'b rs" daar komt,} zooals Pa de Atj her' no mt.

Z dra j r h nt Auit je p je vingers, zóó hard dat ik h t hoor en dan vall n wij z all uei te gelijk aan, hoor !

v

e zullen ze zo veel geven dat z genoeg h bben. En dan tI' kkcn we \crder in de richting van h t

r:

rt n gaan lan s het trand t rug. t) z i - rard n tr k m t zijn ticn man b ,ho dzaam af.

I ' ,,:10 b 1'." zijn daar gebl ven, m rkte Wim op.

u zachtj s aan t rug, n t of w bang zijn, anders ruiken zij Int.

o tj ' vo r tje trok de kleine tro p terug, waakzaam, d jong ns daar voor h n in het oog houdend, maar e cnzeer den ijand acht r zich, die daarstraks was teruggedreven, gadeslaand . Zij zagen

dat an d zijd ' van fort , Kijkduin" t ,Ik 'ns m' ...

j ng 'ns kwam 'n opdag 'n di , an h ,t :trand kom n 1, n vijand t, hulp kwam n. :\1 '11 La~r z' t 'g n d

\' r\\"ijd rd duinh 'l1ingen opklaut r n als mi 'r n t g 'n cn molsh op 'n m n zag a ht 'r duinkamm n cl lang stokk 'n v ortbewcg 'n als d ' lans n van vijand 'lijk' h 'nd 'n: Kregen lij ^{.r '} 'n \. J'st rkin", dan z::w h het 'r ,1, ht voor h 'n uit nu , b)\, ndi 'n ' n vijftal dat, '\. >nal: cl afg z 'u ' kapit in, uv')" d n gang van 'z;}k 'n ont 'vred '11 was,

a r

^{i 'I, want d '}

,si h ^l'S" ov 'rtroA' 'n h 'n v'rre in aantal.

Da:tr klonk op' 'ns " 11 . eh 'I g 'fluit.

- V< onraarts! koml1land ' ^{>HI ' \\} im. En \' rt vi g 'n cl, j ng 'ns p d 'n vijand in, di' terstond

0\' 'rhaast op d ' vlu ht si 'g. laar claar klonk a ht 'I'

h 'n h 't h rager 'P \l1l1 C 'ral' Is aCtl' 'Iing 'n v 'rl ijst ~rel bi \'en zij ·taan. E 'n paar d Jr lal-

t> 'rst 'n zwaaid 'n hunn ' lange st kk 'n )f t u\\'en,

maar \\ im st rel ' zi h daar ni t \' , ,I a'm. Huk!... 'nd, IJ ,t hu fd) \'I» g hij) 'n p lijn \'( or-

T p in 'n nu r Jg 'nd ' het shgc.:n p ti ' rugg 'n n h fel 'n \'an d'n ijlings zijd 'Iinu- du hl 'nd 'n \'ijand) di > in u ' v rte zijn hoofdtr 'P ontu ,kt ') \ 'aarvan I r luid : -hr uw 'n hun werd t daarh " n t, k ¹¹¹ 'no

Re d. wild 'n sommiu n van \ il11: tro ï d ~

\' "rv Irring staken, to 'n cl 'z' ri p :

- N' 'n, ni 't hlij\'en 'taan, v orwaarts all 'maal n r 'cht op de anu 'r 'n aan, and r' k)m n wij r nouit door, jongens! ~,u zit 'r de ::, -hrik in!

28

- 1-J ra! klonk h t. 1\1 n b re p h nl. En met v rni uwde 1110·d vlog n zij verd r. Duin op duin af <ring het in 'n lIen pas n vlugg spron en, tot zij, t r lijk met d n luchtend n vijand, op diens h fdtroep tiet n.

yijand wa: v rrast door toutmoedige mnni r an ptr den. V ^01- hun vluchtend i en kam rad n mest n zij ruimt mak n n de . tokk n lat n zakk n, d .Iinl)· r lat n hangen; doch te g lijk m ·t d lu ht ling n zat de vijand hen p het lijf n nu begonnen' de "Fransche blu~ rs"

. I' -t r 'cht \'an zich af t slaan. Menigeen I' Ide . in h t zand, m nig n \\' )"(} van n h 'lIing naar b n d n ^Ir w rp n f m t h t ^T laat in het muil zand g drukt, dat m nr! n n u \'01 zand g 'raak- ten. . 't kk n w .-den gebroken, -ling l'S afg nom n, trapp n, klapI n en krabben uitg >d ' ld n en tijd lang was h t n ware chaos van \' rwarring, lot b ide partijen eensklaps als het war"' bij onderling afspraak h tg\' t.:ht staakten, om even p verhaal t . k men.

raar lit duurde si' ht nk Ie oogenblikken en jui. t zoud n d strijd 'n n zi h w 'r pelkaar w rpen, t n uit de achterh Ie van den vijand pi t ling d kr t kl nk : , en , e n smeris!"

it ^\V rkte.

In n oogw nk \VI rp vriend n vijand zi h in d duin n n tI' k, z nd 'r aan ijand lijkh d n t d n- k n, ti z di p r in, tot \Vim, d n w ^cr achter het fort "I ijk luin" vrij zi nde, daarh n zwenkte m t zijn tI' p, t n "'ind op h t strand t g raken.

(

HOOF.'T V.

nikk I n h Imkam van den ag nt flikk rd nog in h t z nnig duin) to n onz j ng ns r l~

ond r aan cl n \' t Vrtn h t duin op h t strand zat nuit t blaz n, n no r!! stdri rtiu ^(J' praat

q M h

hunne g 'hav nd plunje in ord' bra ht n, hunn

\' rhitt gezicht n m t hunn zakel k'n af\' gd .n n h t zand uit hunn , hoenen hudd n.

- Ziezoo, dat hebb n we h mmo i g 'Iapt, 7. i \\ im. - Dat i ~og eens v eht n g wee. t, m rkt .- en lachend aan, wien geh el bIolI, h urd \ a ..

AI die "smeri .. ni t g komen wa , hadd n w ~ van voren af aan kunnen b ginnen.

- Maar ze hebben nu toch goed g had z i H m. Ik heb er t 11 minste zeker dri n blau\',,- g ge- slag n, die Helder che moppen.

- En die e ne dan, di lang lijs, 'k \\. d dat hij wel achtti~n jaar is, wat li t G rard di n tj . van d duin n vall n; hij rolde tot I n d n toe n zag er nik 111 Qm weer naar boven te komen.

3

n h p s h t zand ui t t

- Hij . t nel

spuwen, dat hij Z 0 \V rel n pg 'haaki, tot

binn n had g 'kreg n.

d h Irlendad 'n n Ir

;:" n tij 1 lang

kin h t zand

- por I , _{\ i 'rp.}

ilar I J in, v or j v 'rzam 'Iing, k1 nk het, t rwijl n h h ndig zwaai h ,t di 'r t t "lak v r H 'in wi rp.

- 't Is g 'n chelp, zei d z t rug kaat. nel.

la h nel (1 z st r

-- I kh jij "'n s h lp 11\-'rzam

v r. chili nd zijd n gevraaffd.

li ng? \V 'rel er van

. ou, 11 wat n m i ' 0 k! z i \"im. Hij had I' al n t n hij uit d ,,( )ost" kwam.

\' erzam I j z' h i or k I I 'i n ? Z ktr als ik z nog ni t h I _

Ii. s hi n is

r

^{dal dan \\' I c n vo r}

ri p d vrag ^1', n gro t stuk \\'itt, kalb htig' st f uit het zand prap nd en h Ol la'h nd ov'r-

l' ik nd.

Hij me nd ns b

stuk "ze schuim", maar d z k uri(J' aan all kant n n z d e r. t 1i ik g he I

- la:1r lat is toch

E

^{n s'h 11) 11 u n s}

""

rugs hild van 'n inkt i eh - Wat! kl nk h t \'erw

'"

t t n m n 111 t Z 'n b k 'k h 't ding nau\\'-

lp, zi J I 'in, 't is h t

p.

Ja, \vi. t n j lui <fat ni t ?

- \ an n p li p, zoo'n b e t 111 t die lang

3¹

armen, waarvan ik g I 7. n h b in "De /\'(WI!,,'OCIl der Zl'c", van Victor Hugo?

- Juist, van en famili lid van d n r uz np li p. ' Ni t van di zelfd .

N en, n n, m. ar van en n fj van h ^111.

f e n ni htj .

ou ja, da's 't z ]fd .

Wi van j lui dri ën h udt I' n g ¹¹¹ r v r- zam Iingen op na. Jij \ iOl ?

N en, z i Wim, ik ni t · ik heb r g n g dul 1

VOl', maar G rard h ft mooi ding n.

W Ik ?

jong ns di wat v nvijd rd zat n h n \'al1

li v rJede dicht r bij.

rb 1d h t 111 k or Ja, van di r n.

, ik dacht an m n. h n.

Vanmn.chn,z u.

Neen, die heb ik n g

te krijg n, 7. i erard.

ni t i di h P ik lat'r u h b ik ^Z' all > n \'an di ren.

an welk al zowat?

- Van en en mui. n hond, n kat en paar

- En n van n s hildpac1, h 'ft H 'in h m uit de ost b z rgd. rt I

zei Wim.

W 1, r valt ni t ~ 1 van

Hein. lijn Pa had h m g '\'ang 11, li \' r zijn j n-

3²

1 . d o.,t d l'n cht. n ¹¹¹ n. In g n,', zo a. ze In .~ "

d kali

r

rivi r ha d n z -' h

n bra ht 'n h '111 thuis p 'n \\'ag n. T

r af wild n lat n glijd n, cl or cl \Vng n t- lat n kl t h t .li r zi h vast aan cl n wa~ n wil p n, ' amp u

n n "an cl j ng n. wild h '111 t n r af duw n.

k .. d ' ht ^'I' t l)akk n 'n D hil I ad 'r g zIJn ^{lIIOl f}

hi Id i' z'c' st \'ig va. t, dat m n z'n b'k mo t

p nl r k n cl r r n ijz r tuss h n t t k "!1 an . r." dl·I~. 'Io n kc n d arme k 'r I zijn ' n I aar Ving;, ,

dllim 1: uithalen, maar al het vle . h was r al.

- I1 \ _} dat wa,' dan k n haa. !

- .Ia n t 'n h ,\ ik aan I ag- 'chr 'v n of hij ti n s h d I van di hil lpad soms n g k n stur n n ik kr '~ h m m t h t ij;.: I' r bij, dat Z ~ bruikt hadd n 111 ;.:'n b -k op n t bI' 'k'n. I t is 'n. tuk zo dik als \V 'I dri vin ^{f l'S} van ¹¹¹ IJ n d" kop ^I.

I J . .." zoals miJ'n hand zo wat. Is 't z gr ot a , ...

ni t . rard.

'root r z i z, Daaruit kun j du childpad was.

zooal n manshand w I.

wel aA id n ho gr ot di

- Ja, zei Gerard, want die dieren h bben naar v rhoudinO' van hun lichaam e n kl in n kop.

\10gb In st n h ft hij 0 k n /">' z i Wim, n vog I

og In st n ?

Ja, n h ele v rzameling.

B laan daarvan ook al verzam linO' n ? vroe- gen een paar jong n .

JJ

- Nou, n wat mOOI' 0 k 7. 'i . ral' I.

.I'

mocl zulk n st n ens zien! Bij voorh Id van n vink

-n e 'n lijst r, die zijn zoo mooi g 'maakt.

.- En van en winterkoninkj' z i

lr

in, dat is n t en Tr ot n bal m ,met n kl in !raatj' in h t midden.

- \V Ik ,'ouels heb j " rard ?

- 0, van alles zowat: SIJ. Je n kn u n, n paar kanarie. n buit nlandsche vO<feL.

\Vat 'en k oi n mo t j daarvoor dan h bb n ! ]k heb r ge n enkele, zei rard, lach nd.

\Vat?

Ne n, z i \Vim, ze zitten op een ho k an d n zolder, daar heeft hij en h voli \1' gemaakt.

- Hoe dan?

- \V'I, door een ho k af t . chi t n met fijn ijzergaas of vlechtwerk, hoe no m j dat?

En li g n ze c1aar allemaal cl or Ikaar ? - Ja, daar h eft hij zand op cl n grond en takken lang de muren en de pann n n een grootc bak m t wàter in het midd n, waarin z n bad n men.

- Z g, dat moet je on 'cn lat n zien, ri p n verscheidene jongen .

Gerard knikte.

- En al j lui nu weCfgaan - j lui gaan immers naar Gelderland - wat doe je er dan me ?

- Meenemen natuurlijk. AI wij daar zijn, mag ik e n heelen zolder van een schuur gebruik n en dan kan ik daar vog Is vangen, die j hier nooit zi t.

\V hebben daar ook de kleine denn nboompje a

34

, n n dan zal ik n cr n.

maar voor t \v gn m '"

n mo i voli ~re maken, zei G rard, waar de vo- gels bl'o den ook.

Zoo werd er nocr een poo aepraat, totdat Gerard, op zijn horloae ziende, be peurde, dat h t tijd werd om naar hui te eraan.

- Kom, (raan jelui me , zei \ im 't i al vijf uur. De troep brak op om druk prat nd over d PI' t van dien dag, lan~s h t strand naar H Ider t wandelen n met honueriJe magen d I te nem n aan het middaermaal, dat hen wachtt .

H FD TUI 1.

n vokren Ien daa was het fraaie Zondaa weer uit. e ch idend winter gaf tot af cheid nog en fee t op zijn mani r, met n krachtiuen wind uit het \ . t n, di vercrezeld, van hal' Ibuien, den !7e - heel n dalf aanhi Id cn t ^<r n den avond in en

torm over in cr, 7.00als alle inwonend n van Helder di n kennen. D op de reede ligaende oorloO' . che- p n gingen bij tijds naar binn n, t n ind op de ree de, waar het nu erc" b _O'on te spoken, geen averij te beIooI en, n de vis. chcr . chuiten kwam n bij troepj~. opz tt n, om vó' r den nacht de veiliCJc haven nocr te bereiken. Met strak ge pannen zeilen, bol van den wind, zag men ze haa ti aankomen.

Zij waren des moraens pas uit czeild n dus elul-- Hg nou ni t er van de ku t, toen het . weer er- anderde en storm oorspelde.

Lang d n z edijk zag men d golven over de kribben laan, die ver in zee uitsteken en dez

t enen dammen met wit chuim overd kken. ok