De Volkskrant 18 september 2001

(1)

1

De Volkskrant

18 september 2001

Verpleegkundige doodde mogelijk terminale zieken

BYLINE: VAN ONZE VERSLAGGEVER

SECTION: Binnenland; Pg. 2

LENGTH: 502 words

DATELINE: AMSTERDAM

Een verpleegkundige van het Rode Kruis Ziekenhuis en het Juliana Kinderziekenhuis in Den Haag is mogelijk betrokken bij de onverwachte dood van zes kinderen en een nog onbekend aantal volwassenen. Dat hebben de ziekenhuizen maandag gemeld na intern onderzoek.

Alle overledenen waren patiënten met een lage levensverwachting, doordat zij een ernstige aangeboren afwijking hadden. Zij overleden afgelopen anderhalf jaar op onverklaarbare wijze. De verdenking valt op dezelfde verpleegkundige die vorige week werd geschorst na de dood van een vijf maanden oude baby met een hartstoornis.

Deze verdachte werkte afgelopen anderhalf jaar op een zogeheten medium care unit van het Juliana Kinderziekenhuis. Daar vielen de sterfgevallen niet op, omdat de patiëntjes sowieso weinig kans maakten. Maar de dood van een baby in de nacht van 3 op 4 september wekte achterdocht, omdat deze drie kwartier eerder uitgebreid was onderzocht door een kinderarts. Ook de resultaten van een laboratorium-onderzoek waren relatief goed.

Het ziekenhuis schakelde daarop de gemeentelijk lijkschouwer in die zijn bevindingen weer doorstuurde naar de officier van justitie. Deze ziet voldoende aanleiding voor een recherche-onderzoek. Zelf heeft het Juliana-ziekenhuis alle overlijdensgevallen van kinderen in de afgelopen twee jaar nog eens bekeken. Dat leverde vijf verdachte sterfgevallen op: de dood kwam onverwachts, terwijl de verdachte dienst had, of net was afgelost. Ook zijn in dezelfde periode drie baby's gereanimeerd. Het ziekenhuis brengt deze gevallen ook in verband met de vrouw.

De verpleegkundige werkte enkele jaren geleden ook korte tijd als uitzendkracht in het Rode Kruis Ziekenhuis. Daarvan maakt het Juliana Kinderziekenhuis in feite deel uit. Het Rode Kruis Ziekenhuis trof ook een overeenkomst aan tussen enkele onverwachte sterfgevallen en de werktijden van de verdachte. Ook hier ging het om patiënten met een lage levensverwachting.

Het korps Haaglanden en het Openbaar Ministerie in Den Haag zijn inmiddels een onderzoek begonnen. De door het ziekenhuis beschikbaar gestelde informatie wordt daarin meegenomen. De ziekenhuizen wachten het politie-onderzoek niet af. Er is alvast aangifte gedaan en het ontslag van de verdachte is aangevraagd. Alleen al het mogelijke verband tussen haar aanwezigheid en de onverwachte sterfgevallen, stelt de directie, beschadigt het vertrouwen te ernstig om de verdachte nog in dienst te houden.

'De directie van het ziekenhuis betreurt ten zeerste wat er is gebeurd', aldus de Stichting Samenwerkende Ziekenhuizen JKZ/RKZ. 'Het medeleven van het ziekenhuis gaat allereerst uit naar de betrokken ouders.' Ouders van de overleden kinderen zijn inmiddels benaderd voor een gesprek. Ook is een informatienummer ingesteld.

Het gaat volgens de ziekenhuizen om een uitzonderlijke gebeurtenis. Over de werkwijze van de verpleegkundige deden de ziekenhuizen geen mededelingen.

(2)

2

15 december 2001

Verpleegkundige aangehouden na dood kinderen

De politie heeft donderdag een 40-jarige verpleegster aangehouden die wordt verdacht van moord op een aantal kinderen in het Haagse Juliana Kinderziekenhuis. Dat heeft het Openbaar Ministerie vrijdag bekendgemaakt.

De verpleegkundige had volgens het ziekenhuis dienst tijdens of kort voor het onverwacht overlijden van vijf kinderen in de periode tussen mei 2000 en september 2001. Ook waren er daarvoor incidenten in het voormalige Rode Kruis Ziekenhuis.

De sterfgevallen vielen aanvankelijk niet op omdat de vrouw werkzaam was op een afdeling met ernstig zieke kinderen. Het overlijden van een vijf maanden oude baby in september wekte achterdocht bij kinderartsen. Zij hadden de baby drie kwartier daarvoor nog onderzocht.

26 maart 2002

'Dodenlijst' Lucy de B. naar dertien

BYLINE: VAN ONZE VERSLAGGEVER MICHIEL KRUIJT

DATELINE: DEN HAAG

Lucy de B., verdacht van betrokkenheid bij mogelijk dertien sterfgevallen in Haagse ziekenhuizen, hoeft nog niet naar het Pieter Baan Centrum om daar te worden onderzocht. Het is nog niet duidelijk welke feiten haar zullen worden verweten. Haar voorarrest werd wel verlengd. Maandag besliste de rechtbank daarover.

In het Penitentiair Ziekenhuis, waar Lucy de B. eens werkte, had ze een boek gestolen. Een tamelijk onschuldig delict, maar toch meldde officier van justitie I. Degeling het gisteren met nadruk aan de rechtbank in Den Haag. In de huid van een seriemoordenaar, heet het boek dat bij een huiszoeking was gevonden.

De recherche onderzoekt inmiddels dertien sterfgevallen, waarin de Haagse verpleegkundige Lucy de B. (41) kort voor het overlijden van de patiënten aan hun bed is geweest. De acht volwassenen en vijf kinderen waren allen ernstig ziek. Daarnaast worden zes reanimaties op kinderen nader bekeken, omdat zij de noodzaak tot ingrijpen zelf zou hebben veroorzaakt. Aan het onderzoek, dat teruggaat tot 1 januari 1995, werken twintig rechercheurs.

(3)

3 De zaak kwam aan het rollen toen in september vorig jaar in het Haagse Juliana Kinderziekenhuis een vijf maanden oude baby met een hartstoornis overleed, kort nadat artsen de toestand van het kind als niet verontrustend hadden beoordeeld. De verpleegkundige had de naam een pechvogel te zijn, omdat veel van haar patiënten stierven. Nader onderzoek, ook in twee andere ziekenhuizen waar ze had gewerkt, deed vermoeden dat er geen toeval in het spel was.

Voorlopig zijn haar drie moorden en een poging tot moord ten laste gelegd. De zaak zal op zijn vroegst in juni inhoudelijk worden behandeld. Veel van de verdenkingen zijn lastig te bewijzen: overmedicatie is moeilijk te achterhalen als de stoffelijke overschotten zijn vergaan. Toch liet het Openbaar Ministerie (OM) drie kinderlijkjes opgegraven voor sectie.

Justitie wil Lucy de B. onderwerpen aan een psychologisch en psychiatrisch onderzoek in het Pieter Baan Centrum. Maar zij weigert dat categorisch en vond daarin eerder de rechtbank aan haar zijde. 'Ik heb niks gedaan wat zo'n onderzoek rechtvaardigt', zei ze gisteren. Ze ontkende iemand van het leven te hebben beroofd.

Officier Degeling somde een lange lijst zaken op om de rechtbank alsnog te bewegen tot een opnamebevel. Zo hebben familieleden verklaard dat De B. op jonge leeftijd is behandeld door een psychiater, omdat ze niet kon accepteren dat er na haar nog kinderen waren geboren in het gezin. Ze zou zeven zelfmoordpogingen hebben ondernomen.

Toen het gezin naar Canada emigreerde, heeft zij haar school niet afgemaakt. Ze vervalste later een schooldiploma om de opleiding tot verpleegkundige te kunnen volgen. De ouders waren volgens de aanklaagster 'vaak dronken en hadden seksuele relaties met anderen'.

De verdachte was jarenlang prostituee, ook na terugkomst in Nederland, alvorens ze in de gezondheidszorg ging werken. Collega's noemden haar een over-emotionele verpleegkundige, die moest worden getroost als een patiënt was overleden.

De B. hield dagboeken bij, maar heeft die herhaaldelijk naar verschillende adressen laten brengen om te voorkomen dat ze in handen van justitie zouden vallen. Haar vriend zou hierover meineed hebben gepleegd en ook nog eens twee dagboeken hebben verbrand. (De as wordt onderzocht). In de in beslag genomen verslagen meent het OM een belangrijke aanwijzing te hebben gevonden. De B. schrijft op de dag dat een terminale kankerpatiënt die ze had verzorgd, sterft: 'Weer toegegeven aan mijn compulsie, toch maak ik er veel mensen gelukkig mee.' Volgens haar advocaat, A. Visser, doelde De B. op tarot, het kaartspel waarmee de toekomst wordt voorspeld en 'waarin zij zeer bedreven is'.

10 mei 2002

OM verdenkt verpleegkundige uit Den Haag van 14 moorden

SOURCE: ANP

BYLINE: ANP

SECTION: Buitenland; Pg. 5

(4)

4 Justitie verdenkt de Haagse verpleegkundige L. de B. van veertien moorden en vier pogingen tot moord. Dat staat in de definitieve aanklacht tegen de vrouw, zo meldde het Openbaar Ministerie woensdag.

Negen ouderen en zeven kleine kinderen, onder wie vier baby's, zouden slachtoffer van de verpleegkundige zijn geworden. Het OM maakte niet bekend welke patiënten De B. heeft vermoord en bij welke zij pogingen daartoe heeft ondernomen. Waarschijnlijk heeft zij meerdere pogingen gedaan die niet alle slaagden. De slachtoffers waren patiënten van het Juliana Kinderziekenhuis/Rode Kruisziekenhuis (JKZ/RKZ), het Leyenburgziekenhuis en het Penitentiair Ziekenhuis in Scheveningen. De 40-jarige Haagse vrouw pleegde volgens het OM de moorden tussen begin 1997 en september 2001. Zij zou de patiënten hebben gedood door ze stoffen als kalium, chloralhydraat of morfine toe te dienen. In sommige gevallen is justitie er niet achter gekomen wat De B. gebruikte.

De advocaat van de vrouw, A. Visser, is niet onder de indruk van deze aanklacht. 'Hoe meer informatie ik krijg over de zaak, hoe meer ik denk dat mijn cliënt er goed voor staat', aldus de raadsman. Hij zegt verder dat hij hoopvol is gestemd over de zaak, die de rechtbank in Den Haag vanaf 17 juni behandelt. Er zijn vier zittingsdagen voor uitgetrokken.

Het OM maakte eerder bekend te vermoeden dat De B. de moorden heeft gepleegd, omdat ze is geobsedeerd door de dood. Een psychiater zou over haar hebben gezegd dat ze 'neigt naar een klassieke psychopaat', aldus de officier van justitie tijdens een pro forma-zitting in maart. In 1992 liet zij, na een ruzie met familieleden, haar eigen overlijdensadvertentie in de krant zetten.

Justitie hield De B. in december 2001 aan op basis van een uitgebreid dossier van het JKZ/RKZ over verdachte sterfgevallen. Het ziekenhuis stelde het dossier vorig jaar september samen.

Steeds als er iemand stierf, had De B. dienst of was ze net naar huis. De verdachte dood van een baby in september 2001 was voor het JKZ de directe aanleiding De B. op non-actief te stellen. De verpleegkundige is inmiddels ontslagen.

18 september 2002

Schaarse bewijzen tegen Lucia de B.

BYLINE: VAN ONZE VERSLAGGEVERS

De geheime dwangneurose waarover de Haagse ex-verpleegkundige Lucia de B. schreef in haar dagboek behelsde niet de moord op ernstig zieken, maar het leggen van tarotkaarten voor hen. Dat heeft zij verklaard tijdens de eerste dag van de rechtszaak tegen haar in Den Haag. De B. wordt verdacht van dertien moorden en vijf pogingen daartoe.

Lucia de B. - die in eerste instantie ten onrechte als Lucy in de publiciteit kwam - heeft de schijn tegen. Maar bewijzen tegen haar zijn schaars. Toxicoloog Donald Uges veegde dinsdag de vloer aan met een deel van de bevindingen van het Nederlands Forensisch Instituut (NFI) in deze zaak.

Het bloedmonster waaruit volgens het NFI vergiftiging van een patiënt blijkt, was volgens de toxicoloog niet representatief. Het monster is genomen in de buikholte van de laatst overleden patiënt die onder De B.'s toezicht had gestaan, de 5 maanden oude baby Amber Zuiderwijk. De

(5)

5 toxicoloog vond dat het monster direct uit de bloedbaan genomen had moeten worden. Rond weefsels kan de concentratie wel dertig keer zo hoog zijn.

Aan het onderzoek dat Uges zelf verrichtte, wilde hij geen conclusies verbinden. 'Ik neig naar een verhoogde dosis, maar kan niks zeggen over de daadwerkelijke concentratie. Direct na de dood gaan cellen toxische stoffen afscheiden.'

Het toxicologisch onderzoek op de drie kinderlijkjes die in maart dit jaar in Den Haag werden opgegraven, heeft weinig concreet resultaat opgeleverd. In de tenlastelegging worden alle gevallen van vergiftiging breed benoemd als 'een grote, aanzienlijke of enige hoeveelheid'. De toxicoloog zei weinig te verwachten van nieuwe opgravingen.

De B. bleef gisteren stellig ontkennen, maar sprak voor het eerst over de verdenkingen. Voor het stelselmatig verdwijnen van pijnstillers uit de ziekenhuizen waar ze werkte, gaf ze geen verklaring. De 'compulsie' die ze herhaaldelijk in haar dagboeken noemt, behelsde het leggen van tarotkaarten voor patiënten.

Het was geheim, zei ze, omdat het niet hoort: 'Ik kan daar niet als een Jomanda gaan rondlopen.' Opvallend genoeg heeft geen van haar collega's er ooit iets van gemerkt . De B. kon zich geen tarotliefhebbers onder haar patiënten herinneren. De rechtbank en het Openbaar Ministerie noemden haar uitleg ongeloofwaardig.

Op 27 november 1997 had Lucy dienst tot 16 uur. Tijdens haar dienst overleed een patiënt. Om 17.30 uur schreef de verdachte in haar dagboek: 'Vandaag weer toegegeven aan mijn compulsie. Toch maak ik er veel mensen gelukkig mee! Vreemd hoor!'

Voor de inbeslagname legden haar dagboeken een lange route af. Eerst gingen ze naar De B.'s broer, naar een opa, en vervolgens naar een vriendin. Het OM verdenkt De B.'s vriend van het verbranden van dagboeken.

Veel van de sterfgevallen vertonen dezelfde kenmerken, constateerde de rechtbank. Het blijft vreemd, zei rechter Jeanne Kalk. 'Lucia ziet iets aankomen en vertelt dat aan collega's. En daarna is er een massief incident. Misschien heeft u de situatie slechter voorgesteld dan het was, om de dood te kunnen introduceren?'

19 september 2002

Lucia de B. niet bij toeval bij zoveel sterfgevallen

De rechtbank in Den Haag heeft woensdag verpleegkundige Lucia de B. uitvoerig geconfronteerd met de vele toevalligheden en merkwaardigheden die haar zo verdacht maken. Dit gebeurde in aanloop naar het getuigenverhoor van dr. Richard de Mulder.

De kans dat de gebeurtenissen op louter toeval berustten, acht de statisticus 'zeer onwaarschijnlijk'. Toch mag deze bevinding volgens hem niet als overtuigend bewijs worden aangedragen.

(6)

6 Veel sterfgevallen vertonen dezelfde kenmerken, oordeelde de rechtbank. 'Het gebeurt onverwachts, tijdens haar dienst, vaak met onverklaarbare complicaties. De B. maakt zich van te voren zorgen. Daarna wordt de patiënt blauw, grauw en krijgt plotseling een hartstilstand.'

Ook vond de rechtbank het stomtoevallig dat de slachtoffers veelal op het punt stonden om te worden overgeplaatst naar een ander zieken- of verpleeghuis, vlak voor ze stierven. Alle kinderen waren stabiel vlak voor ze de wacht overnam.

Verder verbaasde de rechtbank zich over het grote percentage allochtone patiëntjes. Een collega uit die tijd verklaart: 'Ik had nog weinig dode patiënten meegemaakt, maar toen Lucia bij ons kwam, rezen de sterfgevallen ineens de pan uit.'

De B. geeft toe dat ze op zijn minst de schijn tegen heeft. Het is wel erg toevallig dat zij bij zo'n groot deel van de sterfgevallen direct betrokken was. Hoe onwaarschijnlijk haar verhaal klinkt, maakte getuigedeskundige De Mulder ondubbelzinnig duidelijk: 'De kans dat een willekeurige collega toevallig bij zoveel incidenten betrokken raakt, is kleiner dan een op de drie miljoen. Als je ook de incidenten buiten de tenlastelegging meeneemt, een op de zes miljard. Vergelijk het met iemand die in korte tijd drie keer achter elkaar de loterij wint. Dan ga je nadenken. Kent deze persoon misschien iemand binnen de organisatie?'

Het grote percentage sterfgevallen van buitenlandse afkomst kan volgens hem evenmin op toeval berusten. De statisticus onderschrijft alle bevindingen uit het rapport van het Nederlands Studiecentrum voor Criminaliteit en Rechtshandhaving, dat de rechtbank in mei had laten maken. De Mulder benadrukt dat deze bevindingen niet als overtuigend bewijsmateriaal naar voren mogen worden geschoven: 'Een jurist moet verder kijken waar de statisticus ophoudt. Dat er een onmiskenbare samenhang is tussen de B. en de gebeurtenissen, wil nog niet automatisch zeggen dat de B. die gebeurtenissen heeft veroorzaakt.'

De B. heeft destijds met enkele collega's naar een verklaring gezocht. 'Kinderen voelen zich kennelijk op hun gemak bij mij, daarom glijden ze weg', herhaalde ze voor de rechter.

Zeker vijf ex-collega's verklaarden dat De B. er op stond juist de ernstig zieke kinderen onder haar hoede te krijgen. De verdachte verpleegkundige zelf ontkende dit stellig: 'Ik wilde dat niet. Alleen als het niet anders kon, nam ik mijn verantwoordelijkheid.'

20 september 2002

'De B. heeft kenmerken seriemoordenaar'

SECTION: Voorpagina; Pg. 1

Het Openbaar Ministerie gaat patiënten zoeken voor wie Lucia de B. tarotkaarten heeft gelegd. Maandag zal het OM zijn strafeis formuleren, bleek donderdag voor de rechtbank in Den Haag. Op 27 november 1997 overleed een patiënt, op de laatste dag dat De B. werkzaam was in het Rode Kruis-ziekenhuis. Op dezelfde dag schreef De B. in haar dagboek dat ze weer had toegegeven aan haar 'compulsie'. Deze dwangneurose was het leggen van tarotkaarten voor ernstig zieke patiënten,

(7)

7 legde De B. uit. Omdat zij zich geen namen kan herinneren, gebruikt het OM de patiëntenlijst van deze afdeling om haar bewering te toetsen.

Het OM zal ook informeren naar de looptijd van een medische cursus die De B. tijdens haar werk in het Penitentiair Ziekenhuis volgde. Bij huiszoeking werd het verpleegkundig dossier van een onder verdachte omstandigheden overleden patiënt gevonden. Lucia de B. zegt het dossier te hebben gekopieerd als casusmateriaal. Het OM vermoedt echter dat de cursus al was afgelopen. De B. gaf ruiterlijk doe haar Canadese high school-diploma te hebben vervalst. Dit deed ze om een opleiding tot verpleegkundige te kunnen volgen. Ook erkende ze bibliotheekboeken over seriemoordenaars uit het Penitentiair Ziekenhuis te hebben meegenomen zonder toestemming.

Het verzoek van het OM om Lucia de B. psychiatrisch te laten onderzoeken in het Pieter Baan Centrum werd donderdag afgewezen. Ook zijzelf wil zo'n onderzoek niet.

Voor het eerst in de geschiedenis was een FBI-agent als getuigedeskundige in een Nederlandse rechtbank. 'Lucia de B. vertoont alle kenmerken van een seriemoordenaar, maar ik kan u niet vertellen of ze dat ook is', verklaarde psycholoog Alan Brantley van de Amerikaanse FBI.

De B. herkende zich deels in het profiel dat de FBI schetste van een seriemoordenaar die zich beweegt in de medische wereld. Een geschiedenis van conflicten op het werk kon zij niet ontkennen: haar vertrek uit de vier Haagse ziekenhuizen ging gepaard met grote onenigheid. Maar ze is niet misbruikt in haar jeugd, zei ze, 'hooguit verwaarloosd'.

24 september 2002

Levenslang geëist tegen verpleegkundige Lucia ; Opnieuw onderzoek

gevraagd bij Pieter Baan Centrum

SECTION: Media; Pg. 12

Het Openbaar Ministerie heeft maandag voor de rechtbank in Den Haag levenslange gevangenisstraf geëist tegen verpleegkundige Lucia de B. Het OM vroeg de rechtbank voor de vijfde keer De B., verdacht van dertien moorden en vijf pogingen daartoe, voor psychiatrisch onderzoek naar het Pieter Baan Centrum te sturen.

Afgelopen weekeinde heeft het OM onderzocht of er nog patiënten in leven zijn voor wie de 41-jarige De B. tarotkaarten heeft gelegd in vier Haagse ziekenhuizen. Eerder beweerde de verdachte dat de compulsie waarover zij in haar dagboeken schrijft, het leggen van tarotkaarten voor patiënten behelst. Op 27 november 1997 schrijft De B. dat zij 'weer toegegeven' heeft aan haar dwangneurose. Op deze dag overlijdt een patiënt.

De nog in leven zijnde patiënten die op die dag op haar afdeling lagen, zeggen echter niets te hebben gemerkt van haar aandrang, zei officier van justitie Ingrid Degeling. Wel kwam het OM in contact met een patiënt die zeventien maanden op deze afdeling heeft gelegen. Hoewel deze patiënt en De B. een goede relatie onderhielden , wist deze patiënt niets van tarot.

(8)

8 Ook trekt het OM in twijfel of De B. het onrechtmatig gekopieerde verpleegkundig dossier dat bij huiszoeking is aangetroffen, voor een cursus had. Navraag wijst uit dat zij het dossier heeft meegenomen toen de cursus al was afgelopen. De B. : 'ik moest nog opdrachten afmaken.'

Het OM had acht uur nodig voor de onderbouwing van haar aanklacht. De bijzonderheden rondom alle overleden patiënten werden nog eens opgesomd. De sterfgevallen komen allen onverwacht, De B. is de eerstverantwoordelijke verpleegkundige. Uren voor het overlijden geeft zij valse signalen af: terwijl collega's oordelen dat de patiënt stabiel is, spreekt Lucia de B. van complicaties als een lage bloeddruk of ademhalingsstoornis. Het merendeel van de overleden kinderen is moslim en allochtoon. Hun ouders waren vaak minder mondig en hadden principiële bezwaren tegen autopsie. Als een incident plaatsvindt is De B. als enige aanwezig, en doet zij niets om reanimatie op gang te brengen.

Ook ligt het merendeel van de patiënten op een eenpersoonskamer, stuurt verdachte de ouders even daarvoor geruststellend naar huis, en is De B. na het overlijden niet aanwezig bij de evaluatie. Bovendien, zegt het OM, heeft zij artsen verkeerd of onvolledig voorgelicht, en verrichtte zij medische handelingen waartoe zij niet bevoegd is. Ook ontbreken belangrijke delen uit verpleegkundige dossiers.

'Ze heeft er uren naartoe gewerkt', zei officier van justitie John Remmerswaal. Het OM gaat uit van 'voorbedachte rade, na kalm beraad'. Een kind houdt niet zomaar op met ademhalen, zei de officier. 'Dat u het niet wilt ophelderen, werkt tegen u.'

Bewijsmiddelen zijn moedwillig vernietigd, zegt het OM. 'We missen in elk geval twee dagboeken.' Verkoolde resten van deze dagboeken zijn gevonden in haar tuin. Maar Lucia heeft duidelijk gemaakt hoe ze over ernstig zieken denkt, oordeelt het OM op basis van verklaringen en brieven.

In de lichamen van zeker drie slachtoffers zijn medicijnen aangetroffen die niet toegediend hadden mogen worden, blijkt uit onderzoek. Een van deze medicamenten is bij De B. thuis aangetroffen. Vooral het aantonen van De B's betrokkenheid bij sterfgevallen die langer geleden plaatsvonden, heeft het OM voor moeilijkheden geplaatst.

De bewijslast van de verdachte sterfgevallen van kinderen wordt daarom aangevoerd als kettingbewijs. Daarbij draagt het ene juridisch aangetoonde feit bij aan het bewijs van soortgelijke gevallen.

25 september 2002

'OM niet-ontvankelijk in zaak Lucia de B.'

De raadsman van Lucia de B. heeft dinsdag tijdens zijn pleidooi niet-ontvankelijkheid van het Openbaar Ministerie geëist. Hij baseert dit verzoek aan de rechtbank in Den Haag op het ontbreken van delen uit het medisch dossier.

Lucia de B., verdacht van dertien moorden en vijf pogingen daartoe, pleegde ook kleinere vergrijpen zoals het verduisteren van een verpleegkundig dossier en twaalf bibliotheekboeken. Haar advocaat,

(9)

9 Ton Visser, vindt dat De B. daarvoor niet veroordeeld mag worden. 'De hetze rondom mijn cliënt is al erg genoeg. Bij vrijspraak zullen velen haar toch als schuldige blijven zien.'

Het verpleegkundig dossier dat bij huiszoeking achter de bank van De B's opa is aangetroffen, is onrechtmatig in handen van het OM gekomen, oordeelde de raadsman. Daarom eist hij dat alle rapportages die erop gebaseerd zijn, zoals dat van de FBI en een gedragsdeskundige, van het bewijs worden uitgesloten.

Drie uur lang onderbouwde raadsman Visser de vermeende onschuld van zijn cliënt. Hij citeerde veelvuldig ex-collega's, met name uit het Juliana Kinder Ziekenhuis, die zich positief over De B. hadden uitgelaten. Als uitzendkracht zou zij de rotklusjes, ofwel zwaarste gevallen, krijgen. Daarnaast sprak hij over de hoge werkdruk onder verpleegkundig personeel en de vele medische fouten die hierdoor veroorzaakt worden.

Hoewel het OM alle sterfgevallen onverwacht noemt, citeerde Visser verklaringen van artsen en verpleegkundigen die zich niet kunnen voorstellen dat een deel van deze patiënten een onnatuurlijke dood stierf. Hij benadrukte dat het om ernstig zieke patiënten ging, en noemde het toxicologisch onderzoek 'ondeugdelijk'.

8 oktober 2002

Navrante details over Lucia de B. volstaan niet ; Prof. Hans Nijboer meent dat

OM bewijs tegen ex-verpleegster alleen bijeen kan sprokkelen

BYLINE: VAN ONZE VERSLAGGEEFSTER RACHIDA AZOUGH

Een getuige is geen getuige, luidt het adagium, maar in de strafzaak tegen Lucia de B. is er zelfs geen enkele rechtstreekse getuige. Hoe maak je een zaak hard, zonder hard bewijs?

Ze wordt verdacht van de grootste seriemoord in de Nederlandse geschiedenis: dertien moorden en vijf pogingen daartoe, in vier Haagse ziekenhuizen. Maar de bewijsvoering van het Openbaar Ministerie doet mager aan. Bij gebrek aan rechtstreekse bewijsmiddelen is het vooral gebaseerd op de geheimzinnige dwangneurose die de ex-verpleegster in haar dagboeken beschrijft, smeuïge details uit het leven van de verdachte en bevindingen van gedragswetenschappers, forensisch statistici en een FBI-agent.

Elk navrant detail gebruiken en een blik forensisch deskundigen opentrekken is heel normaal, maar niet genoeg, vindt prof. Hans Nijboer (51), hoogleraar bewijs en bewijsrecht aan de Universiteit Leiden. Desondanks schat Nijboer de kans dat de rechtbank Lucia de B. vandaag veroordeelt 'fifty-fifty'. 'Gelukkig zijn er hulpmiddelen om van het hypothetische karakter van een beschuldiging af te komen.'

- Hoe is het Openbaar Ministerie te werk gegaan bij deze zaak zonder conventioneel bewijs?

'De Engelsen noemen het circumstantial evidence: alle aanwijzingen die langs een logisch opgebouwde structuur een patroon opleveren, vormen een stukje bewijs. De dagboeken van Lucia de B. kunnen een patroon aangeven waardoor de aantijgingen een deel van hun veronderstellende karakter verliezen. Maar ook de modus operandi kan bruikbaar bewijs opleveren, bijvoorbeeld als

(10)

10 iets telkens weer op dezelfde manier gebeurt. In deze zaak kan ook de onwaarschijnlijkheid van de uitleg die de verdachte geeft een rol spelen. De rechtbank kan in twijfel trekken of Lucia's verhaal over het beweerde grote geheim, het leggen van tarotkaarten voor patienten, wel hout snijdt.' - Het OM liet een FBI-agent komen, maar gedragskundig onderzoek in het Pieter Baan Centrum (PBC) werd tot vijf keer toe door de rechtbank afgewezen. Waarom?

'De hoofdoorzaak ligt waarschijnlijk in Lucia de B.'s weigering mee te werken. De rechtbank kan haar dwingen, maar dat werkt meestal niet. Bovendien kent het PBC een capaciteitstekort. Overigens is het een misverstand dat alleen het PBC die zeven weken durende observatie voor zijn rekening mag nemen. Het kan ook in enkele psychiatrische ziekenhuizen, maar die hebben ook niet altijd a la minute plaats.'

- Stel: ze heeft haar patienten vergiftigd. Waarom is er dan zo weinig bewijs?

'Lijkopgravingen leveren überhaupt minimaal toxicologisch en pathologisch bewijs op. Maar wie de Nederlandse aantallen voor voltooide moord en doodslag bij elkaar optelt, komt op een aanzienlijk lager getal uit vergeleken met omliggende landen.

'Dat is te wijten aan twee oorzaken. Allereerst zijn de procedures rond de verslaglegging van doodsoorzaken in Nederland bijzonder zwak. De gemeentelijke lijkschouwer komt bij twijfel eventjes om de hoek kijken, en zegt: die is dood.

'Ten tweede is het in ons land niet ongebruikelijk dat een overlijdensgeval in het ziekenhuis door datzelfde ziekenhuis wordt onderzocht. De kans dat medici elkaars stofwolkjes onder het tapijt vegen is dan erg groot.'

9 oktober 2002

Rechtbank laat Lucia de B. psychiatrisch observeren

De rechtbank in Den Haag heeft dinsdag besloten om ex-verpleegster Lucia de B., verdacht van dertien moorden en vijf pogingen daartoe, ter observatie op te nemen in het Pieter Baan Centrum. Drie Haagse ziekenhuizen lieten 's middags tijdens een persconferentie weten maatregelen te hebben genomen om herhaling te voorkomen van 'wat ons is overkomen'.

Tijdens de zeven weken durende observatie in het PBC, waardoor de uitspraak ongeveer drie maanden wordt uitgesteld, zullen drie getuigen worden gehoord bij de rechter-commissaris.

Hoewel De B. altijd heeft geweigerd mee te werken aan een psychiatrisch onderzoek liet haar advocaat Ton Visser weten dat zij er 'nu wellicht welwillend tegenover staat'. Daarover wilde hij overleggen met zijn cliënte.

Rechtbankvoorzitter Jeanne Kalk acht het bovendien noodzakelijk dat drie volledige, originele medische dossiers van onder verdachte omstandigheden overleden patiënten aan het strafdossier

(11)

11 worden toegevoegd. Om de laatste, ter zitting gerezen vragen te beantwoorden, wordt het Nederlands Forensisch Instituut opnieuw geraadpleegd.

Dat de rechtbank besloot tot een tussenvonnis belette een aantal bij de zaak betrokken ziekenhuizen niet hun 'verhaal te vertellen'. Op de persconferentie van het Rode Kruis Ziekenhuis (RKZ), het Juliana Kinderziekenhuis (JKZ) en Ziekenhuis Leyenburg was zelfs een tolk voor buitenlandse journalisten.

Paul Smits, directeur van de twee gefuseerde medische instellingen JKZ en RKZ: 'Bij de aanname van Lucia in het JKZ is het niet goed gegaan. Er is geen navraag gedaan bij RKZ, waar ze eerder via een uitzendbureau had gewerkt: destijds al een en hetzelfde ziekenhuis'.

Ook Ron Treffers, directeur van Ziekenhuis Leyenburg waar Lucia de B. tot verpleegkundige werd opgeleid, erkende een fout. De B.'s middelbare schooldiploma is niet herkend als vervalsing. 'Met de huidige diploma-verificatie kan dat niet meer gebeuren.'

Het ziekenhuis van Smits presenteerde een lijst maatregelen. Behalve extra aandacht voor werving en selectie, zoals het controleren van alle referenties, beloofden de ziekenhuizen een verscherping van de beoordeling en meer oog voor resultaten.

'Wij mogen niet rusten voordat wij begrijpen waarom het niet goed is gegaan'. Zo zegt de instelling dat haar medische staf langer zal stilstaan bij de vraag of iemand een natuurlijke dood is gestorven.

12 oktober 2002

Lucy de B. werkt mee aan psychiatrisch onderzoek

SOURCE: ANP

BYLINE: (ANP)

DEN HAAG - De 41-jarige Haagse verpleegkundige Lucy de B., die wordt verdacht van dertien moorden, werkt mee aan onderzoek in de psychiatrische observatiekliniek Pieter Baan Centrum. Volgens advocaat, mr. Visser, is er voor haar niets meer dat medewerking in de weg staat.

7 januari 2003

Verpleegster Lucy de B. komt niet eerder vrij

(12)

12 De Haagse rechtbank heeft maandag het verzoek om schorsing van de voorlopige hechtenis van de Haagse verpleegster Lucy de B. afgewezen. De advocaat van de verpleegkundige, die wordt verdacht van moord op dertien patienten, had om vrijlating verzocht omdat hij vindt dat het justitiële bewijs tegen De B. vasthouding niet langer rechtvaardigde.

De rechtszaak zal op 10 maart worden behandeld. De 41-jarige verpleegster wordt behalve van de moord op tien patienten ook verdacht van vijf pogingen tot moord. Ze zou de slachtoffers de afgelopen vijf jaar hebben gedood met een overdosis aan medicijnen. Alle gedode patiënten, onder wie een aantal kinderen, waren ernstig ziek.

De verdachte ontkent de betrokkenheid bij de sterfgevallen.

9 januari 2003

Taakstraf voor vriend Lucy de B. om meineed

SOURCE: ANP

BYLINE: (ANP)

DEN HAAG - De 57-jarige vriend P.F. van de Haagse verpleegkundige Lucy de B. is woensdag door de Haagse politierechter voor meineed veroordeeld tot honderd uur werkstraf omdat hij onder ede had verklaard dat hij niets afwist van haar dagboeken. Die spelen een belangrijke rol in de strafzaak tegen De B., die wordt verdacht van dertien moorden.

11 maart 2003

Lucy de B. is volgens experts niet gestoord

SOURCE: ANP

BYLINE: ANP

De 41-jarige Haagse verpleegkundige Lucy de B. is volledig toerekeningsvatbaar. Dit stelt het Pieter Baan Centrum (PBC), dat haar psychisch heeft onderzocht.

(13)

13 Justitie verdenkt Lucy de B. van dertien moorden op ziekenhuispatiënten en vijf pogingen daartoe. Zij zou tussen april 1997 en september 2001 ernstig zieke baby's, kinderen en bejaarden om het leven hebben gebracht door hen een fatale medicatie toe te dienen.

Het rapport van het PBC is maandag behandeld voor de rechtbank. Het OM handhaafde niettemin zijn eis van levenslange gevangenisstraf.

Een gedetineerde die met Lucy de B. in het PBC verbleef, heeft verklaard dat De B. zou hebben toegegeven de moorden te hebben gepleegd. De rechtbank doet op 24 maart uitspraak.

25 maart 2003

Levenslange celstraf voor Lucy de B.;

Verpleegkundige doodde en wilde doden

BYLINE: VAN ONZE VERSLAGGEEFSTER

De Haagse verpleegkundige Lucy de B. is maandag door de Haagse rechtbank tot levenslange gevangenisstraf veroordeeld. De rechtbank acht bewezen dat de 41-jarige verpleegkundige tussen 1997 en 2001 vier ernstig zieke patiënten heeft vermoord en bij drie patiënten een poging daartoe heeft gedaan. Van elf andere ten laste gelegde moorden en pogingen tot moord werd De B. vrijgesproken.

De zaak rond Lucy de B. kwam aan het rollen toen in september 2001 in het Haagse Juliana Ziekenhuis een vijf maanden oude baby plotseling overleed kort nadat artsen de toestand van het kind als niet verontrustend hadden omschreven. Bij nader onderzoek werden achttien verdachte sterfgevallen of incidenten ontdekt in vier Haagse ziekenhuizen waar De B. had gewerkt.

De B. was in alle gevallen verantwoordelijk voor de verzorging van en toediening van medicijnen aan de patiënten of was als laatste bij hen aanwezig. De rechtbank heeft bij de beoordeling van de zaken een uitgevoerde waarschijnlijkheidsberekening laten meewegen. De kans dat een verpleegkundige bij toeval zoveel incidenten zou meemaken bedroeg 1 op 342 miljoen.

In zeven gevallen concludeerde de rechtbank dat naast het statistisch verband geen enkele medische oorzaak voor de incidenten of sterfgevallen kon worden aangevoerd. In die zaken was ook bewijs tegen Lucy de B. voorhanden. De rechters baseerden zich daarbij onder meer op getuigenverklaringen en dienstroosters.

De vermoorde patiënten waren drie kinderen en een bejaarde vrouw, slachtoffers van de moordpogingen waren twee kinderen en een bejaarde vrouw. De kinderen waren opgenomen in het Haagse Juliana Kinderziekenhuis, de bejaarde slachtoffers werden verpleegd in het Rode Kruis Ziekenhuis en ziekenhuis Leyenburg.

(14)

14 Deskundigen van het Pieter Baan Centrum hebben geconstateerd dat bij de verpleegkundige sprake is van een persoonlijkheidsstoornis maar dat zij wel volledig toerekeningsvatbaar is. Lucy de B. heeft altijd iedere betrokkenheid ontkend. De levenslange gevangenisstraf heeft ze volgens de rechtbank aan zichzelf te wijten. Door haar ontkennende houding hebben de rechters niet kunnen beoordelen in hoeverre de persoonlijkheidsstoornis van invloed is geweest op haar handelen. Ook over het effect van behandeling en de kans op herhaling was daardoor volgens de rechtbank geen oordeel te geven. Lucy de B. gaat in hoger beroep tegen de uitspraak. Haar advocaat noemde het een kwalijke zaak dat de rechtbank gebruik maakt van omgekeerde bewijslast.

5 november 2003

Hoger beroep 'Lucy' wordt monsterproces

SOURCE: ANP

BYLINE: ANP

DEN HAAG - Het hoger beroep in de zaak tegen de 42-jarige Haagse verpleegkundige Lucia de B., die eerder tot levenslang is veroordeeld, wordt een monsterproces. Het gerechtshof in Den Haag wil een hele trits getuigen en deskundigen horen. De behandeling van de zaak gaat vanaf 28 januari enkele maanden duren.

5 februari 2004

Toptien: van Lucy de B. tot Volkert van der G. ; Strafrechtzaken in 2003

De straftoptien bevat de langste vrijheidsstraffen die de Nederlandse rechtbanken in 2003 oplegden. Het hoger beroep blijft, behalve bij Volkert van der G., buiten beschouwing. De volgorde wordt bepaald door de strafhoogte, het aantal slachtoffers en de veronderstelde maatschappelijke onrust die de misdaad veroorzaakte.

1: Levenslang, verpleegster Lucy de B. Het Openbaar Ministerie verdenkt de Haagse verpleegster van dertien moorden op patiënten en vijf pogingen. De rechtbank veroordeelde haar wegens moord op drie kleine kinderen en een bejaarde vrouw en voor drie pogingen tot moord. Kansberekening vormde onderdeel van de bewijsvoering. De kans dat een verpleegster betrokken is bij zoveel onverklaarbare sterfgevallen en reanimaties is een op 342 miljoen.

De rechters meenden niet anders dan levenslang op te kunnen leggen. 'Ze ontkent en neemt geen verantwoordelijkheid voor haar daden.' Psychiaters stelden dat De B. een diepgewortelde zelfhaat heeft, maar verklaarden haar wel volledig toerekeningsvatbaar.

(15)

15 2: Levenslang, zaak Corina Bolhaar Ex-Hells Angel Louis H. wordt schuldig verklaard aan doodslag op Corina Bolhaar en moord op haar twee kinderen (9 en 6 jaar oud) in 1984 in Amsterdam. De doodslag op de ex-vriendin was na vijftien jaar al verjaard. De moorden op de kinderen zouden achttien jaar na het delict ook verjaren. Misdaadverslaggever Peter R. de Vries spoorde een belangrijke getuige op. Daardoor kwam het onderzoek net voor de verjaring weer op gang. De moorden op de kinderen werden volgens de rechtbank gepleegd 'met intens geweld en grote vastberadenheid'. De Vries deed later aangifte van bedreiging door H., die al eerder straffen uitzat wegens geweldsdelicten.3: Levenslang, misdaden in proefverlof Een 31-jarige tbs-veroordeelde keerde in december 2002 niet terug van proefverlof en pleegde vervolgens een waslijst aan zware misdrijven. Daartoe behoren moord en beroving van de 80-jarige Piet van Harpen, een poging tot doodslag, verkrachting van een zwakbegaafde en een gewelddadige overval op een juwelier. De man werd eerder veroordeeld wegens ondermeer verkrachtingen en diefstal met geweld. In de gevangenis stak hij een medegedetineerde neer.

De rechters achtten psychiatrische behandeling nutteloos. 'De kans op herhaling lijkt op geen enkele wijze verminderd te kunnen worden.' Psychiaters spraken van een 'uitgeharde' persoonlijkheidsstoornis.4: Twintig jaar, Kaapsepleinmoorden De Turkse Hagenaar B.C. 'executeerde', zoals een getuige het verwoordde, op 19 november 2001 twee mannen op het Kaapseplein in Den Haag. Het OM denkt dat de mannen ruzie hadden over de verdeling van een geldbedrag na oplichting van de Postbank. Met een vals paspoort werd 45 duizend gulden geleend. C. had de helft al vergokt in een casino.

5: Twintig jaar, Pascal-moorden Hagenaar Pascal van den H. (23) schoot zijn vriendin door het hoofd, omdat hij dacht dat zij een relatie had met zijn beste vriend. De vrouw zou een 'bekentenis' hebben afgelegd, nadat ze door Pascals broer Dennis was verhoord. Na de moord reden de broers naar de vriend. Pascal schoot de man neer, die later overleed. Dennis kreeg tien jaar.

6: Twintig jaar, moord op Pim Overzier 'Op koelbloedige wijze', aldus de rechtbank, heeft H.H. (58) uit Ede Pim Overzier (37) vermoord en begraven op een afgelegen plek in de bossen van Dronten. Het slachtoffer zou verliefd zijn geweest op H.'s vriendin. H. arrangeerde in december 2001 een valse blind date. Overzier kwam opdagen en werd (waarschijnlijk) gewurgd.

7: Twintig jaar, moord op Margriet Adams Amateurbokser E.L. (35) overviel op 8 februari vorig jaar in Tilburg Margriet Adams (51), die in drugs handelde. Hij mishandelde haar op gruwelijke wijze. De vrouw overleed later aan hersenletsel. L., geboren in Suriname, wordt ook gezien als dader van andere gewelddadige berovingen en een verkrachting. Twee kompanen kregen acht en vier jaar cel. 8: Achttien jaar, dubbele moord in Klundert Een prostituee uit Litouwen werd neergestoken en gewurgd door haar buurman in Klundert. Haar 2-jarige dochter bedwelmde hij met chloroform en wurgde hij eveneens. De woning brandde volledig uit, maar brandstichting wordt niet bewezen geacht. De man bekende een inbraak in de woning en zou seksueel contact hebben gehad met het slachtoffer. Beiden zouden betrokken zijn geweest bij drugshandel.

9: Achttien jaar, moord in de Matrixx Op 5 december 2002 om half zes in de ochtend schoot de Antilliaan June A. twee portiers neer, die hem eerder hadden verwijderd uit discotheek The Matrixx in Nijmegen. Portier Eddy van den Acker overlijdt (moord), zijn collega Jeroen raakt zwaar gewond (poging tot moord). A. liet zijn vriendin een pistool halen. Volgens de psychiaters combineert de dader 'een broos gevoel van eigenwaarde met superioriteitsgevoelens'.

10: Achttien jaar cel, moord op Pim Fortuyn Volkert van der G. wordt zowel door rechtbank als hof veroordeeld voor de moord op de lijsttrekker van de Lijst Pim Fortuyn, vlak voor de verkiezingen in 2002. De straf is dezelfde, 18 jaar, maar de motivering verschilt. Anders dan de rechtbank oordeelt het hof dat de moord een grote inbreuk was op de verkiezingen. Ook vindt het hof dat Van der G., die in Fortuyn een groot gevaar zag, mogelijk 'opnieuw zijn overtuiging zal volgen en daarbij tot het uiterste zal gaan.' De motivering van het hof wordt door velen hoger gewaardeerd dan die van de

(16)

16 rechtbank. Onbegrip is er bij een aantal mensen over de hoogte van de straf. Het OM had levenslang geëist.

6 februari 2004

OM zoekt bloedmonster slachtoffer Lucy de B.

SOURCE: ANP BYLINE: ANP

SECTION: Binnenland; Pg. 3 LENGTH: 50 words

DEN HAAG - Het gerechtshof in Den Haag heeft het OM donderdag opdracht gegeven te zoeken naar een bloedmonster van de zes maanden oud geworden baby Amber. Het bloedmonster werd Amber afgenomen vlak voordat ze stierf. Volgens het OM gebruikte Lucy de B. mogelijk digoxine om patiënten te doden.

25 februari 2004

Lucia de B. werkte niet op dag van 'moordpoging'

SOURCE: ANP

BYLINE: ANP

DEN HAAG - De van seriemoord verdachte Haagse verpleegkundige Lucia de B. had geen dienst op de dag dat ze volgens justitie een bejaarde vrouw probeerde te doden. Ook de dag voor het incident en de dag erna was ze niet aan het werk in het ziekenhuis. Dit blijkt uit dienstroosters die de advocaten van De B. in handen hebben gekregen.

3 maart 2004

Getuige trekt beschuldiging in

SOURCE: ANP

BYLINE: ANP

(17)

17 LENGTH: 156 words

De man die samen met Lucia de B. in het Pieter Baan Centrum zat en die beweerde dat zij tegenover hem had toegegeven dat ze ziekenhuispatiënten had vermoord, heeft dat verhaal uit zijn duim gezogen. Dat verklaarde hij dinsdag toen hij als getuige voor het gerechtshof in Den Haag verscheen. De man, A.M., zat eind 2002 een paar weken met de Haagse verpleegkundige in de observatiekliniek van justitie. Later vertelde hij in de gevangenis dat zij tijdens het luchten de dertien moorden had bekend waarvan justitie haar beschuldigde. Ze zou de zieken 'uit hun lijden hebben verlost'. Tegenover de politie bevestigde M. zijn verhaal nog eens en hij ondertekende zijn verklaring.

De getuige kon voor de rechtbank niet aangeven waarom hij het verhaal over de bekentenis had verteld en waarom hij het nu pas terugnam en niet toen de politie hem erover ondervroeg. Hij zei alleen dat het 'wel stom was wat hij had gedaan'.

4 maart 2004

Lucia de B. voor een moord minder aangeklaagd ; I Verdediging buit vals

gebleken beschuldiging uit in monsterproces tegen Haagse verpleegkundige

Ontbreken van hard bewijs blijft zaak parten spelen

BYLINE: VAN ONZE VERSLAGGEEFSTER ANNIEKE KRANENBERG

In het monsterproces tegen Lucia de B. zijn al ruim veertig getuigen gehoord. Vandaag praat de 'engel des doods' zelf over de verdachte sterfgevallen.

In de nacht dat baby Amber overleed, kwam Lucia de B. over als een 'adequate verpleegkundige', verklaarde een kinderarts enkele weken geleden voor het gerechtshof in Den Haag. Dat Ambers hartje die nacht plots stilstond, klopte niet. 's Avonds was de baby nog stabiel geweest. De kinderarts besprak het die nacht, op 4 september 2001, met haar collega's: 'Wat is er in godesnaam gebeurd?' Op het overlijdensformulier kwam evenwel niet te staan dat de baby een 'onnatuurlijke dood' was gestorven. 'Die drempel ligt voor ons heel hoog', legde de kinderarts uit tijdens het verhoor. 'Een onnatuurlijke dood associëren wij met een misdrijf.' En waarom zou iemand een baby willen vergiftigen? De gedachte was niet eens opgekomen. Laat staan dat iemand de lijzige verpleegkundige, die 's avonds de luiers van Amber had verschoond en haar aan het zuurstofinfuus had gedraaid, onmiddellijk verdacht vond.

Kort daarop, toen bleek dat meerdere kinderen plots waren gestorven op de afdeling 'medium care' waar de kans op overlijden klein is, kwam Lucia de B. in beeld. Sindsdien verloor zij haar baan, werd zij aangeklaagd wegens de moord op dertien patiënten in vier Haagse ziekenhuizen en vijf pogingen daartoe, kreeg zij de bijnaam 'engel des doods' en werd zij een gedetineerde 'seriemoordenaar'.

(18)

18 De rechtbank in Den Haag veroordeelde De B. vorig jaar maart tot een levenslange celstraf wegens de moord op een terminale patiënte (73), op Jaouad (16 maanden), Ahmad (6) en Amber (6 maanden). Ook werd zij schuldig bevonden aan poging tot moord op baby Amber, op een terminale kankerpatiënte van 77 jaar en op de 1-jarige Achraf - een neefje van Jaouad.

Allen waren ernstig ziek, maar sommigen hadden nog jaren kunnen leven. 'Verdachte is bij haar handelen zeer geraffineerd en planmatig te werk gegaan, waardoor de kans op ontdekking van haar misdaden gering was', luidde het vonnis.

Het OM ging in beroep, omdat het vond dat de rechtbank haar voor alle moorden en pogingen had moeten veroordelen. Lucia de B. (42) tekende beroep aan omdat zij zegt onschuldig te zijn. Tijdens het proces in 2002 zei De B. niet te weten waarom zoveel mensen in haar diensttijd overleden. 'Ik denk dat ze bij mij tot rust komen'.

De blonde verpleegkundige zal vandaag voor het hof uitvoerig ingaan op de beschuldigingen. Zeker twee dagen zijn voor het verhoor uitgetrokken. Wederom zal haar dagboek vermoedelijk aan de orde komen. Op de dag dat een van haar bejaarde patiëntes overleed, schreef zij: 'Vandaag weer toegegeven aan mijn compulsie. Toch maak ik er veel mensen gelukkig mee! Vreemd hoor!' De B. verklaarde dat zij bedoelde dat ze tarotkaarten voor patiënten had gelegd.

In meerdere opzichten is de zaak in hoger beroep een monsterproces te noemen. Er zijn 24 zittingsdagen gereserveerd; tot dusver zijn 45 getuigen en deskundigen gehoord. Was er tijdens het proces in eerste aanleg relatief veel aandacht voor de persoon van de verdachte, nu zijn de meeste dagen ingeruimd voor feitenonderzoek.

De advocaten willen zoveel mogelijkgegevens achterhalen waarmee het statistisch onderzoek van het OM onderuit kan worden gehaald. Uit dit rekenwerk bleek dat de kans dat een verpleegkundige bij toeval bij zoveel verdachte overlijdensgevallen en reanimaties is betrokken 1 op de 342 miljoen bedraagt.

Sinds 28 januari is een trits aan artsen, verpleegkundigen, toxicologen, pathologen, farmacologen, ziekenhuisapothekers, klinisch chemici en andere deskundigen verhoord. De vragen zijn zeer gedetailleerd; de getuigen moeten soms erg diep in hun geheugen graven. Weet de kinderpatholoog van het Nederlands Forensisch Instituut waar de lijkschouwer van het ziekenhuis na sectie de gaasjes in het lichaam van baby Amber heeft geplaatst? En weet de arts-assistent nog waarom hij in 2001 noteerde: 'digoxine onderzoek volgt'?

Het diepgravende gespit heeft de verdediging in ieder geval iets opgeleverd. Het OM vraagt hoogstwaarschijnlijk vrijspraak voor de poging tot moord op een 77-jarige kankerpatiente die op 1 februari 1997 overleed (de rechtbank achtte dit feit bewezen). De advocaten ontdekten dat Lucia de B. die dag helemaal geen dienst had. De verpleegster die hierover een verklaring had afgelegd, heeft zich vergist. Zij heeft de bejaarde patiente van 1 februari verwisseld met die van 12 februari, zo bleek vorige week.

Het OM stelt dat het om een 'geisoleerde kwestie' gaat. Waarschijnlijk betogen de advocaten in hun pleidooi straks het tegendeel: wie zegt dat de getuigenverklaringen en dienstroosters met betrekking tot de andere feiten wel waterdicht zijn? De verdediging heeft baat bij twijfel zaaien, er is immers geen keihard bewijs. Lucia de B. is niet op heterdaad betrapt; er is geen smoking gun.

Toch heeft de zuster zowel statistisch als wat haar persoonlijkheid betreft, alle schijn tegen. Gedragskundigen concludeerden dat zij lijdt aan verlatingsangst en een diepgewortelde zelfhaat waaruit woede kan voortvloeien, maar dat zij wel toerekeningsvatbaar is.

(19)

19

Lucia de B. 'zocht het leed van anderen' ; I Collega's hadden vreemd gevoel bij

verpleegster

In het Haagse ziekenhuis waren ze er al niet gerust op. Moordverdachte Lucia de B. was vaak ziek, ze zag eruit als een junk, en dan was er nog het 'insluipersincident'.

Zij drukt een negatief stempel op de werksfeer. Zonder overleg neemt ze lange pauzes. Zij kan heftig uitvallen tegen patiënten, ze weigert bijvoorbeeld een po te geven, of ze is juist heel erg betrokken bij de familie van een overledene. Er wordt alcohol bij haar geroken. Zij lijdt aan stemmingswisselingen en vertoont onvoorspelbaar gedrag.

De voorzitter van het gerechtshof in Den Haag somt donderdagmiddag op wat in juni 1997 in de eindevaluatie van leerling verpleegster Lucia de B. stond. Haar reactie destijds was niet mis. Voorzitter Von Brucken Fock somt wederom op: zij huilde, gilde en tierde. Een van de betrokkenen, die had geprobeerd te voorkomen dat Lucia haar diploma kreeg, ontving een dreigbrief.

Lucia de B. (42) schudt haar hoofd. De verpleegkundige die wordt verdacht van dertien moorden op ziekenhuispatiënten en vijf pogingen daartoe, praat gemakkelijk, maar begrijpt echt niet waarom zij zwart wordt gemaakt. 'Het was een vreselijke klap voor me.'

Het is de eerste keer dat Lucia de B. zelf uitgebreid aan het woord komt sinds de beroepszaak eind januari begon. Het hof gaat uitvoerig in op haar drijfveren om verpleegster te worden, hoe men op de werkvloer over haar dacht en wat haar attitude jegens patiënten was.

Begin jaren negentig vroeg de toen 32-jarige Lucia haar neef een high school-diploma - ze woonde eerder in Canada - te vervalsen. Zonder diploma zou ze niet worden toegelaten voor de interne opleiding bij het Haagse Leyenburg Ziekenhuis.

Ze had een verleden als prostituee, nu kon ze wat doen om trots op te zijn. 'Mensen helpen beter te worden, dat trok mij aan.' Daarin overschreed zij grenzen, erkent zij. 'Ik was veel te betrokken. Ik heb hard gewerkt om een stap terug te doen.'

Het hof houdt haar een dagboekfragment van enkele weken na de slechte eindevaluatie voor, waarin zij haar superioriteit beschrijft. Zij verklaart te beschikken over 'dominantweetgierige en -charismatische genen' die ervoor zorgen dat patiënten en collega's haar 'intieme geheimen' vertellen. Lucia emotioneel: 'Ik was gekwetst meneer de voorzitter, gekwetst.'

Sommige collega's hadden een 'vreemd gevoel' bij Lucia's werkwijze. Een van hen had het idee dat Lucia het 'leed van anderen zocht om haar eigenwaarde op te krikken.' Voorts was ze vaak ziek, was ze er nooit tijdens de lunchpauze, zag ze eruit als een junk en zou ze medicijnen stelen. Maar weinig collega's hebben positieve verklaringen over Lucia afgelegd.

Zo wilde een afdeling haar weg hebben vanwege het 'insluipersincident'. Lucia zou tijdens een nachtdienst in 1995 zijn aangevallen door een insluiper in de garderobekast. Toen zij vervolgens geen aangifte wilde doen, werden haar collega's achterdochtig. Temeer omdat er morfine was verdwenen en Lucia die nacht zelf voor de opiatenkast was betrapt. De B. vertelt het hof 'voor het eerst' dat de insluiper waarschijnlijk een familielid was waarmee zij heeft gebroken. 'Ik was bang.'

(20)

20 Een van de leidinggevenden had wel vertrouwen in Lucia. Zij gaf haar referenties mee zodat De B. bij een ander Haags ziekenhuis aan de slag kon. Het verhoor wordt maandag vervolgd.

9 maart 2004

'Geheugen van Lucia de B. deels gewist'

Lucia de B. kan zich weinig herinneren van de onverwachte reanimaties en sterfgevallen op de ziekenhuisafdelingen waar zij in 1997 werkte. Dat verklaarde zij maandag voor het gerechtshof in Den Haag, waar zij terechtstaat wegens de moord op dertien patiënten en vijf pogingen daartoe. Het hof stelde dat het geheugen van de Haagse verpleegkundige 'over die periode is gewist'.

Voor de tweede dag werd De B. (42) onderworpen aan een kruisverhoor. De misdrijven die de verpleegster volgens het Openbaar Ministerie tussen 1997 en september 2001 in vier Haagse ziekenhuizen heeft gepleegd, komen chronologisch aan de orde. Tot dusver zijn zes verdachte sterfgevallen in 1997 in het Leyenburg en Rode Kruis Ziekenhuis (RKZ) behandeld.

In die tijd schreef De B. in haar dagboek over haar 'grootste geheim', dat ze in haar graf zou meenemen. 'Een compulsie die ik al zo lang voor iedereen verborgen weet te houden.' Net zoals voor de rechtbank in 2002, verklaarde zij gisteren voor het hof dat zij hiermee het leggen van tarotkaarten voor patiënten bedoelde. Hiervoor trok zij circa twintig minuten per patiënt uit; soms gewoon op zaal achter het gordijn. Tegen beter weten in: 'de grootste fout in mijn verpleegkundige carrière'.

In haar dagboeken schreef De B. over haar prostitutieverleden, suïcidepogingen, drugsgebruik en seksuele escapades. De meest intieme details, met naam en toenaam. 'Waarom dat wel terwijl het woord tarot er met geen woord in voorkomt?' Ongedurig verklaarde De B. dat ze zich rot schaamde voor het tarot leggen, omdat ze eindelijk een respectabel vak beoefende.

Dat niemand zich haar kan herinneren als ziekenhuistarotist, verbaasde de verdachte niet. 'Goed verborgen gehouden.' Zij had naar eigen zeggen een vertrouwensrelatie met de patiënten. De voorzitter van het hof: 'Maar u kent hun namen niet meer.'

Het hof confronteerde haar eveneens met getuigenissen over sterfgevallen in het RKZ gedurende de drie maanden dat zij er werkte. Zo zou Lucia huilend een kamer van een patiënt zijn binnengekomen: 'Waar ik ook kom, het lijkt wel of er iemand doodgaat.' Nadat Lucia een patiënt appelsap had gebracht en die vervolgens overleed, zei ze tegen een collega: 'Dat mij dit weer gebeurt.'

Zes ingrijpende sterfgevallen binnen drie maanden; 'dat moet toch impact hebben', vroeg het jongste lid van het hof. De B. verklaarde dat haar collega's haar hadden gerustgesteld. Zo'n golf van sterfte kwam wel vaker voor. Omdat ze er zo goed over kon praten in haar team, kon ze het 'van zich af schuiven'.

Het hof hield haar tal van tegenstrijdigheden voor. Eerder verklaarde zij dat ze te betrokken was bij patiënten, waarom herinnert zij zich die mensen dan niet? Waarom is zij de raadselachtige dood van de Chinese rechter Li van het Joegoslavië-Tribunaal vergeten, terwijl collega's dit nog wel weten?

(21)

21 Waarom schreef zij in het verpleegkundige dossier over levende patiënten, maar niet over reanimaties en sterfte?

Terwijl het hof naar patronen zocht, haalde De B. haar schouders op of reageerde geïrriteerd. Zij werd altijd gecontroleerd, werkte tijdens nachtdiensten samen, alsof zij in de gelegenheid zou zijn geweest om onbevoegd te handelen. 'Echt, echt, de rapen zouden gaar zijn geweest!'

Het hof zal De B. vandaag onder meer verhoren over de onverklaarbare sterfte van kinderen van nul tot zes jaar.

12 maart 2004

Hof kritisch over rapport Lucia de B.

Het gerechtshof in Den Haag plaatst vraagtekens bij het rapport van het Pieter Baan Centrum (PBC) over het geestesvermogen van Lucia de B. Dat bleek donderdagmiddag tijdens het verhoor van een psychiater van de Utrechtse observatiekliniek. De 'diepgelegen woede' van De B. heeft zich volgens het PBC niet naar buiten gekeerd.

Volgens het PBC lijdt de Haagse verpleegkundige, die wordt verdacht van dertien moorden en vijf pogingen daartoe, aan een ernstige persoonlijkheidsstoornis. Er is sprake van 'extreme zelfhaat', aldus psychiater Wouters. De B. (42) moet volgens hem voortdurend tegenwicht bieden aan haar slechte zelfbeeld, anders pleegt zij zelfmoord. Maar in haar werk als verpleegkundige had zij een manier gevonden om 'haar zelfhaat te neutraliseren'.

Ondanks haar 'diepliggende boosheid', haar 'aperte wantrouwen jegens de medemens' en haar 'gevoel almachtig te zijn', is zij wel volledig toerekeningsvatbaar, aldus het PBC. 'Ze heeft zich intellectueel stevig ontwikkeld om de innerlijke vulkaan tot bedaren te brengen', zei Wouters. De misdrijven waarvoor zij in hoger beroep terechtstaat, houden volgens hem geen verband met haar stoornis.

De voorzitter van het hof heeft zich 'werkelijk afgevraagd' hoe het PBC tot deze conclusie is gekomen. De observatiekliniek moet heel voorzichtig opereren, legde Wouters uit. Het PBC gaat er niet van uit dat de verdachte schuldig is. 'Dan loop je het risico dat je met delicten de stoornis wilt bewijzen.'

Het is evenwel zeer goed mogelijk dat het PBC tot een andere conclusie zou komen als De B. schuldig is, beaamde Wouters. Het PBC zou in dat geval ook opnieuw moeten kijken naar de toerekeningsvatbaarheid van de verpleegkundige.

Het PBC zal zich in ieder geval nog buigen over een Riagg-dossier van De B. uit het verleden. Mogelijk biedt dat aanknopingspunten voor aanvullend onderzoek, verklaarde de psychiater.

(22)

22

Ook OM trekt oordeel over Lucia de B. in twijfel

AMSTERDAM - Ook het Openbaar Ministerie twijfelt aan de mening van het Pieter Baan Centrum (PBC) over de persoonlijkheid van de Haagse verpleegkundige Lucia de B. Eerder liet het gerechtshof in Den Haag zich daar al kritisch over uit. Lucia de B., die wordt verdacht van dertien moorden en vijf pogingen daartoe, lijdt volgens het PBC aan een ernstige persoonlijkheidsstoornis. Ze zou wel volledig toerekeningsvatbaar zijn, ondanks haar gevoel 'almachtig' te zijn.

19 maart 2004

Lucia voor rechter emotioneel over kindersterftes ; Verpleegkundige wilde

graag kinderen die complexe zorg behoeven: 'Geef mij een huilbaby en hij

wordt stil en rustig'

Na de sterftes en reanimaties van bejaarden, behandelt het Haagse gerechtshof in de zaak-Lucia de B. nu negen 'incidenten' met kinderen van nul tot zes jaar oud.

Lucia de B. had het comateuze jongetje van tweeënhalf jaar op haar schoot getrokken. Hij zat met zijn rug tegen haar borst, zodat hij haar warmte kon voelen. Werd hij rustig van, wist Lucia. Haar lange vingers lagen om het kapje waarmee ze medicatie kon toedienen via een neusspray. Plotseling voelde zij dat het jongetje het benauwd kreeg. Onmiddellijk riep zij een collega: 'Linda kom. Hij doet het niet... Oh nee!'

Lucia de B. reconstrueert voor het gerechtshof in Den Haag wat er volgens haar die dag, 25 oktober 2000, is gebeurd. Hulp kwam te laat. Het jongetje, dat nog enkele jaren had kunnen leven, overleed. Onverwacht en onverklaarbaar, aldus artsen. Het was het derde incident - het tweede met fatale afloop - in elf diensten waarbij verpleegkundige Lucia betrokken was in het Juliana Kinderziekenhuis (JKZ) in Den Haag.

Het gerechtshof in Den Haag is donderdag begonnen met de laatste feiten in het monsterproces tegen de Haagse verpleegkundige die wordt verdacht van dertien moorden op ziekenhuispatiënten en vijf pogingen daartoe. Na de sterftes en reanimaties van bejaarden, behandelt het hof nu negen 'incidenten' met kinderen van nul tot zes jaar oud in het JKZ van 2000 tot september 2001. Lucia (42) toont zich emotioneler dan gewoonlijk tijdens de zittingen.

Ze snapt nog steeds niet waarom zoveel kinderen zijn gestorven, zegt ze. 'Het klopt niet. Het klopt toch niet!' Als zomaar uit het niets een kind overlijdt, 'doet dat wat met je, meneer de voorzitter', zegt ze met een snik. 'Dat verwacht je niet'.

(23)

23 Het hof vraagt zich af of Lucia dat niet kon verwachten. Collega's hebben gezegd dat Lucia het liefst 'heel zieke kinderen wilde verzorgen' en boos werd als dat niet lukte. Dat vond men vreemd omdat ze bij zoveel reanimaties en sterftes betrokken was. Temeer omdat Lucia vanwege deze 'incidenten' een maatschappelijk werkster bezocht.

Lucia kan het wel verklaren. Zij hield afstand van ernstig zieke patiëntjes, maar wilde wel graag kinderen die 'complexe zorg' behoeven. 'Dat ging me goed af. Geef mij maar een huilbaby en hij wordt stil en rustig.'

Tegen een collega had zij destijds gezegd: 'Kinderen vinden bij mij de rust en weten dat ze bij mij kunnen sterven'. Volgens Lucia is die verklaring een eigen leven gaan leiden, maar het klopt dat ze kinderen kan kalmeren.

De voorzitter van het hof vraagt zich af of deze gave verband houdt met haar spirituele belangstelling en haar 'charismatisch gen' waarover zij in haar dagboeken schrijft. Nee hoor, verzekert Lucia. Er zijn ook andere verpleegsters die huilbaby's stil krijgen.

De B. kan evenwel niet verklaren waarom de getuigenissen van collega's afwijken van die van haarzelf. Zo vertelde Lucia dat zij onmiddellijk actie ondernam toen het jongetje op haar schoot moeilijk begon te ademen. Een verpleegster en een arts-assistent die snel ter plekke waren, zeiden daarentegen dat het patiëntje al blauwe lippen en vingertoppen had. Volgens hen had het jongetje al enige tijd een zuurstoftekort.

Voordat Lucia op non-actief werd gezet, kreeg zij wel een goede beoordeling in het JKZ. Veel beter dan in de andere ziekenhuizen, waar nogal wat collega's haar enorm wantrouwden. 'Ik was ook goed', zegt Lucia met trillende stem. 'Zeker bij die kinderen.'

19 maart 2004

Baby Amber stierf door overdosis van hartmedicijn

Baby Amber, het laatste patiëntje van Lucia de B. in het Haagse Juliana Kinderziekenhuis, heeft vlak voor haar dood een hoge dosis digoxine toegediend gekregen. Dat concludeert toxicoloog De Wolff in een rapport dat hij in opdracht van het gerechtshof in Den Haag schreef. Een overdosis van dit hartmedicijn verklaart het overlijden van de zes maanden oude baby, aldus De Wolff.

De getuigenis van de Leidse toxicoloog kan van groot belang zijn voor de bewijsvoering. Het Openbaar Ministerie wil aantonen dat De B. een aantal patiënten heeft vermoord met digoxine, dat hartspieren versterkt, maar bij een overdosis een dodelijke verkramping veroorzaakt.

De rechtbank achtte vorig jaar bewezen dat De B. de baby hiermee had omgebracht, mogelijk in combinatie met kalium. Het is nu voor het eerst dat een toxicoloog zonder enige twijfel stelt dat de baby aan een 'acute hoge dosering' digoxine is gestorven.

Begin februari was De Wolff nog wat voorzichtiger omdat Amber enige tijd digoxine als medicatie had. Nader onderzoek was nodig om uit te sluiten dat de stof nog in het bloed zat van eerdere toedieningen.

(24)

24

Donkere wereld van Lucia de B. voldoende belicht ; I Hof zet na 25 dagen punt

achter monsterproces: keihard bewijs heeft het OM niet geleverd

Wekenlang is voor het Haagse hof gesproken met en over Lucia de B. De Haagse verpleegkundige die wordt verdacht van dertien moorden, blijft echter een raadsel.

Het stond op de agenda, maar niemand had nog behoefte om de persoonlijkheid van Lucia de B. uitgebreid door te nemen. Haar prostitutieverleden was aan de orde geweest, evenals de suïcidepogingen, haar bibliotheekboeken over seriemoordenaars en natuurlijk het 'grote geheim' in haar dagboeken, waarmee de Haagse verpleegkundige naar eigen zeggen het leggen van tarotkaarten voor ziekenhuispatiënten bedoelde.

De 'donkere wereld' waaraan ze in haar dagboeken memoreert, heeft niets te maken met de overlijdens-en reanimatiegevallen in de ziekenhuizen, zei ze maandag nog. Achter de agressieve verhalen over prostituees en hun klanten moest ook niks worden gezocht. Dat waren slechts wat 'vingeroefeningen' geweest voor een roman. De voorzitter van het hof vond ze evenwel te gruwelijk om voor te lezen.

De afgelopen weken is De B. (42) voldoende uit de verf gekomen, vonden de leden van het Haagse gerechtshof, het Openbaar Ministerie en, niet in de laatste plaats, Lucia zelf. Dinsdag - op procesdag 25 - kwam een einde aan de inhoudelijke behandeling van de dertien moorden en vijf pogingen daartoe. In mei staat nog een reservedag gepland.

Bij zo'n monsterproces hoort een uitzonderlijk lange periode waarin de partijen zich kunnen voorbereiden op het slotakkoord. De advocaten-generaal Strack en Haverkate van het OM houden op 18 mei hun requisitoir. Een week later volgt het pleidooi van de advocaten Franken - eerder raadsman van Volkert van der G. - en Visser. Op 4 juni heeft Lucia het laatste woord.

De uitspraak is op 18 juni. Het hof staat voor een immense taak. Tientallen getuigen zijn sinds eind januari gehoord. Verdenkingen zijn er genoeg, maar keihard bewijs dat Lucia een seriemoordenaar is, heeft niemand kunnen leveren. Zij werd weliswaar telkens bij stervende patiënten aangetroffen, maar niemand zag haar een overdosis medicatie in een infuuszak injecteren.

Talloze deskundigen hebben verklaard dat de onverwachte overlijdensgevallen medisch onverklaarbaar zijn, maar een moordwapen is nooit gevonden. Wel hoge concentraties stoffen in het bloed van patiënten, zoals een overdosis digoxine bij baby Amber. Vergiftigd, stelde een toxicoloogvorige week zonder twijfel vast in zijn rapport. Wanneer en hoeveel Amber van dit hartmedicijn kreeg toegediend, wist de toxicoloog niet zeker.

De geneeskunde laat zich niet snel in een juridisch kader dwingen, bleek gistermiddag nog tijdens het verhoor van emeritus hoogleraar interne geneeskunde Van Furth. Het hof wilde graag dat de arts een aantal doodsoorzaken uitsloot. Van Furth: 'Het is niet ja of nee, het is een conglomeraat. Je stelt de meest waarschijnlijke diagnose.'