Vraag nr. 33
van 31 oktober 2002
van de heer DIRK DE COCK Wachtbekkens Lebbeke – Beheer
De wachtbekkens in Lebbeke die de laatste vijf jaar totstandkwamen om de wateroverlast onder meer in de buurtgemeenten onder controle te krij-g e n , likrij-gkrij-gen er – eufemistisch krij-gezekrij-gd – erkrij-g ver-waarloosd bij.
Er is een gradatie in de verwaarlozing, maar een aantal wachtbekkens is al helemaal verwilderd. E r ontstaat volkomen wildgroei en de verwilging neemt zo'n vormen aan dat dringend moet worden o p g e t r e d e n , wil men de zaak vooralsnog grosso modo onder controle krijgen. Het gemeentebe-stuur zit met de handen in het haar, gezien de klachten van omwonenden.
Het probleem werd al een aantal keer geagendeerd op de vergadering van de plaatselijke milieuraad. Uit de verslagen blijkt dat een eenvoudige oplos-sing niet zo evident is.
Voor een aantal wachtbekkens is een beheersover-eenkomst afgesloten tussen de administratie M i l i e u-, N a t u u r-, L a n d- en Waterbeheer (Aminal) afdeling Water, en vertegenwoordigers van de land-b o u w e r s v e r e n i g i n g e n . Voor een aantal is er hele-maal geen beheersovereenkomst tot stand geko-m e n . Het lijkt er sterk op dat er bij de spelers op het terrein een soort inertie is opgetreden, mét alle gevolgen van dien. Maar wachtbekkens, willen ze geen ondoordringbaar kluwen worden van wat we niet willen, namelijk een ondoordringbare ruigte, moeten worden beheerd.
Het probleem blijkt te zijn dat de landbouwersver-tegenwoordigingen geen verdere overeenkomsten meer willen tekenen, aangezien er geen enkel eco-nomisch nut aan verbonden zou zijn en omdat ex-ploitatie op basis van de opgelegde normen naar hun mening technisch niet haalbaar is. De betrok-ken weilanden worden door de landbouwers al een tijdje niet meer gebruikt en verruigen dus in snel t e m p o. Voor de wachtbekkens in de Fochelstraat is het nog erger gesteld. Daar geven de natuurvereni-gingen te kennen niet geïnteresseerd te zijn in het beheer ervan, omdat de inrichting van die wacht-bekkens van die aard zou zijn dat beheersdaden geen surplus opleveren voor de natuur.
1. Zijn de voorwaarden in de beheersovereen-komst voor de landbouwers werkelijk zo nade-lig ?
2. Zijn de plaatselijke natuurverenigingen (wer-ken met vrijwilligers) in staat om een steeds groter plaatselijk natuurpatrimonium naar be-horen te beheren ?
3. Wat is de precieze rol van A m i n a l , a f d e l i n g Wa t e r, in het beheer van de wachtbekkens ? Ik stel hier expliciet de vraag naar de verantwoor-delijkheid.
4. Kan de gemeente eventueel het beheer van de wachtbekkens overnemen van A m i n a l ? Zo ja, op welke financiële compensatie kan de ge-meente dan aanspraak maken ?
5. Zijn eventueel vormen van zachte recreatie toe-gelaten op het domein van de wachtbekkens ? Wat zijn hiertoe de voorwaarden ?
Antwoord
Ik wil eerst globaal de problematiek van het be-heer van de wachtbekkens in Lebbeke bespreken alvorens de de concrete vragen te beantwoorden. Voor de Vondelbeek en Steenbeek werden een vijftal wachtbekkens gerealiseerd. De wachtbek-kens werden gerealiseerd na talrijke overstromin-gen en in het bijzonder de grote overstroming van 2 9-31 januari 1995, waarbij niet alleen in Dender-monde maar ook in Lebbeke talrijke woningen wa-teroverlast kenden. Deze bekkens hebben een glo-bale oppervlakte van +/- 48 ha en een bergingsvo-lume van +/- 269.000 m3. De hoofdfunctie van deze wachtbekkens is logischerwijze de berging van water ter voorkoming van wateroverlast in woon-g e b i e d e n . Deze wachtbekkens zijn thans in water-bouwkundig opzicht, wat hun primaire functie is, operationeel.
Het gaat hier over de volgende wachtbekkens : – het wachtbekken op de Vondelbeek opwaarts
de Klein Antwerpenstraat in Lebbeke. Dit bek-ken is gelegen grotendeels op grondgebied Leb-b e k e, maar delen liggen ook op Opwijk en Bug-genhout ;
– het wachtbekken op de Vondelbeek in de omge-ving van de Fochelstraat in Lebbeke ;
– het wachtbekken op de Kleine Beek, o p w a a r t s de Hof ter Varentstraat in Lebbeke ;
– het wachtbekken op de Vondelbeek parallel met het tracé van de N41 op grondgebied Den-dermonde en Lebbeke.
De Vlaamse overheid probeert maximaal om ook andere meerwaarden in deze gebieden te realise-r e n . Multifunctionaliteit is belangrealise-rijk gezien de be-perkte beschikbare ruimte in V l a a n d e r e n . Voor de wachtbekkens van de Vondelbeek werd ervoor ge-opteerd om meerwaarden voor natuur, l a n d b o u w en recreatie in deze gebieden te realiseren. E r wordt maximaal ook gestreefd naar een maximale lokale betrokkenheid bij het beheer van deze ge-bieden.
Concreet werd het beheer voor de wachtbekkens 1 , 3 , 4 en 5 in overleg met het gemeentebestuur, l o-kale landbouwers en natuurverenigingen uitgestip-p e l d . Een beheersuitgestip-plan werd ouitgestip-p vrijwillige basis uit-gewerkt door Natuurreservaten VZW (nu Natuur-punt V Z W ) . Op basis van dit beheersplan worden gebruikersovereenkomsten afgesloten met lokale landbouwers en een samenwerkingsovereenkomst met Natuurpunt V Z W. Nog niet alle overeenkom-sten werden definitief door beide partijen onderte-k e n d . In grote lijnen staan de landbouwers in voor het beheer van de graslanden (via begrazing en/of m a a i b e h e e r ) . Natuurpunt staat in voor het beheer van de kleine landschapselementen (zoals knotten van wilgen en beheer van poelen). Het is de bedoe-ling dat een beheerscomité bestaande uit afdebedoe-ling Wa t e r, afdeling Natuur, VZW Natuurpunt en de betrokken gemeentebesturen het beheer opvolgt en bijstuurt.
Van het grote wachtbekken, genoemd onder 1, i s het gedeelte op het grondgebied Opwijk in uitgra-ving uitgevoerd. Het wachtbekken genoemd onder punt 2 en punt 5 is uitgevoerd in uitgraving en komt bijgevolg niet in aanmerking voor beheers-overeenkomsten met landbouwers.
Voor het wachtbekken genoemd onder 2 waren na-tuurverenigingen niet geïnteresseerd. A a n g e z i e n dit wachtbekken ligt in een parkgebied en is uitge-rust met wandelpaden, is er belangstelling van de gemeente Lebbeke om hier tot een overeenkomst te komen met de afdeling Water van A m i n a l .E e n eerste verkennende vergadering hieromtrent heeft plaatsgevonden in oktober laatstleden.
Verder moet worden opgemerkt dat de gemeente L e b b e k e, in zitting van 21 december 2000, een poli-tiereglement heeft opgemaakt inzake de toegang en het gebruik van de wachtbekkens. Dit regle-ment is tot stand gekomen in overleg met de afde-ling Wa t e r. Het stipuleert onder andere dat het
ver-boden is de wandelpaden te verlaten, afval achter te laten tenzij in afvalmanden, beschadigingen aan te brengen aan infrastructuur, fauna en flora, r i j-w i e l e n , bromfietsen en motors in de j-wachtbekkens te brengen, ...
Bovenstaande werkwijze wordt ook voor andere wachtbekkens toegepast en verloopt meestal vrij p o s i t i e f. Ik beaam dat voor een aantal percelen van de wachtbekkens van Lebbeke de uitwerking nog niet goed loopt. Voor deze percelen is een bijstu-ring gewenst. Een verruiging van sommige perce-len door een gebrek aan beheer is het gevolg. A m i-n a l , afdelii-ng Water zal hiervoor op korte termiji-n het beheerscomité samenroepen.
Ik ben nog steeds voorstander om bovenstaande werkwijze via samenwerking met gemeentebestu-r e n , landbouwegemeentebestu-rs en natuugemeentebestu-rvegemeentebestu-renigingen aan te h o u d e n . Een andere werkwijze waarbij het beheer volledig uitbesteed wordt aan aannemers is een an-dere mogelijkheid. Ik vrees echter dat de lokale be-trokkenheid dan sterk zal afnemen. Bovendien is het niet wenselijk om wachtbekkens op grote schaal te laten maaien en het maaisel af te voeren naar een composteringsterrein in plaats van aan te wenden als veevoeding. Dergelijke werkwijze zal ook veel duurder zijn.
Op de concrete vragen wil ik het volgende ant-woorden.
1. De voorwaarden voor de landbouwers zijn mijns inziens niet zo nadelig.
Sommige landbouwers zijn gezien de voorwaar-den niet ingegaan op de gebruikersk o m s t . Anderzijds werden een aantal overeen-komsten ook nog maar recentelijk definitief on-d e r t e k e n on-d . Als gevolg hiervan bleef een aantal percelen onbeheerd met verruiging als gevolg. Hiervoor moet inderdaad op korte termijn een oplossing uitgewerkt worden. Deze percelen moeten volgend jaar alvast beheerd worden. 2. Door de natuurverenigingen werden reeds heel
wat inspanningen geleverd bij de uitwerking van het beheersplan en bij concrete beheersin-s p a n n i n g e n . Ik waardeer de gratibeheersin-s inzet van deze vrijwilligers, net als van de landbouwers t r o u w e n s, bij het beheer van het wachtbekken. Voor een aantal wachtbekkens werden de sa-menwerkingsovereenkomsten ook nog niet de-finitief ondertekend. Hierdoor is er ook e e n achterstand in het beheer.
We moeten ons wel de vraag stellen of de ge-vraagde beheersinspanningen voor vrijwilligers niet te groot zijn. Zo hadden zij bijvoorbeeld beloofd om de spontane wilgopslag die ontstaan was in het wachtbekken genoemd onder punt 5 (volledig uitgegraven) te verwijderen. De afde-ling Water heeft inderdaad moeten vaststellen dat deze vrijwilligers te veel hooi op de vork hebben genomen en dit niet konden waarma-k e n . Het verwijderen van de wilgopslag zal bij-gevolg opgenomen worden in het onderhouds-programma van de afdeling Wa t e r, dit in een meerjarenprogramma.
3. Het is duidelijk dat A m i n a l , afdeling Wa t e r, eindverantwoordelijke is voor het beheer. I n eerste instantie wil ik nogmaals benadrukken dat de wachtbekkens inzake waterberging opti-maal functioneren.
De contracten voor het beheer van de wacht-bekkens met landbouwers en Natuurpunt wer-den door A m i n a l , afdeling Wa t e r, a f g e s l o t e n . Eén van de bepalingen is dat de contracten jaar-lijks opzegbaar zijn. Dit werd in de contracten opgenomen om voor de nodige bijsturing te kunnen zorgen wanneer noodzakelijk. Indien de beheersinspanningen voor de landbouwers of de natuurverenigingen te zwaar zijn, is één van de mogelijkheden dat de afdeling Water een ge-deelte van het beheer opneemt in een onder-houdscontract en bijgevolg laat uitbesteden. 4. Ik benadrukte reeds dat een lokale
betrokken-heid belangrijk is. In die context werden de be-trokken gemeentebesturen opgenomen in het
b e h e e r s c o m i t é . Ook bij het beheer van wacht-bekkens is indien gewenst een taak voor de ge-meente mogelijk. Een kader voor financiële compensatie bij het beheer van wachtbekkens voor gemeente en natuurverenigingen is er mo-menteel niet. De wenselijkheid en/of noodzake-lijkheid hiervan moet bekeken worden. Het is belangrijk dat dit niet alleen voor wachtbekkens van de Vo n d e l b e e k , maar ook voor andere ge-bieden gebeurt.
Recentelijk werd met de gemeente Lebbeke een verkennend gesprek gevoerd over het be-heer van het wachtbekken genoemd onder punt 2. Hier vroeg de gemeente onder andere dat : – de wandelpaden frequenter zouden gemaaid
worden (in principe maait de afdeling Wa t e r twee maal per jaar) ;
– een aantal bomen zouden geknot worden, (els en knotwilg) ;
– er infoborden, zitbanken zouden worden ge-plaatst ;
– er een fitometer geplaatst mag worden op een stuk grond dat als overhoek werd ver-worven en niet onder water komt.
Op de overlegvergadering in oktober laatstle-den werd de mogelijkheid open gehoulaatstle-den dat er een exploitatieovereenkomst tussen de afde-ling Water en de gemeente Lebbeke zou wor-den opgemaakt indien bijvoorbeeld de gemeen-te Lebbeke de maaiingen van de voetpaden die de afdeling Water normaliter zelf uitvoert, z o u overnemen.
